NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Tư duy kinh tế là một khái niệm thường được nhắc đến nhưng chưa có định nghĩa rõ ràng trong tài liệu hiện có Sự hiểu biết về tư duy kinh tế có thể khác nhau tùy thuộc vào từng vấn đề và nội dung cụ thể Cần có nghiên cứu sâu hơn về cấu trúc và thành phần của loại hình tư duy này để làm rõ ý nghĩa của nó.
Trong triết lý kinh doanh, tư duy kinh tế đóng vai trò quan trọng nhất, với mục tiêu cuối cùng là hiệu quả kinh tế Tư duy này cần phải nắm bắt cơ hội, mang tính tổng hợp liên ngành và bị ảnh hưởng bởi nhiều mối liên hệ Hơn nữa, tư duy kinh tế không chỉ phản ánh bản chất của các quan hệ kinh tế trong ý thức của chủ thể mà còn là phương thức thực hiện Cụ thể, tư duy kinh tế của nhà kinh doanh được thể hiện qua lao động trí tuệ và các nhiệm vụ mà họ đảm nhận.
Trong bối cảnh cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, việc đề ra và lựa chọn chiến lược kinh doanh tối ưu là vô cùng quan trọng Các doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời linh hoạt điều chỉnh chiến lược để phù hợp với những biến động của thị trường Sự kết hợp giữa sáng tạo và tuân thủ các quy định của Nhà nước sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế xã hội.
- Tổ chức hành động thực hiện quyết định điều hành doanh nghiệp
- Kiểm tra thực hiện quyết định quản trị
Tư duy kinh tế được coi là sự phản ánh các hiện tượng, quá trình và quy luật của nền sản xuất xã hội vào ý thức con người thông qua một hệ thống khái niệm Nó không chỉ tuân theo các quy luật chung của tư duy mà còn có những quy luật vận động riêng biệt, phát triển trong quá trình hoạt động sản xuất thực tiễn nhằm giải quyết các nhiệm vụ cụ thể Mỗi cơ chế quản lý đều dựa trên nền tảng tư duy kinh tế, từ đó đóng vai trò quan trọng trong việc nhận thức và cải biến nền sản xuất xã hội Hiện nay, đối tượng phản ánh của tư duy kinh tế ở Việt Nam là nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phục vụ cho các nhiệm vụ kinh tế liên quan đến hạch toán, kinh doanh, tổ chức sản xuất, chế biến sản phẩm thành hàng hóa, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm.
1.1.2 Các biểu hiện tư duy kinh tế của học sinh phổ thông Đối với học sinh THPT, tư duy kinh tế có thể được biểu hiện qua các yếu tố sau:
- Tư duy quản trị: Thể hiện qua sự phân công, sắp xếp công việc…
Tư duy chiến lược là khả năng dự kiến và xây dựng các phương án thực hiện, bao gồm việc xác định kinh phí, nhân lực và các phương tiện cần thiết Qua đó, người lãnh đạo có thể lựa chọn phương án tối ưu, phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện sẵn có để đạt được mục tiêu hiệu quả nhất.
- Tư duy thực hiện quản trị: Tiến hành thực hiện dự án và có phương án để giải quyết các vấn đề phát sinh…
- Tư duy thực tiễn: Điều chỉnh các tính toán theo lí thuyết để phù hợp với thực tiễn, vận dụng những kinh nghiệm sẵn có vào thực tiễn…
1.1.3 Các đặc trưng tư duy kinh tế của học sinh phổ thông
Nội dung nghiên cứu tập trung vào việc hình thành và phát triển tư duy kinh tế cho học sinh THPT thông qua việc dạy học Toán Đây là bước đầu quan trọng để xây dựng nền tảng tư duy kinh tế cho học sinh trong tương lai Chúng tôi đề xuất rằng tư duy kinh tế của học sinh THPT được đặc trưng bởi các thành phần cụ thể, đóng vai trò quan trọng trong quá trình học tập và phát triển cá nhân.
- Xem xét tính khả thi của vấn đề cần giải quyết;
- Lựa chọn phương án tối ưu nhằm đạt được hiệu quả cao;
- Xem xét các kiến thức đã học dưới góc độ thực tiễn
1.2.1 Cơ sở về chương trình, nội dung chương Tổ hợp - Xác suất trong Sách giáo khoa Đại số - Giải tích 11
1.2.1.1 Mục tiêu dạy học chương Tổ hợp - Xác suât a Kiến thức
Học sinh trình bày được các khái niệm:
- Hai quy tắc đếm (quy tắc cộng và quy tắc nhân)
- Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp, phép thử, phép thử ngẫu nhiên, không gian mẫu, biến cố và xác suất của biến cố
- Biến cố đối, biến cố xung khắc, biến cố độc lập, công thức cộng, công thức nhân xác suất
Học sinh nhận ra được:
- Phép thử ngẫu nhiên, biến cố đối, biến cố xung khắc
- Điều kiện sử dụng công thức cộng và công thức nhân xác suất b Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng nhận biết các phép toán hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp trong các bài toán thực tế
- Xác định được không gian mẫu và số kết quả của không gian mẫu
- Xác định được các biến cố, số kết quả thuận lợi cho biến cố, nhận biết mối quan hệ giữa các biến cố
- Tính toán đúng các phép tính có liên quan đến hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp, các phép toán tính xác suất và tính chất xác suất
- Kỹ năng chuyển đổi ngôn ngữ bài toán kinh tế, tình huống thực tế và bài toán tổ hợp xác suất c Tình cảm, thái độ
Thông qua việc tìm hiểu khái niệm cơ bản về hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp và xác suất, học sinh không chỉ mở rộng kiến thức về toán học mà còn hiểu rõ hơn về những đóng góp của các nhà toán học Điều này giúp các em phát triển khả năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn, đồng thời nuôi dưỡng lòng biết ơn đối với các nhà khoa học và rèn luyện đức tính hợp tác trong nghiên cứu khoa học của các thế hệ trước.
Kiến thức trong chương này rất thiết thực và gần gũi với sản xuất cũng như đời sống hàng ngày, từ đó tạo hứng thú và khuyến khích học sinh chăm chỉ học tập Điều này không chỉ giúp các em phát triển tài năng mà còn góp phần tích cực vào xã hội Hướng đến việc phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh là mục tiêu quan trọng trong giáo dục hiện nay.
+ Năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác thông qua hoạt động nhóm
+ Năng lực tự học phần luyện tập
+ Năng lực sử dụng công nghệ thông tin, năng lực sử dụng ngôn ngữ
+ Năng lực thực hành toán học
+ Năng lực tính toán, xử lí số liệu
+ Năng lực giải quyết vấn đề
+ Năng lực vận dụng kiến thức toán học vào cuộc sống
+ Năng lực quản trị, năng lực tổ chức hành động… (tư duy kinh tế)
+ Tự lập, tự tin, tự chủ và có tinh thần vượt khó
Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước và môi trường là điều cần thiết Chúng ta nên chủ động và tích cực tham gia cũng như khuyến khích người khác tham gia vào các hoạt động có ích Bằng cách đưa ra những phương án hữu ích, chúng ta có thể lựa chọn đúng đắn và áp dụng những phương thức sản xuất, kinh doanh hiệu quả nhất.
1.2.1.2 Nội dung dạy học chương Tổ hợp - Xác suất
Chương Tổ hợp-Xác suất có thời lượng khoảng 17 đến 20 tiết (tùy thuộc có sắp xếp tiết tự chọn hay không) chủ yếu tập trung vào các nội dung
- Định nghĩa về hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
- Các định nghĩa về phép thử, phép thử ngẫu nhiên, không gian mẫu, biến cố và xác suất của biến cố
- Các khái niệm về biến cố xung khắc và biến cố đối các phép toán, các tính chất của xác suất
- Dấu hiệu nhận biết các loại biến cố đặc biệt như biến cố đối, biến chắc chắn, biến cố không thể, biến cố xung khắc
- Bản chất của các khái niệm hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp
Mặc dù chương học này nhấn mạnh rằng kiến thức mà học sinh tiếp thu có tính ứng dụng cao trong sản xuất và đời sống hàng ngày, nhưng nội dung sách giáo khoa lại chưa phản ánh đầy đủ điều này.
1.2.2 Thực trạng dạy học chương Tổ hợp - Xác suất, Đại số - Giải tích 11 hiện nay ở trường THPH
1.2.2.1 Thực trạng về hoạt động dạy của giáo viên
Trong năm học 2020-2021 và 2021-2022, chúng tôi đã tiến hành khảo sát giáo viên giảng dạy môn Toán tại tỉnh Nghệ An thông qua việc sử dụng bảng mẫu trên Google và gửi link khảo sát đến đối tượng cần thiết Kết quả khảo sát thu được như sau:
Kết quả khảo sát về thực trạng áp dụng phương pháp dạy học chương Tổ hợp - Xác suất cho thấy sự cần thiết trong việc phát triển tư duy kinh tế cho học sinh THPT, với sự tham gia của 32 giáo viên.
1 Thầy (cô) cho biết loại hình mà trường mình dạy?
2.Theo thầy (cô) đánh giá thì nội dung chương Tổ hợp-Xác suất trong chương trình Đại số_Giải tích 11 như thế nào?
3 Thầy (cô) có nhận xét gì về vai trò chương Tổ hợp_Xác suất trong chương trình hiện nay ?
Không tổ chức lần nào
1 lần/ kỳ Hơn 1 lần/ kỳ
4 Trong năm học 2020-2021 tổ/ nhóm chuyên môn có thường xuyên tổ chức thảo luận về dạy học chương Tổ hợp _Xác suất không ?
Chỉ trong tiết thao giảng
6 Khi dạy học chương Tổ hợp _Xác suất, thầy (cô) có thường xuyên sử dụng hình thức hoạt động nhóm và thảo luận không ?
7 Khi sử dụng bài tập phần Tổ hợp_Xác suất, thầy (cô) có thường xuyên hướng dẫn học sinh trả lời theo nhiều cách không ?
Thuyết trình Nêu và giải quyết vấn đề
Vấn đáp Các phương pháp hiện đại
5 Trong dạy học Tổ hợp _Xác suất, thầy (cô) sử dụng phương pháp nào sau đây là nhiều nhất ?
* Ưu điểm của thực trạng:
- Đa số giáo viên đã xác định được tầm quan trọng của chương Tổ hợp - Xác suất trong chương trình Toán học THPT
Trong quá trình giảng dạy, nhiều giáo viên đã áp dụng đa dạng phương pháp dạy học, đặc biệt khi hướng dẫn học sinh giải bài tập trong chương này Việc này không chỉ giúp học sinh tiếp cận bài tập từ nhiều góc độ mà còn phát huy tính tích cực và chủ động trong quá trình học tập.
- Nhiều giáo viên thường xuyên liên hệ kiến thức phổ thông vào thực tiễn
* Nhược điểm của thực trạng:
Nhiều giáo viên chưa đánh giá chính xác mức độ khó của nội dung chương này, khi có tới 68,8% giáo viên tham gia khảo sát cho rằng chương này dễ hoặc bình thường, mặc dù thực tế có nhiều bài tập khó khăn.
8 Khi dạy học phần Tổ hợp_Xác suất, thầy (cô) có thường xuyên liên hệ kiến thức đã học với thực tiễn không ?
