Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một mục tiêu quan trọng trong giáo dục mầm non, vì ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ Ngôn ngữ giúp trẻ phát triển toàn diện về đạo đức, tư duy và chuẩn mực hành vi văn hóa Đối với trẻ mẫu giáo, hoạt động vui chơi, đặc biệt là trò chơi đóng vai theo chủ đề, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và phát triển ngôn ngữ Trong quá trình chơi, trẻ có cơ hội tự do thể hiện ý tưởng, tìm kiếm phương tiện và điều chỉnh hành vi, qua đó phát triển tư duy và ngôn ngữ Trò chơi đóng vai rất phù hợp với trẻ mẫu giáo, vì trẻ thích bắt chước người lớn và thể hiện lại những hành động qua hoạt động chơi.
Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề không chỉ giúp trẻ nói đúng ngữ pháp mà còn nâng cao khả năng diễn đạt và làm phong phú vốn từ vựng Hoạt động này đóng góp tích cực vào việc giáo dục toàn diện cho trẻ, bao gồm các khía cạnh đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và lao động.
Mặc dù việc phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là ngôn ngữ mạch lạc qua trò chơi đóng vai theo chủ đề là rất quan trọng, nhưng hiện tại nhiều trường mầm non vẫn chưa chú trọng đúng mức Các trường chưa đầu tư, kiểm tra và động viên giáo viên thực hiện phát triển ngôn ngữ một cách khoa học và chuyên sâu Giáo viên cũng chưa quan tâm nhiều đến việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp hiệu quả để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc Điều này dẫn đến việc hạn chế tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong hoạt động ngôn ngữ của trẻ.
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là quá trình nâng cao khả năng nghe, hiểu và trình bày ngôn ngữ một cách logic, chính xác và đúng ngữ pháp Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ mẫu giáo, nhất là trẻ từ 5 đến 6 tuổi, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ Sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc không chỉ giúp trẻ giao tiếp hiệu quả mà còn hỗ trợ trong việc tiếp thu kiến thức và xây dựng tư duy.
Nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ em ở trường mầm non, đặc biệt là đối với trẻ 5 – 6 tuổi, chúng tôi tiến hành nghiên cứu về các biện pháp nhằm nâng cao khả năng ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Trò chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ 6 tuổi không chỉ giúp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ mẫu giáo mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển ngôn ngữ chung cho trẻ em.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu này nhằm làm rõ cơ sở lý luận liên quan đến việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ em từ 5 đến 6 tuổi Đồng thời, bài viết cũng điều tra thực trạng phát triển ngôn ngữ mạch lạc của trẻ thông qua hoạt động trò chơi đóng vai theo chủ đề Việc này không chỉ giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tư duy linh hoạt trong quá trình học tập.
2.2 Về thực tiễn Đề xuất một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề
Thử nghiệm sư phạm thông qua hoạt động vui chơi và tổ chức trò chơi đóng vai theo chủ đề để khẳng định tính khả thi của đề tài.
Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp pháp triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lí luận có liên quan đến việc phát triển ngôn mạch lạc cho trẻ
- Nghiên cứu thực trạng về việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề
- Xây dựng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề
- Thử nghiệm sư phạm để đánh giá kết quả và kiểm tra giả thuyết khoa học.
Phương pháp nghiên cứu
6.1 Phương pháp nghiên cứu lí luận
Nghiên cứu phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa, khái quát hóa các vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu
6.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Quan sát, ghi chép xác định thực trạng việc sử dụng TCĐVTCĐ của giáo viên ở trường mầm non
Quan sát, ghi chép những biểu hiện nhận thức, hứng thú của trẻ trong TCĐVTCĐ và những biểu hiện về ngôn ngữ của trẻ trong quá trình chơi
Phương pháp đàm thoại được sử dụng để điều tra những khó khăn và hạn chế mà giáo viên gặp phải trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho trẻ 5 – 6 tuổi tại trường mầm non Đồng thời, đàm thoại với trẻ cũng giúp tìm hiểu hiệu quả của các hoạt động giáo dục này đối với sự phát triển của trẻ trong độ tuổi mầm non.
6.2.3 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Tổng kết những kinh nghiệm của giáo viên trong việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động vui chơi
Sử dụng phiếu anket nhằm khảo sát nhận thức của giáo viên về việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề Việc này giúp đánh giá hiệu quả và sự quan tâm của giáo viên trong việc ứng dụng phương pháp giáo dục sáng tạo này.
Sử dụng các công thức tính %, điểm… nhằm xử lí và phân tích kết quả nghiên cứu.
Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 1.1 Lịch sử nghiên cứu của vấn đề
Lịch sử nghiên cứu ở nước ngoài
Ngôn ngữ đóng vai trò thiết yếu trong đời sống con người, được coi là tài sản quý giá của nhân loại và là kho tàng trí tuệ vô tận.
Ngôn ngữ phát triển song song với sự tiến bộ của con người, dẫn đến nhiều công trình nghiên cứu quan trọng Các nhà khoa học từ nhiều lĩnh vực như tâm lý học, triết học, xã hội học, ngôn ngữ học và giáo dục học đã khám phá và đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong nghiên cứu ngôn ngữ Nổi bật trong số đó là các công trình nghiên cứu về sự phát triển của trẻ em của các nhà nghiên cứu như L.X Vugôtxki, V.X Mukhina, Piegie, M.M Konxova và M.I Lixinna.
Nhà tâm lý học vĩ đại L.X Vugôtxki đã khẳng định rằng chức năng ban đầu của ngôn ngữ là giao tiếp, coi ngôn ngữ như công cụ giao tiếp xã hội Tác giả A.P Uxova cũng nhấn mạnh rằng trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo phát triển ngôn ngữ thông qua việc giao tiếp thường xuyên với những người xung quanh, cho thấy tầm quan trọng của sự tiếp xúc xã hội trong quá trình hình thành ngôn ngữ.
A.B.Daparogiet chủ biên cuốn sách Những cơ sở của giáo dục học mẫu giáo nghiên cứu chuyên biệt về giáo dục trẻ nhỏ từ lúc mới sinh đến 6 tuổi Trong chương trình Giáo dục trẻ mẫu giáo trong trong trò chơi, các tác giả đã đề cập khá sâu sắc bản chất của TCĐVTCĐ và những đặc trưng của nó như một phương tiện hữu hiệu để giáo dục giao tiếp ngôn ngữ cho trẻ em
Một số công trình nghiên cứu liên quan đến việc dạy nói cho trẻ trước tuổi đi học bao gồm M.M.Konxova với tác phẩm "Dạy nói cho trẻ trước tuổi đi học", tập trung vào các hình thức và biện pháp giảng dạy Ngoài ra, A.N.Xookolop cũng nghiên cứu vấn đề lý luận về mối liên hệ giữa ngôn ngữ và tư duy của trẻ em trong tác phẩm "Lời nói bên trong và tư duy" Trên thế giới, việc dạy học theo xu hướng giao tiếp không phải là điều mới mẻ, bởi nhiều quốc gia đã từ lâu coi việc giảng dạy ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ em là kim chỉ nam trong quá trình giáo dục.
Lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam
Tại Việt Nam, phát triển ngôn ngữ cho trẻ em là một lĩnh vực được nhiều nhà giáo dục chú trọng nghiên cứu Các tác giả Nguyễn Quang Ninh, Bùi Kim Tuyến, Lưu Thị Lan và Hồ Lam Hồng đã giới thiệu trong tác phẩm “Tiếng Việt và phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ” những phương pháp hiệu quả nhằm nâng cao và hoàn thiện khả năng nói của trẻ.
Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết, Phạm Hoàng Gia và Đoàn Thị Tâm đã nghiên cứu sự phát triển tâm lý của trẻ em lứa tuổi mầm non qua các giai đoạn khác nhau Nghiên cứu này nhằm hiểu rõ hơn về tâm lý trẻ em trong giai đoạn mầm non, từ đó cung cấp thông tin quý giá cho việc giáo dục và chăm sóc trẻ.
Hiện nay, các nhà nghiên cứu tập trung vào việc giải quyết vấn đề dạy học và giáo dục trong trường học Tác giả Nguyễn Ánh Tuyết đã chỉ ra rằng nhu cầu chơi với bạn bè là rất quan trọng đối với trẻ mẫu giáo, và giao tiếp đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển của trẻ trong những năm đầu đời cũng như suốt cuộc sống Những tác phẩm của bà, như "Giáo dục trẻ mẫu giáo chơi với nhóm bạn bè" (1987), đã khẳng định điều này.
Sự hình thành xã hội (1988) và các luận án tiến sĩ đã nghiên cứu đặc điểm ngôn ngữ, nhu cầu và khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ em, với những công trình tiêu biểu như nghiên cứu của Nguyễn Ánh Tuyết (1988).
Chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi bước vào trường phổ thông; Luận án Phó tiến sĩ của Lưu
Thị Lan: Các bước phát triển ngôn ngữ của trẻ từ 1 đến 6 tuổi là nội dung chính của luận án, tập trung vào các giai đoạn hình thành ngôn ngữ trong độ tuổi này Nghiên cứu của Nguyễn Xuân Khoa về phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo từ 0 đến 6 tuổi đã phân tích sự phát triển vốn từ vựng theo độ tuổi và đề xuất các phương pháp hiệu quả để nâng cao khả năng ngôn ngữ cho trẻ mầm non.
Trong nghiên cứu phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non tại Việt Nam, các giáo trình tiên phong như của Cao Đức Tiến, Nguyễn Quang Ninh và Hồ Lam Hồng đóng vai trò quan trọng Những tài liệu này, đặc biệt là giáo trình "Tiếng Việt và phương pháp phát triển lời nói cho trẻ em", đã góp phần định hình phương pháp giáo dục ngôn ngữ cho trẻ nhỏ.
Nguyễn Xuân Khoa, trong tác phẩm "Phát triển ngôn ngữ tuổi mầm non" (Trung tâm nghiên cứu và đào tạo bồi dưỡng giáo viên, HN 1993), đã trình bày hệ thống nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ cùng các biện pháp thực hiện hiệu quả cho trẻ em tại trường mầm non Tác giả nhấn mạnh vai trò của giao tiếp ngôn ngữ như một nhiệm vụ quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ, từ đó tạo cơ sở cho việc nghiên cứu các biện pháp nâng cao hiệu quả thực hiện Đinh Hồng Thái cũng đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giao tiếp ngôn ngữ của trẻ, khẳng định rằng sự giao tiếp với môi trường xung quanh có tác động lớn đến sự phát triển ngôn ngữ Ông nhấn mạnh rằng trẻ nhỏ cần giao tiếp ngôn ngữ để thúc đẩy nhanh chóng sự phát triển từ giai đoạn tiền ngôn ngữ đến giai đoạn ngôn ngữ.
Trong các cuốn giáo trình phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non của tác giả Nguyễn Xuân Khoa, Đinh Hồng Thái, Nguyễn Thị Phương
Nga đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển khả năng nói mạch lạc cho trẻ mẫu giáo Bà đề xuất hai phương pháp hiệu quả để nâng cao ngôn ngữ cho trẻ, bao gồm trò chuyện và đàm thoại.
Tác giả Nguyễn Thị Oanh đã thực hiện các nghiên cứu về bài tập tình huống trong giáo dục mầm non, đặc biệt là trong chương trình Tổ Chức Hoạt Động Giáo Dục Cụ thể, bà đã đề xuất những bài tập tình huống giáo dục nhằm tổ chức hoạt động góc cho trẻ mẫu giáo, giúp nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển kỹ năng cho trẻ em.
Nghiên cứu về kỹ năng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5 tuổi của sinh viên cao đẳng sư phạm mầm non nhằm phát triển khả năng giao tiếp mạch lạc cho trẻ từ 5 đến 6 tuổi Các bài tập này không chỉ giúp trẻ nâng cao kỹ năng ngôn ngữ mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tương tác xã hội trong quá trình học tập.
Các tác giả trong các nghiên cứu đã trình bày quan điểm về phát triển năng lực giao tiếp ngôn ngữ cho trẻ, nhưng chủ yếu chỉ tập trung vào các chức năng ngôn ngữ trong giao tiếp Hầu hết chưa đề xuất biện pháp cụ thể để kích thích trẻ mẫu giáo phát triển ngôn ngữ giao tiếp trong hoạt động chủ đạo của mình, đó là hoạt động vui chơi.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tập trung nghiên cứu và xây dựng các biện pháp nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ em, đặc biệt là việc lựa chọn và sử dụng trò chơi đồ vật, trò chơi đóng vai để nâng cao khả năng ngôn ngữ cho trẻ từ 5 đến 6 tuổi.
Cơ sở lí luận của đề tài
1.2.1 Một số vấn đề lí luận về ngôn ngữ
1.2.1.1 Khái niệm về ngôn ngữ
Ngôn ngữ là hệ thống kí hiệu có cấu trúc và quy tắc, được con người sử dụng để giao tiếp Các kí hiệu này có thể kết hợp và tổ chức để truyền đạt nhiều thông điệp đa dạng và phức tạp Với phạm vi sử dụng rộng rãi, ngôn ngữ không chỉ có những đặc trưng riêng mà còn thể hiện tính sáng tạo của con người.
Ngôn ngữ, dưới góc độ xã hội học, được coi là một hiện tượng xã hội lịch sử, xuất hiện để đáp ứng nhu cầu giao lưu của con người trong cộng đồng Trong các lĩnh vực hoạt động như lao động, học tập và vui chơi, ngôn ngữ đóng vai trò thiết yếu Nó cho phép con người trao đổi nguyện vọng, tình cảm, ý chí và kinh nghiệm Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác, ngôn ngữ không chỉ thể hiện ý thức xã hội mà còn tồn tại và phát triển song song với sự phát triển của xã hội.
Khi nghiên cứu ngôn ngữ trong lĩnh vực ngôn ngữ học, ngôn ngữ được xem như một hệ thống bao gồm hai bộ phận chính: phạm trù ngữ pháp và phạm trù logic Phạm trù ngữ pháp là tập hợp các quy tắc quy định cách cấu tạo và kết hợp từ, câu, và nó đặc trưng cho từng ngôn ngữ cụ thể, như ngữ pháp tiếng Việt hay tiếng Nga Trong khi đó, phạm trù logic đề cập đến các quy luật và phương pháp tư duy đúng đắn của con người.
Ngôn ngữ có nhiều chức năng, nhưng hai chức năng quan trọng nhất là công cụ giao tiếp và công cụ tư duy Theo V.I Lênin, ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của con người, giúp họ tiếp cận tri thức, kỹ năng và những thành tựu khoa học trong lịch sử xã hội Ngôn ngữ không chỉ góp phần duy trì mà còn phát triển xã hội loài người Sự phong phú của ngôn ngữ càng làm cho việc hòa nhập vào cuộc sống xã hội trở nên thuận lợi hơn.
Như vậy, ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội, là hệ thống tín hiệu đặc biệt làm công cụ để giao tiếp và phát triển tư duy
1.2.1.2.Mối quan hệ giữa ngôn ngữ và lời nói
Theo Nguyễn Xuân Khoa trong cuốn “Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo”, lời nói là sản phẩm độc đáo của từng cá nhân, chủ yếu tồn tại dưới dạng âm thanh và mang tính phức tạp Nó không chỉ là quá trình thể hiện tư duy thông qua việc sử dụng ngôn ngữ, mà còn thực hiện các chức năng giao tiếp, thông báo, bộc lộ cảm xúc và ảnh hưởng đến người khác Lời nói được cấu thành từ các tín hiệu ngôn ngữ theo quy luật và "chất liệu" của ngôn ngữ, nhằm đáp ứng nhu cầu diễn đạt nội dung như tư tưởng, tình cảm, xúc cảm và ý chí.
Dựa vào hình thái của mình, lời nói được chia thành hai dạng: lời nói bên ngoài và lời nói bên trong
Lời nói bên ngoài phục vụ cho việc giao tiếp giữa con người, và dựa vào tính chất của giao tiếp, nó được chia thành hai hình thức chính: lời nói hội thoại và lời nói độc thoại.
Lời nói bên trong là hoạt động ngôn ngữ tự thân, diễn ra trong tâm trí, giúp con người chuẩn bị cho giao tiếp và tự điều chỉnh bản thân Đây là hình thức lời nói ngắn gọn, rõ ràng, phản ánh quá trình tư duy và ý thức của mỗi người Lời nói bên trong đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ con người thích nghi và phát triển trong các tình huống giao tiếp.
Lời nói không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là công cụ phát triển tư duy Nó giúp trình bày và biểu đạt các ý tưởng một cách rõ ràng Theo Nguyễn Ánh Tuyết trong cuốn "Giáo dục mầm non – những vấn đề lí luận và thực tiễn", lời nói đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển tư duy của trẻ em.
Lời nói là hoạt động tâm lý gắn liền với nhận thức, cảm xúc, ý chí và trí nhớ, đặc biệt là tư duy Mỗi cá nhân có phong cách ngôn ngữ riêng biệt, thể hiện qua cách phát âm, lựa chọn từ ngữ, cấu trúc câu, và luôn phản ánh năng lực nhận thức của họ.
Mối quan hệ giữa ngôn ngữ và lời nói thể hiện sự tương tác giữa cái chung và cái riêng Ngôn ngữ được xem như sản phẩm chung của cộng đồng, trong khi lời nói là sản phẩm riêng biệt của từng cá nhân Ngôn ngữ có tính khái quát và ổn định theo thời gian, còn lời nói lại cụ thể, nhất thời và luôn biến đổi Mặc dù có sự khác biệt, lời nói và ngôn ngữ luôn gắn bó chặt chẽ, với ngôn ngữ được thể hiện qua lời nói và lời nói là phương tiện duy trì ngôn ngữ.
Ngôn ngữ và lời nói có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau và có khả năng chuyển hóa Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ và lời nói phụ thuộc vào trình độ văn hóa tổng quát và khả năng ngôn ngữ của mỗi cá nhân.
1.2.1.3 Tư duy và ngôn ngữ
Tư duy là một quá trình logic bắt đầu từ việc xác định vấn đề, trải qua các giai đoạn phân tích, tổng hợp và phán đoán cho đến khi giải quyết được vấn đề Đây là một hoạt động tâm lý tự giác, phản ánh hiện thực thông qua động cơ và mục đích của chủ thể, đồng thời thực hiện các thao tác trí tuệ hợp lý dựa trên những phương tiện nhất định.
Mối quan hệ giữa tư duy và ngôn ngữ bắt nguồn từ sự liên kết giữa ý tưởng và từ ngữ Vấn đề tư duy trong ngôn ngữ được thể hiện qua sự tương tác giữa ý tưởng và từ ngữ Cả ngôn ngữ và tư duy đều có nguồn gốc chung, ảnh hưởng lẫn nhau, nhưng đều phụ thuộc vào trí năng, thứ tồn tại trước ngôn ngữ và không bị chi phối bởi nó.
Nghiên cứu cho thấy có sự tương tác chặt chẽ giữa tư duy và ngôn ngữ, mỗi yếu tố hỗ trợ sự phát triển của yếu tố còn lại Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc nhận diện vấn đề ngay từ đầu của quá trình tư duy, khởi đầu cho việc hình thành các khái niệm, phán đoán và suy luận được diễn đạt qua từ ngữ và câu.
- Khái niệm mạch lạc được rất nhiều các nhà giáo dục học, tâm lí học, ngôn ngữ học nghiên cứu và đưa ra kết luận khác nhau
Theo D.B.Enconhin, lời nói mạch lạc là yếu tố quan trọng cho sự giao tiếp và hiểu biết lẫn nhau, đặc biệt trong môi trường mẫu giáo Sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ em không chỉ giúp trẻ diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng mà còn phản ánh sự phát triển tổng thể của chúng.
Cơ sở thực tiễn của đề tài
1.3.1 Mục đích nghiên cứu Điều tra, khảo sát nhằm tìm hiểu thực trạng việc dạy trẻ chơi trò chơi nói chung và TCĐVTCĐ nói riêng để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi ở một số trường mầm non hiện nay
Từ đó xây dựng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 –
1.3.2 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Điều tra được tiến hành trên 28 giáo viên trực tiếp giảng dạy tại:
- Trường mầm non Hùng Vương – thị xã Phú Thọ
- Trường mầm non Phong Châu – thị xã Phú thọ
Tất cả giáo viên tham gia khảo sát đều có trình độ từ trung cấp đến đại học, với tỷ lệ giáo viên đại học chiếm ưu thế Hơn nữa, phần lớn giáo viên có thâm niên công tác từ 5 năm trở lên, điều này cho thấy họ đều có kinh nghiệm phong phú trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ.
Khảo sát được thực hiện trên 60 trẻ mẫu giáo từ 5 đến 6 tuổi tại trường mầm non Hùng Vương và trường mầm non Phong Châu, thuộc tỉnh Phú Thọ.
- Thực trạng nhận thức của giáo viên về phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua TCĐVTCĐ
- Thực trạng việc lựa chọn biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
5 – 6 tuổi thông qua TCĐVTCĐ ở trường mầm non
- Thực trạng mức độ phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi
1.3.4 Phương pháp nghiên cứu Để đảm bảo cho việc đánh giá kết quả thực trạng được khách quan và chính xác, chúng tôi đã sử dụng phối hợp nhiều phương pháp để thu thập, xử lí thông tin: a Phương pháp quan sát:
Quan sát ghi chép quá trình hoạt động của cô và trẻ trong các hoạt động ở trường mầm non có tổ chức TCĐVTCĐ
+ Cách tổ chức các hoạt động của giáo viên mầm non
+ Biểu hiện khả năng tham gia trò chơi và khả năng phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ mầm non
Môi trường hoạt động của giáo viên và trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng các phương tiện dạy học nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ Phương pháp đàm thoại giữa giáo viên và trẻ giúp tổ chức các trò chơi, hoạt động nhằm nâng cao khả năng ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi Đồng thời, việc thảo luận về những thuận lợi và khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động này tại trường mầm non là cần thiết Phương pháp điều tra bằng Anket cũng là một công cụ hữu hiệu để thu thập thông tin và đánh giá hiệu quả của các biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Nhận thức thái độ cũng như phương pháp biện pháp được giáo viên sử dụng trong lựa chọn, tổ chức TCĐVTCĐ phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
Phát phiếu điều tra cho giáo viên nhằm thu thập ý kiến về việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc và các biện pháp tổ chức, hướng dẫn trong việc giáo dục trẻ 5 tuổi.
1.3.5.1 Kết quả khảo sát, dự giờ chơi của trẻ
Qua 7 tuần quan sát, đàm thoại và dự giờ chơi TCĐVTCĐ của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường Mầm non Hùng Vương và trường Mầm non Phong Châu, chúng tôi đi đến một vài nhận xét chung như sau:
- Ở trường mầm non đã chú ý tổ chức và hướng dẫn TCĐVTCĐ theo kế hoạch cho từng tuần, từng tháng, từng chủ đề và phù hợp cho từng lứa tuổi
Trước khi cho trẻ tham gia các hoạt động chơi, giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất cho từng giờ chơi, bao gồm nội dung, trang phục, đồ dùng, đồ chơi, địa điểm và thời gian chơi Việc này là điều kiện quan trọng để tổ chức các hoạt động thể chất cho trẻ một cách hiệu quả.
- Trong khi chơi giáo viên đã quan sát trẻ, rèn luyện kĩ năng chơi cho trẻ, giúp trẻ biết phản ánh hiện thực vào trò chơi
Giáo viên đặc biệt chú trọng vào việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, thông qua việc hướng dẫn trẻ phát âm chính xác, khuyến khích trẻ nói to và rõ ràng, đồng thời sửa chữa những lỗi trong cách diễn đạt của trẻ.
- Lựa chọn và sử dụng một số biện pháp nhằm thực hiện mục đích giáo dục của mình
Trong quá trình tổ chức trò chơi, giáo viên thường áp đặt ý kiến của mình lên trẻ, dẫn đến việc trẻ không được tự do khám phá và phát triển vai chơi của mình Giáo viên vẫn giữ vai trò phân nhóm và định hướng hoạt động chơi, gây ra tình trạng "chuyên môn hoá" trong các nhóm Điều này khiến trẻ chưa thể hiểu rõ ý nghĩa của vai chơi, dẫn đến việc chưa lĩnh hội đầy đủ các từ khó.
- Trong quá trình trẻ chơi, trẻ ít chú ý thay đổi vai chơi, nội dung chơi còn chưa phong phú
- Nhận xét sau khi chơi còn mang tính chung chung, chưa cụ thể, chủ yếu giáo viên tập chung nhận xét kĩ năng, nề nếp chơi của trẻ
- Giáo viên chưa chú ý tạo ra cho trẻ các tình huống chơi “có vấn đề” để gây hứng thú và kích thích trẻ nói khi tham gia trò chơi
- Đồ dùng, đồ chơi, trang phục còn thiếu thốn nên chưa cuốn hút được trẻ
- Giờ tổ chức TCĐVTCĐ cho trẻ cong nhiều hạn chế, còn bị cắt xén tổ chức buổi chơi còn diễn ra một cách máy móc, đơn điệu, khô cứng
- Việc xử lý các mâu thuẫn, xung đột nảy sinh trong quá trình chơi của trẻ còn chưa thật sự khéo kéo
1.3.5.2 Kết quả điều tra bằng phiếu Anket
Chúng tôi đã tiến hành điều tra trên 28 giáo viên của trường Mầm non Hùng Vương và trường Mầm non Phong Châu đã thu được kết quả như sau:
- Câu hỏi 1: Theo chị thực chất của việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi là gì?
Tất cả 28 giáo viên đều nhất trí rằng phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ em bao gồm khả năng nói, nghe và hiểu ngôn ngữ, cùng với việc trình bày một cách logic, có trật tự, chính xác, đúng ngữ pháp và thể hiện nội dung thông qua hình ảnh cụ thể.
Như vậy, ta có thể thấy rằng 100% các giáo viên đã hiểu thực chất phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
- Câu hỏi 2: Trong thực tế chị đã gặp những khó khăn gì trong việc tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi TCĐVTCĐ?
Nhiều giáo viên cho rằng khó khăn lớn nhất trong việc giảng dạy trẻ nhỏ là vốn từ hạn chế, khiến các em gặp khó khăn trong việc diễn đạt Trẻ chưa biết cách ngắt nghỉ phù hợp với giọng điệu của nhân vật và thiếu khả năng biểu đạt thông qua nét mặt, cử chỉ và điệu bộ.
- Câu hỏi 3: Theo chị cần đề xuất những biện pháp gì trong việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua TCĐVTCĐ?
Theo khảo sát, 90% giáo viên (27/28) cho rằng cần tăng cường tiếng phổ thông cho trẻ, khuyến khích các em bày tỏ ý kiến và nhà trường nên áp dụng các biện pháp tạo điều kiện cho việc sử dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.
- Câu hỏi 1: Theo chị TCĐVTCĐ có vai trò như thế nào đối với sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi?
Tất cả 28 giáo viên tham gia khảo sát đều nhất trí rằng TCĐVTCĐ có vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, không có ai cho rằng điều này là không quan trọng Điều này chứng tỏ rằng các giáo viên đã hiểu rõ tầm quan trọng của TCĐVTCĐ trong giáo dục ngôn ngữ trẻ em.
- Câu hỏi 2: Các chị có thường sử dụng TCĐVTCĐ nhằm phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi không?
Tất cả 28/28 giáo viên, tương đương 100%, đã chọn đáp án "thỉnh thoảng", cho thấy rằng việc quan tâm và chú trọng đến tổ chức cũng như xây dựng TCĐVTCĐ hiện vẫn còn hạn chế trong thực tế.
- Câu hỏi 3: Việc đầu tư về đồ dùng trực quan và các trang thiết bị trong TCĐVTCĐ của cô như thế nào?
