Thanh thiếu niên là hạnh phúc của mỗi gia đình, là thế hệ tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, có vai trò xung kích quan trọng trong các cuộc cách mạng của dân tộc ta. Chính vì thế, vấn đề chăm sóc, giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ và đấu tranh phòng, chống, ngăn chặn người chưa thành niên có hành vi vi phạm pháp luật từ lâu đã được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Trước tình hình đó, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chế định trách 1TNHS đối với 2NCTN phạm tội, trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp để tiếp tục hoàn thiện 3BLHS hiện hành và giải quyết những vướng mắc của thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự là cực kỳ cấp thiêt. Cùng với đó là giúp cho bậc cha mẹ có cái nhìn và hiểu biết nhất định , NCTN thấy được hậu quả do những hành vi bồng bột , xốc nổi của bản thân là việc làm cần thiết, không những có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận mà còn có ý nghĩa cả về thực tiễn trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền hiện nay ở Việt Nam.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Bài viết này nhằm cung cấp cái nhìn đa chiều về thực trạng trẻ vị thành niên phạm tội, giúp độc giả hiểu rõ hơn về các quy định hiện hành liên quan đến vấn đề này.
Cảnh tỉnh cho thế hệ trẻ chưa thành niên và lời cảnh báo cho các gia đình có bố mẹ bỏ bê con cái là điều cần thiết Hệ lụy từ việc này không chỉ ảnh hưởng đến từng cá nhân mà còn tác động sâu rộng đến cả gia đình và xã hội.
✓ Nghiên cứu về thực trạng tội phạm vị thành niên và những quy định hiện hành
✓ Đưa ra giải pháp và bài học nhằm khắc phục tình trạng phạm tội ở tuổi chưa thành niên
✓ Đánh giá quy định pháp luật và đề xuất hoàn thiện.
Lịch sử nghiên cứu đề tài
Trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội là một chủ đề quan trọng và cấp thiết, được nghiên cứu sâu rộng trong quá khứ, hiện tại và tương lai Nhiều luận văn, như luận văn Thạc sĩ của Lê Ngọc Duy về "Miễn trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội theo luật hình sự Việt Nam" (2017) và nghiên cứu của Lê Cảm và Trịnh Thị Yến về "Trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội theo pháp luật hình sự Việt Nam hiện hành", đã đóng góp giá trị cho lĩnh vực này tại Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Nghiên cứu của Lê Cảm và Trịnh Thị Yến năm 2019 phân tích các quy phạm về trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên trong pháp luật hình sự Việt Nam Tác giả đề xuất hoàn thiện các quy phạm còn thiếu trong Bộ luật hình sự năm 2015, đồng thời đưa ra kiến giải lập pháp cụ thể cho 04 điều luật mới liên quan đến trách nhiệm hình sự đối với người chưa thành niên trong Dự thảo Bộ luật hình sự tương lai sau pháp điển hóa lần thứ tư.
Năm 2021, tác giả đã thực hiện một nghiên cứu về "Trách nhiệm Hình sự đối với người chưa thành niên phạm tội", trong đó phân tích thực trạng tội phạm vị thành niên, các quy định hiện hành và đưa ra giải pháp nhằm cải thiện tình hình này.
TÌNH HÌNH CHUNG ĐỐI VỚI TỘI PHẠM HÌNH SỰ ĐỘ TUỔI CHƯA THÀNH NIÊN
Thực trạng
Theo Bộ Công an, tình trạng tội phạm trong thanh thiếu niên đang gia tăng và diễn biến phức tạp, với nhiều vụ việc liên quan đến đối tượng vị thành niên Thống kê cho thấy, gần 70% người vi phạm an toàn giao thông nằm trong độ tuổi từ 15 đến 35, chủ yếu do sử dụng rượu, bia khi điều khiển phương tiện, chở quá số người quy định và không đội mũ bảo hiểm Báo cáo của Ủy ban An toàn giao thông chỉ ra rằng, tai nạn giao thông ở nhóm sử dụng xe đạp điện, xe máy điện và xe máy là cao nhất, với tỷ lệ khoảng 0,5 vụ/học sinh Đặc biệt, tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông trong thanh thiếu niên đạt 7,39/1000 em, cho thấy tình hình tội phạm do nhóm đối tượng này gây ra đang trở nên nghiêm trọng.
Lý do , nguyên nhân dẫn đến tội phạm vị thành niên gia tăng
MARRIPEDIA đã thực hiện một nghiên cứu về "Ảnh hưởng của các gia đình không cha đến tỷ lệ tội phạm", nhằm tìm hiểu mối liên hệ giữa cấu trúc gia đình và tình hình tội phạm trong xã hội Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về vai trò của cha trong gia đình và tác động của việc thiếu vắng cha đến hành vi của thanh thiếu niên.
SỰ VẮNG MẶT CỦA QUYỀN LỰC VÀ KỶ LUẬT CỦA NGƯỜI CHA
Vai trò của người cha trong việc ngăn chặn hành vi phạm pháp đã được khẳng định qua nhiều nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu của Sheldon và Eleanor Glueck tại Đại học Harvard hơn 50 năm trước Họ chỉ ra rằng sự hiện diện của người cha trong gia đình không chỉ thể hiện quyền lực mà còn có ảnh hưởng lớn đến hành vi của trẻ Câu nói quen thuộc "Hãy đợi cho đến khi cha của bạn về nhà!" chính là minh chứng cho tầm quan trọng của người cha trong việc duy trì kỷ luật và hành vi đúng mực trong gia đình.
9 gia hàng ngày của ông vào đời sống gia đình Quyền hạn của người cha này rất quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh tâm thần và phạm pháp
Mối quan hệ giữa trẻ em và cha mình mang lại những lợi ích khác biệt so với mối quan hệ với mẹ Cha đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt quyền hạn và kỷ luật thông qua sự hiện diện tham gia của mình Bên cạnh đó, tình cảm và sự gắn bó từ cha cũng góp phần làm tăng cường những lợi ích này Albert Bandura, giáo sư tâm lý học tại Đại học Stanford, đã chỉ ra từ năm 1959 rằng sự thiếu vắng tình cảm từ cha có thể dẫn đến hành vi phạm pháp ở trẻ.
Nghiên cứu của MARRIPEDIA chỉ ra rằng tỉ lệ tội phạm ở thanh thiếu niên chủ yếu xuất phát từ sự thiếu sót trong vai trò của cha mẹ, đặc biệt là trong những gia đình không hoàn chỉnh.
Theo thống kê từ ngành Tòa án, 75% vụ án thiếu niên phạm tội xuất phát từ những gia đình không hạnh phúc, nơi có bạo lực gia đình hoặc ly hôn Thay vì dạy dỗ con cái những giá trị tốt đẹp, nhiều bậc phụ huynh lại thường xuyên chỉ trích, chửi bới nhau trước mặt trẻ Hành vi này dẫn đến việc trẻ không phân biệt được đúng sai, và sự thiếu quan tâm, giáo dục từ cha mẹ khiến trẻ dễ dàng có hành vi vi phạm pháp luật khi trưởng thành.
Vào ngày 9/7/2018, TAND TP HCM đã tuyên án tử hình đối với Nguyễn Hữu Tình, 18 tuổi, vì đã thực hiện vụ thảm sát khiến 5 người trong một gia đình ở Bình Tân thiệt mạng trong dịp Tết Mậu Tuất Tại phiên tòa, không có người thân nào của bị cáo có mặt, và đại diện gia đình nạn nhân cho biết, từ khi xảy ra vụ án, cha mẹ của Tình chưa từng đến thăm hỏi gia đình nạn nhân.
Hậu quả
Gia đình của các trẻ em vị thành niên thường phải gánh chịu hậu quả từ những hành động bồng bột và thiếu suy nghĩ của con cái Cha mẹ phải vất vả vay mượn tiền bạc để bồi thường cho nạn nhân, trong khi có những trường hợp nghiêm trọng hơn, họ chỉ có thể đứng nhìn con mình trong tù mà không thể giúp đỡ.
Những người chịu đựng hậu quả đau đớn và mất mát nghiêm trọng thường là nạn nhân của những hành vi thiếu suy nghĩ từ những thanh niên mới lớn Vụ án này một lần nữa nhấn mạnh tác động tiêu cực của những hành động bồng bột và thiếu trách nhiệm trong xã hội.
“Thảm sát giết chết cả 5 người trong một gia đình ở Bình Tân dịp Tết Mậu
Vụ án thương tâm xảy ra vào ngày "Tuất" khi Nguyễn Hữu Tình, chỉ mới 18 tuổi, đã gây ra bi kịch cho một gia đình đang hạnh phúc đón Tết Sự việc bất ngờ này đã biến không khí sum họp thành tang thương, khiến gia đình phải chịu đựng nỗi đau mất mát chỉ vì hành động bộc phát của hung thủ.
Người vị thành niên, do hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống, dễ dàng bị cuốn vào những cám dỗ và sa ngã Trong những khoảnh khắc nông nổi, họ có thể đánh mất tất cả, từ tương lai đến sự nghiệp, để lại một vết nhơ trong cuộc đời.
Tội phạm chưa thành niên đang gia tăng và trở nên tinh vi hơn, thể hiện qua những vụ án ngày càng chuyên nghiệp và liều lĩnh Nguyên nhân có thể xuất phát từ gia đình không trọn vẹn, cha mẹ không thực hiện đầy đủ trách nhiệm, hoặc từ chính bản thân người chưa thành niên Tình trạng này đang ở mức báo động, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời từ các bên liên quan Với việc trẻ em là tương lai của đất nước, tỷ lệ tội phạm vị thành niên tăng cao như hiện nay sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai của xã hội Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi cần được áp dụng hiệu quả để giải quyết vấn đề này.
11 bổ sung 2017 đã dành ra một chương để quy định về xử lý hình sự đối với những trường hợp trẻ vị thành niên phạm tội.
QUY ĐỊNH CHUNG VỀ XỬ LÝ HÌNH SỰ ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
Khái niệm chung
[4]Cho đến nay, xung quanh khái niệm trách nhiệm hình sự vẫn còn những quan điểm khác nhau
Trách nhiệm hình sự được hiểu là một loại quan hệ pháp luật giữa Nhà nước và người phạm tội, trong đó người phạm tội có nghĩa vụ chịu các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước do hành vi phạm tội của mình Thời điểm bắt đầu trách nhiệm hình sự được xác định là khi người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội.
Trách nhiệm hình sự được hiểu là một loại trách nhiệm pháp lý, bao gồm quyền và nghĩa vụ giữa Nhà nước và người phạm tội Nó được thể hiện qua các biện pháp pháp lý hình sự mà luật quy định, áp dụng cho những người thực hiện hành vi phạm tội Những biện pháp này không chỉ bao gồm hình phạt mà còn có các biện pháp pháp lý khác, và quá trình này bắt đầu từ khi truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân vi phạm.
Trách nhiệm hình sự được hiểu là việc thực hiện các biện pháp pháp lý hình sự, bắt đầu từ thời điểm áp dụng hình phạt đối với người vi phạm pháp luật.
Trách nhiệm hình sự là hệ quả pháp lý của hành vi phạm tội, phản ánh sự thực thi các quy định của pháp luật hình sự Hình thức thể hiện rõ nhất của trách nhiệm này là bản án do Tòa án đưa ra, đại diện cho Nhà nước, đối với người vi phạm pháp luật.
[4]TS Phạm Mạnh Hùng (Trường ĐT, BDNV Kiểm sát) đưa ra quan điểm sau:
Trách nhiệm hình sự là hình thức trách nhiệm pháp lý mà người phạm tội phải chịu trước Nhà nước do hành vi phạm tội của mình Hình thức này là kết quả của việc áp dụng các quy định pháp luật hình sự, thể hiện qua bản án kết tội của Tòa án có hiệu lực pháp luật, cùng với hình phạt và các biện pháp cưỡng chế hình sự khác theo quy định của luật.
Tác giả kết luận rằng trách nhiệm hình sự là trách nhiệm pháp lý đối với hành vi phạm tội, dẫn đến hậu quả bất lợi cho người phạm tội Người phạm tội phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước, thể hiện qua bản án kết tội của Tòa Án và được thực hiện bằng hình phạt cùng các biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật.
Người chưa thành niên, theo định nghĩa trên Wikipedia, là những cá nhân chưa đủ tuổi trưởng thành, tức là chưa đạt đến giai đoạn phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần Khái niệm này, được thể hiện bằng chữ Hán là 未成年, vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa có sự thống nhất trong cách hiểu.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quy định lứa tuổi 10 - 17 tuổi là độ tuổi vị thành niên
Nhật Bản, Đài Loan, Thái Lan và Hàn Quốc, trẻ vị thành niên là người dưới
[5]Căn cứ theo điều 20 và khoản 1 điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 quy định : Điều 20 Người thành niên
1 Người thành niên là người từ đủ mười tám tuổi trở lên
2 Người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp quy định tại các điều 22, 23 và 24 của Bộ luật này Điều 21 Người chưa thành niên
1 Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi
Theo điều 12 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định tuổi chịu trách nhiệm hình sự:
1 Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác
2 Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171,
Người chưa thành niên được định nghĩa là những cá nhân chưa đủ 18 tuổi, theo quy định tại điều 12 của luật Do đó, trong bài viết này, độ tuổi vị thành niên sẽ được giới hạn từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi.
Trách nhiệm hình sự và người chưa thành niên là hai khái niệm có nhiều quan điểm khác nhau, tùy thuộc vào hoàn cảnh và bối cảnh của mỗi quốc gia Mỗi quốc gia sẽ định nghĩa những khái niệm này theo cách riêng, nhằm phù hợp với tình hình và nhu cầu thực tiễn của đất nước mình.
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự
[6]Theo điều 17 Luật Hình sự của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quy định:
- Người đủ 16 tuổi phạm tội sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự
Người từ 14 đến dưới 16 tuổi phạm các tội như giết người, gây thương tích nặng, hiếp dâm, cướp tài sản, buôn bán ma túy, đốt phá, gây nổ, hoặc phóng thích chất nguy hiểm sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự Trong khi đó, người chưa thành niên từ 14 đến dưới 18 tuổi phạm tội có thể được giảm nhẹ hình phạt hoặc nhận hình phạt nhẹ hơn.
Người từ 12 đến dưới 14 tuổi nếu phạm tội cố ý giết người, gây thương tích dẫn đến chết người, hoặc gây thương tích nặng bằng thủ đoạn đặc biệt dã man trong hoàn cảnh éo le sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự nếu Viện Kiểm sát Nhân dân phê chuẩn truy tố.
Theo đó , ở Trung Quốc , trẻ ở vị thành niên ở độ tuổi từ đủ 12 tuổi đến dưới
Theo quy định pháp luật, trẻ em từ 14 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng Trong khi đó, những người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm về các tội rất nghiêm trọng Từ 16 tuổi trở lên, cá nhân sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cho các hành vi phạm tội mà mình gây ra.
[1]Theo điều 12 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định: Điều 12 Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
1 Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác
2 Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178,
248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này
Dựa vào độ tuổi và hình thức phạm tội, tác giả nhận định rằng Việt Nam áp dụng các chế tài nhẹ hơn so với Trung Quốc trong việc xử phạt người chưa thành niên phạm tội hình sự Điều này thể hiện nguyên tắc nhân đạo và chính sách khoan hồng của Nhà nước, nhằm tạo cơ hội cho những người trẻ lầm lỡ có thể làm lại cuộc đời và tái hòa nhập với xã hội.
Các nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội
2.3.1 Nguyên tắc kết án của Trung Quốc
Vị thành niên phạm pháp thường do sự phát triển tinh thần chưa hoàn thiện và khả năng nhận thức kém Pháp luật đối với tội phạm vị thành niên cần tuân thủ nguyên tắc giáo dục trước, trừng phạt sau, nhằm khuyến khích sự ăn năn hối cải và tái hòa nhập xã hội Tuy nhiên, do nguyên nhân và tính chất tội phạm khác nhau, cần áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp, thể hiện tinh thần “dung nhưng không túng.” Những người phạm tội còn nhỏ và thiếu hiểu biết cần được giáo dục và cứu giúp, trong khi những kẻ ác tâm, không thể cải tạo sau nhiều lần giáo dục phải bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật Hình phạt cũng có thể được coi là hình thức giáo dục đặc biệt, và cần xem xét toàn diện khả năng nhận thức, động cơ, độ tuổi, và tình trạng phạm tội của vị thành niên để đưa ra quyết định phù hợp.
(1) Đối với người chưa thành niên đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 16 tuổi phạm tội, giảm 30% hình phạt tiêu chuẩn - 60%
(2) Người từ đủ 16 tuổi nhưng chưa đủ 18 tuổi phạm tội, giảm 10% -50% mức hình phạt
2.3.2 Nguyên tắc kết án của Việt Nam
[1](Điều 91 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017)
1 Nguyên tắc bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi phạm tội và việc xử lý chủ yếu nhằm mục đích giáo dục , giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm , phát triển lành mạnh.( khoản 1 điều 91)
2 Nguyên tắc chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội trong trường hợp cần thiết và phái căn cứ vào đặc điển về nhân thân của họ , tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu phòng ngừa tội phạm
3 Không áp dụng các hình phạt tử hình , tù chung thân đối với người dười dưới 18 tuổi phạm tội(khoản 5 điều 91)
4 Tòa án chỉ áp dụng hình phạt nếu xét thấy việc áp dụng các biện pháp giáo dục không đạt hiệu quả( khoản 6 điều 91)
5 Án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội không được tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm(Khoản 7 điều 91 )
Việt Nam áp dụng nhiều nguyên tắc có lợi cho người vị thành niên phạm tội, thể hiện tính nhân đạo và chính sách khoan hồng của Nhà nước Điều này nhằm giúp họ sớm tái hòa nhập cộng đồng và trở thành công dân lương thiện.
So với chính sách của Nhà nước về quy định tội phạm vị thành niên của Trung Quốc và Việt Nam , tác giả đưa ra kết luận sau:
➢ Quy định của Trung Quốc khắt khe , nghiêm trọng hơn , cả về độ tuổi và nguyên tắc kết án
Việt Nam áp dụng quy định linh hoạt, luôn ưu tiên giáo dục trong việc xử lý tội phạm Tù có thời hạn chỉ được sử dụng như biện pháp cuối cùng khi không còn lý do giảm án hoặc trong trường hợp tội phạm quá nghiêm trọng.
Mặc dù người chưa thành niên phạm tội vẫn được hưởng những đặc quyền và chính sách hỗ trợ, nhưng Nhà nước cần điều chỉnh các quy định phù hợp với tình hình thực tế Xã hội luôn thay đổi và phát triển, do đó, Nhà nước cần chú trọng hơn đến vấn đề trẻ hóa tội phạm vị thành niên để đảm bảo hiệu quả trong công tác phòng ngừa và hỗ trợ.
CÁC BIỆN PHÁP GIÁM SÁT, GIÁO DỤC ÁP DỤNG
3.1 Căn cứ miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể miễn trách nhiệm hình sự cho người dưới 18 tuổi phạm tội, đồng thời áp dụng các biện pháp khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc giáo dục tại địa phương, nếu có sự đồng ý của người đại diện hợp pháp Các biện pháp giám sát và giáo dục sẽ được thực hiện thay vì truy cứu trách nhiệm hình sự.
3.2 Các nghĩa vụ mà người dưới 18 tuổi phải thực hiện sau khi được miễn trách nhiệm hình sự
Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 đã kế thừa và phát triển nguyên tắc nhân đạo từ BLHS năm 1999, đồng thời thực hiện những sửa đổi quan trọng trong chính sách đối với người chưa thành niên phạm tội Những thay đổi này nhằm cụ thể hóa các quy định để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của NCTN, tạo điều kiện cho việc tái hòa nhập xã hội của họ.
Năm 1999, nguyên tắc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội được khẳng định là phải đảm bảo lợi ích tốt nhất cho họ, tập trung vào giáo dục và hỗ trợ để họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã hội Theo Bộ luật Hình sự năm 2015, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi chỉ được thực hiện trong những trường hợp thực sự cần thiết.
Dựa trên các đặc điểm nhân thân của tội phạm, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và nhu cầu phòng ngừa, việc phân tích và đánh giá là rất quan trọng để đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
[1]Các nghĩa vụ được quy định tại các điều 93,94,95 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017 Điều 93 Khiển trách
Khiển trách được áp dụng cho người dưới 18 tuổi phạm tội trong các trường hợp nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi của mình và hậu quả đối với cộng đồng Cụ thể, điều này áp dụng cho người từ 16 đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng, hoặc cho người dưới 18 tuổi có vai trò không đáng kể trong vụ án.
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có quyền quyết định áp dụng biện pháp khiển trách đối với người phạm tội Đối với những người dưới 18 tuổi, việc khiển trách phải được thực hiện với sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp.
Người bị khiển trách cần tuân thủ các nghĩa vụ quan trọng như: chấp hành pháp luật và nội quy tại nơi cư trú, học tập, làm việc; trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu; và tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, cũng như tham gia lao động phù hợp.
Thời gian thực hiện các nghĩa vụ theo quy định tại điểm b và c khoản 3 Điều này sẽ được cơ quan có thẩm quyền ấn định từ 03 tháng đến 01 năm, tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.
So với Bộ luật Hình sự năm 1999, quy định về thủ tục áp dụng biện pháp khiển trách là một điểm mới trong pháp luật hình sự hiện hành Quy định này không chỉ phù hợp với các điều ước quốc tế mà còn thể hiện sự tiến bộ, nhân văn và mang tính giáo dục trong nguyên tắc xử lý tội phạm đối với người dưới 18 tuổi.
[1] Điều 94 Hòa giải tại cộng đồng
Hòa giải tại cộng đồng được áp dụng cho người dưới 18 tuổi phạm tội trong các trường hợp cụ thể Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, hình thức này được áp dụng khi họ phạm tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật Ngoài ra, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi cũng có thể được hòa giải nếu phạm tội rất nghiêm trọng theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật.
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án, cùng với Ủy ban nhân dân cấp xã, sẽ tổ chức hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ tự nguyện đề nghị miễn trách nhiệm hình sự.
Người áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng cần thực hiện các nghĩa vụ như sau: đầu tiên, họ phải xin lỗi người bị hại và bồi thường thiệt hại; thứ hai, họ cũng phải tuân thủ nghĩa vụ được quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.
Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, cơ quan có thẩm quyền sẽ xác định thời điểm xin lỗi và thời gian thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại theo quy định tại điểm a khoản.
3 Điều này và nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này từ 03 tháng đến 01 năm
Hòa giải tại cộng đồng là biện pháp giám sát và giáo dục nghiêm khắc hơn so với khiển trách Cơ quan đã quyết định miễn trách nhiệm hình sự trong thời gian thực hiện nghĩa vụ xin lỗi nạn nhân và bồi thường thiệt hại Đồng thời, cơ quan cũng ấn định thời gian trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu, tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, và tham gia lao động phù hợp trong khoảng thời gian từ 03 tháng đến 01 năm.
[1] Điều 95 Giáo dục tại xã, phường, thị trấn
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có quyền áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 01 đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong các trường hợp nhất định Cụ thể, người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi có thể bị áp dụng biện pháp này nếu phạm tội ít nghiêm trọng hoặc nghiêm trọng theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật; trong khi đó, người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi sẽ bị xử lý nếu phạm tội rất nghiêm trọng theo điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật.
PHÁP TƯ PHÁP GIÁO DỤC TẠI TRƯỜNG GIÁO DƯỠNG VÀ HÌNH PHẠT ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
Biện pháp tư pháp
1 Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, nếu thấy do tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội, do nhân thân và môi trường sống của người đó mà cần đưa người đó vào một tổ chức giáo dục có kỷ luật chặt chẽ
2 Người được giáo dục tại trường giáo dưỡng phải chấp hành đầy đủ những nghĩa vụ về học tập, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường
4.1.2 Chấm dứt trước thời hạn biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng
Nếu người học tại trường giáo dưỡng đã hoàn thành ít nhất một nửa thời gian và có sự tiến bộ rõ rệt, trường giáo dưỡng có thể đề nghị giảm nhẹ hình phạt hoặc xem xét cho họ được giao trách nhiệm khác.
22 nhiệm quản lý, giáo dục, Tòa án có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại trường giáo dưỡng
Điều 98 quy định các hình phạt áp dụng cho người dưới 18 tuổi phạm tội, nhấn mạnh rằng chỉ có thể áp dụng một trong các hình phạt nhất định cho mỗi tội phạm.
➢ Cải tạo không giam giữ
Phạt tiền được áp dụng là hình phạt chính đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới
18 tuổi, nếu người đó có thu nhập hoặc có tài sản riêng
Mức tiền phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội không quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật quy định
[1] Điều 100 Cải tạo không giam giữ
1 Hình phạt cải tạo không giam giữ được áp dụng đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý hoặc phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng hoặc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng
2 Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, thì không khấu trừ thu nhập của người đó
Thời hạn cải tạo không giam giữ cho người dưới 18 tuổi phạm tội không được vượt quá một nửa thời gian theo quy định của điều luật Điều 101 quy định về tù có thời hạn.
Mức phạt tù có thời hạn áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội được quy định như sau:
1 Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá ba phần tư mức phạt tù mà điều luật quy định;
2 Đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình, thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá một phần hai mức phạt tù mà điều luật quy định
Nhà nước áp dụng chính sách nhân đạo đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, với bốn hình phạt chính là cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn, từ nhẹ đến nặng Mỗi hành vi phạm tội chỉ bị xử lý bằng một trong bốn hình phạt này Đặc biệt, đối với người chưa thành niên, Nhà nước có những ưu đãi như: phạt tiền tối đa không quá mức quy định và thời hạn cải tạo không vượt quá thời gian luật định, đồng thời không áp dụng hình phạt tử hình cho tội phạm vị thành niên.
QUY ĐỊNH KHÁC VỀ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ CỦA NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
Giải pháp
Gần đây, tình hình tội phạm xã hội, đặc biệt là tội trộm cắp tài sản, cướp giật, chống người thi hành công vụ và giết người, đã trở nên phức tạp hơn.
Đối tượng phạm tội ngày càng trẻ hóa, với nhiều trường hợp ở tuổi vị thành niên và hành vi phạm tội trở nên nghiêm trọng hơn Để giảm thiểu tình trạng này, cần giáo dục trẻ em về trách nhiệm với hành vi của mình và tuân thủ pháp luật Luật pháp cần rõ ràng và nghiêm minh, nhưng giải pháp căn bản bắt đầu từ gia đình Cha mẹ nên dành thời gian cho con, định hình nhân cách từ sớm và giáo dục hành vi chuẩn mực, tránh để trẻ cô đơn trong nhà, vì điều này có thể dẫn đến trầm cảm, tự kỷ và các hành vi lệch chuẩn.
Một điểm đáng lưu ý nữa chính là trong môi trường giáo dục , lớp học Thầy cô cần có sự quan tâm sát sao đến học sinh của mình
Người dưới 18 tuổi cần có kiến thức về pháp luật, đạo đức và phong tục tập quán của đất nước Việc định hướng hành vi và lối sống cho giới trẻ cần được thực hiện một cách bài bản và hệ thống Điều này sẽ giúp giảm thiểu số lượng và mức độ phạm tội trong thanh thiếu niên hiện nay.
Kiến nghị
Bộ Luật Hình sự 2015, được sửa đổi bổ sung vào năm 2017, đã có hiệu lực trong một thời gian dài, nhưng thực tế áp dụng vẫn cho thấy còn nhiều vấn đề cần được nghiên cứu và hoàn thiện Tác giả đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm cải thiện tình hình này.
Để cải thiện hệ thống hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, cần thu hẹp hình phạt tù có thời hạn và mở rộng các hình phạt không phải là tù, cùng với các biện pháp tư pháp và giám sát, giáo dục trong trường hợp miễn trách nhiệm hình sự Việc điều chỉnh này bao gồm cả việc sửa đổi hệ thống hình phạt và khung hình phạt cho từng loại tội phạm cụ thể.
Cần thay thế hình phạt tiền bằng hình phạt khác phù hợp cho người dưới 18 tuổi phạm tội nhằm tạo tính khả thi trong thi hành án Theo Điều 99 của BLHS, hình phạt tiền chỉ áp dụng cho người từ 16 đến dưới 18 tuổi khi họ có thu nhập hoặc tài sản riêng Mặc dù quy định này phù hợp với BLDS về quyền sở hữu tài sản của người chưa thành niên, nhưng thực tế cho thấy rất ít trường hợp Tòa án áp dụng hình phạt tiền do không đảm bảo điều kiện Thay vào đó, cha mẹ hoặc người giám hộ thường đứng ra giải quyết bằng cách bồi thường cho bên bị hại.
Cuối cùng, cần bổ sung một điều luật quy định về quyết định hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội đồng phạm, nhằm đảm bảo sự đồng bộ trong việc xử lý hình sự cho cả người phạm tội và người dưới tuổi vị thành niên.
Tội phạm vị thành niên thường xuất phát từ hành vi thách thức và mong muốn thể hiện của thanh niên, đặc biệt là trong các nhóm Do đó, nhiều vụ án liên quan đến tội phạm vị thành niên thường mang tính tổ chức Việc quy định chế tài cho đồng phạm là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay.
Thanh thiếu niên là thế hệ tương lai của đất nước, có trách nhiệm kế tục sự nghiệp bảo vệ và phát triển Tổ quốc Mỗi thanh thiếu niên cần phát triển bản thân, học tập và rèn luyện đạo đức, lối sống lành mạnh Họ không nên hành động theo cảm tính hay để những suy nghĩ nông nổi dẫn đến những quyết định sai lầm, mà hãy suy nghĩ thấu đáo để tránh hối tiếc khi hậu quả xảy ra.
Tội phạm vị thành niên đang gia tăng và trẻ hóa, với nhiều em dính vào tệ nạn xã hội như ma túy, nạo phá thai, chống người thi hành công vụ và đua xe trái phép Mặc dù Nhà nước luôn tạo điều kiện cho những thanh thiếu niên lầm lỡ để họ có cơ hội làm lại cuộc đời, chính sách giáo dục và nhân đạo được đặt lên hàng đầu, nhưng không phải tất cả giới trẻ đều biết ăn năn, hối lỗi Nhà nước quy định xóa án tích cho những người phạm tội, nhưng quá trình này cần thời gian, trong khi tương lai của thanh thiếu niên bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự khinh rẻ từ bạn bè và miệt thị từ xã hội Họ phải sống trong cảm giác lo âu và tội lỗi Trước khi hành động, hãy suy nghĩ về hậu quả, và nếu chưa làm được gì để báo hiếu cho cha mẹ, tốt nhất đừng để gia đình phải gánh chịu thêm nợ nần.
Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của gia đình trong việc giáo dục và chăm sóc con cái, đặc biệt là đối với giới trẻ có xu hướng buông thả và thích thể hiện Gia đình không chỉ là nơi mang lại hạnh phúc mà còn là chỗ dựa vững chắc cho mỗi cá nhân Sự quan tâm và chăm sóc từ cha mẹ là điều cần thiết để xây dựng một gia đình hạnh phúc, từ đó góp phần tạo nên một xã hội tiến bộ và một đất nước phát triển.