CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP
Tổng quan về văn hoá doanh nghiệp
1.1.1 Khái niệm văn hoá doanh nghiệp
Văn hóa tổ chức là tập hợp các giá trị, niềm tin và nguyên tắc của một tổ chức, hình thành nên cách mà các cá nhân tương tác với nhau và với bên ngoài Văn hóa này không chỉ ảnh hưởng đến hành vi của nhân viên mà còn quyết định chất lượng công việc và sự hài lòng của họ Để đạt được hiệu suất tối ưu, nhân viên cần tôn trọng và tuân thủ văn hóa của tổ chức.
Theo Schein, văn hóa của một nhóm được định nghĩa là mô hình các giả định căn bản mà nhóm đã học hỏi khi giải quyết các vấn đề liên quan đến điều chỉnh bên ngoài và hội nhập bên trong Những giả định này đã hoạt động hiệu quả đủ để được coi là phù hợp và được truyền lại cho các thành viên mới như một phương pháp đúng đắn trong việc hiểu biết, tư duy và cảm xúc về các vấn đề đó.
Văn hóa doanh nghiệp được định nghĩa là tổng hợp các yếu tố văn hóa mà doanh nghiệp lựa chọn, phát triển, ứng dụng và thể hiện trong các hoạt động kinh doanh, từ đó hình thành bản sắc riêng của doanh nghiệp.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), văn hóa doanh nghiệp được định nghĩa là sự kết hợp độc đáo của các giá trị, tiêu chuẩn, thói quen, truyền thống, thái độ ứng xử và nghi lễ, tất cả tạo nên sự khác biệt riêng cho mỗi tổ chức.
Văn hóa doanh nghiệp không chỉ bao gồm giá trị tinh thần mà còn cần xem xét giá trị vật chất của nó Do đó, khái niệm về văn hóa doanh nghiệp cần được mở rộng để phản ánh đầy đủ các yếu tố này.
Văn hóa doanh nghiệp bao gồm toàn bộ giá trị văn hóa hình thành qua quá trình phát triển của doanh nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong tục, tập quán và hành vi của các thành viên Những giá trị này ảnh hưởng đến cách thức thực hiện mục tiêu chung của tổ chức, góp phần tạo nên bản sắc riêng và sự thành công bền vững cho doanh nghiệp.
1.1.2 Các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghiệp
Văn hóa doanh nghiệp đƣợc cấu thành bởi năm yếu tố:
Hệ thống ý niệm bao gồm thế giới quan, nhân sinh quan và xã hội quan, là tập hợp các khái niệm và biểu tượng giúp các thành viên trong doanh nghiệp hiểu rõ bản thân và giải thích thế giới xung quanh, từ đó tìm kiếm đạo lý sống cho mình.
Hệ thống giá trị đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các chuẩn mực, giúp phân biệt giữa thực và giả, đánh giá tốt xấu, và đưa ra nhận định đúng sai trong các tình huống hoạt động cụ thể, phản ánh lý tưởng của doanh nghiệp.
Hệ thống biểu hiện văn hóa trong doanh nghiệp bao gồm các yếu tố như thể thức, hình thức trình bày, ký hiệu, biểu tượng, nghệ thuật, phong tục tập quán, lễ hội và nhà cửa Những yếu tố này giúp bộc lộ tình cảm và ý niệm một cách cụ thể, từ đó tạo nên sự đồng nhất hóa về văn hóa (Cultural Identification) trong tổ chức.
Hệ thống bao gồm các tri thức công nghệ học và công nghệ quản lý, nhằm tối ưu hóa hiệu quả cho các hoạt động thực tiễn của doanh nghiệp.
* Nhân cách văn hóa doanh nghiệp (văn hóa doanh nhân)
H Schein đã phân chia tác động của văn hóa doanh nghiệp thành nhiều cấp độ khác nhau, mỗi cấp độ phản ánh mức độ cảm nhận các giá trị văn hóa trong doanh nghiệp, tức là tính hữu hình của những giá trị này Cách tiếp cận của Schein từ hiện tượng đến bản chất của văn hóa giúp làm rõ và sâu sắc hóa các thành phần cấu thành nền văn hóa doanh nghiệp.
Schein tin rằng có ba cấp độ trong một nền văn hóa tổ chức
1) Về những quá trình và cấu trúc hữu hình: Đó là những cái có thể nhìn thấy, dễ cảm nhận khi tiếp xúc với một tổ chức, là những biểu hiện bên ngoài của văn hóa tổ chức Những yếu tố này có thể đƣợc phân chia nhƣ sau:
- Phong cách thiết kế kiến trúc xây dựng, nội - ngoại thất, trang thiết bị, sản phẩm hàng hoá, đồng phục
- Cơ cấu tổ chức bộ máy, cơ chế điều hành, hoạt động
- Những thực thể vô hình nhƣ: Logo, biểu tƣợng, hệ thống thủ tục, quy định
Các chuẩn mực hành vi trong sinh hoạt tập thể bao gồm nghi thức tổ chức các hội nghị, lễ hội, hoạt động văn nghệ, thể thao và câu lạc bộ Những quy định này giúp đảm bảo sự trang trọng và hiệu quả trong các sự kiện, đồng thời tạo ra một môi trường gắn kết và thân thiện cho tất cả thành viên tham gia.
- Ngôn ngữ, cách ăn mặc, chức danh
- Các hình thức sử dụng ngôn ngữ nhƣ: Các băng rôn, khẩu hiệu, ngôn ngữ xƣng hô, giao tiếp các bài hát, các truyền thuyết, câu chuyện vui
- Các hình thức giao tiếp và ứng xử với bên ngoài
2) Về hệ thống giá trị đƣợc tuyên bố:
Hệ thống giá trị tuyên bố bao gồm các chiến lược, mục tiêu, triết lý và giá trị cốt lõi, cùng với các bộ quy tắc ứng xử thành văn, cam kết và quy định.
Hệ thống giá trị tuyên bố là nền tảng và kim chỉ nam cho hoạt động của tổ chức, được công bố rộng rãi Những giá trị này có tính hữu hình, dễ nhận biết và diễn đạt rõ ràng Chúng đóng vai trò hướng dẫn, định hướng và là tài liệu đầu tiên mô tả về tổ chức.
3) Những quan niệm chung (những niềm tin, nhận thức, suy nghĩ và tình cảm có tính vô thức, mặc nhiên và ngầm định)
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển VHDN
1.2.1 Các nhân tố tác động từ bên ngoài
Sự phản chiếu của văn hóa dân tộc trong văn hóa doanh nghiệp (VHDN) là điều hiển nhiên, vì VHDN là một tiểu văn hóa trong bối cảnh văn hóa dân tộc Mỗi cá nhân trong VHDN đều mang trong mình những giá trị văn hóa dân tộc, và khi họ hợp tác trong một doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu lợi nhuận, những giá trị này sẽ được thể hiện rõ rệt Sự tổng hợp những đặc điểm nhân cách này tạo nên phần nhân cách độc đáo của doanh nghiệp, phản ánh các giá trị văn hóa dân tộc không thể phủ nhận.
Việc xác định giá trị văn hoá dân tộc trong nền văn hoá doanh nghiệp (VHDN) là một thách thức lớn do tính chất rộng lớn và trừu tượng của văn hoá dân tộc Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tác động của VHDN đến đời sống doanh nghiệp, trong đó nổi bật là công trình của Geert Hofstede, một chuyên gia tâm lý học người Hà Lan Từ năm 1967 đến 1973, Hofstede đã thu thập dữ liệu về thái độ và giá trị của hơn 10.000 nhân viên từ 53 quốc gia và khu vực làm việc cho tập đoàn IBM, dẫn đến việc xuất bản cuốn sách "Những ảnh hưởng của văn hoá" vào năm 1978, cuốn sách này đã được tái bản nhiều lần sau đó.
Cuốn sách khám phá tác động của văn hóa đối với các tổ chức thông qua "Mô hình Hofstede", trong đó tác giả xác định bốn biến số chính có mặt trong tất cả các nền văn hóa dân tộc và doanh nghiệp Những biến số này bao gồm: sự đối lập giữa chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa tập thể, phân cấp quyền lực, tính cẩn trọng, và sự khác biệt giữa nam quyền và nữ quyền.
Nghiên cứu cho thấy, trong doanh nghiệp có nhân viên đến từ nhiều địa phương khác nhau, các giá trị văn hóa vùng miền rất rõ ràng và khó thay đổi Hành vi của nhân viên không dễ dàng bị ảnh hưởng bởi quy định của công ty, dẫn đến việc văn hóa công ty không thể hoàn toàn loại bỏ văn hóa vùng miền Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, sự mâu thuẫn tại nơi làm việc có thể xảy ra giữa những nhân viên mang theo các nền văn hóa khác nhau, mặc dù họ làm việc trong cùng một môi trường Điều này ảnh hưởng đáng kể đến văn hóa doanh nghiệp.
Môi trường kinh doanh, bao gồm cơ chế, chính sách của nhà nước, pháp luật và hoạt động của bộ máy công chức, đang tạo ra những rào cản nhất định cho việc xây dựng và hoàn thiện văn hóa kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp.
Cơ chế thị trường đã tác động tiêu cực đến văn hóa doanh nghiệp, gây ra sự chao đảo trong hệ thống giá trị của con người và xã hội Trước đây, người Việt thường không coi trọng sự giàu có, đặc biệt là giới kinh doanh, mà cho rằng của cải tích lũy từ nhiều thế hệ Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường, những người trẻ tuổi có tư duy quyết đoán và dám chấp nhận rủi ro đã nhanh chóng trở nên giàu có, làm đảo lộn các giá trị và quan niệm truyền thống Hơn nữa, môi trường kinh doanh tại Việt Nam vẫn còn nhiều bất ổn và chưa hỗ trợ cho những doanh nhân làm ăn chân chính.
Nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp thiếu đào tạo cơ bản, dẫn đến hạn chế về kiến thức và trình độ Khi cơ hội đến, nếu họ không có đủ trình độ và đạo đức, dễ dàng phát sinh những tham vọng vô hạn.
Luật và chính sách kinh tế thường xuyên thay đổi, khiến việc duy trì uy tín trở nên khó khăn Điều này dẫn đến việc cá nhân và doanh nghiệp thường viện dẫn lý do khách quan để từ chối thực hiện cam kết, trở thành cái cớ cho những sai sót của họ.
Mở cửa hội nhập có thể dẫn đến những tác động tiêu cực, như tâm lý sùng ngoại quá mức, khiến người tiêu dùng cảm thấy cần phải sở hữu sản phẩm nước ngoài dù chưa có nhu cầu thực sự Đồng thời, điều này cũng gây ra tâm lý phủ nhận các giá trị truyền thống của đất nước.
Nhận thức xã hội về văn hóa doanh nghiệp là một vấn đề quan trọng, khi nhiều người vẫn xem doanh nhân là những người ích kỷ, chỉ quan tâm đến lợi nhuận cá nhân, và thường bị gán ghép với các hành vi tiêu cực như trốn thuế hay buôn lậu Điều này khiến một số doanh nhân cảm thấy mặc cảm và thiếu tự tin về nghề nghiệp của mình, dẫn đến việc họ chưa dám đầu tư hết sức lực và trí tuệ vào công việc, cũng như chưa khuyến khích người khác cùng hợp tác để phát triển quy mô doanh nghiệp một cách bền vững.
1.2.2 Các nhân tố tác động từ bên trong doanh nghiệp
1.2.2.1 Vai trò của người lãnh đạo doanh nghiệp
Nhà lãnh đạo không chỉ quyết định cơ cấu tổ chức và công nghệ của doanh nghiệp, mà còn tạo ra các biểu tượng, ý thức hệ, ngôn ngữ, niềm tin, nghi lễ và huyền thoại cho doanh nghiệp Hệ tư tưởng và tính cách của nhà lãnh đạo sẽ được phản ánh qua văn hóa doanh nghiệp (VHDN) trong quá trình xây dựng và quản lý Để hình thành hệ thống giá trị và niềm tin chung trong toàn doanh nghiệp, cần một quá trình lâu dài với nhiều hình thức khác nhau.
Để tăng cường sự kết nối giữa nhà lãnh đạo và nhân viên, việc tiếp xúc thường xuyên là rất quan trọng hơn là chỉ dựa vào những phát biểu tại các cuộc họp Hành động thực tế của nhà lãnh đạo sẽ truyền đạt các giá trị, niềm tin và quy tắc đến nhân viên Qua thời gian, những giá trị này sẽ được kiểm nghiệm và công nhận, hình thành nên "hệ thống dẫn đạo" chung cho toàn bộ doanh nghiệp.
Câu chuyện, huyền thoại và truyền thuyết là những công cụ hiệu quả để truyền đạt và nuôi dưỡng giá trị văn hóa chung trong doanh nghiệp Chúng không chỉ thổi sinh khí vào hành động và suy nghĩ của nhân viên mà còn giúp họ tự hào về công ty, coi đó là môi trường thân thuộc để cống hiến và phát huy năng lực Một ví dụ điển hình là câu chuyện về Tổng giám đốc Doug Burgum của tập đoàn Great Plains, người đã tự đập ba quả trứng lên đầu mình trong một cuộc họp sau một sản phẩm thất bại, thể hiện tinh thần trách nhiệm và sự dũng cảm trong việc đối diện với khó khăn.
Burgum muốn nhấn mạnh rằng ông cảm thấy có trách nhiệm lớn đối với những tác động tiêu cực mà mình đã gây ra cho công ty, thể hiện qua hành động "tự trừng phạt mình".
Các lễ hội, kỷ niệm và biểu tượng đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải giá trị và niềm tin của doanh nghiệp Những yếu tố này góp phần tạo nên đặc trưng riêng cho từng thương hiệu, như biểu tượng ba hình elip đan nhau của Toyota, vô lăng của Mercedes Benz, và ba hình thoi của Mitsubishi.
Văn hóa doanh nghiệp trong lĩnh vực vận chuyển hành khách bằng taxi
1.3.1 Tổng quan về ngành kinh doanh vận chuyển hành khách bằng taxi
Tại Hà Nội, hiện có hơn 100 doanh nghiệp taxi với trên 15.000 xe hoạt động, phục vụ nhu cầu di chuyển của người dân Năm 2010, hệ thống taxi đã vận chuyển hơn 100 triệu lượt hành khách, hỗ trợ hiệu quả cho giao thông công cộng bằng xe buýt Hoạt động này không chỉ đáp ứng nhu cầu đi lại mà còn tạo việc làm cho gần 20.000 lái xe, trong đó hơn 80% là người ngoại tỉnh.
Sự phát triển nhanh chóng của số lượng xe taxi tại Hà Nội đã dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng, bao gồm tình trạng ùn tắc giao thông tại các nút giao thông vào giờ cao điểm do hạ tầng kỹ thuật quá tải Cạnh tranh không lành mạnh trong ngành taxi ngày càng gia tăng, đặc biệt từ các doanh nghiệp có năng lực quản lý yếu và hoạt động đầu tư manh mún Hậu quả là, khi phương tiện không được bảo trì đúng cách hoặc chậm thay thế, chất lượng phục vụ giảm sút, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kinh doanh.
Mặc dù có nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vận tải khách bằng taxi, nhưng phần lớn đều có quy mô nhỏ Cụ thể, 43% số doanh nghiệp sở hữu dưới 50 xe, chỉ chiếm 8% tổng số phương tiện; 18% doanh nghiệp có từ 50 đến dưới 100 xe, nắm giữ 10% phương tiện; trong khi 39% doanh nghiệp sở hữu trên 100 xe lại chiếm hơn 82% tổng số phương tiện trong khu vực Đặc biệt, sự gia nhập của các hãng taxi mới và kế hoạch thay thế xe cũ của các doanh nghiệp hiện tại đã góp phần làm mới đội xe vận tải taxi.
Cạnh tranh giữa các hãng taxi đã dẫn đến việc giảm giá cước vận chuyển, giúp phù hợp với khả năng chi trả của người tiêu dùng Các hãng taxi lớn thường có đội ngũ lái xe được đào tạo bài bản, chú trọng đến chất lượng phục vụ với đồng phục gọn gàng và thái độ thân thiện Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hãng taxi nhỏ chưa chú trọng đến chất lượng dịch vụ, do thiếu kinh phí và nhân lực để đào tạo và giám sát nhân viên.
Hoạt động vận tải hành khách bằng taxi tại Hà Nội có sự phân bố không đồng đều, với hơn 80% số xe taxi hoạt động chủ yếu ở 10 quận nội thành Hệ thống cơ sở vật chất cho việc đỗ xe taxi còn thiếu hụt, nhiều hãng phải sử dụng lòng đường và vỉa hè, không đáp ứng được quy mô hoạt động của doanh nghiệp.
Sự phát triển nhanh chóng của ngành vận tải hành khách bằng taxi đã dẫn đến tiêu chuẩn tuyển dụng lái xe đơn giản, gây ra tình trạng vi phạm luật giao thông, như giành đường và vượt ẩu Điều này cho thấy sự tồn tại song song giữa các phương thức kinh doanh có văn hóa và phi văn hóa trong lĩnh vực vận tải taxi.
1.3.2 Đặc điểm văn hóa doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh doanh vận chuyển hành khách bằng taxi
Phát triển văn hóa doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải taxi có nhiều yếu tố đặc trưng, khác biệt so với các dịch vụ khác như ngân hàng hay ẩm thực Hình ảnh tài xế taxi đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ấn tượng với khách hàng; một tài xế chuyên nghiệp, lịch thiệp và am hiểu tuyến đường không chỉ là người lái xe mà còn là người đồng hành tin cậy Trong bối cảnh cạnh tranh giá cước ngày càng khốc liệt, việc nâng cao chất lượng dịch vụ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp riêng biệt là yếu tố quyết định để thu hút và giữ chân khách hàng.
Phát triển văn hóa doanh nghiệp trong lĩnh vực taxi là một thách thức lớn, đặc biệt khi có hàng trăm hãng taxi và nhiều doanh nghiệp tư nhân tham gia Để số điện thoại của một hãng taxi được lưu trong danh bạ khách hàng không phải là điều dễ dàng Sự cạnh tranh không lành mạnh và nhiều tiện ích tích hợp càng làm cho việc xây dựng và hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp trở nên khó khăn hơn Đòi hỏi sự quyết tâm cao từ lãnh đạo và toàn bộ nhân viên, trong khi môi trường kinh doanh không thuận lợi và kết nối giữa doanh nghiệp và khách hàng còn nhiều hạn chế, làm cho việc tạo dựng thương hiệu trở nên phức tạp.
Thói quen sử dụng các phương tiện thay thế taxi của khách hàng tại Việt Nam đang ảnh hưởng đáng kể đến chiến lược quảng bá và tiếp cận của doanh nghiệp Điều này không chỉ tác động đến sự lựa chọn dịch vụ mà còn định hình văn hóa phát triển của các doanh nghiệp trong ngành.
Để xây dựng một văn hóa doanh nghiệp thành công và hiệu quả, các doanh nghiệp tiên phong trong ngành kinh doanh đặc thù cần đầu tư một khoản kinh phí đáng kể.
Doanh nghiệp kinh doanh vận chuyển hành khách bằng taxi không chỉ có những đặc điểm văn hóa chung mà còn sở hữu nhiều điểm khác biệt so với các ngành nghề khác Những khác biệt này ảnh hưởng đến cách thức hoạt động, quản lý và phục vụ khách hàng trong lĩnh vực vận tải.
Kinh doanh vận chuyển hành khách bằng taxi là một ngành dịch vụ vận tải đặc thù, phát triển mạnh mẽ ở các đô thị lớn với cơ sở hạ tầng đầy đủ và mức sống cao Đặc điểm văn hóa của các doanh nghiệp taxi phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, phản ánh sự đa dạng và nhu cầu của thị trường.
Phong cách giao tiếp của nhân viên lái xe và nhân viên tổng đài đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thiện cảm với khách hàng Họ là những người tiếp xúc trực tiếp và thường xuyên, do đó việc đào tạo văn hóa doanh nghiệp cho nhóm này là cần thiết để nâng cao hình ảnh công ty Một lái xe chuyên nghiệp, đáng tin cậy cùng với nhân viên tổng đài có giọng nói nhẹ nhàng và khả năng xử lý yêu cầu khách hàng hiệu quả sẽ tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với các doanh nghiệp khác.
Một doanh nghiệp taxi thành công cần được trang bị xe mới và thường xuyên bảo dưỡng, với nội thất sạch sẽ, nhằm mang lại sự thoải mái cho khách hàng Sự thoải mái càng trở nên quan trọng khi hành trình dài, và khách hàng thường mong muốn một trải nghiệm dễ chịu cả về tinh thần lẫn chất lượng phương tiện Lái xe thân thiện và an toàn, cùng với một kế hoạch rõ ràng, sẽ giúp tăng cường sự hài lòng của khách hàng Hơn nữa, việc trang bị đồng hồ tính giờ chính xác và các phương thức thanh toán tiện lợi sẽ thu hút nhiều đối tượng khách hàng hơn Cuối cùng, việc chăm sóc khách hàng sau dịch vụ, như gọi điện xin ý kiến, sẽ tạo ấn tượng tích cực và góp phần xây dựng văn hóa doanh nghiệp độc đáo.
Phong cách giao tiếp nội bộ trong doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ấn tượng với khách hàng Khi nhân viên giao tiếp chuyên nghiệp, từ tổng đài đến lái xe, họ không chỉ thể hiện văn hóa doanh nghiệp mà còn góp phần xây dựng môi trường làm việc tích cực Việc tất cả nhân viên ngồi ngay ngắn đúng giờ và không để khách hàng phải chờ đợi thể hiện sự chuyên nghiệp và khác biệt so với các doanh nghiệp khác Hơn nữa, một môi trường giao tiếp cởi mở và thân thiện sẽ tạo ra ấn tượng tích cực hơn so với một nơi làm việc có không khí căng thẳng và vội vã.
THỰC TRẠNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN MAI LINH
Giới thiệu công ty cổ phần tập đoàn Mai Linh
Sơ lƣợc về Công Ty
Tên công ty bằng tiếng việt: CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN MAI LINH Tên công ty bằng tiếng nước ngoài: Mai Linh Group Corporation
Tên công ty viết tắt: Mai Linh Group Corp Địa chỉ trụ sở chính: 64-68 đường Hai Bà Trưng – P Bến Nghé – Q1 – Hồ Chí Minh Điện thoại: 08.8298888 – Fax: 08.3225999
Website: http://www.mailinh.vn
Người đại diện theo pháp luật của công ty
Chức danh: chủ tịch hội đồng quản trị
Họ và tên : Hồ Huy – 22/04/1955
Công ty đã đăng ký thay đổi lần 24 với các ngành nghề kinh doanh chính bao gồm: vận tải hành khách theo tuyến cố định, taxi, và hợp đồng; vận tải hàng hóa bằng xe buýt; bảo dưỡng và sửa chữa ô tô, máy kéo, phương tiện xây dựng; gia công cơ khí và phụ tùng ô tô; mua bán xe có động cơ, phụ tùng, nhớt, xăng dầu, và gas; bán buôn nhiên liệu rắn; dịch vụ cho thuê kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu, và chuyển giao công nghệ; đào tạo lái xe cơ giới đường bộ; cho thuê xe ô tô.
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển
Công ty Cổ Phần Tập Đoàn Mai Linh, được thành lập vào ngày 12/07/1993, ban đầu hoạt động dưới hình thức Công Ty TNHH chuyên về vận tải hành khách.
Du lịch Mai Linh được thành lập theo Quyết định số 788/QĐ-UB do Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cấp Sau đó, công ty đã chuyển đổi thành Công Ty Cổ Phần Mai Linh theo quyết định số tương ứng.
4103001038 ngày 06/06/2002 do Sở Kế Hoạch Đầu Tƣ TP.Hồ Chí Minh cấp phép Ngày 01/11/2007, Công Ty đổi tên thành Công Ty Cổ Phần Tập đoàn Mai Linh
Từ một cơ sở nhỏ với vốn đầu tư ban đầu chỉ 300 triệu đồng, 20 đầu xe và 25 lao động tại thành phố Hồ Chí Minh, công ty Mai Linh đã phát triển vượt bậc với tổng vốn đầu tư lên đến 980 tỷ đồng và gần 10.500 đầu xe Hiện nay, Mai Linh đã mở rộng hoạt động tại 54 tỉnh thành trên toàn quốc, sở hữu hơn 100 công ty thành viên và thu hút hơn 27.000 cán bộ nhân viên làm việc trong nước và quốc tế.
Hiện nay Mai Linh phát triển ở 8 nhóm ngành kinh doanh:
+ Mai Linh vận tải: taxi, xe cho thuê, xe khách liên tỉnh chất lƣợng cao Mai Linh Express, Trung tâm sửa chữa trùng đại tu ô tô
+ Mai Linh du lịch: lữ hành, đại Lý bán vé máy bay, dịch vụ VIP
+ Mai Linh thương mại: kinh doanh xuất nhập khẩu, đại lý ô tô, đại lý hàng hóa, kinh doanh bán lẻ xăng dầu
Mai Linh Tài Chính chuyên phát triển thẻ thanh toán và thẻ đa năng liên kết với các ngân hàng, đồng thời cung cấp dịch vụ kinh doanh chứng khoán, thu đổi ngoại tệ và nhiều dịch vụ tài chính khác.
+ Mai Linh xây dựng: xây dựng các công trình dân dựng công nghiệp, kinh doanh bất động sản
+ Mai Linh công nghệ thông tin và truyền thông: kinh doanh vật tƣ thiết bị thông tin, viễn thông và ứng dụng CNTT vào quản lý thông tin
+ Mai Linh đào tạo: huấn luyện đào tạo tu vấn cán bộ quản lý nhân lực trong nội bộ, trường trung học dân lập nghiệp vụ
+ Mai Linh trung tâm tƣ vấn du học và giới thiệu việc làm
+ Mai Linh tư vấn và quản lý: tư vấn, quản lý chất lượng thương hiệu, thiết kế in ấn quảng cáo, dịch vụ bảo vệ an ninh
Công ty Mai Linh theo đuổi chiến lược đa dạng hóa ngành kinh doanh, mang lại tốc độ tăng trưởng cao và quy mô tổ chức lớn Tuy nhiên, chiến lược này cũng có những tác động hai mặt, vừa tạo ra lợi ích vừa gây ra thách thức cho hiệu quả kinh doanh và sự phát triển của công ty.
2.1.2.1 Đánh giá hoạt động kinh doanh
Bảng 2.1 Đánh giá hoạt động kinh doanh của Mai Linh Đơn vị: tỷ đồng
KH TH % hoàn thành Doanh thu thuần 3.086 2.902,68 94,1 2.900 2.757,52 88,19
(Nguồn: Báo cáo thường niên 2012 và 2013– công ty Cổ phần tập đoàn Mai Linh.)
Biểu đồ 2.1: doanh thu theo lĩnh vực kinh doanh 2012
(Nguồn: Báo cáo thường niên 2012– công ty cổ phần tập đoàn Mai Linh )
Biểu đồ 2.2: doanh thu theo lĩnh vực kinh doanh 2013
(Nguồn: Báo cáo thường niên và 2013– công ty cổ phần tập đoàn Mai Linh )
Trong thời gian gần đây, cơ cấu doanh thu của Mai Linh đã có sự thay đổi đáng chú ý, với tỷ trọng dịch vụ taxi giảm nhẹ từ 73,7% năm 2012 xuống còn 68,2% năm 2013 Tuy nhiên, tỷ trọng dịch vụ cho thuê xe, bán xe, phụ tùng, may mặc và chăn nuôi lại tăng nhẹ Dù có sự chuyển biến này, dịch vụ taxi vẫn giữ vai trò chủ đạo, mang lại lợi nhuận đáng kể cho Mai Linh.
Bảng 2.2: Kết quả thực hiện các chỉ tiêu khai thác taxi
Số lƣợng xe cuối năm 9.439 10.470 10.429
Giá cước thực tế b/q km 12.550 14.134 14.720
Hệ số lợi dụng quãng đường 55,57% 53,84% 53,42%
Doanh thu kinh doanh b/q ngày/xe
(Nguồn: Báo cáo thường niên 2011-2013 – Công ty CP (Cổ phần) tập đoàn Mai Linh.)
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, nhưng nỗ lực cải tổ của tập đoàn Mai Linh đã mang lại kết quả khả quan Doanh thu kinh doanh bình quân hàng ngày đã tăng trưởng qua các năm, và số lượng xe sau khi bán thanh lý đã được tái đầu tư để tập trung vào dịch vụ chủ lực của doanh nghiệp.
Tính đến ngày 31/12/2013, tổng số nhân sự của tập đoàn đạt 25.017 người, không bao gồm khu vực nước ngoài và đơn vị Isuzu, cũng như các đơn vị liên kết Số lượng nhân sự này đã giảm 1.170 người, tương đương 4,5% so với năm 2012.
Bảng 2.3: Số lƣợng nhân sự Mai Linh 2013 Đơn vị: người
Tên đơn vị Số lƣợng nhân sự Tên đơn vị Số lƣợng nhân sự
Văn phòng tập đoàn 86 express 385
Công ty CP tập đoàn
( Không bao gồm văn phòng tập đoàn)
Du lịch – xe cho thuê 431 Địa ốc 14
(Nguồn: Báo cáo thường niên 2013 – Công ty CP tập đoàn Mai Linh.)
Phân loại theo đối tƣợng trực tiếp – gián tiếp
Hiện nay, tỷ lệ nhân sự bộ phận trực tiếp của Mai Linh đã chiếm 95,2%, trong khi đội ngũ văn phòng gián tiếp chỉ chiếm 4,8% So với cùng kỳ năm 2012, tỷ trọng đội ngũ gián tiếp đã giảm 1,2%, trong khi bộ phận trực tiếp có sự gia tăng tương ứng.
Biểu 2.3: Phân loại lao động mai linh 2013
(Nguồn: Báo cáo thường niên 2013 – Công ty CP tập đoàn Mai Linh.)
Thực trạng văn hoá doanh nghiệp tại công ty cổ phần tập đoàn Mai Linh
2.2.1 Nhận thức tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp của lãnh đạo và nhân viên Mai Linh Ý tưởng xây dựng văn hóa doanh nghiệp được bắt đầu năm 2003, bắt nguồn từ đòi hỏi của thực tiễn và ý muốn của ban lãnh đạo công ty Ban quan hệ cộng động đƣợc thành lập, vấn đề đạt ra rất nghiêm túc là muốn có một có một văn hóa công ty mang đặc thù riêng Ngay từ những ngày đầu mới thành lập, các thành viên trong Ban đã đi nghiên cứu, tìm hiểu xây dựng văn hóa ở trên thế giới, họ nhận thấy rằng những công ty lớn, phát triển bền vững trên thế giới đều đã xây dựng cho mình văn hóa bền vững, Mai Linh cũng phải xây dựng văn hóa doanh nghiệp là điều tất yếu Nhưng xây dựng văn hóa doanh nghiệp như thế nào và theo hướng nào?
Ban lãnh đạo công ty Mai Linh, với nền tảng là những người lính, thấu hiểu những khó khăn trong kinh doanh và giá trị của nghị lực cùng lòng yêu nước Họ đặt mục tiêu xây dựng một văn hóa doanh nghiệp độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc, dựa trên tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc Điều này không chỉ giúp công ty khẳng định vị thế trên thị trường mà còn phát huy tinh thần tự giác và tự chủ của từng thành viên trong công ty.
Lãnh đạo công ty Mai Linh nhận ra rằng nhân viên phục vụ khách hàng tốt nhất khi họ có lòng nhiệt tình và yêu mến công việc Điều quan trọng nhất là họ cần yêu thương công ty, coi nơi đây như một gia đình lớn mà mình là một phần không thể thiếu.
Ban lãnh đạo công ty đã hợp tác với Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh để xây dựng nội dung cho các bài giảng về lịch sử dân tộc và văn hóa Việt Nam Họ mời các giáo sư tiến sĩ chuyên về văn hóa cùng một số Tổng giám đốc đến giảng dạy, nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết về các quy tắc chuẩn mực ứng xử trong xã hội.
Ban quan hệ cộng đồng có trách nhiệm bổ sung bài giảng và thường xuyên cung cấp tài liệu về văn hóa và doanh nghiệp cho nhân viên Hàng nghìn cuốn sách "Làm giám đốc trong 1 phút" được phát tận tay từng cán bộ, cùng với tài liệu hướng dẫn từ một công ty Nhật Bản về việc huấn luyện nhân viên cách thể hiện nụ cười thân thiện.
Nghiên cứu thực trạng văn hóa tại công ty Mai Linh được thực hiện thông qua việc phân tích các ấn phẩm, bài báo, báo cáo thường niên và khảo sát thực tế với 50 cán bộ nhân viên, bao gồm nhân viên văn phòng và lái xe Mục đích chính là đánh giá cảm nhận của nhân viên về văn hóa doanh nghiệp Kết quả khảo sát đã chỉ ra những nhận định và đánh giá cụ thể về thực trạng văn hóa tại công ty cổ phần Mai Linh Miền Bắc.
Tất cả nhân viên đều tham gia khóa đào tạo nghiệp vụ và văn hóa doanh nghiệp, qua đó nhận thức rõ tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp đối với sự phát triển của công ty 50 nhân viên được khảo sát đã chỉ ra rằng văn hóa doanh nghiệp không chỉ tạo nên phong cách làm việc và đặc trưng riêng mà còn thúc đẩy động lực làm việc, nâng cao khả năng cạnh tranh, giảm xung đột, xây dựng khối đoàn kết, và là nền tảng cho quản trị chiến lược cũng như phối hợp và kiểm soát hiệu quả.
Kết quả khảo sát cho thấy đa số nhân viên tại Mai Linh đã hiểu rõ các đặc trưng của văn hóa doanh nghiệp và đánh giá cao chúng Cụ thể, 80% nhân viên cho rằng sự gương mẫu của lãnh đạo rất quan trọng, trong khi 100% khẳng định niềm tin vào tinh thần và nội dung văn hóa doanh nghiệp là thiết yếu Ngoài ra, trang phục nhân viên, điều kiện làm việc, thương hiệu, đạo đức kinh doanh và chất lượng dịch vụ cũng được đánh giá là khá và rất quan trọng Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số ý kiến trái chiều về tầm quan trọng của kiến trúc nội thất văn phòng, sứ mệnh, giá trị cốt lõi và lịch sử phát triển của doanh nghiệp.
Qua khảo sát, hầu hết nhân viên đều hiểu rõ các đặc trưng của văn hóa doanh nghiệp và đánh giá cao vai trò của lãnh đạo, chất lượng sản phẩm, điều kiện làm việc, đồng phục và đạo đức kinh doanh Tuy nhiên, một số ít nhân viên vẫn chưa nhận thức được tầm quan trọng của sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi cũng như các hoạt động truyền thông và quảng cáo nội bộ Nguyên nhân có thể do doanh nghiệp đã gặp khó khăn tài chính và mất phương hướng trong kinh doanh, dẫn đến việc bỏ ngỏ phát triển các giá trị văn hóa cho nhân viên Việc cắt giảm ngân sách cũng làm giảm các hoạt động tinh thần, khiến nhân viên không nhận thấy sự hấp dẫn và tầm quan trọng của những hoạt động này.
Bảng 2.4 Kết quả khảo sát của nhân viên về đặc trƣng biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp Mai Linh Đơn vị: người
Khó nói, không quản trọng
Rất quan trọng, quan trọng nhất
1 Kiến trúc, nội thất văn phòng 21 22 7
3 Điều kiện và phương tiện làm việc 22 28
4 Nội quy, kỷ luật làm việc 24 26
6 Những ấn phẩm nhƣ bài báo, tài liệu giới thiệu quảng cáo về doanh nghiệp 8 16 26
7 Cách thức giao tiếp trong nội bộ và với bên ngoài của nhân viên 6 18 18
8 Sứ mệnh, tầm nhìn của doanh nghiệp 6 24 12
11 Chất lƣợng, sản phẩm doanh nghiệp 25 25
12 Giá trị, niềm tin và thái độ đối với tinh thần và nội dung của văn hóa doanh nghiệp 20 30
13 Lịch sử phát triển và truyền thống văn hóa 16 16 18
14 Sự gương mẫu thực hiện của lãnh đạo cao nhất 10 40
15 Công tác giáo dục, truyền thông của doanh nghiệp về văn hóa doanh nghiệp 8 16 24
(Nguồn: kết quả khảo sát tại Mai Linh Hà Nội tháng 8/2014.)
2.2.2 Những quá trình và cấu trúc hữu hình của công ty
2.2.2.1 Cơ cấu bộ máy quản lý ĐẠI HỘI ĐỒNG CỔ ĐÔNG
VĂN PHÒNG HĐQT (bao gồm Thư ký Công ty )
CÔNG TY CON TRỰC TIẾP TỔ CHỨC THEO NGÀNH NGHỀ, THEO MIỀN/
KHU VỰC ( MAI LINH NGÀNH, MIỀN/KHU VỰC)
CÔNG TY LIÊN KẾT $ CÔNG TY CON
KHÁC TRUNG TÂM KINH DOANH, BAN
BAN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Hình 2.1 Sơ đồ cơ cấu bộ máy quản lý Mai Linh
(Nguồn: báo cáo thường niên 2013 công ty CP tập đoàn Mai Linh.)
Một trong những nguyên nhân gây bất cập trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp Mai Linh là cơ cấu tổ chức cồng kềnh, với 17/50 ý kiến khảo sát cho rằng đây là vấn đề chính Bên cạnh đó, các chỉ thị từ lãnh đạo cấp cao thường gặp phải biến tấu trong quá trình thực hiện, dẫn đến kết quả không đạt như mong đợi Hiện tại, doanh nghiệp đang tiến hành tái cơ cấu tổ chức, tuy nhiên, quá trình này vẫn chưa đồng bộ và triệt để.
2.2.2.2 Logo, đồng phục công ty
Hiện nay, Mai Linh không chỉ là tên của một công ty mà đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng tại Việt Nam.
Thương hiệu Mai Linh mang ý nghĩa sâu sắc với từ "MAI" tượng trưng cho hoa mai trong ngày Tết cổ truyền, biểu trưng cho sự may mắn và hạnh phúc đầu Xuân, đồng thời thể hiện hy vọng về một tương lai tươi sáng Từ "LINH" thể hiện tính linh hoạt và sự nhanh nhạy trong việc giải quyết công việc, phản ánh tinh thần chủ động và sáng tạo của thương hiệu.
Ông Hồ Huy, người sáng lập thương hiệu Mai Linh, đã chọn màu xanh lá cây để biểu trưng cho hy vọng, hòa bình và sự tươi đẹp của môi trường, đồng thời thể hiện tinh thần của người lính Cụ Hồ Khi đến với Mai Linh, khách hàng sẽ cảm nhận được thiên nhiên tươi đẹp và giá trị nhân nghĩa mà thương hiệu này xây dựng Logo của Mai Linh là hình ảnh của những ngọn núi hùng vĩ được tạo nên từ hai chữ ML cách điệu, cùng với dòng sông hiền hòa từ ba nét vẽ nằm ngang, thể hiện sự hòa hợp giữa Thiên, Địa, Nhân Phía trên logo là hình ảnh chim hạc, biểu tượng cho “đất lành chim đậu”, nơi an lành và hạnh phúc của mọi người.
Mai Linh kết hợp hình ảnh, màu sắc và ý nghĩa để truyền tải thông điệp sâu sắc: "Tất cả vì một tương lai tươi đẹp cho thế hệ trẻ, vì sự phát triển bền vững và lợi ích chung của công ty, khách hàng và xã hội."
Tất cả cán bộ nhân viên Mai Linh đều phải tuân thủ quy định về đồng phục, bao gồm áo màu sắc đồng nhất do công ty may Đối với nữ, đồng phục là áo dài lá cây, trong khi nam giới mặc áo sơ mi trắng, quần tây đen, cà vạt xanh, thắt lưng đen, giày màu đen có vớ, và bảng tên Nếu tự may, trang phục phải đúng kiểu và đúng màu theo quy định.
Đánh giá văn hóa doanh nghiệp Mai Linh
Mai Linh từng được coi là hình mẫu trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp, với nhiều chuyên gia đánh giá là một công ty có văn hóa mạnh Kết quả kinh doanh khả quan trong những năm qua đã khẳng định vị thế của Mai Linh trong lĩnh vực vận tải và taxi, khi công ty chiếm lĩnh thị phần và lợi nhuận hàng đầu cả nước Đối thủ cạnh tranh luôn nể trọng Mai Linh và theo dõi sát sao từng bước chiến lược cũng như kế hoạch kinh doanh của công ty.
Mai Linh được biết đến với hình ảnh đặc trưng “màu xanh cuộc sống”, thể hiện qua nước sơn, logo và đồng phục của thương hiệu Mai Linh không chỉ đơn thuần là một thương hiệu mà còn là biểu tượng văn hóa, được xây dựng dựa trên truyền thống 4.000 năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, kết hợp hài hòa với văn hóa hiện đại trong quá trình hội nhập.
Nhân viên Mai Linh đƣợc đào tạo chuyên nghiệp dựa trên hệ thống văn bản chính sách khá bài bản
Mai Linh đã xây dựng một nền văn hóa đặc trưng với tinh thần đoàn kết và đồng lòng mạnh mẽ từ lãnh đạo đến nhân viên, giúp công ty giảm bớt nợ nần và vượt qua khủng hoảng Lãnh đạo cấp cao của Mai Linh thể hiện phong cách quản lý chu đáo, luôn quan tâm đến đời sống tinh thần và tình cảm của nhân viên, tạo ra một môi trường làm việc tích cực và gắn kết.
Mai Linh đã xây dựng một văn hóa doanh nghiệp đúng đắn, nhưng khủng hoảng tài chính gần đây đã dẫn đến nợ nần và cắt giảm chi phí, cho thấy rằng văn hóa doanh nghiệp vẫn chưa đủ mạnh để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững cho công ty.
Mặc dù đã có những nỗ lực cải tổ, tình trạng nợ nần của doanh nghiệp vẫn tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của nhân viên Thị phần của Mai Linh đang bị suy giảm trước sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các doanh nghiệp khác như Vinasun và các nhóm khác trên thị trường, cả ở miền Nam lẫn miền Bắc.
Văn hóa doanh nghiệp Mai Linh cần được củng cố để xác định rõ sứ mệnh và tầm nhìn, từ đó hỗ trợ lãnh đạo trong việc hoạch định chiến lược hiệu quả Hiện tại, văn hóa này chưa đủ mạnh để ngăn chặn lãnh đạo và quản lý chiến lược khỏi việc chạy theo xu hướng số đông hoặc phát triển một cách dễ dãi.
Nguyên nhân chính dẫn đến những khiếm khuyết trong văn hóa doanh nghiệp của Mai Linh là do lãnh đạo chưa phát huy hết vai trò của mình trong việc xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp Lãnh đạo không chỉ là tấm gương cho nhân viên mà còn là động lực và người thay đổi văn hóa doanh nghiệp Khi lãnh đạo không gương mẫu hoặc quyền lợi của nhân viên không được giải quyết thỏa đáng, niềm tin của nhân viên dễ bị mất và họ sẽ không tuân theo chỉ đạo Mặc dù đường lối và phương hướng phát triển văn hóa doanh nghiệp của lãnh đạo cấp cao là đúng đắn, nhưng sự thiếu đồng bộ trong thực hiện từ các nhà quản lý cấp trung và cơ sở đã dẫn đến việc thực thi văn hóa công ty không hiệu quả.
Hệ thống văn bản và chính sách quản trị doanh nghiệp hiện tại rất chặt chẽ và chuyên nghiệp, thể hiện tính kỷ luật cao Tuy nhiên, điều này dẫn đến việc nhân viên không hiểu rõ và cảm thấy áp lực, cho thấy quá trình truyền tải thông tin gặp trục trặc Nguyên nhân có thể là do các văn bản hướng dẫn thiếu chi tiết, cùng với việc văn hóa doanh nghiệp chưa tạo ra môi trường làm việc khuyến khích tinh thần tự giác và trách nhiệm của nhân viên.
Lãnh đạo của Công ty Mai Linh chưa hoạch định chiến lược đúng đắn, mặc dù giá trị cốt lõi và sứ mệnh doanh nghiệp đã được xác định Việc không dựa vào những giá trị này để xây dựng chiến lược và kế hoạch kinh doanh đã dẫn đến quyết sách sai lầm, đầu tư dàn trải và thâm nhập vào lĩnh vực bất động sản không phải thế mạnh của công ty Hệ quả là tình trạng thua lỗ và sự mất niềm tin của nhân viên vào doanh nghiệp.
Thời gian qua, Mai Linh gặp khó khăn tài chính do lãnh đạo và doanh nghiệp tập trung vào các biện pháp thoát khỏi khủng hoảng, nhưng kết quả vẫn chưa đạt mong muốn Chất lượng đời sống nhân viên chưa cải thiện, và các chế tài được áp dụng thường xuyên làm tăng áp lực cho người lao động Vấn đề khủng hoảng chưa được giải quyết triệt để, dẫn đến việc xây dựng và duy trì văn hóa doanh nghiệp bị bỏ ngỏ và thiếu kinh phí hỗ trợ.
Nhiều nhân viên tại Mai Linh đang giảm hoặc mất niềm tin vào văn hóa doanh nghiệp, mặc dù công ty đã đào tạo bài bản về nghiệp vụ và văn hóa tổ chức Kết quả khảo sát cho thấy các hoạt động nuôi dưỡng văn hóa doanh nghiệp gần đây rất hạn chế, trong khi lãnh đạo chưa thể hiện rõ sự gương mẫu trong việc thực hiện các giá trị văn hóa Điều này dẫn đến việc nhiều nhân viên không còn tin tưởng vào những giá trị mà doanh nghiệp theo đuổi, từ đó họ có xu hướng chống đối hoặc không tuân thủ các giá trị văn hóa đã được đề ra.
Môi trường làm việc không thuận lợi, chính sách đãi ngộ không hợp lý, sự cống hiến của người lao động chưa được ghi nhận, và vị thế của họ chưa được tôn trọng là những nguyên nhân chính dẫn đến sự giảm sút nhiệt huyết làm việc của nhân viên.
