NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở thực tiễn
2.1 Thực trạng về việc tạo hứng thú cho học sinh khi dạy học trực tuyến văn bản Người lái đò sông Đà ở các trường trung học phổ thông
Chúng tôi tiến hành khảo sát trên 50 giáo viên của các trường THPT qua các câu hỏi được tạo bởi Google form
Kết quả thu được như sau:
Trong quá trình dạy học trực tuyến bài "Người lái đò sông Đà", mức độ sử dụng các kho học liệu số và phần mềm như PowerPoint, Quizizz, Breakout Rooms, Padlet đã được khảo sát Tỉ lệ sử dụng các công cụ này cho thấy sự quan tâm và hiệu quả trong việc nâng cao trải nghiệm học tập cho học sinh.
% giữa các mức độ chênh lệch lớn Số GV thường xuyên sử dụng chỉ đạt 11,8% Trong khi số GV chưa sử dụng 17.6%, còn thỉnh thoảng dùng đạt 70,6%
Mức độ quan tâm của giáo viên đối với việc áp dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực trong giảng dạy trực tuyến bài "Người lái đò sông Đà" cho thấy chỉ có 19,6% giáo viên rất quan tâm và quan tâm, trong khi tỷ lệ bình thường là 56,9% Điều này cho thấy một phần lớn giáo viên, chiếm 23,5%, không quan tâm đến việc áp dụng các phương pháp này trong giảng dạy.
Giáo viên gặp nhiều khó khăn khi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, bao gồm hạn chế về kiến thức cá nhân, sự không hợp tác từ học sinh và điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo Những yếu tố này khiến giáo viên e ngại trong việc thực hiện các phương pháp giảng dạy hiệu quả trong bài học của mình.
Trong bài giảng trực tuyến về tác phẩm "Người lái đò sông Đà," có đến 86.2% học sinh cho biết mức độ hứng thú chưa được tạo ra hoặc chỉ ở mức bình thường Điều này cho thấy rằng phần lớn giáo viên vẫn chưa thành công trong việc kích thích sự hứng thú của học sinh trong giờ học.
Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn giáo viên THPT khi dạy trực tuyến bài "Người lái đò sông Đà" chưa chú trọng đến việc tạo hứng thú cho học sinh Dù đã sử dụng PowerPoint, các slide thường thiếu sự đầu tư và sáng tạo, chủ yếu là màn hình dày đặc chữ để học sinh chép Hơn nữa, việc thiếu hoạt động học tập đã dẫn đến sự tương tác kém giữa thầy và trò Nhiều giáo viên vẫn chưa nắm rõ bản chất và cách thực hiện các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực trực tuyến, dẫn đến việc giảng dạy trở nên hời hợt, thuyết giảng một chiều, làm cho giờ học trở nên nặng nề và kém hiệu quả.
2.2 Thực trạng về việc tạo hứng thú cho học sinh khi dạy học trực tuyến văn bản Người lái đò sông Đà ở trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Hưng Nguyên
Trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Hưng Nguyên tuy mới thành lập được
Trong suốt 16 năm, lãnh đạo nhà trường đã chú trọng đầu tư phát triển chuyên môn và nâng cao chất lượng dạy và học Nhà trường đã thực hiện nhiều giải pháp như đổi mới phương pháp giảng dạy, cam kết chất lượng giữa giáo viên và Hiệu trưởng, cùng với việc tổ chức các hoạt động chuyên môn như thao giảng và hội thi Để hỗ trợ việc dạy và học, nhà trường cũng đã đầu tư trang bị cơ sở vật chất như lắp đặt hệ thống ti vi và bảng trượt cho các lớp học Cá nhân tôi, cùng với tổ chuyên môn, đã tham gia các buổi học tập về đổi mới phương pháp và dạy học trực tuyến, từ đó góp ý và đánh giá giờ dạy một cách chân thành và cầu tiến Đồng nghiệp thường xuyên trao đổi kiến thức chuyên môn qua các nền tảng trực tuyến như Facebook và Zalo, tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả.
Tất cả những yếu tố này đã giúp tôi và các đồng nghiệp duy trì tinh thần ổn định, phấn chấn và nhiệt huyết hơn trong việc nâng cao chuyên môn, vượt qua khó khăn do đại dịch Covid, nhằm hoàn thành tốt sứ mệnh trồng người.
Khi làm đề tài này tôi gặp một số khó khăn:
Nhà trường, với chỉ 16 năm thành lập, vẫn đang trong giai đoạn phát triển và chưa có nhiều truyền thống Cơ sở vật chất hiện tại còn hạn chế, đặc biệt trong việc ứng dụng công nghệ vào dạy học Việc áp dụng các kỹ thuật dạy học mới như kỹ thuật phòng tranh, kỹ thuật công đoạn và kỹ thuật bể cá đòi hỏi không gian rộng rãi và sự linh hoạt trong di chuyển.
Đội ngũ giáo viên của nhà trường cần nâng cao chất lượng, đặc biệt trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và các kỹ thuật dạy học mới Trong tiết dạy bài tuỳ bút "Người lái đò sông Đà", giáo viên thường sa vào thuyết giảng một chiều, dẫn đến việc truyền thụ kiến thức không hiệu quả, khiến học sinh cảm thấy mệt mỏi và thiếu hứng thú Cần có những phương pháp giảng dạy linh hoạt hơn để tạo sự hấp dẫn trong giờ học.
Học sinh trường THPT Nguyễn Trường Tộ chủ yếu là công giáo (70%) và gặp nhiều khó khăn trong học tập Các em thường không có định hướng vào đại học, cho rằng môn xã hội khó xin việc, nên chỉ đặt mục tiêu tốt nghiệp THPT để xuất khẩu lao động Điều này dẫn đến sự hời hợt trong việc học môn văn, với nhiều em thiếu nhiệt tình và tự giác khi được giao nhiệm vụ chuẩn bị nội dung bài học Hơn nữa, một số học sinh có trình độ đầu vào thấp, gặp khó khăn trong việc sử dụng công nghệ học trực tuyến và tiếp cận các phương pháp dạy học mới, khiến việc học trở nên chậm chạp.
2.3 Khảo sát về thái độ của học sinh khi học trực tuyến bài Người lái đò sông Đà
Tôi đã tiến hành khảo sát 124 học sinh lớp 12 thông qua Google Form, được chia sẻ trong nhóm Facebook học tập của các lớp, nhằm tìm hiểu thái độ của học sinh đối với việc học trực tuyến bài "Người lái đò sông Đà".
Kết quả thu về được như sau:
Biểu đồ cho thấy chỉ dưới một nửa số học sinh cảm thấy hứng thú với giờ học trực tuyến, trong khi hơn 50% còn lại cho rằng những giờ học này bình thường và có phần nhàm chán.
Học sinh mong muốn trong giờ học trực tuyến là có nhiều cơ hội để hoạt động, hợp tác chia sẻ và bộc lộ cảm xúc cũng như suy nghĩ cá nhân với bạn bè và giáo viên, với tỷ lệ lên đến 96,8%.
Dựa trên những thuận lợi và khó khăn thực tiễn, cùng với nền tảng lý luận vững chắc và kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm, chúng tôi đã phát triển phương pháp giảng dạy hiệu quả cho các lớp học.
Chúng tôi đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện việc dạy trực tuyến tác phẩm "Người lái đò sông Đà" của Nguyễn Tuân, với mục tiêu tăng cường hứng thú học tập cho học sinh.
Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh khi dạy trực tuyến đọc - hiểu văn bản Người lái đò sông Đà ở Trường trung học phổ thông Nguyễn Trường Tộ - Hưng Nguyên
3.1 Sử dụng kho dữ liệu, học liệu số
CNTT trong dạy học, giáo dục thường chỉ ba phương diện:
+ Kho dữ liệu, học liệu số, phục vụ cho dạy học, giáo dục;
Các phương tiện và công cụ kỹ thuật hiện đại như máy tính, mạng truyền thông và thiết bị công nghệ đều cần nguồn điện năng để hoạt động Những công cụ này có thể được ứng dụng hiệu quả trong dạy học và giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.
+ Phương pháp khoa học, công nghệ, cách thức tổ chức, khai thác, sử dụng, ứng dụng nguồn học liệu số, thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục
Trong bài viết này, tôi sẽ tập trung vào việc ứng dụng kho dữ liệu và học liệu số để tăng cường hứng thú cho học sinh thông qua một văn bản đọc hiểu cụ thể Mục tiêu là nâng cao chất lượng và hiệu quả của các hoạt động dạy học và giáo dục Tôi đã khai thác nhiều nguồn kho dữ liệu số và học liệu số để hỗ trợ cho quá trình này.
Violet, E-learning, Google, các phần mềm… để phục vụ cho việc dạy học trực tuyến của mình
3.1.1 Sử dụng phần mềm Powerpoint để xây dựng bài giảng điện tử tích hợp đa phương tiện
Hiện nay, các ứng dụng phổ biến giúp xây dựng bài giảng bao gồm Powerpoint, Canva và myViewBoard Tôi thường sử dụng Microsoft Powerpoint để thiết kế bài giảng điện tử tích hợp đa phương tiện cho tác phẩm "Người lái đò sông Đà" vì phần mềm này cho phép tạo ra các bài trình chiếu hấp dẫn Powerpoint hỗ trợ sử dụng tư liệu ảnh, phim và tạo hiệu ứng chuyển động thu hút, đồng thời cung cấp nhiều mẫu giao diện đẹp Phần mềm này dễ sử dụng, giúp giáo viên thiết kế trình chiếu một cách hiệu quả Mỗi slide trong bài giảng không chỉ là một phần nội dung mà còn là một hệ thống con, cho phép giáo viên thêm hiệu ứng và tư liệu như phim, ảnh, nhạc, giúp bài giảng trở nên sinh động và thu hút sự chú ý của học sinh, đồng thời khuyến khích tính độc lập, sáng tạo và tích cực trong học tập.
Hình ảnh bài giảng điện tử tích hợp đa phương tiện
3.1.2 Sử dụng một số phần mềm trong tiến trình dạy học
*Chuẩn bị trước giờ học: Sử dụng phần mềm Google form để giao bài
Google Form là công cụ miễn phí của Google giúp tạo và quản lý biểu mẫu khảo sát, phục vụ cho việc thu thập dữ liệu như khảo sát và đăng ký sự kiện Người dùng có thể dễ dàng chia sẻ biểu mẫu qua liên kết, email, hoặc nhúng vào trang web và blog Dữ liệu thu thập được sẽ được lưu trữ trong bảng tính, làm cho Google Form trở thành lựa chọn lý tưởng nhờ tính dễ sử dụng và khả năng quản lý dữ liệu hiệu quả.
- Tôi đã sử dụng phầm mềm này trong việc tạo phiếu học tập cho học sinh chuẩn bị trước giờ học:
Tôi thiết kế mẫu phiếu học tập với các câu hỏi yêu cầu học sinh thực hiện Sau đó gửi liên kết vào zalo nhóm học tập của lớp
Hình ảnh phiếu học tập của Đặng Hà Châu - học sinh lớp 12B4
* Hình thành kiến thức: Sử dụng công cụ Breakout Rooms để tạo phòng thảo luận nhóm
Hiện nay, có nhiều phần mềm hiệu quả cho dạy học trực tuyến như Zoom Cloud Meeting, Microsoft Teams, Google Classroom, Skype, TrueConf, Google Hangout và Vsee Mỗi phần mềm có cách sử dụng Breakout Rooms khác nhau Trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Hưng Nguyên đã chọn Zoom Cloud Meeting làm nền tảng dạy học trực tuyến, và tôi đã áp dụng tính năng Breakout Rooms trong Zoom để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Tính năng chia nhỏ phòng họp trên Zoom cho phép người chủ trì phân chia người tham dự thành các nhóm nhỏ để thảo luận riêng Người chủ trì có thể sắp xếp các thành viên tham gia một cách ngẫu nhiên hoặc theo ý muốn, và tính năng này có thể được bật tắt linh hoạt Trong dạy học trực tuyến môn Ngữ văn, Breakout Rooms có thể được sử dụng để chia lớp thành các nhóm nhỏ nhằm thảo luận về một vấn đề trong bài học.
- Tôi đã sử dụng tính năng này khi dạy trực tuyến bài Người lái đò sông Đà ở mục Hình thành kiến thức bài học:
Hình ảnh số học sinh được chia nhóm của lớp 12B3
Hình ảnh giáo viên tham gia vào 1 nhóm thảo luận của lớp 12B3
Tính năng này mang đến sự hiện đại và dễ sử dụng trong dạy học trực tuyến, giúp tạo ra những giờ học sinh động và khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh Điều này tránh được tình trạng giáo viên giảng dạy một chiều, nhàm chán và đơn điệu, đồng thời đảm bảo rằng tất cả học sinh đều có cơ hội tham gia vào hoạt động học tập mà không ai bị bỏ quên.
Học sinh rất hào hứng khi tham gia vào phòng thảo luận nhỏ, nơi họ có cơ hội tự do tranh luận và bày tỏ quan điểm của mình Tại đây, các em có thể phản đối hoặc đồng tình với ý kiến của bạn bè, tạo ra một môi trường trao đổi ý kiến sôi nổi và thú vị.
Tính năng Breakout Rooms hiện đại giúp học sinh làm quen với công nghệ học trực tuyến, giảm cảm giác cô lập trong quá trình học Học sinh Nguyễn Thị Trang lớp 12B3 chia sẻ: “Em vừa được đi du lịch với mấy bạn trong một phòng riêng, rất thú vị Cô ạ”.
* Phần Củng cố bài học: Sử dụng phần mềm Quizizz trong tổ chức trò chơi
- Quizizz là một trong những công cụ hỗ trợ kiểm tra, đánh giá trong dạy học khá nổi tiếng và được nhiều thầy cô sử dụng rất hiệu quả
- Tôi sử dụng Quizizz ở phần Củng cố bài học bởi vì:
+ Tôi có thể tạo ra các câu hỏi trắc nghiệm nhằm kiểm tra kiến thức vừa học xong của học sinh ở bài học ngay lập tức
+ Học sinh trong cùng một lớp có thể tham gia trả lời câu hỏi trên Quizizz vào cùng một thời điểm do tôi quy định
+ Dễ dàng thông báo ngay kết quả và thứ hạng của những người tham gia trả lời câu hỏi nhằm gia tăng hứng thú học tập cho học sinh
+ Bước 1: Truy cập https://quizizz.com/ đăng nhập bằng tài khoản Google + Bước 2: Chọn Tạo mới để thêm câu hỏi
+ Bước 3: Hoàn thành và tổ chức chơi
+ Bước 4: Hướng dẫn học sinh truy cập joinmyquiz.com và điền mã để chơi
Một số hình ảnh học sinh lớp 12B3 tham gia Quizizz
Phần mềm Quizizz mang đến một sân chơi thú vị cho học sinh sau những giờ học căng thẳng, giúp các em vừa giải tỏa stress vừa củng cố kiến thức Với tính hấp dẫn như trò chơi, Quizizz không chỉ thu hút sự chú ý của học sinh mà còn giúp giáo viên theo dõi sự tham gia và kết quả học tập của từng em Qua trò chơi hiện đại này, giáo viên có thể dễ dàng kiểm tra mức độ hiểu bài của học sinh, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy.
* Tổng kết bài học: Sử dụng phần mềm Padlet tạo lập hồ sơ học tập
Padlet là một công cụ trực tuyến cho phép người dùng dễ dàng chia sẻ và tổ chức ý tưởng, suy nghĩ về một chủ đề cụ thể Người dùng có thể tải lên, sắp xếp và chia sẻ nhiều loại nội dung như hình ảnh, video, tài liệu, văn bản và liên kết trang web trên các bảng thông báo ảo.
Trong quá trình giảng dạy tác phẩm "Người lái đò sông Đà", tôi đã ứng dụng phần mềm Padlet để xây dựng hồ sơ học tập cho học sinh lớp 12A2, 12B3 và 12B4 Phần mềm này đã hỗ trợ tôi trong việc tổng kết bài học cũng như thực hiện kiểm tra, đánh giá hiệu quả sau khi học sinh hoàn thành bài học.
+ Phần tổng kết bài học, tôi cho học sinh vẽ sơ đồ tư duy, sản phẩm của học sinh sẽ được gửi vào padlet của lớp
Sau khi hoàn thành bài học, học sinh sẽ tham gia vào phần kiểm tra và đánh giá, nơi họ trình bày sản phẩm viết tích cực của mình Một số học sinh sẽ đọc bài ngay trước lớp, trong khi những bài còn lại sẽ được gửi vào padlet để giáo viên tiến hành đánh giá sau.
Bước 1: Truy cập https://vi.padlet.com/ đăng ký tài khoản và tạo một padlet mới:
Bước 2: Chọn định dạng bức tường:
Bước 3: Đặt tiêu đề bài học:
Bước 4: Thêm hạng mục (yêu cầu) cho bài học:
Bước 5: Chia sẻ link (CHÉP VÀO CLIPBOARD) vào zalo nhóm lớp để thực hiện nhiệm vụ
Tất cả học sinh đều nhanh chóng làm quen và sử dụng hiệu quả phần mềm Padlet, với các lớp 12A2, 12B3, 12B4 đều có sản phẩm gửi kịp thời Giáo viên dễ dàng kiểm soát số lượng bài nộp và phân loại chất lượng sản phẩm Học sinh có thể xem và đánh giá bài của nhau, từ đó thúc đẩy phong trào thi đua học tập sôi nổi.
Vì học sinh nào cũng muốn sản phẩm của mình độc đáo nhất, hay nhất, được nhiều người khen nhất
Hình ảnh Padlet của lớp 12A2
Hình ảnh Padlet của lớp 12B3
Hình ảnh Padlet của lớp 12B4
Việc tích hợp kho dữ liệu, học liệu số và phần mềm công nghệ vào giảng dạy, đặc biệt là môn Ngữ văn, là yêu cầu thiết yếu trong thời đại Cách mạng công nghệ 4.0 Đây là bước chuẩn bị cho chuyển đổi số quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào tháng 6/2020, với giáo dục là một trong 8 lĩnh vực ưu tiên hàng đầu Chuyển đổi số trong giáo dục tạo ra môi trường học tập kết nối, hình thành hệ sinh thái tích hợp giữa công nghệ, dịch vụ và bảo mật, giúp thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số Qua đó, giáo viên và học sinh có cơ hội trải nghiệm quá trình hợp tác, tương tác và cá nhân hóa, đồng thời giáo viên cũng giúp học sinh phát triển năng lực số để thích ứng nhanh chóng và hiệu quả với thời đại công nghệ hiện nay.
3.2 Vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực
Giáo án thực nghiệm
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
- Nguyễn Tuân - Môn học: Ngữ văn; lớp 12 Thời gian thực hiện: 03 tiết
Giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực và phẩm chất
1 Năng lực: Sau khi kết thúc bài học, HS có thể:
Nguyễn Tuân là một tác giả nổi bật trong nền văn học Việt Nam, với cuộc đời và sự nghiệp sáng tác phong phú Ông để lại ấn tượng sâu sắc qua những tác phẩm thể hiện tâm hồn nghệ sĩ và cái nhìn sắc sảo về cuộc sống Bài tuỳ bút của ông thường xuất phát từ những trải nghiệm cá nhân, phản ánh hoàn cảnh xã hội và tâm tư con người Đề tài chính trong các tác phẩm của Nguyễn Tuân thường xoay quanh vẻ đẹp của thiên nhiên, con người và những giá trị văn hóa truyền thống, với các hình tượng trung tâm thể hiện sự tinh tế và chiều sâu cảm xúc.
Bài viết phân tích các chi tiết và hình ảnh tiêu biểu trong tác phẩm, đồng thời đánh giá chủ đề và tư tưởng mà tác giả muốn truyền tải đến người đọc thông qua những hình thức nghệ thuật độc đáo.
Nghệ thuật viết tuỳ bút của Nguyễn Tuân thể hiện qua nhiều yếu tố nổi bật Ông sử dụng những so sánh và liên tưởng độc đáo, tạo nên sự thú vị cho tác phẩm Từ ngữ trong các bài viết của ông phong phú và đa dạng, giúp diễn đạt ý tưởng một cách sinh động Câu văn của Nguyễn Tuân biến hoá nhiều tầng bậc, thể hiện sự linh hoạt trong cách hành văn Đặc biệt, ông vận dụng kiến thức tổng hợp từ nhiều lĩnh vực, phản ánh cái tôi tài hoa và uyên bác của mình.
- Vận dụng được các kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết một số nhiệm vụ thực tiễn
Phát triển năng lực số là một yếu tố quan trọng để đa dạng hóa các hình thức học tập, đồng thời nâng cao kỹ năng chuyển đổi Điều này giúp người học áp dụng kiến thức vào thực tiễn một cách hiệu quả, từ đó giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách linh hoạt và sáng tạo.
- Trân trọng vẻ đẹp thiên nhiên, con người Việt Nam
- Bồi dưỡng lòng yêu mến, gắn bó với quê hương, đất nước
- Sống có lí tưởng, có trách nhiệm với bản thân, gia đình, quê hương, đất nước
II THIẾT BỊ DẠY HỌC, HỌC LIỆU
- Máy chiếu, laptop có kết nối internet
- Phần mềm dạy học Zoom
- Sách giáo khoa Ngữ văn 12, kế hoạch bài dạy, hình ảnh, clip về tác giả Nguyễn Tuân và sông Đà
- HS sử dụng tài khoản LMS được nhà trường cung cấp
III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1 Chuẩn bị trước giờ học (thực hiện ở nhà, khoảng 10 phút trước giờ học) a Mục tiêu:
Huy động kinh nghiệm đã có của HS về thể loại Tuỳ bút, xác định nhiệm vụ học tập b Nội dung:
- HS được yêu cầu đọc phần Tiểu dẫn và văn bản trong SGK Ngữ văn 12, hoàn thiện phiếu bài tập sau:
+ Dựa vào phần Tiểu dẫn trình bày ngắn gọn những nét chính về tác giả + Khái quát về tác phẩm: xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác, chủ đề
- GV giao nhiệm vụ cho nhóm HS thiết kế video thuyết trình về tác giả Nguyễn Tuân c Sản phẩm:
- Vài nét về tác giả, tác phẩm:
+ Tác giả: Nguyễn Tuân là nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp
Nhà văn này nổi bật với phong cách nghệ thuật tài hoa và uyên bác, luôn khám phá thế giới qua lăng kính văn hóa và thẩm mỹ Ông/ bà đặc biệt có sở trường trong việc viết tuỳ bút và truyện ngắn, mang đến những tác phẩm sâu sắc và giàu ý nghĩa.
Là nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại
Trình bày những hiểu biết về xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác, thể loại, chủ đề + Xuất xứ: In trong tập tuỳ bút Sông Đà (1960)
+ Hoàn cảnh sáng tác: Là thành quả nghệ thuật đẹp đẽ từ chuyến đi thực tế về vũng Tây Bắc (1952) của Nguyễn Tuân
Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc thông qua hình tượng sông Đà và hình ảnh người lái đò, thể hiện tình yêu sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên và con người Việt Nam Sông Đà không chỉ là biểu tượng của vẻ đẹp hùng vĩ mà còn là chứng nhân cho cuộc sống lao động vất vả của người dân Tây Bắc Qua đó, tác giả bộc lộ sự gắn bó thiết tha với vùng đất và con người nơi đây, khắc họa một bức tranh sinh động về tình yêu quê hương và thiên nhiên.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Phát triển NLS và KNCĐ
- GV tạo phiếu học tập bằng Google form chuyển giao nhiệm vụ với những yêu cầu cụ thể cho HS:
# HS đọc phần Tiểu dẫn và văn bản, video thuyết trình về tác giả Nguyễn Tuân để thực hiện các nhiệm vụ học tập như mục Nội dung
# 2 HS thực hiện nhiệm vụ
# 3 GV gọi 1 HS trình bày, các HS khác bổ sung nếu cần
# 4 GV kết luận như mục Sản phẩm, chúng ta
- HS hoàn thành phiếu học tập trên Google form
- Nhóm HS nhận nhiệm vụ thuyết trình bằng video về tác
2.1.1 Sử dụng phần mềm trong thiết bị kĩ thuật số: Google form, tạo video thuyết trình
2.1.2 Duyệt, tìm kiếm và lọc dữ liệu, thông tin và nội dung số: HS tìm kiếm hình
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Phát triển NLS và KNCĐ sẽ tìm hiểu rõ hơn những nội dung trên thông qua hoạt động Đọc hiểu văn bản Người lái đò sông Đà
GV xem xét sản phẩm của HS và chọn ra những bài có kết quả khác nhau cùng các tình huống cần thảo luận trước lớp Giả Nguyễn Tuân sử dụng ảnh trên các nền tảng số để tạo video.
2.1 Hoạt động 2: Khởi động (10 phút) a Mục tiêu: Tạo không khí tích cực cho lớp học, gia tăng hứng thú của HS đối với bài học b Nội dung:
Trò chơi “Vòng quay may mắn” được thiết kế dựa trên các câu hỏi liên quan đến bài học “Người lái đò sông Đà”, giúp người chơi ôn tập kiến thức một cách thú vị và hấp dẫn Sản phẩm này không chỉ mang tính giải trí mà còn hỗ trợ việc học tập hiệu quả Tổ chức thực hiện trò chơi sẽ tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tham gia của người học.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Phát triển NLS và
KNCĐ Đã trình bày ở mục 2.3:
Một số giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh…
HS tham gia trò chơi 2.1 Sử dụng các thiết bị kĩ thuật số:
HS sử dụng tính năng trong zoom để tham gia trò chơi
2.2 Hoạt động 2: Hình thành kiến thức - Đọc hiểu văn bản (45 phút) a Mục tiêu
Nguyễn Tuân là một tác giả nổi bật trong nền văn học Việt Nam, với cuộc đời và sự nghiệp đầy ấn tượng Ông đã để lại dấu ấn sâu đậm qua các tác phẩm của mình, phản ánh những nét đặc sắc về văn hóa và con người Việt Nam Bài tuỳ bút của ông không chỉ thể hiện xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác mà còn khắc họa rõ nét đề tài, chủ đề cùng các hình tượng trung tâm, giúp người đọc hiểu sâu hơn về tư tưởng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
Bài viết phân tích các chi tiết và hình ảnh tiêu biểu trong tác phẩm, đồng thời đánh giá chủ đề và tư tưởng mà tác giả muốn truyền đạt đến người đọc thông qua các hình thức nghệ thuật độc đáo.
Nguyễn Tuân thể hiện nghệ thuật viết tuỳ bút độc đáo qua việc sử dụng những so sánh và liên tưởng thú vị, kết hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau Ngôn ngữ phong phú và gợi hình, gợi cảm của ông tạo nên những câu văn biến hoá đa dạng, mang đến cho người đọc những trải nghiệm sâu sắc và ấn tượng.
- Biết trình bày báo cáo kết quả của bài tập, sử dụng các phương tiện hỗ trợ phù hợp b Nội dung
- Chuẩn bị để trình bày về bài làm của nhóm trước lớp
Lắng nghe phần trình bày của các nhóm khác để ghi nhận những nội dung có kết quả khác với nhóm mình và tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt đó Sản phẩm học tập của các nhóm sẽ được tổng hợp và đánh giá trong quá trình tổ chức thực hiện.
Hoạt động của GV Hoạt động của
Phát triển NLS và KNCĐ
#1: GV giao nhiệm vụ cho HS như mục Nội dung
Các nhóm học sinh sẽ trình bày về bài làm của mình theo sự chỉ định của giáo viên Trong khi đó, các nhóm khác sẽ thực hiện nhiệm vụ quan sát và ghi chú Giáo viên sẽ điều hành phần trình bày, đặt thêm câu hỏi để làm rõ các vấn đề trong thảo luận.
#3: GV yêu cầu HS thảo luận các nội dung sau đây:
Nhóm 1: Phân tích ngòi bút tài hoa của
Nguyễn Tuân khi miêu tả Sông Đà hung bạo ở các phương diện: Đá ở bờ sông, các hút nước, ghềnh sông?
Nhóm 2: Phân tích ngòi bút tài hoa của
- Đại diện nhóm trình bày về sản phẩm khi được
HS khác thực hiện nhiệm vụ
2.2.1 Tương tác thông qua thiết bị số
HS thảo luận với nhau, GV trao đổi với HS về kết quả thực hiện nhiệm vụ thông qua Breakout Rooms trên Zoom
Hoạt động của GV Hoạt động của
Phát triển NLS và KNCĐ
Nguyễn Tuân khi miêu tả Sông Đà hung bạo ở các phương diện: Đá và thác nước sông Đà?
Nhóm 3: Phân tích ngòi bút tài hoa của
Nguyễn Tuân khi miêu tả vẻ đẹp trữ tình của sông Đà?
Nhóm 4: Phân tích ngòi bút tài hoa của
Nguyễn Tuân khi miêu tả cuộc chiến trên sông Đà của người lái đò?
1 Hình tƣợng sông Đà a Lai lịch con sông: b Một dòng sông hùng vĩ - hung bạo: c Một con sông Đà trữ tình - thơ mộng d.Nghệ thuật xây dựng hình tượng:
*Luyện tập: Yêu cầu học sinh đóng vai hướng dẫn viên du lịch để giới thiệu vẻ đẹp hùng vĩ - thơ mộng của sông Đà?
2 Hình tượng người lái đò trong cuộc chiến đấu với con sông Đà hung bạo: a Tác giả giới thiệu chung về người lái đò: b Người lái đò tài hoa, trí dũng
* Nhóm 1 trình bày kết quả thảo luận
* Nhóm 2 trình bày kết quả thảo luận:
* Nhóm 3 trình bày kết quả thảo luận
Học sinh thực hiện nhiệm vụ đóng vai hướng dẫn viên du lịch
*Nhóm 4 trình bày kết quả thảo luận
2.2.2 HS sử dụng tính năng
Background & Filters trong Zoom để tạo hình nền hình ảnh sông Đà khi thuyết trình về vẻ đẹp sông Đà với du khách
Hoạt động của GV Hoạt động của
Phát triển NLS và KNCĐ c Nghệ thuật xây dựng hình tượng
* Mục tiêu: Khái quát được nội dung và nghệ thuật của văn bản
- GV chuyển giao nhiệm vụ cho HS:
+ Vẽ bản đồ tư duy bài học
+ Hãy rút ra cách đọc hiểu thể loại tuỳ bút
+ Viết tích cực sau khi học xong bài
- HS thực hiện nhiệm vụ, báo cáo kết quả
- Học sinh vẽ lược đồ tư duy bài học
- HS rút ra được cách đọc hiểu thể loại tuỳ bút
- Yêu cầu học sinh “viết tích cực”, chia sẻ
Những điều học được, Những điều băn khoăn, những điều đọng lại… sau khi học xong bài
2.2.4 Học sinh sử dụng phần mềm Xmind để vẽ sơ đồ tư duy
2.2.5 Học sinh sử dụng phần mềm Padlet để nộp sản phẩm học tập sơ đồ tư duy bài học và sản phẩm
“Viết tích cực’ sau khi học xong bài
2.3 Hoạt động 3: Luyện tập (45 phút) a Mục tiêu:
- Học sinh nhận xét được bút pháp nghệ thuật được Nguyễn Tuân sử dụng trong Người lái đò sông Đà
- Biết phân tích cái tôi nhà văn được thể hiện trong bài tuỳ bút b Nội dung: Củng cố kiến thức vừa tìm hiểu về bài học
Phân tích cái tôi trữ tình của nhà văn trong bài Người lái đò sông Đà? c Sản phẩm: Kết quả thực hiện của HS được ghi vào vở:
Nguyễn Tuân là một tác giả tài hoa, luôn nhìn nhận cuộc sống và con người từ góc độ văn hóa thẩm mỹ Ông phát hiện vẻ đẹp hùng vĩ và mỹ lệ của thiên nhiên, đặc biệt là vẻ đẹp trữ tình của sông Đà Với đôi mắt của một nhà văn duy mỹ, Nguyễn Tuân còn khám phá tài năng nghệ thuật của người lái đò qua những màn vượt thác leo ghềnh đầy ấn tượng.
Kết quả thực nghiệm
- Đối tượng thực nghiệm : Các lớp 12A2, 12B3, 12B4, trường THPT
Nguyễn Trường Tộ, Hưng Nguyên
Mục đích của thực nghiệm này là để đánh giá hiệu quả của giải pháp mà chúng tôi áp dụng trong việc dạy trực tuyến kỹ năng đọc - hiểu văn bản "Người lái đò sông Đà", từ đó khẳng định tính khả thi của đề tài nghiên cứu.
+ Đối với giờ học và khả năng tự nhận thức của HS, qua quan sát cho thấy:
Học sinh thể hiện sự chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức và hứng thú với các phương pháp dạy học tích cực, cùng với việc ứng dụng kho học liệu số và phần mềm công nghệ vào quá trình học tập Các hoạt động như chia sẻ câu hỏi bài tập, tham gia trò chơi Vòng quay may mắn, Quizzi phản ứng nhanh và ôn tập kiến thức qua đóng vai được học sinh tiếp nhận một cách hào hứng.
Trong quá trình giảng dạy, giáo viên đã khuyến khích học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức và giao lưu làm việc nhóm, tạo không khí lớp học sôi nổi và hào hứng Học sinh được sống trong thế giới văn chương, nghệ thuật, giúp hạn chế tâm lý ngại ngùng và mạnh dạn bộc lộ ý kiến Đặc biệt, khoảng cách giữa văn chương và cuộc sống được rút ngắn qua các bài học và kỹ năng CNTT hữu ích cho cuộc sống.
+ Học xong bài, các em còn có những ấn tượng sâu sắc, có những cảm nhận thú vị về các hình tượng, chi tiết trong tác phẩm:
Bài cảm nhận của học sinh Nguyễn Kinh Danh, lớp 12B4
Bài cảm nhận của học sinh Nguyễn Văn Dũng, lớp 12B4
Có những sản phẩm sơ đồ tư duy sinh động, ấn tượng, sáng tạo:
Hình ảnh sơ đồ tư duy của nhóm 3, lớp 12B3 (thực hiện trên phần mềm Xmind)
Các em còn tạo được những video thuyết trình xuất sắc về cái tôi của nhà văn Nguyễn Tuân từ trong bài học:
Hình ảnh video được tạo bởi Phạm Thị
Hình ảnh video được tạo bởi Nguyễn
Có những bức tranh đơn giản nhưng ý nghĩa:
Tranh vẽ của Nguyễn Quốc Chiến - 12B3
Tranh vẽ của Nguyễn Văn Phượng 12B4 Tranh vẽ của Phạm Thuỳ Linh 12A2:
“Cảm xúc về dòng sông”
Bài học đã tạo ra sự thay đổi tích cực trong tư tưởng và cảm xúc của học sinh, từ việc thờ ơ với vẻ đẹp của quê hương và thiên nhiên, các em đã bắt đầu quan tâm và nhạy cảm hơn với cuộc sống xung quanh Hơn nữa, thái độ của các em đối với sự lam lũ và khó nhọc của người lao động cũng đã được cải thiện, khiến các em biết trân trọng và yêu mến những người làm việc vất vả hơn.
* Về hình thành phẩm chất, năng lực:
Bài học đã khơi dậy tình yêu thiên nhiên, quê hương và đất nước ở các em, đồng thời nuôi dưỡng tinh thần trách nhiệm với môi trường, đặc biệt là trong việc bảo vệ những dòng sông - món quà quý giá từ thiên nhiên Qua đó, các em cũng được bồi dưỡng ý thức tích cực, tự giác và hăng hái trong lao động.
Hình ảnh học sinh lớp 12B4 nhiệt tình tham gia làm thuỷ lợi
Sau giờ học trực tuyến, học sinh không chỉ phát triển năng lực thẩm mỹ, giải quyết vấn đề, tự học và tự chủ, ngôn ngữ mà còn cải thiện hai năng lực đặc biệt Những năng lực này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng học tập và phát triển toàn diện của học sinh.
Năng lực tự học trực tuyến là một kỹ năng thiết yếu trong xã hội hiện đại, giúp cải thiện khả năng học tập của học sinh cả trong và ngoài giờ học Qua việc đọc hiểu tác phẩm "Người lái đò sông Đà", học sinh không chỉ nhận thức rõ hơn về khả năng bản thân mà còn biết cách áp dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả vào cuộc sống Họ học được cách lập kế hoạch, thực hiện các kế hoạch đó, hợp tác trong nhóm, giao tiếp và làm việc một cách hiện đại, giúp biến giờ học văn học từ giáo điều, nhàm chán thành những trải nghiệm thú vị và bổ ích.
Năng lực số là khả năng sử dụng hiệu quả kho dữ liệu số, học liệu số và các phần mềm công nghệ trong việc học tập và áp dụng vào thực tiễn cuộc sống Ví dụ điển hình là em Phan Công Dũng, học sinh lớp 12B3, đã thành công trong việc tạo ra các video và kênh YouTube, như các kênh: https://www.youtube.com/channel/UCtEGyZ8SpICltD-EJfXGGuw và https://www.youtube.com/channel/UC7riZioZVgR2AGWTMf5ukSw/videos.
* Khảo sát sau khi vận dụng:
- Thứ nhất khảo sát bằng phiếu:
Với mục tiêu khảo sát khách quan đối tượng dạy học, chúng tôi đã thực hiện bài dạy "Người lái đò sông Đà" cho toàn bộ khối lớp 12 Sau khi hoàn thành, chúng tôi thiết kế một bảng khảo sát trên Google Form và chia sẻ nó trong nhóm Zalo học tập của các lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.
Kết quả thu được như sau: Áp dụng giải pháp Không áp dụng giải pháp
Nhóm lớp thực nghiệm Nhóm lớp đối chứng
Theo thống kê, sau khi áp dụng các giải pháp, mức độ hứng thú học tập của học sinh trong nhóm lớp tăng từ 70% đến 80% so với lớp không áp dụng Điều này chứng tỏ rằng việc thực hiện các giải pháp nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh đã đạt được những kết quả tích cực và rõ rệt.
- Thứ hai khảo sát bằng bài kiểm tra khảo sát cuối kì
Kết quả khảo sát chất lượng học kì I năm học 2021 - 2022 giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng có sự chênh lệch đáng kể
Kết quả khảo sát chất lượng cuối Học kì I 2021-2022 - Nhóm lớp đối chứng
Kết quả khảo sát chất lượng Học kì 1 năm học 2021-2022 - Nhóm lớp thực nghiệm
Quan sát biểu đồ ta thấy, tỉ lệ học sinh đạt điểm khá giỏi của nhóm lớp thực nghiệm cao hơn hẳn nhóm lớp đối chứng
Khảo sát cho thấy, việc tăng cường hứng thú học tập đã có tác động tích cực đến kết quả nhận thức và học tập của học sinh Do đó, việc áp dụng các giải pháp nhằm khơi dậy niềm đam mê học tập không chỉ trong một môn học cụ thể mà trong toàn bộ chương trình giáo dục là rất cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay.
Với thời gian hạn chế, việc tổ chức thực nghiệm còn ít và kết quả chưa rõ ràng, nhưng chúng tôi tin rằng nếu thực hiện nhiều thí nghiệm theo đề xuất giải pháp của đề tài, kết quả sẽ khả quan hơn.
Kết quả cho thấy, các giải pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học trực tuyến tác phẩm "Người lái đò Sông Đà" đã được thực hiện và áp dụng, mặc dù còn một số hạn chế Tuy nhiên, sự hứng thú và kết quả học tập của học sinh đã được cải thiện đáng kể, với tác phẩm văn chương trở nên thực tiễn hơn Nội dung tác phẩm đã gắn liền với cuộc sống, giúp giờ học văn trở thành hành trình khám phá ngôn ngữ và xã hội Học sinh không còn cảm thấy nặng nề mà chủ động, tự tin trải nghiệm, đồng cảm, và quyết định hành động trong cuộc sống.
