TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong thời gian qua, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về phân tích báo cáo tài chính, tình hình tài chính và quản trị tài chính của các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau Đặc biệt, trong đề tài "Phân tích tài chính Công ty cổ phần sản xuất và thương mại Vinh Quang", có thể nhận thấy sự tương đồng với một số công trình nghiên cứu trước đây.
Bài viết "Phân tích tình hình tài chính Công ty xuất nhập khẩu Vinashin" của Trần Thanh Thủy (2013) đã hệ thống hóa lý luận về tài chính doanh nghiệp và phân tích tài chính Tác giả đã đánh giá thực trạng tài chính của Công ty Xuất nhập khẩu Vinashin, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong hoạt động tài chính thông qua các chỉ tiêu tài chính cơ bản và nhóm hệ số tài chính Các giải pháp được đề xuất nhằm khắc phục hạn chế và nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính của công ty cũng cung cấp bài học kinh nghiệm quý giá cho các doanh nghiệp khác.
Đề tài “Phân tích tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Dƣợc phẩm TW1” của tác giả Đỗ Thị Việt An (2015) đã tập trung vào việc phân tích cơ cấu nguồn vốn, tài sản và khả năng thanh toán của công ty Tác giả cũng đã nghiên cứu việc sử dụng đòn bẩy tài chính và hệ thống hóa các chỉ tiêu phân tích tài chính tại doanh nghiệp Bên cạnh đó, luận văn còn đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Dƣợc phẩm TW1.
Đề tài “Phân tích Báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần In Hàng Không” (Luận văn thạc sỹ năm 2012, tác giả Nguyễn Thị Huyền Trang) đã chỉ ra những điểm mạnh và yếu của doanh nghiệp Doanh nghiệp tuân thủ chặt chẽ các chế độ kế toán, đồng thời chú trọng đến đời sống cán bộ công nhân viên, tạo sự an tâm trong công việc Tuy nhiên, tác giả cũng nêu rõ một số điểm yếu như đầu tư cơ sở vật chất chưa đáp ứng nhu cầu phát triển, tỷ suất nợ cao ảnh hưởng đến an toàn tài chính, và quản lý kém dẫn đến lãng phí chi phí tài sản ngắn hạn, ảnh hưởng đến khả năng thanh toán của công ty.
Tác giả đã phân tích điểm mạnh và điểm yếu của doanh nghiệp để đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính tại Công ty Các giải pháp bao gồm chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng đa năng, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao khả năng thanh toán và cải thiện hiệu quả sử dụng tài sản cố định, cùng với một số giải pháp tổng thể khác.
Luận văn thạc sỹ năm 2012 của Trần Thế Phương với đề tài “Phân tích tài chính tại Tổng công ty Cổ phần Xây dựng Công nghiệp Việt Nam” đã nêu bật thực trạng tài chính của doanh nghiệp, chỉ ra những hạn chế trong quản lý tài sản và nguồn vốn, như quy trình quản lý chưa hợp lý và thiếu chú trọng vào phân tích tài chính Hệ thống giám sát rủi ro tài chính chưa toàn diện, công tác xử lý khoản phải thu chậm trễ và hiệu quả thấp, cùng với trình độ nhân viên kế toán chưa cao, đã làm lộ rõ những điểm mạnh và yếu của doanh nghiệp Luận văn cũng giúp doanh nghiệp nhận diện sự biến động trong tình hình tài chính để đề xuất các biện pháp khắc phục phù hợp.
Vũ Thị Bích Hà (2012) trong nghiên cứu “Phân tích tài chính Công ty Cổ phần Kinh Đô” đã trình bày lý luận về phân tích tài chính và thực trạng tài chính của công ty, bao gồm phân tích tài sản, nguồn vốn, kết quả kinh doanh, lưu chuyển dòng tiền và các hệ số tài chính Nghiên cứu cũng đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của Công ty Cổ phần Kinh Đô, có thể áp dụng để giải quyết khó khăn cho các doanh nghiệp trong ngành Tài liệu này được coi là nguồn tham khảo hữu ích cho việc học tập, nghiên cứu và hoạch định chính sách.
Các nghiên cứu đã hệ thống hóa lý luận về phân tích báo cáo tài chính từ góc nhìn của từng tác giả, làm rõ thực trạng tài chính và quy trình phân tích báo cáo tại các đơn vị nghiên cứu Từ đó, các giải pháp được đề xuất nhằm hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính và nâng cao năng lực tài chính cho các tổ chức này.
Tình hình tài chính của mỗi doanh nghiệp khác nhau do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như thời điểm, địa bàn hoạt động và điều kiện môi trường kinh doanh Vì vậy, việc sử dụng tài sản và quản lý tài chính cũng có sự khác biệt, đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải có chiến lược hoạt động riêng Đến nay, chưa có nghiên cứu nào phân tích thực trạng tài chính của doanh nghiệp thông qua các hệ số tài chính, cũng như chưa chú trọng đến phân tích dòng tiền và khả năng tạo tiền, từ đó chưa xác định được điểm mạnh, điểm yếu và các rủi ro tài chính Việc này cần thiết để dự báo bức tranh tài chính toàn cảnh của doanh nghiệp và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực tài chính một cách hợp lý.
Mặc dù đã có nhiều tác giả nghiên cứu trước đây, học viên vẫn quyết định thực hiện đề tài này để kế thừa các lý thuyết đã được phát triển, đồng thời tìm kiếm những thay đổi mới nhằm áp dụng vào thực tế Mục tiêu của nghiên cứu là góp phần cải thiện tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Sản xuất và Thương mại Vinh Quang.
Cơ sở lý luận về phân tích tài chính doanh nghiệp
1.2.1 Khái niệm, ý nghĩa của phân tích tài chính doanh nghiệp
1.2.1.1 Khái niệm phân tích tài chính doanh nghiệp
Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính của nền kinh tế, gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa tiền tệ Đây được coi là trung tâm của các nguồn tài chính, hỗ trợ cho hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp.
Phân tích tài chính doanh nghiệp là tập hợp các phương pháp đánh giá tình hình tài chính hiện tại và quá khứ, đồng thời dự đoán xu hướng tài chính trong tương lai Quá trình này hỗ trợ các nhà quản lý đưa ra quyết định quản lý hiệu quả, phù hợp với các mục tiêu mà họ đang theo đuổi.
Phân tích tài chính không chỉ là tính toán các chỉ số từ báo cáo tài chính mà còn là quá trình hiểu và tìm ra mối liên hệ giữa các chỉ số này Qua đó, những con số trở nên có ý nghĩa, giúp người sử dụng nắm bắt tình hình tài chính doanh nghiệp và đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp Việc phân tích tài chính rất quan trọng để đánh giá tiềm năng, hiệu quả kinh doanh, rủi ro và triển vọng của doanh nghiệp Nhu cầu thông tin về phân tích tài chính đến từ nhiều đối tượng khác nhau như Ban giám đốc, nhà đầu tư, cổ đông, chủ nợ, nhân viên ngân hàng, nhà bảo hiểm, cơ quan Nhà nước và người lao động, mỗi nhóm có những yêu cầu và xu hướng riêng trong việc hiểu bức tranh tài chính của doanh nghiệp.
1.2.1.2 Ý nghĩa của phân tích tài chính doanh nghiệp
Phân tích tài chính đang trở thành công cụ quan trọng trong mọi đơn vị kinh tế, với quy trình thực hiện khoa học và linh hoạt Sự phát triển đa dạng và phức tạp của hoạt động tài chính hiện nay không chỉ tạo cơ hội cho phân tích tài chính phát triển mà còn đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác này trong doanh nghiệp Đây là một phần thiết yếu của phân tích kinh doanh, giúp các chuyên gia không chỉ đánh giá tình hình tài chính mà còn xác định nguyên nhân biến động, từ đó ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả kinh doanh Qua đó, phân tích tài chính cung cấp thông tin kịp thời, trọng tâm và toàn diện về tình hình kinh doanh của doanh nghiệp cho các đối tượng quan tâm.
Phân tích tài chính đóng vai trò quan trọng đối với nhà quản trị doanh nghiệp, giúp đánh giá hiệu quả quản lý qua các chu kỳ, kiểm tra cân bằng tài chính, khả năng sinh lời và thanh toán, cũng như rủi ro tài chính Nó định hướng các quyết định của Ban giám đốc như đầu tư, tài trợ và phân phối lợi nhuận, đồng thời là cơ sở cho dự đoán tài chính và kế hoạch huy động, đầu tư tài sản Hơn nữa, phân tích tài chính cũng là công cụ kiểm soát hoạt động tài chính và quản lý trong doanh nghiệp.
Phân tích tài chính là yếu tố quan trọng đối với các nhà đầu tư, những người giao tài sản cho doanh nghiệp để thu lợi nhuận từ hoạt động của họ Các nhà đầu tư chú trọng đến hiệu quả sử dụng tài sản và khả năng sinh lời của doanh nghiệp, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích ngắn hạn và dài hạn cũng như mức độ rủi ro trong đầu tư Thông qua việc hợp tác với các chuyên gia phân tích tài chính, họ nghiên cứu thông tin kinh tế và tài chính để hiểu rõ triển vọng phát triển của doanh nghiệp, từ đó đánh giá các cổ phiếu trên thị trường tài chính và đưa ra quyết định về việc tiếp tục đầu tư hay không.
Phân tích tài chính đối với người cho vay, bao gồm cá nhân, tổ chức tín dụng và ngân hàng, đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng hoàn trả nợ của doanh nghiệp Họ không chỉ xem xét khả năng thanh toán mà còn đánh giá hiệu quả hoạt động và sinh lời của doanh nghiệp để xác định rủi ro khoản cho vay Đối với khoản vay ngắn hạn, người cho vay chú trọng đến tình hình kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp, vì doanh thu trong thời gian vay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán Trong khi đó, với khoản vay dài hạn, người cho vay quan tâm đến khả năng hoàn trả trong tương lai và triển vọng phát triển của doanh nghiệp thông qua hiệu quả hoạt động và lợi nhuận.
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, các loại hình kiểm toán như kiểm toán Nhà nước, kiểm toán độc lập và kiểm toán nội bộ ngày càng phát triển Tất cả các loại hình này đều dựa vào thông tin phân tích tài chính để đảm bảo tính minh bạch và khách quan trong tình hình tài chính của tổ chức Hơn nữa, phân tích tài chính còn hỗ trợ các chuyên gia kiểm toán trong việc dự đoán xu hướng tài chính, từ đó nâng cao độ tin cậy của các quyết định.
Phân tích tài chính đóng vai trò quan trọng đối với cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp, đặc biệt là những người có thu nhập chủ yếu từ tiền lương Trong các doanh nghiệp cổ phần, nhân viên không chỉ nhận lương mà còn có thể nhận cổ tức từ cổ phiếu, làm cho thu nhập của họ phụ thuộc vào kết quả kinh doanh Việc phân tích tài chính giúp họ có cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình tài chính của doanh nghiệp, từ đó định hướng công việc ổn định và yên tâm cống hiến cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Phân tích tài chính là công cụ quan trọng giúp xác định giá trị kinh tế của doanh nghiệp, đánh giá điểm mạnh và điểm yếu, cũng như tìm ra nguyên nhân khách quan và chủ quan Công cụ này hỗ trợ các đối tượng đưa ra quyết định phù hợp với mục tiêu của họ.
1.2.1.3 Cơ sở dữ liệu phân tích tài chính doanh nghiệp
Hệ thống báo cáo tài chính của doanh nghiệp là cơ sở dữ liệu chính để thực hiện phân tích tài chính Báo cáo tài chính, bao gồm bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán là báo cáo tài chính tổng hợp, thể hiện tổng quát giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể Báo cáo này phản ánh hai khía cạnh chính: tài sản và nguồn hình thành tài sản, đảm bảo nguyên tắc cân đối Nó cung cấp cái nhìn tổng thể về tình hình tài chính của doanh nghiệp, giúp các nhà quản lý và nhà đầu tư đưa ra quyết định chính xác.
Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn
Phần tài sản trong báo cáo tài chính phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có thuộc quyền quản lý và sử dụng của doanh nghiệp tại thời điểm lập báo cáo Về mặt kinh tế, phần tài sản cho thấy quy mô và cấu trúc của các tài sản hữu hình và vô hình của doanh nghiệp Về mặt pháp lý, số liệu trong phần tài sản thể hiện số lượng tài sản mà doanh nghiệp đang quản lý và sử dụng.
Phần nguồn vốn của doanh nghiệp phản ánh các nguồn vốn mà doanh nghiệp đang quản lý và sử dụng tại thời điểm lập báo cáo Về mặt kinh tế, việc xem xét nguồn vốn giúp các nhà quản lý nhận diện thực trạng tài chính, tiềm lực, khả năng tài chính và mức độ độc lập trong kinh doanh Về mặt pháp lý, nó thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đối với số vốn hình thành từ các nguồn khác nhau.
Bảng cân đối kế toán đóng vai trò quan trọng trong phân tích tài chính của công ty, cung cấp dữ liệu cần thiết để đánh giá tình hình tài chính tổng quát Các nhà phân tích thường so sánh các chỉ tiêu như tài sản cố định, khoản phải thu, khoản phải trả, nợ và cơ cấu vốn để có cái nhìn rõ nét về sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
