Thực trạng công tác phân luồng, hướng nghiệp tại các trường THPT
Đặc điểm tình hình trường THPT Nam Yên Thành 10 10
Trường Trung học phổ thông Nam Yên Thành, tọa lạc tại xã Bảo Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, được thành lập theo quyết định số 2837/QĐ-UBND-VX vào ngày 07 tháng 8 năm 2006 của Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An.
Trường THPT Nam Yên Thành nằm trong vùng tuyển sinh gồm 6 xã phía Nam huyện Yên Thành: Bảo Thành, Sơn Thành, Viên Thành, Long Thành, Vĩnh Thành và Khánh Thành Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế và trình độ dân trí của cư dân còn thấp, nhưng nhờ nỗ lực không ngừng, trường đã phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành công.
+ Số lớp: 24 lớp, trong đó: khối lớp 10: 08 lớp; khối lớp 11: 08 lớp; khối lớp 12: 8 lớp;
Hội đồng sư phạm bao gồm 61 cán bộ, giáo viên và nhân viên, trong đó có 36 nữ Cơ cấu tổ chức gồm 03 lãnh đạo, 05 nhân viên, và 100% giáo viên đạt trình độ chuẩn, trong đó có 12 giáo viên vượt chuẩn Tất cả được phân chia thành 04 tổ chuyên môn.
+ Chi bộ có 33 đảng viên nhiều năm liên tục đạt danh hiệu chi bộ trong sạch, vững mạnh
- Cơ sở vật chất (CSVC):
Khuôn viên trường có tổng diện tích 19.463 m², tương đương 21,6 m²/học sinh, đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Trường được xây dựng với tường bao, cổng, biển trường và biển lớp theo quy định của Điều lệ trường trung học Diện tích sân chơi và sân luyện tập thể dục thể thao đạt 14.000 m², cùng với khu để xe, khu vệ sinh và hệ thống cấp thoát nước phù hợp với quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Phòng học văn hóa được thiết kế kiên cố, đáp ứng nhu cầu cho 24 lớp học trong một ngày Mỗi phòng có diện tích trung bình 60m², đảm bảo đủ ánh sáng và thông thoáng, với tiêu chuẩn 1,5m²/học sinh Ngoài ra, phòng còn được trang bị đầy đủ hệ thống điện và quạt điện.
+ Phòng thực hành tin học: Nhà trường có 02 phòng (mỗi phòng có 20 máy kết nối internet) được sử dụng thường xuyên và hiệu quả;
Phòng Y tế học đường có diện tích 20 m², được quản lý bởi một cán bộ y tế Phòng này được trang bị các thiết bị cần thiết và một số thuốc thông dụng, đảm bảo khả năng thực hiện sơ cấp cứu ban đầu cho học sinh.
Thư viện có diện tích 95m², bao gồm một phòng đọc cho giáo viên và học sinh rộng 55m² và kho sách, báo, tạp chí diện tích 40m² Thư viện cung cấp đầy đủ sách giáo khoa cho giáo viên và học sinh, đảm bảo hỗ trợ hiệu quả cho công tác dạy và học.
- Những thành tích nổi bật đã đạt được:
+ Đối với tập thể trường
Năm học Danh hiệu thi đua và hình thức khen thưởng
2015-2016 Tập thể lao đông tiên tiến, Bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh
2016-2017 Tập thể lao động tiên tiến
2017-2018 Tập thể lao động tiên tiến
Danh hiệu thi đua Danh hiệu giáo viên dạy giỏi
LĐTT CSTĐCS CSTĐ cấp tỉnh
Trong giai đoạn 2020-2021, cơ sở vật chất của trường đã được cải thiện nhưng vẫn chưa đồng bộ Đội ngũ giáo viên cốt cán còn mỏng và một số cán bộ, giáo viên chưa nỗ lực trau dồi chuyên môn, thiếu sự cầu thị và học hỏi Chất lượng đầu vào của học sinh lớp 10 vẫn thấp hơn so với các trường trong huyện, dao động từ 12,5 đến 15,5 điểm Nhiều học sinh có bố mẹ đi xuất khẩu lao động, dẫn đến tình trạng bỏ học để kiếm tiền, trong khi một bộ phận phụ huynh lại mải lo kiếm sống và thiếu quan tâm đến việc giáo dục con cái.
Trường THPT Nam Yên Thành đã vượt qua nhiều khó khăn, nhờ sự đoàn kết và nỗ lực của tập thể cán bộ, giáo viên, góp phần vào sự nghiệp giáo dục Trong những năm gần đây, trường đã đạt nhiều thành tích nổi bật, với tỷ lệ học sinh giỏi cấp tỉnh từ 68% trở lên, xếp hạng trong tốp khá của tỉnh (36 vào năm 2013-2014, 28 vào năm 2014-2015, và 19 vào năm 2018-2019) Tỷ lệ học sinh đậu tốt nghiệp THPT đạt từ 98,9% đến 100%, và nhiều em đạt điểm cao trong kỳ thi đại học, nằm trong tốp khá của huyện Yên Thành Số lượng học sinh đi du học theo diện học bổng cũng tăng nhanh, với nhiều em du học tại Hàn Quốc và Nhật Bản, trong đó năm 2018-2019 có 13 em hoàn thành hồ sơ Xu hướng học nghề sau tốt nghiệp THPT cũng đang gia tăng, trở thành lựa chọn chủ đạo của hầu hết học sinh.
Thực trạng công tác phân luồng, hướng nghiệp tại các trường THPT 12 15 4 Một số giải pháp Phân luồng cho học sinh THPT sau tốt nghiệp cho học sinh trường THPT Nam Yên Thành
Dựa trên khảo sát và phân tích thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp và phân luồng tại trường THPT Nam Yên Thành, chúng tôi đánh giá công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp tại đây.
Trường có cơ sở vật chất hiện đại với các phòng học chức năng đầy đủ, phục vụ hiệu quả cho giảng dạy và hoạt động phân luồng hướng nghiệp Đội ngũ giáo viên trẻ, năng động và sáng tạo, thành thạo công nghệ thông tin, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Học sinh của trường là những học sinh được tuyển chọn từ những học sinh của
Huyện Yên Thành có 6 xã phía Nam gồm Bảo Thành, Sơn Thành, Viên Thành, Long Thành, Vĩnh Thành và Khánh Thành, nơi mà đa số học sinh có tư chất tốt, ngoan ngoãn, nhanh nhẹn, năng động và sáng tạo Các em luôn hào hứng tham gia vào các hoạt động của nhà trường khi chúng thực sự có ích và thiết thực Về vấn đề phân luồng và hướng nghiệp, các em thể hiện cái nhìn nghiêm túc và trách nhiệm đối với tương lai của mình Phụ huynh học sinh trường THPT Nam Yên Thành cũng rất quan tâm đến việc học hành và thi cử của con em mình.
Đội ngũ giáo viên hiện nay gặp khó khăn trong việc thực hiện phân luồng và hướng nghiệp do thiếu đào tạo chuyên sâu về giáo dục hướng nghiệp và kỹ năng phân luồng Việc này chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân và hiểu biết xã hội của giáo viên, dẫn đến hoạt động chưa đạt hiệu quả cao Hơn nữa, nhiều giáo viên không quan tâm đến việc cải tiến phương pháp hoạt động và một số còn ngại đổi mới, lo ngại rằng việc tập trung vào phân luồng, hướng nghiệp có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục của nhà trường.
Trong những năm qua, trường THPT Nam Yên Thành đã chú trọng đến phân luồng và định hướng nghề nghiệp cho học sinh Tuy nhiên, nội dung này chủ yếu tập trung vào định hướng nghề mà chưa chú trọng đến tư vấn nghề Để giúp học sinh lựa chọn đúng đắn nghề nghiệp tương lai, việc cung cấp thông tin và tư vấn nghề là vô cùng quan trọng.
Kinh phí dành cho các hoạt động hướng nghiệp như hội thảo, tham quan cơ sở sản xuất và chuẩn bị tài liệu cho học sinh còn hạn chế, dẫn đến việc không thể tổ chức nhiều buổi sinh hoạt, tham quan và hoạt động ngoại khóa Mặc dù các hoạt động này có hiệu quả cao trong việc giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, nhưng sự thiếu hụt ngân sách đã ảnh hưởng đến khả năng triển khai chúng.
Việc tổ chức và chỉ đạo hoạt động giáo dục hướng nghiệp hiện nay còn thiếu sự đầy đủ và chưa có sự phân công cụ thể cho giáo viên cùng các bộ phận liên quan Điều này cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả của giáo dục hướng nghiệp.
Học sinh trường THPT Nam Yên Thành đã có nhận thức về hướng nghiệp, nhưng việc chọn nghề vẫn chủ yếu mang tính tự phát do thiếu sự hướng dẫn từ các hoạt động tư vấn hướng nghiệp chuyên nghiệp Tâm lý chuộng "đại học" vẫn phổ biến trong một bộ phận lớn phụ huynh và học sinh, dẫn đến quyết tâm phải đậu đại học mà không quan tâm đến tương lai nghề nghiệp Điều này tạo ra khó khăn cho công tác phân luồng và hướng nghiệp.
Trong xã hội hiện nay, nhiều bạn trẻ đã xác định rõ ràng con đường học vấn của mình: sau 12 năm học tập, mục tiêu tiếp theo là vào cổng trường Đại học Đây không chỉ là ước mơ mà còn là đích đến của nhiều học sinh, thể hiện sự công nhận cho những nỗ lực học tập và là cách để tri ân cha mẹ, thầy cô Tuy nhiên, việc chỉ tập trung vào những trường Đại học danh tiếng như Kinh tế Quốc dân hay Ngoại thương là một suy nghĩ tiêu cực, vì không phải ai cũng có khả năng vượt qua cánh cổng này Thực tế, còn rất nhiều lựa chọn khác như Cao đẳng, Trung cấp hay các trường nghề phù hợp với năng lực cá nhân Điều quan trọng nhất là sự đam mê và hứng thú với nghề nghiệp mà mỗi người chọn Thêm vào đó, áp lực từ phụ huynh về việc vào các trường Đại học danh tiếng cần được xem xét một cách nghiêm túc, bởi nhiều bạn trẻ đã đổ xô vào những trường này nhưng vẫn phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp dù có bằng cấp cao.
Trào lưu suy nghĩ của nhiều phụ huynh ở Yên Thành cho rằng việc chỉ cần học xong cấp 3 để đi xuất khẩu lao động là đủ, đã tạo áp lực lên học sinh và sinh viên, khiến họ thiếu động lực học tập Nhiều em nghĩ rằng không cần học đại học cũng không sao, vì bố mẹ đã định hướng cho họ đi làm việc ở nước ngoài Đây là một quan niệm sai lầm nhưng lại rất phổ biến, thể hiện qua số liệu xuất khẩu lao động Năm 2016, Nghệ An dẫn đầu cả nước với gần 13.000 người đi xuất khẩu lao động, và con số này đang gia tăng nhanh chóng Khảo sát tại các hộ gia đình ở Yên Thành - Nghệ An cho thấy rõ thực trạng này.
Hơn 90% hộ gia đình có người thân đi xuất khẩu lao động, đặc biệt là thanh niên mới tốt nghiệp THPT Hiện nay, xuất khẩu lao động không chỉ là phương án dự phòng khi thất nghiệp mà đã trở thành lựa chọn và ước mơ của nhiều bạn trẻ Tâm lý muốn làm giàu nhanh với chi phí đầu tư thấp đã dẫn đến tình trạng ồ ạt đăng ký tham gia xuất khẩu lao động, mà nhiều người chưa nhận thức được những rủi ro tiềm ẩn.
Xu thế hội nhập quốc tế của Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ, thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài và ký kết nhiều hiệp định quan trọng như TPP và các hiệp định tự do thương mại Tại Nghệ An, hàng loạt dự án đầu tư lớn và khu công nghiệp mới đã được hình thành, tạo ra nhu cầu cao về lao động có tay nghề Đây là cơ hội để chúng ta cải thiện công tác phân luồng và hướng nghiệp, góp phần giải quyết vấn đề “thừa thầy thiếu thợ” trong xã hội hiện nay.
Công tác phân luồng hướng nghiệp được xác định là rất quan trọng trong nhà trường, ngang tầm với việc giáo dục văn hóa và hạnh kiểm cho học sinh Ban Giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm cần nắm rõ nguyện vọng của từng học sinh trước khi tốt nghiệp, nếu không sẽ chưa hoàn thành trách nhiệm của mình.
Công tác phân luồng hướng nghiệp ở các trường phổ thông hiện nay đang gặp nhiều khó khăn và chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến tình trạng "mạnh ai nấy chạy" Nhiều cán bộ quản lý và giáo viên chỉ tập trung vào việc giúp học sinh đậu tốt nghiệp và vào đại học, trong khi công tác hướng nghiệp lại bị xem nhẹ Chất lượng đội ngũ giáo viên làm công tác này còn hạn chế, do họ phải đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác nhau, khiến thời gian dành cho phân luồng hướng nghiệp bị hạn chế Mối quan tâm về nghề nghiệp và việc làm của học sinh sắp rời trường ngày càng cấp bách, nhưng nhận thức của học sinh, đặc biệt là ở vùng nông thôn, cùng với sự thiếu hụt kiến thức của giáo viên về hướng nghiệp, đã làm giảm hiệu quả của công tác này Thực tế cho thấy, việc giáo dục hướng nghiệp tại trường vẫn chưa đạt hiệu quả cao do thiếu giáo viên chuyên trách và nội dung chương trình chưa thực tiễn, trong khi nhà trường chỉ chú trọng đến hướng dẫn hồ sơ tuyển sinh mà ít quan tâm đến tư vấn tuyển sinh.
Cao đẳng hiện nay đang chú trọng vào các ngành học mới, phù hợp với nhu cầu lao động trong tương lai Tuy nhiên, cơ sở vật chất và thiết bị hỗ trợ giảng dạy nghề nghiệp tại các trường còn thiếu, dẫn đến việc học sinh không tìm hiểu thực tế về các ngành nghề tại các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp Điều này khiến nhiều em chọn ngành nghề dựa vào cảm tính Truyền thống của con người xứ Nghệ và vùng trường luôn coi trọng tinh thần hiếu học, việc con cháu vào được các trường ĐH, CĐ là niềm vinh dự cho gia đình và dòng họ, nhưng cũng tạo ra trở ngại cho việc phân luồng và hướng nghiệp cho học sinh hiện nay.
Kết quả khảo sát hiệu quả của các giải pháp khi áp dụng
Sau khi khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, chúng tôi đã triển khai các giải pháp này tại trường trong năm học 2019-2020 và 2020-2021 Việc thực hiện được hỗ trợ bởi bộ công cụ Google, cho phép thu thập và phân tích dữ liệu một cách hiệu quả, từ đó đạt được những kết quả cụ thể như sau:
- Mức độ quan tâm của giáo viên đến vấn đề giáo dục hướng nghiệp, phân luồng cho học sinh:
Mức độ Thường xuyên Rất ít
Năm học Năm học Năm học Năm học
Quan tâm đến Hướng nghiệp, phân luồng 61% 73% 29% 15%
Bảng 3 Mức độ quan tâm của giáo viên đến vấn đề giáo dục hướng nghiệp cho học sinh
Nhận thức của giáo viên đã có sự chuyển biến rõ rệt nhờ vào việc nhà trường triển khai đồng bộ các giải pháp Sự quan tâm đến hướng nghiệp của giáo viên đã được cải thiện tích cực, thể hiện qua những thay đổi từ nhận thức đến hành động.
- Nhận thức của học sinh về hoạt động hướng nghiệp, phân luồng
Rất quan tâm Quan tâm Chưa quan tâm
Bảng 4 Mức độ quan tâm của học sinh đến vấn đề lựa chọn nghề nghiệp
Trong năm học 2020-2021, nhận thức của học sinh về hướng nghiệp đã có sự thay đổi rõ rệt nhờ vào việc BGH nhà trường triển khai đồng bộ nhiều giải pháp Đặc biệt, BGH đã tăng cường công tác chỉ đạo và tư vấn nghề nghiệp trực tiếp cho học sinh, không chỉ giới hạn ở khối 12 mà mở rộng cho toàn trường, ưu tiên cho học sinh khối 12 Mỗi thành viên của ban đã được phân công nhiệm vụ cụ thể, cùng với các tổ, nhóm chuyên môn phụ trách hướng nghiệp cho học sinh.
Biết rất rõ Không rõ lắm Không biết gì cả
Bảng 5 Hiểu biết của học sinh về nghề nghiệp lựa chọn
- Kết quả khảo sát nguồn thông tin học sinh có được về ngành học
Trước đây, học sinh ít có cơ hội nhận thông tin nghề nghiệp từ giáo viên do trường chưa có giải pháp cụ thể Tuy nhiên, từ năm học 2019-2020, Ban Giám Hiệu đã xây dựng kế hoạch chi tiết cho hoạt động tư vấn hướng nghiệp, điều này đã mang lại kết quả tích cực.
Qua các phương tiện truyền thông như tivi, sách, báo, internet
Qua cha mẹ, người thân 29% 33% 33% 32% 22% 25%
Qua các hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường, lớp
Bảng 6 Nguồn thông tin học sinh có được về ngành học
Giáo viên bộ môn 12% 15% 12% 17% 18% 20% Đối tượng khác 48% 34% 41% 29% 31% 15%
Bảng7 Đối tượng giúp học sinh chọn nghề có hiệu quả
5.1 Một số kết quả nỗi bật đáng chú ý
Tất cả học sinh đều được tiếp cận với phân luồng và hướng nghiệp, dẫn đến tỷ lệ học sinh có nguyện vọng theo học nghề, du học và xuất khẩu lao động tăng lên Đồng thời, nguyện vọng thi đại học và xuất khẩu lao động trái phép đã giảm đáng kể.
Học sinh hiện nay bắt đầu quan tâm đến nghề nghiệp cho tương lai từ lớp 10, điều này khác với trước đây khi họ chỉ suy nghĩ về vấn đề này vào học kỳ 2 của lớp 12 Việc định hướng nghề nghiệp sớm giúp các em có kế hoạch rõ ràng hơn cho cuộc sống sau này.
Thay đổi nhận thức của phụ huynh và học sinh về truyền thống chuộng "Đại học" là rất quan trọng Hiện nay, nhiều phụ huynh và học sinh đã thực tế hơn trong việc xác định nghề nghiệp tương lai, với một số học sinh giỏi lựa chọn học nghề thay vì tiếp tục học Đại học Sự đồng hành giữa phụ huynh và nhà trường trong công tác phân luồng và hướng nghiệp ngày càng trở nên rõ ràng và hiệu quả.
Nhà trường đã hợp tác với Trường Trung cấp Nghề huyện Yên Thành để mở hai lớp Trung cấp nghề, bao gồm một lớp điện dân dụng và một lớp may Mô hình này đáp ứng nguyện vọng của phụ huynh và học sinh, đồng thời góp phần thực hiện Quyết định 3010/QĐ.UBND.VX của Ủy ban nhân dân Tỉnh Nghệ An và Kế hoạch phân luồng, hướng nghiệp cho học sinh sau THCS và THPT đến năm 2020 Nhiều trường THPT và Cao đẳng nghề trong tỉnh đã học hỏi và dự kiến triển khai mô hình này trong năm học 2021-2022.
Nhà trường chủ động hỗ trợ học sinh tiếp cận các cơ hội học bổng du học thông qua việc hợp tác với các trung tâm ngoại ngữ, đảm bảo chất lượng đào tạo và cam kết đầu ra về chứng chỉ tiếng Anh.
- Tổ chức 2 lớp học tiếng Nhật Bản, tiếng Hàn Quốc ngay trong trường với trên 70 HS tham gia
Nhà trường cam kết tạo tâm lý phấn khởi và yên tâm cho phụ huynh khi con em bước vào học THPT, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện Trong nhiều năm liền, nhà trường luôn duy trì vị trí hàng đầu trong huyện về chất lượng học sinh giỏi, chất lượng mũi nhọn và kết quả thi THPT Quốc gia.
Một số kết quả nỗi bật đáng chú ý
Chương trình hướng nghiệp tại trường THPT Nam Yên Thành, mặc dù mới được triển khai trong những năm gần đây, đã chứng tỏ tính phù hợp và đa dạng trong hình thức tổ chức Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động hướng nghiệp, đội ngũ cán bộ quản lý và Hội đồng sư phạm nhà trường cần có sự chuyển biến tích cực về nhận thức và năng lực tổ chức quản lý cho cả ba khối lớp.
- Cần phải xây dựng nội dung hoạt động cụ thể, để hướng dẫn học sinh chọn nghề
- Xây dựng Tổ tư vấn phân luồng hướng nghiệp và có sự phân công cụ thể, đánh giá trách nhiệm của từng bộ phận
Để thực hiện hiệu quả công tác phân luồng hướng nghiệp, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bốn thành phần: nhà trường, gia đình, chính quyền địa phương và các cơ sở sản xuất tại địa phương.
Sáng kiến kinh nghiệm này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo viên định hướng nghề nghiệp cho học sinh, giúp các em có nhận thức đúng đắn về tương lai Hướng nghiệp không chỉ giúp học sinh sau khi tốt nghiệp phổ thông đạt được bằng tú tài mà còn tạo điều kiện cho các em theo học các bậc trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học hoặc đào tạo nghề Mục tiêu cuối cùng là trang bị cho học sinh những kỹ năng và kiến thức cần thiết để phát triển bản thân và khởi nghiệp Qua đó, học sinh có cơ hội khám phá sở thích, tư duy sáng tạo và hình thành những ý tưởng, hoài bão hữu ích Quan điểm "Để bay cao trong cuộc đời, bạn phải cất cánh với chính đôi cánh của bạn" là một triết lý sống cần được tiếp thu và thực hiện.
II Ý NGHĨA CỦA SÁNG KIẾN:
