PHẦN MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Ngày 12 tháng 11 năm 2019 Công đoàn giáo dục Việt Nam đã ban hành công văn số 312/CĐN về hướng dẫn công đoàn các trường tổ chức tham gia xây dựng trường học hạnh phúc Theo kế hoạch nâng cao ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo, người học đáp ứng trong tình hình mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục đạo đức, nhân cách và kĩ năng sống cho học sinh Qua nhiều năm thực hiện, phong trào đã có sức lan tỏa mạnh mẽ cả chiều sâu lẫn chiều rộng, mang lại hiệu quả thiết thực cho ngành giáo dục và cho xã hội Ngay từ năm đầu tiên công đoàn ngành phát động phong trào, các nhà trường đã tích cực hưởng ứng Thiết nghĩ, muốn phong trào xây dựng trường học hạnh phúc thì trước hết phải xây dựng được lớp học hạnh phúc thành công Mỗi giáo viên chủ nhiệm phải tích cực xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực Có nhiều lớp học hạnh phúc thì mới có trường học hạnh phúc
Xây dựng lớp học hạnh phúc là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn và gần gũi với học sinh, giúp các em cảm thấy "mỗi ngày đến trường là một ngày vui" Hạnh phúc trong lớp học không chỉ đến từ sứ mệnh của nhà trường mà còn từ vai trò quan trọng của giáo viên chủ nhiệm Lớp học hạnh phúc tạo điều kiện cho học sinh sống vui vẻ, tự tin, khỏe mạnh, có ước mơ và tích cực tham gia các hoạt động Giáo viên nhiệt tình giảng dạy, yêu thương và tôn trọng học sinh, trong khi gia đình và cộng đồng hỗ trợ để các em phát huy hết khả năng trong môi trường an toàn và thuận lợi Chất lượng lớp học hạnh phúc không chỉ thể hiện qua kết quả giáo dục mà còn qua môi trường học đường và mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
Trường THPT Thanh Chương 3, nơi tôi công tác, nổi bật với truyền thống hiếu học và tiên phong trong phong trào xây dựng trường học hạnh phúc Là giáo viên chủ nhiệm, tôi nhận thức rõ vai trò của mình trong việc quản lý nề nếp và định hướng phát triển tập thể, nhằm tạo môi trường tốt nhất cho học sinh hình thành và hoàn thiện nhân cách Công tác chủ nhiệm đóng vai trò quan trọng trong giáo dục, đặc biệt trong việc phát triển kỹ năng sống, phẩm chất và năng lực mềm của học sinh Nhiều lớp học “đặc biệt” đã thành công, tạo nên những “ngày vui” cho học sinh và khuyến khích các em tri ân thầy cô, giúp đỡ đàn em Hãy nhớ rằng, sự thay đổi của học sinh bắt nguồn từ sự thay đổi của giáo viên; “Thầy cô hạnh phúc sẽ thay đổi cả thế giới.”
Giáo viên như những nghệ sĩ trên bục giảng, luôn nỗ lực tìm kiếm giải pháp hiệu quả để tạo ra một môi trường học tập an toàn, tôn trọng và tràn đầy tình yêu thương cho lớp học của mình.
Từ những thành công của công tác chủ nhiệm lớp, tôi đã xây dựng đề tài:
Phát triển phẩm chất và năng lực học sinh thông qua công tác chủ nhiệm là yếu tố quan trọng để xây dựng lớp học hạnh phúc trong trường học hiện nay Hy vọng rằng những kinh nghiệm nhỏ bé của tôi sẽ góp phần hỗ trợ đồng nghiệp trong việc thực hiện thành công nhiệm vụ giáo dục mà ngành giao phó, đồng thời hoàn thành thiên chức cao quý của người thầy mà xã hội đã vinh danh.
Mục đích nghiên cứu
+ Phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh thông qua một số giải pháp cụ thể
Giáo viên làm công tác chủ nhiệm sẽ được trang bị thêm kinh nghiệm và giải pháp hữu ích, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Nhà trường đang nỗ lực thực hiện phong trào xây dựng trường học hạnh phúc, với mục tiêu tạo ra môi trường học tập thân thiện và khuyến khích học sinh tích cực tham gia.
Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu quá trình làm công tác chủ nhiệm của bản thân và kinh nghiệm từ đồng nghiệp tại trường THPT Thanh Chương 3.
Phạm vi nghiên cứu
Đề tài này tập trung vào việc xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, thông qua các biện pháp nhằm phát huy phẩm chất và năng lực của học sinh Mô hình này đã được thực nghiệm tại trường GVCN trong giai đoạn từ năm học 2018 – 2019 đến năm học 2021 - 2022.
Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài tôi đã sử dụng các nhóm phương pháp:
+ Nhóm phương pháp lý thuyết: Nghiên cứu các văn bản, tài liệu về khái niệm hạnh phúc, phẩm chất, năng lực … có liên quan đến đề tài
+ Nhóm phương pháp điều tra khảo sát thực tế: Rút ra từ quá trình làm công tác chủ nhiệm và giảng dạy
+ Phương pháp điều tra xã hội học
+ Phương pháp sử dụng toán thống kê
Tính mới của đề tài
+ Sáng kiến góp phần phát huy tính tích cực chủ động và phát triển năng lực phẩm chất toàn diện cho học sinh
Việc xây dựng các biện pháp trong công tác chủ nhiệm là cần thiết và khả thi để nâng cao hiệu quả tạo dựng lớp học hạnh phúc, từ đó góp phần vào việc xây dựng trường học hạnh phúc Những biện pháp này không chỉ giúp cải thiện môi trường học tập mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của học sinh.
Cơ sở lý luận và thực tiễn Error! Bookmark not defined.3 1 Cơ sở lý luận
Khái niệm phẩm chất, năng lực
Phẩm chất là yếu tố quyết định giá trị của con người hoặc vật thể, bao gồm đạo đức, hành vi ứng xử, niềm tin, tình cảm và các giá trị sống Nó cũng phản ánh ý thức pháp luật của mỗi cá nhân, được hình thành qua quá trình giáo dục.
Năng lực được định nghĩa là khả năng thực hiện hiệu quả và có trách nhiệm trong các hành động, giải quyết nhiệm vụ và vấn đề trong các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân Điều này được thực hiện dựa trên hiểu biết, kỹ năng, kỹ xảo, kinh nghiệm và sự sẵn sàng hành động trong các tình huống khác nhau.
Chương trình giáo dục định hướng phát triển phẩm chất năng lực, hay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra, khác biệt so với chương trình định hướng nội dung ở chỗ nó tập trung vào việc mô tả chất lượng đầu ra, được xem như "sản phẩm cuối cùng" của quá trình dạy học Quá trình quản lý chất lượng dạy học đã chuyển từ việc kiểm soát “đầu vào” sang kiểm soát “đầu ra”, tức là chú trọng vào kết quả học tập của học sinh.
Phẩm chất và năng lực là hai yếu tố thiết yếu trong việc hình thành nhân cách con người Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực cốt lõi, bao gồm năng lực chung và năng lực đặc thù Năng lực chung là nền tảng cho mọi hoạt động sống và nghề nghiệp, trong khi năng lực đặc thù được phát triển dựa trên năng lực chung, hướng tới các lĩnh vực cụ thể như toán học, âm nhạc, mỹ thuật, và thể thao Dạy học hiện đại chú trọng đến việc phát triển phẩm chất và năng lực của người học, không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức Điều này yêu cầu giáo viên phải áp dụng phương pháp dạy học phù hợp, giúp người học đạt được mục tiêu phát triển nhân cách So với các phương pháp dạy học trước đây, việc phát triển phẩm chất và năng lực mang lại sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa dạy và học, hướng tới sự phát triển toàn diện của con người.
Gần đây, các chủ trương như “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” và “Trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc” đã được triển khai nhằm tạo ra môi trường học tập tích cực cho học sinh, nơi các em có cơ hội học hỏi, vui chơi và trải nghiệm.
Khái niệm “Hạnh phúc”
Hạnh phúc được định nghĩa là trạng thái cảm xúc của con người khi thỏa mãn những nhu cầu nhất định, mang lại cảm giác vui sướng và hài lòng trong cuộc sống Hạnh phúc cá nhân không thể tách rời khỏi hạnh phúc của xã hội, cho thấy rằng không có hạnh phúc tồn tại một cách riêng lẻ.
+ Hạnh phúc của học sinh trung học rất đơn giản và có thể thực hiện được như:
- Luôn được sự động viên, khen ngợi của mọi người về thành tích học tập cũng như hành động, cư xử của mình
Sống và học tập trong một môi trường thân thiện và gia đình là điều kiện quan trọng giúp nâng cao chất lượng giáo dục Người thân luôn tạo điều kiện vật chất và tinh thần, hỗ trợ tối đa cho quá trình học tập và rèn luyện.
- Luôn cố gắng và đạt được kết quả cao trong học tập không phụ lòng ông bà cha mẹ
Được yêu mến và tôn trọng bởi thầy cô và bạn bè, tôi tiếp thu kiến thức tiên tiến của nhân loại và ứng dụng vào cuộc sống, tạo hành trang cho bản thân Tôi có cơ hội chia sẻ những hiểu biết của mình với mọi người, khẳng định bản thân và trải nghiệm những điều mới mẻ.
Khái niệm “Trường học hạnh phúc”, “ Lớp học hạnh phúc”
“Trường học hạnh phúc” được hiểu là môi trường không có bạo lực học đường và hành vi vi phạm đạo đức của giáo viên, nơi mà danh dự và nhân phẩm của cả giáo viên lẫn học sinh được tôn trọng Đây là không gian mà thầy cô và học sinh cùng nhau sẻ chia, cảm thông và yêu thương, tạo nên một mái nhà chung, nơi mỗi ngày đến trường đều mang lại niềm hạnh phúc cho tất cả mọi người.
Trường học hạnh phúc là khái niệm phát triển từ nhiệm vụ của UNESCO nhằm thúc đẩy hòa bình thông qua giáo dục, tập trung vào hai trụ cột chính: học cách sống cùng nhau và học cách trưởng thành Học cách sống cùng nhau nhấn mạnh các phẩm chất như sự đồng cảm, khoan dung, tôn trọng sự đa dạng, giao tiếp và tinh thần đồng đội Trong khi đó, học cách trưởng thành phát triển các phẩm chất nội tại như sáng tạo, tư duy phê phán, tự thúc đẩy, kiên trì và lạc quan UNESCO đã xác định 10 tiêu chí để xây dựng Trường học hạnh phúc, tạo nền tảng cho một môi trường giáo dục tích cực và bền vững.
- Tình bạn và các mối quan hệ trong cộng đồng trường học
- Thái độ và phẩm chất tích cực của giáo viên
- Tôn trọng sự đa dạng và khác biệt
- Những giá trị và sự thực hành mang tính tích cực và hợp tác
- Điều kiện lao động và sức khỏe toàn diện cho giáo viên
- Kỹ năng và khả năng của giáo viên
- Làm việc nhóm và tinh thần hợp tác Học tập theo nhóm giữa học sinh và giáo viên
- Sức khỏe tinh thần và quản lí
- Môi trường học tập ấm áp và thân thiện
- Môi trường an toàn, không có bắt nạt học đường và kỷ luật tích cực
Ngày 22/4/2019, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã chủ trì Lễ phát động
Kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm và đạo đức nhà giáo nhằm xây dựng một trường học hạnh phúc tại Việt Nam cần tập trung vào ba tiêu chí cốt lõi: yêu thương, tôn trọng và an toàn Những tiêu chí này là nền tảng quan trọng để tạo ra môi trường học tập tích cực và hạnh phúc cho học sinh.
Trường học hạnh phúc là nơi mà thầy cô, phụ huynh và học sinh đều cảm thấy vui vẻ và thoải mái Tại đây, giáo viên tìm thấy niềm đam mê và nhiệt huyết trong việc giảng dạy, trong khi học sinh được khuyến khích tham gia vào các giờ học một cách hứng thú, không bị áp lực hay căng thẳng Đồng thời, môi trường này cũng tạo điều kiện cho học sinh vui đùa và hòa đồng với bạn bè Đối với phụ huynh, một trường học hạnh phúc là nơi lý tưởng để gửi gắm con em mình.
Sự tôn trọng là yếu tố quan trọng trong một ngôi trường hạnh phúc, nơi không có hành vi hay lời lẽ vi phạm đạo đức xã hội và xúc phạm nhân phẩm của nhà giáo Ngôi trường đó cần phải tôn trọng sự khác biệt và không áp đặt cá nhân lên tập thể.
Sự an toàn là yếu tố quan trọng thứ ba trong một trường học hạnh phúc, nơi không có bạo lực học đường, xô xát giữa học sinh và các tai nạn đáng tiếc như tự tử do áp lực.
Lớp học cô trò đều cảm thấy tràn ngập yêu thương
Lớp học hạnh phúc là nơi tạo ra sự tương tác tích cực giữa nhà tổ chức và học sinh, nơi mỗi cá nhân cảm thấy hứng thú và vui vẻ khi tham gia Trong môi trường này, học sinh cảm nhận được sự an toàn, nâng đỡ và thỏa mãn nhu cầu cá nhân, từ đó hình thành niềm tin và động lực học tập Các lớp học hạnh phúc không chỉ giúp phát triển nhân cách tốt đẹp cho học sinh mà còn tạo ra các mối quan hệ lành mạnh Để xây dựng lớp học hạnh phúc, cần trang bị cho học sinh các năng lực như tự học, giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, từ đó góp phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam trong thời đại mới.
Phẩm chất và năng lực là hai yếu tố chính tạo nên nhân cách con người Quá trình hình thành và phát triển nhân cách gắn liền với việc tích tụ và phát triển các yếu tố này.
Vai trò công tác chủ nhiệm
Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) lớp đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các quyết định quản lý của hiệu trưởng và tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh GVCN cần phối hợp chặt chẽ với các giáo viên bộ môn và các tổ chức trong trường như đoàn trường và Hội cha mẹ học sinh để nâng cao chất lượng giáo dục Trong bối cảnh đất nước đang công nghiệp hóa, việc giáo dục đạo đức và hình thành thế giới quan cho học sinh THPT trở nên cần thiết hơn bao giờ hết Học sinh không chỉ là đối tượng giáo dục mà còn là những người góp phần nuôi dưỡng văn hóa dân tộc và truyền thống cách mạng Để xây dựng một lớp học hạnh phúc, GVCN cần tổ chức các hoạt động tập thể như cắm trại, tham quan và hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn, từ đó tạo môi trường giáo dục hiệu quả và tích cực.
Cơ sở thực tiễn
2.1 Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp học trong giai đoạn hiện nay 2.2.1 Thuận lợi
Trong những năm gần đây, sự phát triển kinh tế - xã hội đã tạo điều kiện thuận lợi cho công tác chủ nhiệm tại các trường học Đảng và nhà nước đã đầu tư mạnh mẽ, cùng với sự hỗ trợ từ xã hội, giúp cơ sở vật chất và trang thiết bị giáo dục ngày càng hoàn thiện Sự bùng nổ của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, đã cải thiện khả năng liên lạc giữa giáo viên và phụ huynh, giúp họ nhanh chóng nắm bắt thông tin cần thiết trong công tác giáo dục Điều này không chỉ hỗ trợ tích cực cho hoạt động dạy học mà còn làm cho giờ học trở nên thú vị hơn đối với học sinh.
Trường THPT Thanh Chương 3 nổi bật với bề dày thành tích và đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm, không chỉ trong chuyên môn mà còn trong công tác chủ nhiệm lớp Đây là cơ hội quý giá cho các giáo viên trao đổi, học hỏi và nâng cao kỹ năng giảng dạy Sự quan tâm và chỉ đạo sát sao từ Ban Giám hiệu tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên chủ nhiệm lập kế hoạch và truyền đạt kịp thời các chủ trương, kế hoạch của nhà trường đến phụ huynh và học sinh.
Sự phối kết hợp giữa các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường ngày càng trở nên chặt chẽ có hiệu quả
Mặc dù có nhiều thuận lợi, công tác chủ nhiệm lớp hiện nay đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức Trong bối cảnh khoa học công nghệ và kinh tế thị trường phát triển, học sinh phải đối diện với nhiều tác động tiêu cực như xu hướng chạy theo hình thức, ảnh hưởng từ trang phục và kiểu tóc của các nghệ sĩ, cũng như tình trạng nghiện game online và mạng xã hội Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến việc học tập mà còn tác động đến việc hình thành nhân cách và đạo đức của học sinh, gây ra nhiều trở ngại cho giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục đạo đức.
2.2 Thực trạng về công tác chủ nhiệm ở trường THPT Thanh Chương 3
Trường THPT Thanh Chương 3 nằm trên địa bàn rộng lớn, từ miền núi đến trung du, tiếp giáp với biên giới Lào, thu hút học sinh dân tộc từ Con Cuông Khu vực đông dân cư dẫn đến nhiều vấn đề phức tạp, cùng với điều kiện giao thông khó khăn đã ảnh hưởng lớn đến công tác giáo dục Phần lớn phụ huynh học sinh làm nông nghiệp và gặp khó khăn về kinh tế, nhiều bậc phụ huynh phải đi làm xa, để lại trách nhiệm giáo dục cho nhà trường Trong lớp tôi chủ nhiệm, đầu vào thấp nhất trường với số lượng học sinh nam nhiều hơn nữ, trong đó có 5/38 học sinh là người dân tộc Bản.
Trong lớp học vẽ, không chỉ có học sinh giỏi mà còn có nhiều em ở mức khá và trung bình Một số em có hoàn cảnh và tính cách đặc biệt, dẫn đến việc thiếu tự tin và không nhiệt tình trong học tập cũng như các hoạt động tập thể.
Giáo viên bị áp lực từ nhiều phía: liệu “Thầy cô có hạnh phúc khi đến trường không”? nguyên nhân chủ yếu là do:
Áp lực trong ngành giáo dục đến từ nhiều nguồn khác nhau Đầu tiên, giáo viên phải đối mặt với áp lực từ nội dung kiến thức và chương trình học Thứ hai, kết quả thi và bệnh thành tích cũng tạo ra áp lực lớn Thứ ba, phụ huynh thường có tâm lý giao khoán con cho giáo viên, gây thêm áp lực cho họ Cuối cùng, xã hội luôn đặt kỳ vọng cao vào giáo viên và ngành Giáo dục, tạo ra áp lực từ dư luận xã hội.
Áp lực từ chính bản thân mỗi giáo viên là một yếu tố quan trọng cần được nhắc đến Các giáo viên luôn mong muốn hoàn thành tốt vai trò xã hội của mình, nhưng điều này đôi khi dẫn đến việc họ vô tình đè nặng áp lực lên học trò.
Học sinh hiện nay gặp nhiều khó khăn trong kỹ năng giao tiếp và hoạt động xã hội, thường biểu hiện sự ngại ngùng, e dè và thiếu tự tin khi đứng trước tập thể Nhiều em học lực yếu và chỉ đến trường vì áp lực từ phụ huynh Để hiểu rõ hơn về tâm lý của học sinh, tôi đã tiến hành khảo sát đối với lớp 11M trong năm học 2017-2018 và lớp 10D4 trong năm học 2019-2020.
"Các em có hạnh phúc khi đến trường ?"
Kết quả thu được qua bảng sau:
Chưa bao giờ hạnh phúc % 5,25% 4,12%
Kết quả khảo sát cho thấy tỉ lệ học sinh cảm thấy "thỉnh thoảng hạnh phúc" cao hơn nhiều so với tỉ lệ "thường xuyên hạnh phúc" Điều đáng lo ngại là vẫn còn một số lượng lớn học sinh cho biết họ "chưa bao giờ hạnh phúc".
Nguyên nhân khách quan dẫn đến khó khăn trong học tập của học sinh trung học bao gồm chất lượng đầu vào thấp, học sinh chậm tiếp thu và kiến thức nền tảng bị hổng Nhiều em cảm thấy chán nản và thiếu tự tin, chỉ đến trường để chiều theo ý bố mẹ mà không có động lực học tập rõ ràng Một số học sinh còn không tìm thấy niềm vui khi đến trường do bị cuốn vào các thú vui như nghiện game hay chơi đánh bài.
Áp lực từ khối lượng chương trình học và thành tích của học sinh do nhà trường và phụ huynh đặt ra khiến giáo viên cảm thấy khó khăn trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy Sự thiếu hụt lời khen ngợi và khích lệ từ giáo viên đối với học sinh cũng là một vấn đề, bên cạnh đó, sự thiếu hài hước trong lớp học làm giảm đi tính tương tác và hứng thú của học sinh.
Một số giải pháp để phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trong công tác chủ nhiệm hướng tới xây dựng lớp học hạnh phúc
Phát huy vai trò của các chủ thể
1.1 Tìm hiểu hoàn cảnh và nắm bắt tư tưởng, tâm lý học sinh
Phải xác định được học sinh tồn tại với tư cách là đối tượng giáo dục, đồng thời cũng là chủ thể giáo dục
Giáo viên chủ nhiệm cần nghiên cứu hồ sơ học sinh và tìm hiểu thông qua quan sát trực tiếp cũng như thông tin từ bạn bè của các em Những điều các em chỉ chia sẻ với bạn bè cùng trang lứa cung cấp thông tin quý giá về tâm tư và hoàn cảnh của các em Việc quan sát học sinh hàng ngày trong các hoạt động trên lớp, lao động và vui chơi giúp giáo viên nắm bắt thông tin chân thực và đầy đủ Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với giáo viên dạy các môn học có thời lượng nhiều tiết, tạo điều kiện cho việc tiếp xúc và quan sát học sinh nhiều hơn.
GVCN cần thiết lập liên lạc với cha mẹ học sinh để hiểu rõ hoàn cảnh gia đình của các em Việc tổ chức các buổi thăm hỏi thực tế không chỉ giúp xây dựng mối quan hệ gần gũi mà còn tạo ra một môi trường lớp học thống nhất, vui vẻ nhưng vẫn giữ được kỷ cương nề nếp chuẩn mực.
Em Nguyễn Thị Phương Thảo (lớp 11D4) đang gặp hoàn cảnh đặc biệt khó khăn khi mẹ em mắc bệnh, khả năng lao động yếu kém, và em là con đầu trong gia đình có nhiều em nhỏ Sau khi bố em đột ngột qua đời do tai nạn lao động, tôi cùng một số học sinh đã đến thăm hỏi và động viên gia đình em Việc thăm gia đình học sinh như vậy giúp tôi thu thập thông tin, hiểu rõ hơn về từng đối tượng học sinh trong lớp, từ đó xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp và linh hoạt, nhằm đạt hiệu quả trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh.
1.2 Xây dựng quy tắc và hình thành văn hóa ứng xử trong lớp học
Văn hóa ứng xử trong môi trường học đường là yếu tố quan trọng, yêu cầu cả giáo viên và học sinh phải thể hiện hành vi văn minh Điều này được thể hiện qua nhận thức, thái độ và hành động trong các mối quan hệ, đặc biệt là trong quan hệ tại trường học, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và lối sống của xã hội.
Để xây dựng lớp học hạnh phúc và phát triển phẩm chất năng lực học sinh, giáo viên cần mạnh dạn thay đổi cách ứng xử của mình đối với học sinh.
Học sinh sẽ trở nên hạnh phúc và tự tin hơn khi cảm nhận được sự ghi nhận, tôn trọng và quan tâm từ cô giáo và bạn bè Điều này không chỉ bao gồm việc chú trọng đến điểm số mà còn đến các vấn đề khác trong cuộc sống của các em Sự hỗ trợ và quan tâm toàn diện sẽ giúp các em thể hiện tốt hơn trong lớp học.
Giáo viên nên tạo không khí cởi mở để học sinh cảm thấy thoải mái và gần gũi hơn, từ đó giúp các em dám chia sẻ những nỗi niềm sâu kín Sự kết nối này rất quan trọng, giúp cả cô và trò hiểu nhau tốt hơn.
Học sinh dành tình cảm cho GVCN
Những tình cảm học sinh dành cho GVCN
Học sinh đến từ nhiều hoàn cảnh khác nhau, trong đó có những em thiếu thốn tình yêu và sự chăm sóc từ gia đình, như trường hợp bố mẹ ly hôn, bỏ rơi hoặc gửi con cho ông bà nuôi dưỡng Những em này thường dễ bị lợi dụng và xâm hại, đồng thời có thể xuất hiện những biểu hiện bất thường do thiếu sự che chở và quan tâm.
Nhiều gia đình khá giả thường sao nhãng việc chăm sóc con cái do bận rộn với công việc, dẫn đến việc khi con vi phạm, bố mẹ thường chỉ trích và đánh đập mà thiếu sự giải thích và phối hợp giáo dục Để giáo dục học sinh cá biệt, cần tiếp cận thông tin từ nhiều nguồn như gia đình, giáo viên bộ môn và bạn bè để hiểu rõ về hoàn cảnh sống và thói quen của học sinh Giáo viên cần quan tâm, động viên và giáo dục nhẹ nhàng để học sinh cảm thấy được tôn trọng, đồng thời tránh làm tổn hại đến thân thể và nhân phẩm của các em Việc lắng nghe và tìm hiểu nguyên nhân của những hành vi sai lệch là cần thiết để có biện pháp giáo dục phù hợp.
Trong số nhiều học sinh vi phạm, việc phân loại và hiểu rõ từng trường hợp là rất cần thiết Mỗi học sinh cần được xử lý theo cách riêng, phù hợp với tâm sinh lý và loại lỗi mà các em mắc phải Bởi lẽ, hoàn cảnh sống có ảnh hưởng lớn đến hành vi và ứng xử của các em.
Nhiều gia đình hiện nay gặp phải vấn đề trong việc quản lý tài chính và giáo dục con cái, như việc cho con tiền ăn sáng nhưng trẻ lại sử dụng vào việc chơi điện tử; hay những gia đình buôn bán không kiểm soát được chi tiêu, dẫn đến việc trẻ tự ý lấy tiền của bố mẹ Ngoài ra, có những gia đình bố mẹ bận rộn cả ngày, khiến trẻ thiếu sự giám sát trong sinh hoạt, hoặc những gia đình đông con nhưng chiều chuộng con trai duy nhất, tạo ra sự mất cân bằng trong giáo dục.
Nhiều học sinh gặp khó khăn trong học tập do bị cận thị mà gia đình và giáo viên chủ nhiệm không nhận ra Thiếu sự tư vấn về sức khỏe mắt dẫn đến sự chán nản, khiến học sinh dễ dàng sa vào các trò chơi vô bổ hoặc lối sống tự kỷ.
Học sinh trong các lớp này thường có khả năng tiếp thu kiến thức chậm và tâm lý lo lắng khi giáo viên đặt câu hỏi, dẫn đến việc các em ngại phát biểu ý kiến Để khuyến khích các em, tôi thường động viên bằng cách nói: “Không sao, em cứ mạnh dạn trả lời.” Tôi không đặt nặng việc truyền thụ kiến thức, mà mục tiêu là giúp học sinh nắm vững kiến thức cơ bản trước khi tiến đến những kiến thức nâng cao Nhờ đó, thời gian tương tác giữa tôi và học sinh diễn ra nhiều hơn, giúp các em tiếp thu bài một cách dễ dàng và thoải mái.
Giáo viên cần nhận xét và góp ý một cách tế nhị, khéo léo về những điều học sinh chưa làm được, tránh chỉ trích để không làm giảm sự tích cực của các em Sự khích lệ, động viên và khen ngợi kịp thời từ thầy cô sẽ tạo động lực lớn cho học sinh thay đổi theo hướng tích cực Hãy để học sinh cảm nhận được sự tin tưởng từ thầy cô, vì mỗi lời nói, hành động và cách cư xử của giáo viên đều ảnh hưởng đến nhận thức và tình cảm của học trò Giáo viên cần là tấm gương về đạo đức, nhân cách và trí tuệ để thuyết phục học sinh lắng nghe và học hỏi.
Tạo điều kiện để các em tham gia các hoạt động, tôi áp dụng hình thức
“sân khấu hoá” sau bài học: Ví dụ như bài “Ôn tập ngữ văn lớp 10” áp dụng các hình thức: Kể chuyện, vẽ tranh, đóng kịch…
Sân khấu hoá tác phẩm văn học dân gian
Sau các buổi sinh hoạt, học sinh không chỉ phát huy năng lực và hình thành phẩm chất tốt đẹp mà còn giảm bớt căng thẳng trong học tập, tìm thấy niềm vui và tiếp thu kiến thức một cách tích cực Sân khấu hoá tác phẩm văn học trở thành một sân chơi sáng tạo, làm cho lớp học tràn ngập niềm vui và hạnh phúc, đồng thời giúp các em phát triển kỹ năng mềm cần thiết trong cuộc sống Khi thấy học sinh vui vẻ, giáo viên cũng cảm thấy yêu nghề hơn và được tiếp thêm động lực để cống hiến.
Tăng cường công tác phối hợp, giáo dục toàn diện
2.1 Phối hợp với Đoàn trường trong các hoạt động hướng nghiệp, ngoại khóa
Dựa trên kế hoạch chung của nhà trường và tình hình cụ thể của lớp, giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng kế hoạch lao động cụ thể để giáo dục học sinh Cần chú trọng đến tất cả các loại hình lao động như lao động vệ sinh, làm sạch đẹp trường lớp, lao động sản xuất và lao động công ích Quan trọng là tổ chức các hoạt động này một cách hệ thống, phù hợp với khả năng của học sinh, nhằm đảm bảo hiệu quả kinh tế và giáo dục cao.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhu cầu về chất lượng và nguồn nhân lực ngày càng gia tăng Do đó, giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông trở nên cấp thiết, yêu cầu phải thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.
Giúp học sinh hiểu rõ nhu cầu nghề nghiệp của xã hội nói chung, của địa phương nói riêng
Tổ chức cho học sinh trải nghiệm thực tiễn trong lao động sản xuất là cách hiệu quả để giúp các em lựa chọn nghề nghiệp tương lai một cách tự giác Hoạt động này không chỉ phù hợp với sở thích và chí hướng của học sinh mà còn phát triển kỹ năng cần thiết cho sự nghiệp sau này.
Tạo điều kiện cho học sinh nắm vững kiến thức khoa học và kỹ năng nghề nghiệp là rất quan trọng Sự kết hợp giữa học vấn phổ thông và học vấn kỹ thuật sẽ tạo nền tảng vững chắc cho nghề nghiệp tương lai Điều này giúp học sinh dễ dàng thích ứng với yêu cầu của thị trường lao động và các hoạt động nghề nghiệp sau này.
Học sinh cần xác định rõ các tiêu chí lựa chọn nghề nghiệp tương lai, bao gồm việc chọn nghề phù hợp với sở thích, chí hướng và khả năng bản thân, đồng thời đảm bảo nghề nghiệp đó đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Hoạt động biểu diễn văn nghệ
Sự đoàn kết và thống nhất giữa các thành viên thông qua các hoạt động tập thể đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cộng đồng Điều này không chỉ khuyến khích các em tham gia đầy đủ vào các hoạt động của trường mà còn định hướng để các em tham gia một cách đầu tư và chất lượng hơn.
Chúng tôi đã hoàn thành xuất sắc các hoạt động như diễn văn nghệ, cắm trại, làm báo tường, viết tập san, tham gia thể thao, thi gói bánh chưng và trang trí cây đào Tết, đạt thành tích cao và được Đoàn trường ghi nhận.
Hình ảnh học sinh tham gia thể thao, trải nghiệm
2.2 Phối hợp nhà trường và gia đình trong giáo dục kĩ năng sống
Học sinh học kém không có nghĩa là các em không có khả năng trong các lĩnh vực khác Các em luôn mong muốn thể hiện bản thân trước tập thể Vì vậy, chúng ta, những người thầy cô, cần tin tưởng vào khả năng của các em và tạo cơ hội cho các em thể hiện mình thông qua các hoạt động văn nghệ, thể thao và trò chơi dân gian.
Học sinh hào hứng vui vẻ khi tham gia trò chơi dân gian
Tôi luôn khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động do Nhà trường và Đoàn tổ chức, giúp các em có cơ hội tham quan, học tập và trải nghiệm Sau mỗi chuyến đi, tôi nhận thấy các em trở nên hòa đồng, thân thiện hơn và phát triển nhiều kỹ năng sống cần thiết, từ đó tự tin hơn khi bước vào cuộc sống.
Thăm các di tích lịch sử ở địa phương chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ
Các em học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm như thắp hương và chăm sóc nghĩa trang, từ đó hiểu rõ hơn về sự hy sinh của cha anh cho độc lập tự do của Tổ quốc Giáo dục kỹ năng sống là một yêu cầu quan trọng trong trường học, giúp hình thành phẩm chất, năng lực và lối sống tích cực cho các em Để bảo vệ học sinh khỏi những tác động tiêu cực của xã hội, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và xã hội Công việc này không chỉ giúp thế hệ trẻ có bản lĩnh chính trị mà còn trang bị cho các em tri thức khoa học và các chuẩn mực đạo đức cần thiết Giáo dục đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành nhân cách, nhưng cũng cần kết hợp với tự giáo dục và tự rèn luyện để mỗi cá nhân hoàn thiện bản thân.
GVCN đồng hành cùng các em tham gia trải nghiệm, giáo dục kỹ năng sống
2.3 Tham gia công tác xã hội trong các hoạt động thiện nguyện và phát triển kĩ năng sống Đến trường chỉ để nhồi nhét kiến thức như một cái máy, các em sẽ cảm thấy vô cùng mệt mỏi và chán chường Các em muốn được vui chơi, muốn được hoạt động, muốn được khẳng định bản thân Và hơn hết, qua các hoạt động tập thể, tinh thần thiện nguyện sẽ lan toả tình yêu thương, tạo môi trường cho các em rèn luyện và cống hiến, góp phần hình thành lối sống đẹp Sự gắn kết của tập thể cũng sẽ được nhân lên gấp bội
Tham gia các phong trào thiện nguyện, nấu cháo tình thương Mục đích:
Bồi dưỡng nhân cách, đạo đức: nhắn nhủ về lòng biết ơn, về lý tưởng sống cao đẹp
Rèn kỹ năng sống: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, kỹ năng tổ chức các kỹ năng mềm trong cuộc sống
Hào hứng tham gia các trò chơi dân gian
Giáo viên chủ nhiệm có vai trò quan trọng trong việc kích thích học sinh học tập hiệu quả hơn Qua các hoạt động tích cực, giáo viên sẽ xây dựng một môi trường lớp học thân thiện và hạnh phúc, góp phần vào sự phát triển toàn diện của học sinh.
Tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống và bản sắc văn hóa dân tộc qua các hoạt động học tập giúp học sinh phát triển nhiều kỹ năng mềm quan trọng Tham gia vào các hoạt động trải nghiệm, học sinh không chỉ khai thác và tìm hiểu thông tin mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, xử lý vấn đề và quan sát Những kỹ năng này góp phần hình thành năng lực tự học, giao tiếp, hợp tác, và sử dụng công nghệ thông tin Kết quả là, học sinh cảm thấy hạnh phúc hơn khi đến trường.
Các hoạt động trải nghiệm truyền thống kết hợp với trải nghiệm tại chỗ sẽ nâng cao hiệu quả và tính thuận lợi của các hoạt động này, đồng thời tiết kiệm chi phí Ngoài ra, chúng còn giúp phát triển kỹ năng hoạt động nhóm và kỹ năng tổ chức.
Các em tham gia “Hội thao quốc phòng”
Trẻ em luôn khao khát khám phá và mở rộng tầm nhìn, điều này giúp các em trưởng thành hơn Cha mẹ mong muốn con cái được "học mà chơi, chơi mà học" Một ngày vui chơi trải nghiệm sẽ là động lực thúc đẩy các em cố gắng trong suốt cả kỳ học.
2.4 Giáo dục học sinh bằng phương pháp kỷ luật tích cực vì một lớp học hạnh phúc
