ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ TUYT HNG TộI CHO VAY LÃI NặNG TRONG GIAO DịCH DÂN Sự THEO LUậT HìNH Sự VIệT NAM (trên sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng) LUN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2021 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ TUYẾT HNG TộI CHO VAY LÃI NặNG TRONG GIAO DịCH DÂN Sự THEO LUậT HìNH Sự VIệT NAM (trên sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng) Chuyờn ngnh: Luật Hình Tố tụng hình Mã số: 8380101.03 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS NGUYỄN KHẮC HẢI HÀ NỘI - 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các kết nêu Luận văn chưa công bố cơng trình khác Các số liệu, ví dụ trích dẫn Luận văn đảm bảo tính xác, tin cậy trung thực Tơi hồn thành tất mơn học tốn tất nghĩa vụ tài theo quy định Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Nguyễn Thị Tuyết Hồng MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ 1.1 Khái niệm đặc điểm tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 1.1.1 Khái niệm tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 1.1.2 Đặc điểm tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 11 1.2 Các yếu tố cấu thành tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 12 1.2.1 Khách thể tội phạm 12 1.2.2 Chủ thể tội phạm 13 1.2.3 Mặt chủ quan tội phạm 14 1.2.4 Mặt khách quan tội phạm 14 1.3 Thực trạng pháp luật hình tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 20 Kết luận Chƣơng 28 CHƢƠNG 2: THỰC TIỄN XÉT XỬ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG 29 2.1 Thực tiễn xét xử tội cho vay lãi nặng giao dịch dân địa bàn thành phố Hải Phòng 29 2.1.1 Những kết đạt 29 2.1.2 Những hạn chế nguyên nhân 40 2.2 Những u cầu hồn thiện pháp luật hình tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 49 2.2.1 Yêu cầu bảo vệ quyền người, quyền công dân 49 2.2.2 Yêu cầu cải cách tư pháp 51 2.2.3 u cầu đấu tranh phịng, chống tội phạm, tạo mơi trường xã hội ổn định, an toàn, thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội đất nước 52 2.2.4 Yêu cầu hội nhập quốc tế 53 2.3 Một số giải pháp bảo đảm áp dụng pháp luật hình tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 54 2.3.1 Tiếp tục hoàn thiện pháp luật Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân 55 2.3.2 Các giải pháp chuyên môn nghiệp vụ 58 2.3.3 Các giải pháp khác 61 Kết luận Chƣơng 65 KẾT LUẬN 66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 68 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLDS: Bộ luật dân BLHSL: Bộ luật hình BLTTHS: Bộ luật tố tụng hình CQĐT: Cơ quan điều tra CVLN: Cho vay lãi nặng TAND: Tòa án nhân dân TANDTC: Tòa án nhân dân tối cao VKSND: Viện Kiểm sát nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Bảng 2.1 Số vụ án, bị can, bị cáo bị khởi tố, truy tố xét xử tội cho vay lãi nặng giao dịch dân giai đoạn 2016 - 2020 30 Thực tiễn xử lý hình tội cho vay lãi nặng giao dịch dân giai đoạn 2016 - 2020 30 Tỷ lệ số vụ bị cáo bị xét xử sơ thẩm Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân địa bàn Hải Phòng so với tổng số vụ án bị cáo bị xét xử sơ thẩm toàn quốc giai đoạn 2016 - 2020 31 Tỷ lệ xét xử sơ thẩm vụ án bị cáo bị Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân địa bàn Hải Phịng giai đoạn 2016 – 2020 33 Những hình phạt áp dụng bị cáo phạm tội cho vay lãi nặng giao dịch dân Hải Phòng giai đoạn 2016-2020 35 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Vay mượn tài sản hành vi phổ biến xã hội Nhà nước ta khuyến khích nhân dân cho vay với tính chất tương trợ, giúp đỡ khắc phục khó khăn, xây dựng sống, Trong thực tiễn đời sống xã hội, thân người đầu tư không đủ lực tài cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời lực hệ thống ngân hàng định chế tài khác chưa đáp ứng nhu cầu vay người dân việc tìm đến quan hệ vay – nợ tất yếu Tuy nhiên, pháp luật nước ta nghiêm cấm trừng trị nghiêm khắc hành vi cho vay lấy “lãi nặng” để bóc lột người khác Đó lý việc Nhà nước ta quy định tội cho vay lãi nặng Bộ luật hình từ sớm với tiêu chí cụ thể để xác định tội danh Hay nói cách khác, cho vay lãi nặng đến mức “bóc lột” cần đến điều chỉnh pháp luật hình Đảng Nhà nước ta ln ln nỗ lực tìm kiếm giải pháp nhằm đưa kinh tế nước nhà phát triển cách tồn diện hội nhập có hiệu với kinh tế giới Những giải pháp đưa thực thực tế thu kết khả quan, có biện pháp quy định hoạt động cấp tín dụng, cho vay dân sâu quy định ràng buộc lãi suất Việc điều chỉnh lãi suất hợp lí giúp phát triển kinh tế Tuy nhiên, quy định pháp luật hợp đồng vay đặc biệt lãi suất cho vay có bất cập định Những bất cập thể chỗ quy định pháp luật cịn thiếu cụ thể, nhiều quy định lỗi thời khơng phù hợp với thực tế, bộc lộ khiếm khuyết áp dụng sống Bên cạnh kinh tế nước ta ngày phát triển mạnh mẽ đem lại thành tựu lớn kéo theo nhiều hệ luỵ gây hậu nghiêm trọng cho phát triển xã hội, hệ luỵ tình hình tội phạm kinh tế diễn biến phức tạp có tội phạm liên quan “tín dụng đen”, đặc biệt tội phạm cho vay lãi nặng giao dịch dân Cho vay lãi nặng hay gọi tên phổ biến, dân dã tín dụng đen Đây khái niệm dùng để dạng cho vay tài sản không thông qua hệ thống ngân hàng, khơng có đăng ký kinh doanh chưa cấp phép không chịu quản lý thức quan quản lý Nhà nước Đây hình thức cho vay với lãi suất cao mà pháp luật nước ta không thừa nhận Trước yêu cầu thực tế, Nhà nước ban hành quy định pháp luật nhằm quản lý kinh tế quản lý hoạt động cấp tín dụng, cho vay, với nhiều điều luật quy định tội phạm chế tài mang tính răn đe Tuy nhiên, lợi ích kinh tế lớn làm xuất nhiều tội phạm có tội cho vay lãi nặng giao dịch dân xâm hại đến trật tự quản lý nhà nước Cho vay lãi nặng giao dịch dân ảnh hưởng đến sống người dân, mà làm ảnh hưởng đến nguồn cấp tín dụng ngân hàng, gây bất ổn xã hội, xâm hại tới trật tự xã hội, kìm hãm sản xuất ảnh hưởng tới vấn đề xã hội khác Hải Phòng thành phố cảng quan trọng, trung tâm công nghiệp, cảng biển, đồng thời trung tâm kinh tế, văn hóa, y tế, giáo dục, khoa học, thương mại công nghệ Vùng duyên hải Bắc Bộ Đây thành phố thuộc đô thị loại I Việt Nam Hải Phịng nơi có vị trí quan trọng kinh tế, xã hội, công nghệ thông tin an ninh, quốc phòng vùng Bắc Bộ nước Hải phòng địa phương miền Bắc hội tụ đủ loại hình giao thơng: Đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa đường hàng không Lợi giúp thành phố Cảng khơng đóng vai trị trung tâm kinh tế khu vực đồng sông Hồng, vùng Duyên hải Bắc mà cịn nhịp cầu thơng thương với nước khu vực, với tăng tiềm lực kinh tế lớn, hoạt động kinh doanh mức độ từ nhỏ đến lớn diễn sơi động Kèm với tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế tội cho vay lãi nặng giao dịch dân có xu hướng tăng diễn biến ngày phức tạp gây thiệt hại nhiều mặt cho đời sống xã hội Các quan tố tụng nỗ lực công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm, thu nhiều kết Nhưng nhiều nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan, việc áp dụng quy định pháp luật hình để điều tra, truy tố, xét xử hành vi cho vay lãi nặng giao dịch dân tồn hạn chế, địi hỏi phải có thêm giải pháp khắc phục Do đó, việc nghiên cứu cách hệ thống, toàn diện tội cho vay lãi nặng giao dịch dân theo pháp luật hình Việt Nam nhằm củng cố, phát triển mặt lý luận, làm rõ bất cập quy định pháp luật, bên cạnh hạn chế, thiếu sót trình áp dụng pháp luật thực tiễn, sở kiến nghị giải pháp đảm bảo áp dụng quy định Bộ luật hình tội phạm có tính cấp thiết Với phân tích nêu trên, học viên chọn đề tài: “Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân theo Luật hình Việt Nam (trên sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng)” làm luật văn thạc sỹ luật học Tình hình nghiên cứu Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân xảy tương đối phổ biến đời sống xã hội Dù vậy, tính đến thời điểm thực đề tài này, chưa có nhiều cơng trình khoa học chun nghiên cứu tội phạm phương diện, cấp độ khác - Nghiên cứu lý luận: Vấn đề đề cập giáo trình như: Giáo trình Luật hình Việt Nam Đại học Luật Hà Nội, Đại học Luật TP.HCM, hay Giáo trình Luật hình Việt Nam GS TS Võ Khánh Vinh khác liên quan đến lãi suất cho vay Quốc hội điều chỉnh theo đề nghị Chính phủ Do vậy, theo tác giả, quan tiến hành tố tụng địa bàn trước khởi tố cần thiết phải trưng cầu giám định hệ thống Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nội dung: + Lãi suất cao theo quy định Nhà nước thời điểm xác lập giao dịch cho vay thời điểm trả lãi phần trăm/tháng, năm? Nếu quy định Nhà nước từ 20%/năm trở xuống, áp dụng theo quy định Điều 468 BLDS; 20%/năm, phải áp dụng theo quy định, mức điều chỉnh Nhà nước để xác định lãi suất hợp đồng vay có đủ từ 05 lần trở lên khơng + Lãi suất giao dịch dân bên thực phần trăm/năm; phần trăm/tháng? So với lãi suất cao Nhà nước quy định thời điểm vượt phần trăm? (vì thực tế đối tượng CVLN giao dịch dân có nhiều cách tính lãi, theo nhiều mức, nhiều thời điểm khác nhau, nên cần thiết phải để quan chun mơn xác định xác) - Hai là, xem xét số tiền bị cáo gọi “phí hồ sơ” (chiếm khoảng 05% - 10% tiền gốc) trừ thẳng vào tiền gốc thời điểm người cho vay xuất tiền cho người vay Vì số tiền người vay thực nhận khơng đầy đủ 100% tiền gốc hợp đồng lại phải chịu lãi suất 100% tiền gốc Ví dụ: A cho B vay 100.000.000 đồng 01 năm, lãi suất 10%/tháng, phí hồ sơ ban đầu 10.000.000 đồng, B thực nhận 90.000.000 đồng Tuy nhiên lần trả nợ gốc lãi sau đó, lãi suất tính dựa 100.000.000 đồng Điều làm tăng lãi suất thực tế mà người vay phải chịu so với hợp đồng Thậm chí trường hợp đối tượng tinh vi lợi dụng thủ thuật để “lách” quy định lãi suất cho không đủ yếu tố cấu thành tội phạm Từ người viết đề xuất lãi suất mà quan tiến hành tố tụng xác 59 định để xử lý hành vi bị cáo phải lãi suất tính số tiền mà người vay thực nhận từ bị cáo (sau lấy nợ gốc trừ khoản phí) để đảm bảo khơng bỏ lọt tội phạm, khắc phục kẽ hở pháp luật - Ba là, nên áp dụng lúc 02 tình tiết tăng nặng “phạm tội có tính chất chun nghiệp” “phạm tội từ 02 lần trở lên” theo hướng dẫn Nghị số 03/2019 trường hợp thỏa mãn điều kiện Cụ thể: trường hợp phạm tội từ năm lần trở lên mà có lần phạm tội bị kết án, chưa xóa án tích tùy vào tình mà người phạm tội bị áp dụng đồng thời tình tiết “phạm tội nhiều lần”, “tái phạm” hay “tái phạm nguy hiểm” “phạm tội có tính chất chun nghiệp” Việc áp dụng phù hợp với hướng dẫn Công văn 212 - Bốn là, theo Điều Nghị 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 Hội đồng thẩm phán TANDTC, hướng dẫn áp dụng số quy định pháp luật lãi, lãi suất, phạt vi phạm lãi suất vượt phải khấu trừ vào nợ gốc Như vậy, trường hợp người vay chưa trả đủ nợ lãi nợ gốc hợp đồng ban đầu với đối tượng cho vay, hai bên không thống phương án xử lý nợ cần áp dụng quy định để khấu trừ phần lãi vượt mức quy định BLDS vào nợ gốc để đảm bảo quyền lợi cho người vay - Năm là, xử lý số tiền thu lợi bất trả lại người vay theo hướng dẫn Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019, người vay không yêu cầu bị cáo phải trả lại người vay đến chưa có hướng dẫn xử lý trường hợp trên, tác giả đề xuất trường hợp cần áp dụng tương hướng dẫn mục giải đáp số 01/2017 ngày 07/4/2017 Tịa án nhân dân Tối Cao khơng buộc bị cáo nộp lại để sung Ngân sách nhà nước - Sáu là, Rà soát văn quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng sở nghiên cứu, đề xuất để sửa đổi, bổ sung nhằm 60 khắc phục vướng mắc, bất cập hoạt động tín dụng, hoạt động cho vay, mượn giao dịch dân Rà soát quy định cấp phép, quản lý, giám sát, kiểm tra hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ, hỗ trợ tài để sửa đổi nhằm tăng cường quản lý Nhà nước phù hợp với thực tế 2.3.3 Các giải pháp khác Do nhu cầu người vay vốn lại không tiếp cận nguồn vốn Nhà nước hay tổ chức tín dụng nên lý để người vay tổ chức tín dụng đen với lãi suất cao (có thể từ 200% đến 300 % nữa), nhiên khơng có hợp đồng vay có hợp đồng vay lãi suất Khi người vay không trả người cho vay (hay cịn gọi chủ nợ) thuê đối tượng băng nhóm xã hội địi nợ th, khơng trả đe dọa dung vũ lực tức khắc có hành vi đe dọa khác, bắt giữ người trái pháp luật, hủy hoại tài sản dẫn đến phát sinh loại tội phạm khác ảnh hưởng đến trật tự trị an, gây xúc cho nhân dân Để góp phần ngăn chặn, phịng ngừa cần có giải pháp sau: 2.3.3.1 Giải pháp công tác tuyên truyền Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhân dân tuyên truyền quy định BLDS Hợp đồng vay tài sản, lãi suất giao dịch dân quy định BLHS loại tội phạm Cụ thể tuyên truyền thông qua kênh báo chí, mạng xã hội, thơng tin đại chúng, hệ thống loa đài xã, phường thủ đoạn cá nhân, tổ chức cho vay lãi nặng … 2.3.3.2 Giải pháp quản lý Nhà nước dịch vụ cho vay cầm đồ, hỗ trợ tài Tăng cường cơng tác kiểm tra tổ chức, cá nhân, sở hoạt động kinh doanh tài chính, cầm đồ, huy động với lãi suất cao bất thường, đối tượng tham gia hụi, họ, biêu phường có dấu hiệu lừa đảo 61 Cơ quan chức cần siết chặt quản lý việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ cầm đồ, tăng cường công tác kiểm tra sở kinh doanh cầm đồ, thu hồi giấy phép kinh doanh có vi phạm Kịp thời phát xử lý, chuyển Cơ quan Cảnh sát điều tra vụ việc có dấu hiệu tội phạm để điều tra, xử lý Rà soát ngành nghề kinh doanh thường bị đối tượng hoạt động tín dụng đen lợi dụng, núp bóng hoạt động, dễ phát sinh loại tội phạm vi phạm pháp luật, đánh giá tác động ảnh hưởng đến tình hình an ninh để tăng cường kiểm tra, rà sốt Tăng cường tra, kiểm tra, giám sát tổ chức tín dụng, đảm bảo hoạt động an tồn, hiệu 2.3.3.3 Các giải pháp hạn chế loại tội giải pháp đấu tranh, trấn áp tội phạm cho vay lãi nặng Hiện Việt Nam tổ chức tín dụng Nhà nước ngồi Nhà nước nhiều nhiên thủ tục cho vay, giải ngân phức tạp, qua nhiều công đoạn nhiều thời gian người vay cần gấp ngại làm quy trình theo quy định Luật tổ chức tín dụng Do tổ chức tín dụng cần giảm thiểu thủ tục khơng cần thiết quy trình cho vay Tăng cường trấn áp tội phạm phạm vi tồn quốc khơng gian mạng, trọng đấu tranh làm rõ nguyên nhân tội phạm, sở làm rõ nguyên nhân tội phạm liên quan đến cho vay lãi nặng để xử lý nghiêm khắc triệt phá đường dây băng nhóm tội phạm có tổ chức, sử dụng cơng nghệ cao, sử dụng vũ khí hay núp bóng tổ chức, doanh nghiệp đòi nợ thuê Cần phối với quan có liên quan tiến hành xét xử lưu động có hình phạt nghiêm khác bị cáo phạm tội Cho vay lãi nặng giao dịch dân để nhằm răn đe, giáo dục phịng ngừa chung 62 2.3.3.4 Tăng cường cơng tác kết phối hợp quan tiến hành tố tụng Trong Nghị số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 Bộ Chính trị số nhiệm vụ trọng tâm cơng tác tư pháp thời gian tới có đề nhiệm vụ là: “Tăng cường phối hợp quan tư pháp hoạt động tố tụng sở thực chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn quan, không hữu khuynh, đùn đẩy trách nhiệm” [5, tr 4] Quán triệt nhiệm vụ này, ba quan tiến hành tố tụng hình cần tăng cường phối hợp chặt chẽ suốt trình giải vụ án, kể từ tiếp nhận, xử lý, giải tin báo tội phạm xét xử vụ án Muốn vậy, phải xây dựng chế phối hợp chặt chẽ, khoa học, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ quan trách nhiệm phối hợp ba quan để tạo mối quan hệ cần thiết, bổ sung cho suốt trình giải vụ án Tội CVLN giao dịch dân Đồng thời, phải kiên khắc phục tượng hữu khuynh, tình trạng: “quyền anh quyền tôi” đùn đẩy trách nhiệm cho Đối với vụ án, giai đoạn tố tụng cần xác định nội dung, hình thức phối hợp cụ thể sát với tình hình thực tế; việc phối hợp phải tiến hành kịp thời, thường xuyên, liên tục Kinh nghiệm cho thấy, ba quan tiến hành tố tụng hình phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng với việc điều tra, truy tố, xét xử vụ án Tội CVLN giao dịch dân sự, vụ án hình nói chung tiến hành nhanh chóng, kịp thời xác, việc định tội danh định hình phạt Tịa án đảm bảo người, tội, pháp luật; hạn chế tối đa sai sót, việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung 2.3.3.5 Đẩy mạnh giải pháp mở rộng tín dụng thức Hệ thống Ngân hàng cần mở rộng, đa dạng sản phẩm dịch vụ Ngân hàng, giảm lãi suất, đơn giản hóa thủ tục cho vay nhằm tăng cường 63 tiếp cận tín dụng qua kênh thức, đặc biệt với người dân nông thôn, vùng sâu, vùng xa cho vay liên vụ, cho vay qua sổ tín dụng, cho vay qua tổ, nhóm Tổ chức trị- xã hội Có người dân tiếp cận tổ chức tín dụng tránh phải vay lãi nặng tổ chức tín dụng đen Tuy nhiên thực tế nhu cầu tín dụng thị trường đa dạng, khơng có mẫu số chung cho giải pháp cần đa dạng hình thức khác Nên bối cảnh việc tăng cường phòng, ngừa, đấu tranh với tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến Cho vay lãi nặng với nhiều biện pháp đồng bộ, liệt, mạnh mẽ giúp trấn áp, kiềm chế tọi phạm vi phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực công việc cần làm, cần trì bình yên, an toàn nhân dân toàn xã hội 64 Kết luận Chƣơng Chương luận văn tập trung phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự, hoạt động định tội danh định hình phạt TAND hai cấp thành phố Hải Phòng xét xử vụ án Tội CVLN Xuất phát từ thực tiễn áp dụng quy định pháp luật hình Tội CVLN giao dịch dân thành phố Hải Phòng, với nhu cầu thực tế đặt cần giải pháp nâng cao chất lượng xét xử, để đảm bảo định tội danh định hình phạt đúng, thỏa đáng người phạm tội Việc đề xuất biện pháp nhằm bảo đảm áp dụng quy định pháp luật hình Tội CVLN giao dịch dân cần phải trung vào yêu cầu như: yêu cầu bảo vệ quyền người, yêu cầu cải cách tư pháp, yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, yêu cầu hội nhập quốc tế Những u cầu có tính chất định hướng, đạo, đảm bảo áp dụng quy định pháp luật hình Tội CVLN giao dịch dân Muốn đảm bảo định tội danh định hình phạt thỏa đáng, cần thực đồng giải pháp từ việc hồn thiện sách, quy định pháp luật có liên quan đến việc không ngừng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư có hiệu sở vật chất cho hoạt động xét xử vụ án Tội CVLN giao dịch dân Nếu thực tốt giải pháp nêu góp phần khơng nhỏ vào việc xử lý triệt để loại tội phạm nói riêng kiểm sốt tốt tình hình tội phạm nói chung 65 KẾT LUẬN Thực tiễn áp dụng pháp luật hình để xử lý Tội CVLN giao dịch dân phạm vi nước địa phương, có thành phố Hải Phịng cho thấy, ngồi kết đạt cịn số hạn chế, thiếu sót Những hạn chế, thiếu sót đến từ nhiều nguyên nhân: hạn chế, bất cập quy định pháp luật hình pháp luật có liên quan; trình độ, minh bạch chủ thể áp dụng pháp luật; sở vật chất công tác, nguồn lực hỗ trợ cho hoạt động chủ thể tiến hành tố tụng nói chung, TAND nói riêng cịn hạn chế Với khả len lỏi đến ngóc ngách, tiếp cận nhiều đối tượng, nạn CVLN giao dịch dân khiến nhiều người dân ngập nợ nần, bị đe dọa, gây thương tích, Do đó, việc hiểu rõ phương thức, thủ đoạn có giải pháp đấu tranh, phịng ngừa loại tội phạm nguy hiểm đòi hỏi cấp thiết Để đảm bảo chất lượng xét xử, định tội danh định hình phạt tội CVLN giao dịch dân sự, cần triển khai đồng giải pháp khác như: tiếp tục hoàn thiện quy định BLHS năm 2015 quy định BLTTHS năm 2015 có liên quan đến việc điều tra, truy tố, xét xử Tội CVLN giao dịch dân sự; nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ kỹ năng, đạo đức nghề nghiệp cho chủ thể có thẩm quyền áp dụng pháp luật hình sư; tăng cường phối hợp chặt chẽ TAND với quan hữu quan; tăng cường lãnh đạo, đạo, tra, kiểm tra, giám sát xét xử, tổng kết thực tiễn, xây dựng án lệ Tội CVLN giao dịch dân sự; đầu tư kịp thời, thỏa đáng kinh phí, điều kiện, phương tiện cơng tác cho quan tư pháp, TAND Các giải pháp triển khai đồng bộ, liên tục, kiên đem lại kết thiết thực áp dụng pháp luật hình để giải vụ án tội phạm 66 Nhu cầu thực tế đặt cần giải pháp nâng cao chất lượng xét xử, để đảm bảo định tội danh định hình phạt đúng, thỏa đáng người phạm tội Việc đề xuất biện pháp nhằm bảo đảm áp dụng quy định pháp luật hình Tội CVLN giao dịch dân cần phải trung vào yêu cầu như: yêu cầu bảo vệ quyền người, yêu cầu cải cách tư pháp, yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm, yêu cầu hội nhập quốc tế Những u cầu có tính chất định hướng, đạo, đảm bảo áp dụng quy định pháp luật hình Tội CVLN giao dịch dân Muốn đảm bảo định tội danh định hình phạt thỏa đáng, cần thực đồng giải pháp từ việc hồn thiện sách, quy định pháp luật có liên quan đến việc khơng ngừng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư có hiệu sở vật chất cho hoạt động xét xử vụ án Tội CVLN giao dịch dân Nếu thực tốt giải pháp nêu góp phần khơng nhỏ vào việc xử lý triệt để loại tội phạm nói riêng kiểm sốt tốt tình hình tội phạm nói chung 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Lương Khải Ân (2019), Pháp luật Việt Nam hợp đồng cho vay lĩnh vực tín dụng ngân hàng, Luận án tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật TP.HCM Ngô Lan Anh (2012), Lãi hợp đồng vay tài sản, khố luận tốt nghiệp, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội Nguyễn Thị Mỹ Anh (2012), Chế định pháp luật chủ thể vay hợp đồng tín dụng, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật TP.HCM Phạm Văn Beo (2008), Luật hình Việt Nam, Phần tội phạm, Nxb Đại học Cần Thơ Bộ Chính trị (2002), Nghị số 08-NQ/TW ngày 02/11/2002 Về số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới, Hà Nội Bộ Chính trị (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 Chiến lược cải cách đến năm 2020, Hà Nội Bộ Tư pháp - Viện Khoa học pháp lý (2003), Bình luận BLHS năm 1999, tập 2, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Bộ Tư pháp - Viện Khoa học pháp lý (2014), Quyền người Hiến pháp năm 2013, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội Bộ Tư pháp (2000), “Bộ luật hình nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1999”, Tạp chí Dân chủ Pháp luật, (Chuyên đề), Hà Nội 10 Bộ Tư pháp, Viện Khoa học pháp lý (2006), Từ điển luật học, Nxb Tư pháp, Nxb Từ điển Bách Khoa 11 Lê Cảm (2010), Giáo trình Luật hình Việt Nam, tập 2, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 12 Lê Cảm, Trịnh Quốc Toản (2004), Định tội danh: Lý luận, hướng dẫn mẫu 350 tập thực hành, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội 68 13 Chính phủ (2013), Nghị định 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành lĩnh vực an ninh, trật tự, an tồn xã hội; phịng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình, Hà Nội 14 Nguyễn Ngọc Chung (2017), Lãi suất hợp đồng vay tài sản theo quy định pháp luật Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội 15 Hoàng Thế Cường (2013), “Hoàn thiện quy định lãi suất hợp đồng vay tài sản sở thực trạng Việt Nam nghiên cứu kinh nghiệm mộ số nước giới = Improvement of regulations on interest rates in asset-based loan agreements given Vietnam's current situation and studies of experience from certain countries in the world”, Hội thảo Sửa đổi luật Dân Việt Nam năm 2005 kinh nghiệm nước ngoài, tr 284-303 16 Nguyễn Thị Diễm (2018), Quyền nghĩa vụ chủ thể vay hợp đồng tín dụng thực tiễn áp dụng, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật TP.HCM 17 Đỗ Văn Đại (2010), “Lãi suất trần cho vay: kinh nghiệm nước hướng sửa đổi Bộ luật dân sự”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, 15(176), tr 23-33 18 Đỗ Văn Đại, Lê Thị Diễm Phương (2013), “Xử lý trường hợp mức lãi cho vay theo thỏa thuận cao mức lãi theo quy định pháp luật”, Tạp chí Khoa học pháp lý, 02(81), tr 67-73 19 Nguyễn Văn Đạm (2004), Từ điển tiếng Việt Tường giải liên tưởng, Nxb Văn hóa thơng tin 20 Nguyễn Ngọc Hòa (2005), Tội phạm cấu thành tội phạm, sách chuyên khảo, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 21 Nguyễn Ngọc Hòa (chủ biên) (2014), Giáo trình luật hình Việt Nam, tập 1, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 69 22 Nguyễn Ngọc Hòa (chủ biên) (2018), Binh luận khoa học BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017, Phần tội phạm, Quyển 1, Nxb Tư Pháp, Hà Nội 23 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (1986), Nghị số 04/HĐTP ngày 29/11/1986 hướng dẫn thi hành số quy định BLHS, Hà Nội 24 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (1989), Nghị số 01/NQ-HĐTP ngày 19/04/1989 hướng dẫn bổ sung việc áp dụng số quy định luật hình sự, Hà Nội 25 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2003), Nghị số 02/2003/NQ- HĐTP ngày 17/4/2003 hướng dẫn áp dụng số quy định luật hình sự, Hà Nội 26 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2006), Nghị số 01/2006/NQ- HĐTP ngày 12/5/2006 việc hướng dẫn áp dụng số quy định luật hình hội đồng thẩm phán tịa án nhân dân tối cao ban hành, Hà Nội 27 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2019), Nghị số 01/2019/NQ- HĐTP ngày 11/01/2019 hướng dẫn áp dụng số quy định pháp luật lãi, lãi suất, phạt vi phạm, Hà Nội 28 Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2019), Nghị số 03/2019/NQ- HĐTP ngày 24/5/2019 áp dụng Điều 324 Bộ luật Hình tội Rửa tiền, Hà Nội 29 La Hồng (2006), Giải tranh chấp lãi suất cho vay hợp đồng tín dụng Tổ chức tín dụng Tịa án, Luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học Luật TP.HCM 30 Phạm Mạnh Hùng (chủ biên) (2018), Bình luận khoa học BLTTHS năm 2015, Nxb Lao động, Hà Nội 31 Nguyễn Văn Hương (2004), “Tội CVLN - bất cập BLHS giải pháp khắc phục”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (19), tr.31-33 70 32 Hoàng Lê (2007), 101 hỏi đáp hợp đồng vay, thuê, mượn tài sản, Nxb Lao động, Hà Nội 33 Đoàn Đức Lương (2013), “Vướng mắc áp dụng pháp luật lãi suất hợp đồng tín dụng hợp đồng vay tiền”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (20), tr 22-24 34 Tưởng Duy Lượng (2013), “Có thỏa thuận phạt nhiều lần vi phạm, thỏa thuận lãi chồng lãi hợp đồng vay tài sản, hợp đồng tín dụng hay khơng?”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (24), Kỳ I, tr 27-33 35 Nguyễn Đức Mai (chủ biên) (2018), Bình luận khoa học Bộ luật hình hành, sửa đổi, bổ sung năm 2017, Nxb Chính trị quốc gia thật, Hà Nội 36 Bùi Như Ngọc Nhi (2018), Quy định pháp luật Việt Nam hành lãi suất hợp đồng vay tài sản, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Kinh tế - Luật 37 Trịnh Huyền Nhung (2017), Nghĩa vụ chủ thể vay hợp đồng tín dụng, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật TP.HCM 38 Quốc hội nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, khóa XIV (2016), Báo cáo số 377/BC-TTKQH ngày 18/11/2016, Hà Nội 39 Đinh Văn Sơn (2015), “Quy định pháp luật giải lãi hợp đồng vay tiền”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (20), tr 29-33 40 Tòa án nhân dân Quận Lê Chân, thành phố Hải Phòng (2020), Bản án hình sơ thẩm số 137/2020/HSST ngày 25/09/2020, Hải Phịng 41 Tịa án nhân dân Quận Ngơ Quyền, thành phố Hải Phịng (2020), Bản án hình sơ thẩm số 86/2020/HSST ngày 04/09/2020, Hải Phòng 42 Tòa án nhân dân thành phố Hải Phịng, Báo cáo tổng kết cơng tác ngành tòa án nhân dân năm 2018, 2019, 2020, Hải Phòng 43 Tòa án nhân dân thành phố Hải Phịng (2020), Bản án hình sơ thẩm số 15/2020/HSST ngày 19/03/2020, Hải Phòng 71 44 Tòa án nhân dân tối cao (1989), Hệ thống văn pháp luật hình 45 Tịa án nhân dân tối cao (1990), Các văn hình sự, dân (1984 1990), Hà Nội 46 Tòa án nhân dân tối cao (2019), Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019 V/v thông báo kết giải đáp trực tuyến số vướng mắc xét xử, Hà Nội 47 Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Giáo trình Luật Hình Việt Nam, tập 1, Nxb Công an nhân dân 48 Phùng Thế Vắc (chủ biên) (2001), Bình luận khoa học BLHS năm 1999, Phần tội phạm, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 49 Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao - Tịa án nhân dân Tối cao - Bộ Cơng an Bộ Tư pháp (2017), Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT- VKSNDTCTANDTC-BCA-BTP ngày 13/12/2017 quy định trường hợp cần thiết phải trưng cầu giám định tư pháp giải vụ án, vụ việc tham nhũng, kinh tế, Hà Nội 50 Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (2020), Công văn số 4788/VKSTC-14 ngày 9/10/2020 hướng dẫn, giải đáp vướng mắc trình áp dụng Điều 201 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), Hà Nội 51 Trịnh Tiến Việt (2012), Hoàn thiện quy định phần chung BLHS trước yêu cầu đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 52 Trịnh Tiến Việt (2013), Tội phạm trách nhiệm hình sự, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 53 Trịnh Tiến Việt (chủ biên) (2020), Chính sách hình Việt Nam trước thách thức cách mạng công nghiệp 4.0, Nxb Tư pháp 54 Trịnh Tiến Việt (2021), 55 cặp tội danh dễ nhầm lẫn Bộ luật hình năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật 55 Trịnh Tiến Việt (2021), Tổng quan Luật hình Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội 72 56 Trần Thị Quang Vinh (chủ biên) (2015), Giáo trình luật hình Việt Nam, Phần tội phạm, Quyển 1, Nxb Hồng Đức 57 Võ Khánh Vinh (2011), Lý luận chung định tội danh, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 58 Võ Khánh Vinh (2013), Lý luận chung định tội danh, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội 59 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2013), Giáo trình luật hình Việt Nam phần tội phạm, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 60 Nguyễn Như Ý (1999), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb Văn hóa thơng tin 73 ... ? ?Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân theo Luật hình Việt Nam (trên sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng)? ?? làm luật văn thạc sỹ luật học Tình hình nghiên cứu Tội cho vay lãi nặng giao dịch dân. .. ĐẢM ÁP DỤNG ĐÚNG TỘI CHO VAY LÃI NẶNG TRONG GIAO DỊCH DÂN SỰ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG 29 2.1 Thực tiễn xét xử tội cho vay lãi nặng giao dịch dân địa bàn thành phố Hải Phòng ... NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ TUYT HNG TộI CHO VAY LÃI NặNG TRONG GIAO DịCH DÂN Sự THEO LUậT HìNH Sự VIệT NAM (trên sở thực tiễn địa bàn thành phố Hải Phòng) Chuyờn ngành: Luật Hình Tố tụng hình Mã