NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CƠ SỞ KHOA HỌC
1.1 Nội dung tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
1.1.1 Tư tưởng Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện về cách mạng Việt Nam, phản ánh sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin trong bối cảnh đất nước Nó kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm những quan điểm sâu sắc về giải phóng dân tộc, giai cấp và con người, nhấn mạnh sự độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội Ông đề cao sức mạnh của nhân dân và khối đại đoàn kết, khẳng định quyền làm chủ của nhân dân trong việc xây dựng Nhà nước vì dân Tư tưởng này còn nhấn mạnh vai trò của chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân, và an ninh nhân dân, cùng với việc phát triển kinh tế và văn hóa để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần Đạo đức cách mạng với những phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính và chí công vô tư cũng được coi trọng, bên cạnh việc chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho tương lai và xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, với cán bộ, đảng viên là người lãnh đạo và đầy tớ trung thành của nhân dân.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là một di sản tinh thần quý báu, luôn là ánh sáng dẫn đường cho cuộc chiến đấu giành độc lập, tự do và xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân Việt Nam.
1.1.2 Đạo đức Hồ Chí Minh
- Tấm gương đạo đức phong cách Hồ Chí Minh vô cùng trong sáng và cao thƣợng, kết tinh của tinh hoa văn hóa Việt Nam
- Những nội dung chủ yếu của đạo đức Hồ Chí Minh
Trung với nước và hiếu với dân là nguyên tắc cốt lõi của đạo đức cách mạng, thể hiện lòng trung thành vô hạn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Trung với nước đòi hỏi sự quyết tâm trong việc đấu tranh giành độc lập dân tộc và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế Hiếu với dân yêu cầu sự gắn bó chặt chẽ với nhân dân, hiểu rõ tâm tư nguyện vọng của họ, từ đó cải thiện đời sống và nâng cao tri thức cho dân, giúp họ nhận thức rõ trách nhiệm và quyền lợi trong việc làm chủ đất nước.
Yêu thương con người đòi hỏi chúng ta phải quan tâm đến những người lao động bình thường, những người chiếm đa số trong xã hội Điều này bao gồm việc nỗ lực vì mục tiêu “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành” và sẵn sàng hy sinh để đấu tranh cho sự giải phóng của con người Yêu thương con người cũng có nghĩa là tin tưởng vào khả năng của họ, đồng thời cần có sự nghiêm khắc với bản thân nhưng độ lượng và rộng rãi với người khác, nâng đỡ cả những ai lầm lạc Bên cạnh đó, yêu thương còn thể hiện qua việc giúp mỗi người tiến bộ và sống cao đẹp hơn, thực hiện tự phê bình và phê bình chân thành để hỗ trợ nhau khắc phục những khuyết điểm.
Bốn đức tính cần thiết của con người là cần, kiệm, liêm, chính, giống như bốn mùa trong năm và bốn phương trên trái đất Mỗi khái niệm này mang ý nghĩa sâu sắc và được giải thích rõ ràng, thể hiện giá trị đạo đức và nhân cách của con người trong xã hội.
Lao động cần cù và siêng năng là yếu tố quan trọng, đi kèm với việc lập kế hoạch và sáng tạo để đạt năng suất cao Tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng hay ỷ lại, cũng là điều cần thiết để phát triển bền vững trong công việc.
Kiệm là hành động tiết kiệm sức lao động, thời gian và tiền bạc của cá nhân, cộng đồng và quốc gia Nó bao gồm việc tiết kiệm từ những điều lớn lao đến những chi tiết nhỏ nhất, không xa xỉ, không lãng phí, không bừa bãi và không phô trương.
Liêm là sự tôn trọng và bảo vệ tài sản của công và của dân, không xâm phạm đến bất kỳ đồng xu hay hạt thóc nào của Nhà nước và nhân dân Người liêm chính không tham lam về địa vị, tiền tài, sự sung sướng hay những lời tâng bốc.
Chân thành và thẳng thắn là những giá trị cốt lõi mà tôi luôn theo đuổi Tôi không tự cao tự đại và luôn đối xử công bằng với mọi người, không nịnh bợ người trên hay khinh thường người dưới Tôi cam kết giữ thái độ khiêm tốn, đoàn kết và không bao giờ dối trá hay lừa lọc.
Chí công vô tư thể hiện tinh thần đặt lợi ích của người khác lên hàng đầu, không đặt bản thân mình trước Khi hưởng thụ, cần ưu tiên cho người khác trước, lo lắng cho cộng đồng và chỉ tìm niềm vui cho bản thân sau cùng.
Cần, kiệm, liêm, chính và chí công vô tư có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau Khi thực hiện đầy đủ các phẩm chất này, chúng ta sẽ đạt được chí công vô tư Ngược lại, với tinh thần vì nước, vì dân và vì Đảng, chí công vô tư sẽ giúp chúng ta thực hiện tốt các giá trị cần, kiệm, liêm, chính.
Có tinh thần quốc tế trong sáng là một yếu tố quan trọng, thể hiện sự đoàn kết với nhân dân lao động trên toàn thế giới nhằm đấu tranh giải phóng con người khỏi áp bức và bóc lột Điều này phản ánh tinh thần đoàn kết giữa những người vô sản, với mục tiêu chung là "bốn phương vô sản đều là anh em" Hơn nữa, đoàn kết quốc tế trong sáng còn gắn liền với chủ nghĩa yêu nước, và chủ nghĩa yêu nước chân chính sẽ dẫn đến một tinh thần quốc tế trong sáng.
Nguyên tắc xây dựng và thực hành đạo đức theo Chủ tịch Hồ Chí Minh được tóm gọn trong ba điểm chính: Thứ nhất, nói đi đôi với làm và cần nêu gương về đạo đức Thứ hai, xây dựng phải đi đôi với chống lại những điều xấu Cuối cùng, việc tu dưỡng đạo đức cần được thực hiện suốt đời.
1.1.3 Phong cách Hồ Chí Minh
Trước Đại hội VI (1986), Đảng ta thường sử dụng khái niệm “tác phong” để chỉ “tác phong Hồ Chủ tịch” Tuy nhiên, từ Đại hội VI trở đi, khái niệm “tác phong” đã được thay thế bằng “phong cách” trong cụm từ “tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, nhằm phản ánh sự đa dạng và phong phú trong các đặc trưng hoạt động của Người.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN
1 Những thông tin phản hồi từ học sinh sau khi tiếp cận với bộ tài liệu một cách nghiêm túc với nhiều hình thức phong phú
Trường THPT Thanh Chương 1 đã triển khai bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh” một cách nghiêm túc và hiệu quả, kết hợp nhiều hình thức phong phú Cuộc thi kể chuyện thu hút sự quan tâm của giáo viên và học sinh, giúp chuyển tải sâu sắc các bài học về đạo đức và lối sống Việc đọc truyện 15 phút đầu giờ đã hình thành thói quen đọc sách và giáo dục lý tưởng sống cho học sinh Lồng ghép bộ tài liệu trong các tiết học giúp dạy về đạo đức trở nên tự nhiên và sinh động hơn Cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc cũng đã khai thác sâu sắc các câu chuyện đọc Để đánh giá hiệu quả của các giải pháp, chúng tôi đã tiến hành khảo sát học sinh với kết quả khả quan.
Kết quả kiểm tra việc sử dụng bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh” năm học 2021-2022
SL sách (5 điểm) Trả lời câu hỏi (5 điểm) Tổng Xếp loại
Số sách Tỉ lệ Điểm
Lưu ý: Quy định tính điểm, xết loại, cụ thể như sau
1 Điểm chấm số lƣợng sách theo tỉ lệ %
2 Phần trả lời câu hỏi (kể lại một một tác phẩm hoặc nêu ý nghĩa, giá trị của một tác phẩm trong tập truyện…)
- Diễn đạt lưu loát, trôi chảy, diễn cảm, đúng trọng tâm… điểm tối đa là 5
- Đối tƣợng đƣợc kiểm tra : gọi ngẫu nhiên 1 em theo danh sách
Qua kết quả kiểm tra vào năm 2021- 2022 so sánh với kết quả năm 2019-
Sau ba năm triển khai đồng bộ các giải pháp, đến năm 2020, chúng tôi nhận thấy sự chuyển biến rõ rệt trong ý thức, nhận thức và hành động của các em.
Trên 95% học sinh trong lớp học đã được trang bị sách, cho thấy sự triển khai đồng bộ và nghiêm túc từ các tập thể lớp Về chất lượng, có 20/33 lớp đạt loại A, trong đó 19/33 lớp đạt điểm 4 và 5 trong phần đánh giá hiểu biết, nhận thức và khả năng vận dụng, với điểm tối đa là 5.
Từ khi thấm nhuần những bài học về đạo đức và lối sống của Bác, học sinh trường THPT Thanh Chương 1 đã có sự tiến bộ rõ rệt trong học tập và rèn luyện Từ năm học 2019 – 2020 đến nay, hơn 96% học sinh đạt hạnh kiểm loại tốt, không có bạo lực học đường, và nếp sống văn minh, ứng xử văn hóa là những điểm nổi bật của nhà trường Kết quả thi tốt nghiệp THPT và thi học sinh giỏi của trường luôn nằm trong tốp 10 toàn tỉnh; đồng thời, trường cũng đạt giải Nhì và Ba trong các kỳ thi Đại sứ văn hóa đọc cấp tỉnh và quốc gia.
2 Đánh giá hiệu quả và khả năng phát huy của các giải pháp đã triển khai
Triển khai bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống cho học sinh” từ lớp 2 đến lớp 12 là yêu cầu bắt buộc trong các cấp học Việc áp dụng tài liệu này sẽ nâng cao nhận thức của học sinh về tư tưởng đạo đức, lối sống và các truyền thống quý báu của dân tộc, đồng thời khơi dậy lòng tự hào và tự tôn dân tộc Sáng kiến này thể hiện sự hưởng ứng tích cực cuộc vận động “học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” do Bộ Chính trị phát động.
Chương trình "Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống cho học sinh" đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ các em học sinh, cho thấy tính khả thi và hiệu quả của mô hình này trong các trường THPT Tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng trường, có thể linh hoạt áp dụng từ 1 đến 2 trong 4 giải pháp đã nêu để đạt hiệu quả cao nhất Đặc biệt, việc tổ chức thi kể chuyện kết hợp với cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc là một hoạt động chuyên đề, trong khi việc đọc truyện trong giờ sinh hoạt và dạy tích hợp cần được thực hiện thường xuyên.
