BỘ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI (CSII) KHOA CÔNG TÁC XÃ HỘI TIỂU LUẬN KẾT THÚC MÔN CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT Đề tài THỰC TRẠNG VỀ VẤN NẠN BẠO HÀNH TRẺ EM Ở VIỆT NAM HIỆN NAY GVBM Th S NGÔ THỊ LỆ THU SV NGUYỄN THỊ THU NGÂN MSSV 1857601010076 LỚP Đ18CT Chuyên ngành Công tác xã hội Khóa K2018 – 2022 BÌNH ĐỊNH THÁNG 12 NĂM 2021 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN BỘ MÔN ĐIỂM CHỮ KÝ GIÁO VIÊN Điểm bằng chữ Điểm bằng số Chấm thi 1 Chấm thi 2 MỤC LỤC DANH MỤC.
Ý nghĩa của đề tài
Ý nghĩa lý luận
Nghiên cứu và phân tích về nạn bạo hành trẻ em có ý nghĩa lý luận quan trọng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình hình trẻ em bị bạo hành ở Việt Nam hiện nay Việc này không chỉ cần thiết trong mọi hoàn cảnh mà còn giúp đánh giá sâu sắc từng khía cạnh của vấn đề, từ tổng quan đến chi tiết.
Ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu đề tài tiểu luận này không chỉ có giá trị lý luận mà còn mang ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong bối cảnh phát triển và hội nhập kinh tế toàn cầu Bằng cách này, chúng ta góp phần vào việc bảo vệ quyền lợi cho trẻ em, xây dựng một xã hội Việt Nam giàu đẹp và tiến bộ, đồng thời hòa nhập vào cộng đồng quốc tế Sự nỗ lực này nhằm mục tiêu “vì trẻ em hôm nay, vì thế giới ngày mai”.
Phương pháp nghiên cứu
Trong bài nghiêm cứu này em sử dụng một số phương pháp:
- Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp tư liệu và thông tin sẵn có
Kết cấu tiểu luận
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung và cơ sở thực tiễn về vấn nạn bạo hành trẻ em ở
Chương 2: Những nội dung về thực trạng vấn nạn bạo hành trẻ em hiện nay ở Việt Nam
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ VẤN NẠN BẠO HÀNH TRẺ EM Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Những vấn đề lý luận chung
1.1.1 Lịch sử nghiên cứu về vấn nạn bạo hành trẻ em
Trẻ em là tương lai của đất nước, nhưng họ cần được chăm sóc, bảo vệ và yêu thương do sự yếu thế và hạn chế về năng lực pháp lý Nhà nước Việt Nam đặc biệt quan tâm đến việc bảo vệ quyền trẻ em, thể hiện qua việc phê chuẩn Công Ước về quyền trẻ em vào ngày 20/02/1990, đứng đầu ở Châu Á và thứ hai trên thế giới Ngoài ra, các luật như Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Luật lao động, và Luật hình sự tố tụng hình sự đều nhấn mạnh quyền lợi của trẻ em.
Bạo hành và xâm hại trẻ em là vấn đề được các tổ chức và quốc gia đặc biệt quan tâm Bạo lực trẻ em xảy ra ở mọi nơi và trong mọi nền văn hóa Giám đốc điều hành Quỹ Nhi đồng Liên hợp Quốc nhấn mạnh rằng khi có trẻ em bị bạo lực, chúng ta cần thể hiện sự phẫn nộ và giận dữ, đồng thời giúp mọi người nhận thức những khía cạnh mà họ chưa thấy về bạo lực trẻ em.
Năm 1990, Công ước Liên hợp Quốc về quyền trẻ em đã quy định rằng tất cả trẻ em trên toàn cầu đều có quyền được bảo vệ khỏi mọi hình thức bạo lực Vào tháng 12 năm 2013, Unicef đã tổ chức hội thảo về “nghiên cứu nguyên nhân bạo lực đối với trẻ em”, nhằm xác định các yếu tố gây ra bạo lực và đề xuất giải pháp can thiệp quốc gia trong việc phòng chống bạo lực Nghiên cứu này được thực hiện tại bốn khu vực trên thế giới, bao gồm Nam Phi, Đông Á (Việt Nam), Mỹ Latinh (Peru) và Nam Âu (Italia).
Tại nhiều quốc gia, tình trạng bạo lực trẻ em, đặc biệt là bạo hành trong gia đình và xã hội, đang trở thành vấn đề nghiêm trọng Nghiên cứu của Gayla Margolin và Elnana B Gordis từ trường đại học Nam cho thấy sự cần thiết phải nâng cao nhận thức và can thiệp kịp thời để bảo vệ trẻ em khỏi những hành vi bạo lực này.
In September 2005, California's report on child abuse in schools highlighted the urgent issue of violence against children in educational settings The study, conducted by UNICEF and supported by Plan International Thailand, examined the prevalence of school violence not only in California but also in the Middle East and North Africa This research underscores the critical need for effective strategies to combat child violence in schools globally.
Tại Việt Nam, tình trạng bạo hành trẻ em trong gia đình, trường học và xã hội đã được nhiều hội thảo và nghiên cứu đề cập Một trong những sự kiện nổi bật là hội thảo "Bạo hành trẻ em trong gia đình và nhà trường: Thực trạng và giải pháp" diễn ra vào ngày 27 tháng 5 năm 2009 tại thành phố Hồ Chí Minh, do Viện Nghiên cứu Phát triển thành phố Hồ Chí Minh và Trung tâm Tư vấn FLC phối hợp tổ chức Tại hội thảo, các chuyên gia như Nguyễn Thị Thương, giám đốc Trung tâm FDC, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn bạo hành trẻ em để đảm bảo sự phát triển lành mạnh cho thế hệ tương lai.
“Bạo hành trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo tiểu học đôi điều suy nghĩ” của Nguyễn Thị Kim Bắc
Trung tâm tư vấn FDC đã tổ chức hội thảo với các chuyên gia như Thạc sĩ Lê Thị Ngọc Dung từ Viện Nghiên cứu Phát triển TP Hồ Chí Minh, người đã bàn về "bạo hành trẻ em trong gia đình và nhà trường" Thạc sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh cũng đã trình bày về "một vấn đề bạo hành trẻ em trong nhà trường và gia đình hiện nay" Bên cạnh đó, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hải đã phân tích "thực trạng bạo hành trẻ em ở nước ta hiện nay và giải pháp" Những nội dung này nhằm nâng cao nhận thức và tìm kiếm giải pháp cho vấn đề bạo hành trẻ em.
Bài viết "Trên cơ sở giới một số khía cạnh và pháp luật và chính sách Việt Nam" của Nguyễn Hữu Minh, đăng trên tạp chí nghiên cứu gia đình và giới (2004), nhằm làm rõ luật pháp và chính sách của Việt Nam trong việc phòng chống bạo lực trên cơ sở giới Tác giả tập trung vào các khái niệm liên quan đến bạo lực giới, bao gồm bạo lực trong gia đình và cộng đồng, cũng như các hình thức như buôn bán phụ nữ và trẻ em, mại dâm và lạm dụng tình dục Mặc dù chính phủ Việt Nam đã nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý để xử lý các hành vi bạo lực trên cơ sở giới, vẫn còn tồn tại những khoảng trống trong hệ thống pháp luật và thiếu nhiều định nghĩa rõ ràng.
Bạo lực trên cơ sở giới (GBV) là một vấn đề nghiêm trọng, bao gồm nhiều hình thức và biểu hiện cụ thể Để thực hiện hiệu quả các chính sách liên quan đến GBV, cần chú trọng đến kinh phí và hệ thống giám sát dữ liệu Việc này không chỉ giúp theo dõi tình hình bạo lực giới mà còn đảm bảo các quy định được thực thi một cách đồng bộ và hiệu quả.
Việt Nam đã triển khai Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em, với mục tiêu chăm sóc và bảo vệ trẻ em được tích hợp vào Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2020 – 2026 Điều này nhằm huy động ngân sách giải quyết vấn đề bạo hành trẻ em ở cả cấp quốc gia và địa phương Mặc dù Việt Nam cam kết bảo đảm quyền lợi của trẻ em qua hiến pháp, pháp luật và chính sách, thực trạng bạo hành trẻ em vẫn diễn ra nghiêm trọng, với những thống kê đáng buồn hàng năm T.S Nguyễn Hải Hữu, Cục trưởng Cục Bảo vệ và chăm sóc trẻ em, nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục nỗ lực trong việc bảo vệ trẻ em.
Mỗi năm, cả nước ghi nhận khoảng 7.000 – 8.000 vụ bạo hành và xâm hại tình dục trẻ em, cho thấy tình trạng này đang gia tăng đáng báo động Theo số liệu từ cục Bảo vệ và Chăm sóc Trẻ em, mức độ xâm hại trẻ em trong gia đình đã tăng gấp 3 lần so với một thập kỷ trước Tuy nhiên, con số thực tế có thể còn cao hơn do nhiều gia đình không dám khai báo vì sợ ảnh hưởng đến tương lai của trẻ Các em, đặc biệt là những trẻ em yếu thế, thường không biết hoặc không thể tự đứng lên tố cáo và đòi quyền lợi cho mình, khiến vấn đề này trở nên nghiêm trọng hơn.
Bạo hành là hành vi bạo lực nghiêm trọng, phản ánh trạng thái tâm lý tức giận của người thực hiện Mục tiêu của bạo hành thường nhằm trừng phạt và khuất phục trẻ em, qua đó khẳng định quyền lực của kẻ bạo hành.
Bạo hành hiện đại không chỉ đơn thuần là hành vi bạo lực gây tổn thương thể xác mà còn bao gồm cả sự lăng nhục tinh thần, phản ánh sự thay đổi trong nhận thức xã hội Khái niệm này đã vượt ra ngoài những quan niệm cũ như "thương cho roi cho vọt", nhấn mạnh rằng bạo hành có thể gây ra những tổn thương sâu sắc về tâm lý và cảm xúc.
Hành vi xúc phạm danh dự và nhân phẩm của người khác đến mức gây ra "sang chấn tâm lý" là vi phạm nghiêm trọng các giá trị đạo đức của người Việt Điều này không chỉ vi phạm luật Bảo vệ, Chăm sóc và Giáo dục Trẻ em của Việt Nam mà còn xâm phạm quyền trẻ em theo Công ước Liên Hợp Quốc.
Bạo hành là những hành vi, lời nói và suy nghĩ gây tổn hại nghiêm trọng đến tinh thần và thể chất của con người Khác với vấn đề, bạo hành được xem là một vạn nạn với quy mô lớn và ngày càng phổ biến Tính chất bạo lực và sự tàn ác trong bạo hành không chỉ làm suy đồi đạo đức mà còn vi phạm các quy định pháp luật, đặc biệt là Công Ước Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em.
Thuyết tiếp cận
Thuyết nhu cầu của Maslow, được phát triển vào những năm 1950, giải thích các nhu cầu cơ bản của con người và tầm quan trọng của việc đáp ứng những nhu cầu này để hướng đến một cuộc sống lành mạnh và có ích Lý thuyết này nhấn mạnh sự cần thiết của việc thỏa mãn nhu cầu về thể chất lẫn tinh thần để phát triển toàn diện cá nhân.
Lý thuyết của ông cung cấp cái nhìn sâu sắc về nhu cầu của con người thông qua một hệ thống thứ bậc Hệ thống này bao gồm các nhu cầu cơ bản như nhu cầu sinh lý, nhu cầu về sự sống và an toàn, tiếp theo là nhu cầu về quan hệ và được thừa nhận (tình yêu và sự chấp nhận), nhu cầu được tôn trọng, và cuối cùng là nhu cầu phát huy bản ngã Những nhu cầu này phản ánh mức độ quan trọng từ cơ bản nhất đến cao nhất trong cuộc sống con người.
Vấn nạn bạo hành trẻ em ở Việt Nam đang trở thành một mối quan tâm lớn, với nhu cầu cấp thiết về an toàn và an ninh cho trẻ em ngày càng gia tăng.
An toàn và an tâm về cả thể chất lẫn tinh thần là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe và tương lai của trẻ em, đồng thời góp phần vào sự phát triển của đất nước Trẻ em cần được chăm sóc sức khỏe, yêu thương và có cơ hội vui chơi giải trí phù hợp với độ tuổi Một gia đình hạnh phúc và môi trường xã hội văn minh, không có bạo lực, sẽ giúp trẻ em cảm thấy thoải mái và an toàn Nhu cầu của các em là được đến trường, giao lưu với bạn bè, và nhận được sự yêu thương, bảo bọc cùng sự quan tâm từ mọi người xung quanh.
Trẻ em, giống như người lớn, cũng có nhu cầu được bảo vệ và duy trì sức khỏe trước những nguy hiểm từ môi trường xung quanh Dù nhận thức của các em chưa phát triển đầy đủ như người trưởng thành, nhưng các em vẫn mong muốn được nhận những điều tốt đẹp nhất và sống như những đứa trẻ bình thường, không muốn trở thành “trẻ em đặc biệt” Nhu cầu này thúc đẩy các cơ quan, tổ chức từ Trung ương đến địa phương, cũng như từng cá nhân trong cộng đồng, cùng chung tay bảo vệ quyền lợi cho trẻ em, đặc biệt là những trẻ em bất hạnh và bị bạo hành Cần có sự vào cuộc mạnh mẽ từ xã hội và các cơ quan pháp luật để xóa bỏ nỗi lo âu, bất hạnh của trẻ em, ngăn chặn các tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần và thể chất của các em Để đảm bảo sự phát triển của trẻ em, đồng nghĩa với sự phát triển tương lai của đất nước, cần lên án và ngăn chặn mọi hành vi bạo hành trẻ em.
Cơ sở thực tiễn
1.3.1 Tình hình chung về kinh tế xã hội Việt Nam
Trong 64 năm qua, từ mùa thu năm 1945, Việt Nam đã trải qua 30 năm chiến tranh khốc liệt Hiện nay, công cuộc đổi mới tại Việt Nam được cả thế giới công nhận như một minh chứng cho sự thành công trong chuyển đổi kinh tế Mặc dù vẫn còn là một nước nghèo, nhưng sau 20 năm thực hiện đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử.
Kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng nhờ vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt, trong khi hệ thống chính trị và khối đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố Tình hình chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng và an ninh được đảm bảo Vị thế quốc gia trên trường quốc tế không ngừng nâng cao, sức mạnh tổng hợp của đất nước gia tăng, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững Nhận thức về chủ nghĩa xã hội và con đường phát triển lên chủ nghĩa xã hội ngày càng rõ ràng, với hệ thống quan điểm lý luận về công cuộc đổi mới và xã hội xã hội chủ nghĩa đã được hình thành.
Mặc dù Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển, nhưng vẫn là một nước nông nghiệp đang trong quá trình phát triển, đối mặt với nhiều thách thức kinh tế xã hội Sự gia tăng khoảng cách giàu nghèo và thay đổi tầng lớp giai cấp đã ảnh hưởng đến trình độ dân trí, khiến cho một bộ phận xã hội rơi vào tình trạng bạo lực, đặc biệt là đối với trẻ em Nhiều cá nhân và gia đình chưa đủ quan tâm đến quyền lợi của trẻ, dẫn đến tình trạng bạo lực nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần và tương lai của trẻ em, cũng như tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam hiện tại và trong tương lai.
1.3.2 Khái quát chung về tình hình trẻ em bị bạo hành ở Việt Nam
Bạo lực trẻ em là một vấn nạn nghiêm trọng tại Việt Nam, với 68,4% trẻ em dưới 18 tuổi từng trải qua ít nhất một hình thức bạo lực, từ đánh đập đến xâm hại tình dục Mỗi năm, gần 2.000 trẻ em trở thành nạn nhân của bạo lực và xâm hại, với tính chất vụ việc ngày càng phức tạp Các vụ bạo lực xảy ra trong môi trường gia đình, trường học, và có thể do người thân, giáo viên hoặc bạn bè gây ra Bạo lực và xâm hại trẻ em không chỉ là vấn đề trong nước mà còn là một vấn nạn toàn cầu, có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh Internet và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ.
Trẻ em Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều vụ xâm hại nghiêm trọng, bao gồm xâm hại tình dục và bạo lực học đường Đây là thời điểm quan trọng để Việt Nam xây dựng kế hoạch bảo vệ trẻ em và tác động tích cực đến công tác này Kỷ luật mang tính bạo lực vẫn được chấp nhận trong xã hội, khiến trẻ em dễ bị tổn thương do thiếu hiểu biết về quyền của mình và không lên tiếng khi bị bạo hành Tất cả trẻ em đều có quyền được bảo vệ khỏi bạo hành, bất kể mức độ nghiêm trọng, và mọi hình thức bạo hành đều có thể gây hại cho trẻ, giảm lòng tự trọng và cản trở sự phát triển của trẻ.
1.3.3 Tình hình về số lượng trẻ em bị bạo hành ở Việt Nam
Bà Nguyễn Thị Nga, phó cục trưởng Cục trẻ em thuộc Bộ LĐ-TB&XH, cho biết rằng theo số liệu từ Unicef, tại Việt Nam có 68,4% trẻ em từng trải qua bạo lực từ cha mẹ hoặc người chăm sóc, đứng thứ 27 trong số 75 quốc gia Bên cạnh đó, bạo lực học đường ngày càng gia tăng, với tình trạng học sinh đánh nhau cả trong và ngoài trường, cùng với những hành vi bạo lực của giáo viên đối với học sinh.
Trẻ em cần cảm thấy an toàn trong gia đình, trường học và cộng đồng Tuy nhiên, kỷ luật bạo lực vẫn phổ biến ở Việt Nam, với 68,4% trẻ em từ 1-14 tuổi cho biết đã từng bị bạo hành bởi cha mẹ hoặc người chăm sóc Trong nhiều gia đình, bạo lực được sử dụng để thiết lập hệ thống phân cấp nam giới và củng cố khái niệm về nam tính Hành vi này bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố xã hội và văn hóa.
13 năng tài chính, trình độ học vấn của cha mẹ và các vấn đề khác như lạm dụng rượu hoặc ma túy
Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cho biết rằng các quy định pháp luật và chính sách liên quan đến bảo vệ trẻ em, cũng như phòng chống bạo lực và xâm hại trẻ em, vẫn đang được rà soát và nghiên cứu để đề xuất hoàn thiện.
Theo thống kê của Bộ Công an, năm 2020 cả nước ghi nhận 1.945 vụ xâm hại trẻ em, với 2.008 trẻ em bị ảnh hưởng, trong đó có 1.349 vụ xâm hại tình dục và 1.576 trẻ em là nạn nhân của tội phạm này Đáng chú ý, khoảng 97% các vụ xâm hại tình dục xảy ra do những kẻ xâm hại có mối quan hệ quen biết với nạn nhân.
THỰC TRẠNG VỀ VẤN NẠN BẠO LỰC TRẺ EM Ở VIỆT NAM HIỆN
Thực trạng bạo hành trẻ em
Theo số liệu của Bộ Công an năm 2020, có 2.000 vụ bạo hành trẻ em được phát hiện, trong đó 97% là do người thân quen gây ra Cục Bảo vệ, Chăm sóc trẻ em (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) cho biết trung bình mỗi năm tại Việt Nam có hơn 2.000 trẻ em bị bạo lực và xâm hại nghiêm trọng cần can thiệp Nghiên cứu cho thấy khoảng 50% học viên tại các trường giáo dưỡng từng sống trong hoàn cảnh khó khăn Tất cả các hình thức bạo hành, dù tinh thần hay thể chất, đều gây ra tác động tiêu cực đến sức khỏe và trí nhớ của trẻ Theo báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc, 3/4 trẻ em từ 2-4 tuổi trên toàn thế giới, tương đương khoảng 300 triệu em, đã trải qua các hành vi gây áp lực tâm lý và bị trừng phạt về thể xác.
Tổng đài bảo vệ trẻ em 111 tiếp nhận trung bình 30.000 cuộc gọi mỗi tháng, nhưng vào năm 2021, khi nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, số cuộc gọi tăng lên tới 40.000 đến 50.000 cuộc gọi mỗi tháng Đáng chú ý, một nửa trong số đó là từ trẻ em trong độ tuổi 11 đến 18 Tình trạng bạo hành trẻ em, thậm chí dẫn đến tử vong, đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong xã hội.
Trong tháng trước, một vụ án thương tâm xảy ra tại huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang, khi một bé gái 3 tuổi bị đánh chết bởi cha dượng Trần Văn Khởi (sinh năm 1995) Khởi thường xuyên hành hạ bé gái 13 tuổi bằng cách sử dụng các công cụ nguy hiểm và đánh đập chỉ vì lý do trẻ tè dầm Vụ việc gây chấn động và là lời nhắc nhở về sự cần thiết phải bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực gia đình.
Số lượng cuộc gọi đến tổng đài báo án về bạo hành trẻ em đang gia tăng đáng kể, đặt ra câu hỏi liệu trẻ em dưới 11 tuổi có nhận thức về tổng đài bảo vệ trẻ em và khả năng gọi xin trợ giúp hay không.
Trong những năm gần đây, tình trạng bạo hành trẻ em ở Việt Nam và trên thế giới đã gia tăng với tần suất và mức độ nghiêm trọng đáng lo ngại Vấn nạn này đã trở thành một tệ nạn xã hội, gây ra sự bức xúc và phẫn nộ trong dư luận Chưa bao giờ, xã hội lại chứng kiến sự lên án mạnh mẽ như hiện tại đối với hành vi bạo lực nhắm vào trẻ em.
Trong những ngày qua, số trẻ em bị đánh đập và hành hạ đã trở thành vấn đề nóng trên mặt báo Tại thành phố Hồ Chí Minh, có tới 1.200 trẻ em phải nhập viện do thương tích liên quan đến bạo lực gia đình và xã hội trong vòng hai năm qua Đây chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh tổng thể, vì trên toàn quốc, số lượng trẻ em và phụ nữ bị bạo hành còn cao hơn rất nhiều.
Tình trạng bạo lực xâm hại trẻ em đang gia tăng và trở thành vấn đề xã hội nghiêm trọng, với khoảng 3.000 vụ mỗi năm, trong đó có 100 vụ giết trẻ em và 50 vụ bắt cóc, buôn bán trẻ em Những vụ việc gây bức xúc như vụ Nguyễn Thị Bình bị vợ chồng chủ quán phở ngược đãi trong 13 năm, hay vụ Quản Thị Kim Hoa đánh đập trẻ em tại nhóm trẻ gia đình, đã thu hút sự chú ý của dư luận trên toàn quốc Các hành vi bạo lực này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ mà còn đặt ra thách thức lớn cho xã hội trong việc bảo vệ trẻ em.
Vụ án bé gái Nguyễn Thái Vân An, 8 tuổi, bị dì ghẻ Võ Nguyễn Quỳnh Trang bạo hành đến chết đã gây chấn động dư luận Người cha Nguyễn Kim Trung Thái đã che giấu hành vi bạo lực kéo dài, khiến con gái bị đánh đập bằng roi mây và gậy gỗ mà không can thiệp Sự việc này đã dẫn đến cái chết thương tâm của bé và làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong cộng đồng Nhiều người dân đã cùng nhau biểu tình, lên án những kẻ liên quan và kiến nghị lên Thủ tướng để yêu cầu làm rõ và xử lý nghiêm minh đúng người đúng tội.
Bạo lực trẻ em thường diễn ra âm thầm trong gia đình, với nhiều vụ việc được hàng xóm biết nhưng không báo cáo Nghiên cứu tại Việt Nam chỉ ra rằng bạo lực trẻ em tồn tại dưới nhiều hình thức, cả thể chất lẫn tinh thần, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển của trẻ Hành vi ngược đãi trẻ em không chỉ gây đau đớn thể xác mà còn tổn thương tâm lý, ảnh hưởng đến nhân cách sau này Luật sư Phạm Chí Công nhấn mạnh rằng ngược đãi trẻ em là hành vi vi phạm pháp luật cần phải xử lý nghiêm, nhưng hiện nay, luật pháp chưa đủ mạnh để răn đe Dù đã có Luật phòng, chống bạo lực gia đình, nhưng việc thực hiện còn yếu kém, cùng với sự thiếu hiệu quả trong giáo dục và truyền thông, đã dẫn đến nhiều vụ bạo hành không được phát hiện kịp thời Đáng buồn là nhiều vụ bạo lực chỉ được phanh phui khi báo chí lên tiếng hoặc khi hàng xóm phát hiện Tâm lý sợ hãi của trẻ em khiến chúng không dám trình báo, dẫn đến những bi kịch như vụ của Bé Vân An Những câu chuyện này thật sự đáng suy ngẫm và cần được xã hội quan tâm hơn.
Luật Trẻ em xác định rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình và cá nhân trong việc thông tin, thông báo và tố giác các hành vi xâm hại trẻ em.
Khi phát hiện trẻ em bị bạo lực, bóc lột hoặc có nguy cơ bị bỏ rơi, mọi người cần báo ngay cho cơ quan có thẩm quyền, như công an hoặc gọi đến đường dây nóng bảo vệ trẻ em 111, hoạt động miễn phí 24/7 Thông tin và danh tính của người tố cáo sẽ được bảo mật hoàn toàn, giúp người dân yên tâm không lo sợ bị trả thù.
Nguyên nhân của bạo hành trẻ em hiện nay ở Việt Nam
Bạo lực đối với trẻ em đang gia tăng cả về số lượng lẫn mức độ nghiêm trọng, theo các diễn đàn nghiên cứu Nhiều cơ quan giáo dục, nhà trường và chính quyền địa phương vẫn còn buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra và giám sát, dẫn đến việc xử lý các vụ việc chưa nghiêm túc và kịp thời Tình trạng này đã trở thành một vấn nạn đáng báo động, với hai nguyên nhân chính cần được xem xét.
Trong bối cảnh gia đình kinh tế khó khăn, nhiều bậc phụ huynh buộc phải rời xa tổ ấm để kiếm sống, để lại con cái cho ông bà, cô chú và hàng xóm trông nom Điều này khiến trẻ em phải ra ngoài làm thêm sau giờ học để tự nuôi sống bản thân và hỗ trợ gia đình, tạo cơ hội cho những kẻ xấu lợi dụng, bạo hành và bóc lột sức lao động của các em Đáng buồn hơn, chính những người thân mà cha mẹ tin tưởng gửi gắm lại có thể trở thành nguồn bạo lực, khiến các em không dám lên tiếng.
Những gia đình không hạnh phúc, với bố mẹ li thân hoặc ly hôn, thường gặp phải mối quan hệ vợ chồng và gia đình không êm ấm Họ cũng có thể mắc vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè, và nghiện hút, hoặc thực hiện các hành vi phạm pháp Đây là những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự tan vỡ trong gia đình.
Có 17 nguyên nhân dẫn đến việc trẻ em phải bỏ học giữa chừng, khiến các em phải lang thang kiếm sống và tự lập để giảm bớt gánh nặng cho gia đình Thiếu sự bảo bọc và hỗ trợ từ bố mẹ hoặc người thân, các em dễ gặp phải nguy hiểm, trở thành nạn nhân của lạm dụng và bạo hành.
Nhiều bậc cha mẹ vẫn chưa tìm ra phương pháp giáo dục con cái phù hợp, thường áp dụng quan niệm "thương cho roi cho vọt" để răn đe khi trẻ mắc sai lầm Tuy nhiên, việc sử dụng "đòn roi" không chỉ có thể gây tổn hại về thể chất cho trẻ mà còn để lại những ám ảnh tâm lý khó quên trong tâm trí của chúng.
Thiếu hiểu biết và lạm dụng quyền lợi có thể gây tổn hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ em, khiến các em trở thành nạn nhân của bạo lực xã hội Trẻ em không có khả năng tự vệ, thiếu hiểu biết và không thể chống trả, do đó họ dễ dàng chịu đựng những cơn giận dữ và bực bội của người lớn mà không biết cách tìm kiếm sự giúp đỡ hoặc tự cứu lấy bản thân.
Vào ngày thứ năm, nhiều bậc cha mẹ có thể vì mê tín dị đoan mà nhẫn tâm hành hạ con cái, như trường hợp của bé Nguyễn Thị Như Ý ở Đồng Tháp Em bị ông bà ngoại và người tình của mẹ đánh đập dã man và sát hại chỉ vì tin vào lời thầy bói rằng nếu em sống quá 12 tuổi, sẽ mang họa cho cả gia đình.
Sự kết hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc tìm kiếm các biện pháp giáo dục phù hợp cho trẻ em hiện nay vẫn còn thiếu chặt chẽ và chưa thực sự hiệu quả.
Nhiều giáo viên hiện nay thiếu đạo đức nghề nghiệp và tình thương đối với trẻ em, dẫn đến những hành vi tha hóa nhân cách Một số giáo viên không ngần ngại sử dụng thước để đánh bầm mông học sinh chỉ vì các em nói chuyện trong giờ học, hoặc thậm chí tát vào mặt học sinh để răn đe Điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với trẻ em mầm non, khi các em chưa đủ nhận thức về hành động và hậu quả của chúng.
Bạo lực trẻ em vẫn diễn ra hàng ngày, với những trường hợp đau lòng như một cô giáo đánh đập bé gái 3 tuổi chỉ vì ăn chậm và không chịu nuốt cơm Một ví dụ khác là vụ việc bé Nguyễn Quang Minh ở TP HCM, nơi em bị cô giáo mầm non nhấn đầu vào thùng nước vì không chịu ăn và quấy khóc Những hành động này cần được lên án mạnh mẽ để bảo vệ quyền lợi và sự an toàn cho trẻ em.
Nhiều nhà trường hiện nay chưa trang bị cho trẻ những kỹ năng sống cơ bản cần thiết để giúp các em thích nghi với những tình huống bất ngờ trong cuộc sống Các kỹ năng như giải quyết vấn đề, xử lý mâu thuẫn, ứng phó với căng thẳng và thương lượng vẫn chưa được chú trọng và đào tạo thường xuyên Hệ quả là hành vi ứng xử của trẻ còn mang tính bộc phát, dẫn đến việc các em không có cách đối diện hợp lý với bạo lực và thiếu sự kiềm chế cần thiết Điều này có thể khiến một số em phản ứng bằng bạo lực khi gặp phải tình huống khó khăn.
Một số nhà lãnh đạo thể hiện thái độ bao che khi xảy ra các vụ bạo hành, nhằm bảo vệ cá nhân hoặc tập thể vì nhiều lý do khác nhau Họ không có hành động trực tiếp, nghiêm túc và quyết liệt để đảm bảo công bằng và quyền lợi cho trẻ em.
2.2.1.3 Từ phía xã hội Đầu tiên phải nhìn nhận một thực tế hiện nay, đáng buồn và thật đáng trách khi nhận thức về sự nguy hại nhiều mặt và hậu quả lâu dài, nghiêm trọng của các hành vi bạo lực đối với trẻ em chưa được nhận được sự can thiệp, can ngăn và trình báo kịp thời Chỉ khi sự việc đến mức nghiêm trọng nhất và không thể nào cứu vãn nữa về tính mạng hay sức khỏe, hạnh phúc thì khi đó những người ngoài cuộc mới lên tiếng sau những chứng kiến tất thảy về những hành vi bạo hành đối với trẻ em
Năng lực và trách nhiệm bảo vệ trẻ em của gia đình và cộng đồng hiện còn nhiều hạn chế Điều này chủ yếu do thiếu kiến thức và kỹ năng trong việc bảo vệ, phòng chống, chăm sóc và giáo dục trẻ em từ phía cha mẹ, người thân, và người chăm sóc trẻ Hơn nữa, bản thân trẻ em cũng chưa được trang bị đầy đủ kiến thức cần thiết.
Tinh thần đoàn kết trong xã hội đã được khơi dậy, tuy nhiên, việc ngăn chặn và báo cáo các dấu hiệu bạo hành trẻ em về cả thể xác lẫn tinh thần vẫn chưa được thực hiện một cách quyết liệt và kịp thời.
Hậu quả của nạn bạo hành trẻ em hiện nay ở Việt Nam
Dù nguyên nhân là gì, các em không nên phải chịu đựng những tổn hại về thể xác, tính mạng hay tinh thần Mỗi tổn thương, dù lớn hay nhỏ, đều để lại hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tương lai của đất nước.
Bạo hành trẻ em gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sự vui chơi, học tập và tương lai của trẻ Hơn nữa, nó còn tác động gián tiếp đến sự phát triển văn hóa, kinh tế và xã hội của đất nước và toàn cầu.
2.3.1 Hậu quả ảnh hưởng đến chính bản thân trẻ
2.3.1.1 Bạo hành ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất
Trẻ em sẽ phát triển bình thường nếu không phải chịu bạo lực Tuy nhiên, nếu trẻ trải qua bạo hành, dù ngắn hạn hay dài hạn, có thể dẫn đến tình trạng còi cọc và biếng ăn.
Trẻ em thường gặp phải tình trạng chậm lớn, đau bụng và rối loạn tiêu hóa, biểu hiện qua làn da nhợt nhạt, khuôn mặt xanh xao, mắt lờ đờ và cơ thể uể oải Nếu trẻ bị đánh đòn thường xuyên với cường độ mạnh, có thể dẫn đến xuất huyết, khó thở, nôn ói và thậm chí tử vong.
Nhiều trẻ em bị ám ảnh bởi việc bị đánh đập, dẫn đến thái độ sợ hãi hoặc hung dữ với mọi người xung quanh Các em thường không muốn giao tiếp hay tiếp xúc với ai, luôn trong trạng thái đề phòng và mất niềm tin vào những gì xảy ra xung quanh.
Trẻ em phải chịu đựng những cơn đau thể xác nghiêm trọng với nhiều vết bầm tím và vết khâu do bạo hành, đe dọa tính mạng của các em Trường hợp bé Vân An là một ví dụ điển hình; sau khi được đưa đến bệnh viện, bác sĩ phát hiện trên cơ thể bé có nhiều vết lằn do roi mây và dấu vết của bạo lực khắp nơi Sự tàn nhẫn của con người đối với trẻ em quá khủng khiếp, khiến cho những em bé bị bạo hành trong thời gian dài, nếu không được can thiệp kịp thời, có thể phải chịu đựng nỗi đau và kết thúc cuộc sống một cách oan ức.
2.3.1.2 Bạo hành ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần
Bạo hành trẻ em không chỉ gây tổn hại lớn đến sức khỏe thể chất mà còn để lại những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe tâm thần của trẻ.
Sức khỏe tinh thần tốt là trạng thái thoải mái, không lo âu về những điều tiêu cực, mang lại cảm giác thỏa mãn và niềm vui trong cuộc sống Nó cũng thể hiện qua hành vi ứng xử hợp lý giữa các cá nhân Đối với trẻ em bị bạo hành, sức khỏe tinh thần kém có thể dẫn đến sự hoảng sợ, mất ngủ, sợ hãi khi đến trường và các rối loạn tâm lý, cảm xúc Hệ quả lâu dài là trẻ có xu hướng thu mình và bị thui chột khả năng sáng tạo.
Bạo lực tinh thần từ người thân có thể khiến trẻ em mất niềm tin vào cuộc sống Toàn xã hội cần chú ý đến trẻ em để phát hiện và ngăn chặn kịp thời mọi hình thức bạo lực, bao gồm cả bạo lực tinh thần.
Bạo lực tinh thần đối với trẻ em thường âm thầm và khó phát hiện hơn so với bạo lực thể chất, khiến việc nhận diện và hỗ trợ các em trở nên khó khăn Nhiều trẻ em phải chịu đựng sự bạo lực tinh thần từ chính cha mẹ trong thời gian dài mà không ai hay biết Một số gia đình vẫn xem việc mắng mỏ và chê bai con cái là phương pháp giáo dục, với những câu nói như "Mày chỉ là đồ bỏ đi" hay "Cùng là con cái vậy mà mày dốt quá không giống anh (em) trong nhà…" Họ không nhận ra rằng những lời lẽ đó có thể gây tổn thương tâm lý sâu sắc, khiến trẻ em lớn lên với sự tự ti, nhút nhát, và thậm chí chán ghét gia đình mình, đặc biệt khi bị so sánh với anh chị em.
2.3.1.3 Trẻ bị bạo hành có thể thành người dễ bạo lực
Trẻ em sống trong môi trường có bạo lực và cãi vã hàng ngày sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và hành vi Thay vì phát triển tích cực, đa số trẻ sẽ "hấp thụ" tính cách tiêu cực từ gia đình, dễ dàng sử dụng bạo lực và có nguy cơ xa đọa vào các tệ nạn xã hội Những trải nghiệm này không chỉ hình thành nên tính cách mà còn in sâu vào tiềm thức của trẻ, khiến cho bạo lực trở thành một phần trong bản thân chúng Việc giáo dục và môi trường sống đóng vai trò quyết định trong quá trình phát triển của trẻ, và những tác động tiêu cực từ bạo hành gia đình thường dẫn đến sự tha hóa và bị xã hội lên án.
Hành vi bạo hành trẻ em gây ra tác hại nghiêm trọng đến sự phát triển trí não, nhân cách và hành vi của trẻ Cha mẹ cần chú ý hơn đến việc học tập của con cái để tránh tình trạng "con bị đánh, cha mẹ không hay" Đặc biệt, việc giáo dục trẻ tại nhà cần được thực hiện cẩn thận, hạn chế các hành vi có thể gây tổn thương cho trẻ.
23 đến trẻ như la mắng, đánh đập… làm ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như tâm sinh lý của trẻ.
Giải pháp cho vấn nạn bạo hành trẻ em hiện nay ở Việt Nam
Thứ nhất, triển khai thực hiện nghiêm các quy định của Hiến pháp năm 2013,
Luật Trẻ em năm 2016 và Luật Hôn nhân và gia đình cùng các văn bản hướng dẫn thực hiện đã được ban hành nhằm bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực và xâm hại Chính phủ ưu tiên bố trí nguồn lực để hỗ trợ và can thiệp kịp thời cho trẻ em trong những trường hợp này Đồng thời, cần tăng cường giáo dục kiến thức và kỹ năng bảo vệ trẻ em, đặc biệt là về phòng ngừa xâm hại tình dục và bạo lực Điều này không chỉ dành cho cha mẹ, giáo viên, và người chăm sóc trẻ, mà còn giúp trẻ em trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ mình trước các nguy cơ bị xâm hại.
Tăng cường sự lãnh đạo và chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương trong công tác bảo vệ trẻ em và phòng ngừa bạo lực, xâm hại trẻ em là rất quan trọng Cần củng cố và kiện toàn tổ chức nhân lực bảo vệ trẻ em, đặc biệt là tổ chức phối hợp liên ngành và nhóm thường trực bảo vệ trẻ em cấp xã phù hợp với thực tiễn địa phương Đồng thời, đẩy mạnh xây dựng môi trường xã phường, cộng đồng và trường học an toàn, thân thiện với trẻ em Lồng ghép các hoạt động bảo vệ trẻ em với các chương trình, kế hoạch liên quan từ các ngành Y tế, Giáo dục và Đào tạo, Công an Cuối cùng, tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá, xây dựng dữ liệu quốc gia về bảo vệ trẻ em, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em.
Tiếp tục hoàn thiện luật pháp và chính sách bảo vệ trẻ em, ngăn ngừa bạo lực và xâm hại, đồng thời xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật và khung giá dịch vụ bảo vệ trẻ em Khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân trong việc cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em, phát triển dịch vụ này trên các lĩnh vực phúc lợi xã hội, y tế, giáo dục và tư pháp.
Để xây dựng một gia đình bền vững, cha mẹ và người thân cần nâng cao vai trò và trách nhiệm của mình Việc thường xuyên quan tâm, chia sẻ với con cái sẽ giúp phát hiện những thay đổi tâm lý và sinh lý cần thiết, từ đó phòng tránh những sự việc đau lòng do tội phạm xâm hại tình dục Đồng thời, cha mẹ nên trang bị cho trẻ những kiến thức về cách phòng vệ trước những đối tượng có ý định xấu Ngoài ra, cần tránh để trẻ ăn mặc hở hang, vì điều này có thể kích thích những kẻ có ý đồ xấu.
Ngành Giáo dục và Đào tạo cần xây dựng một môi trường sư phạm an toàn, lành mạnh, không có bạo lực và xâm hại trẻ em Cần tiếp tục triển khai phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” một cách hiệu quả Đặc biệt, việc tăng cường tuyên truyền và giáo dục kiến thức về giới cũng như kỹ năng phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh là rất quan trọng Cần kịp thời phát hiện các trường hợp học sinh có dấu hiệu bị bạo lực, xâm hại và phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền để điều tra và xử lý.
Ngành Y tế cần chú trọng phát triển hệ thống y tế và các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc, tư vấn sức khỏe cho trẻ em bị bạo lực và xâm hại Đồng thời, cần nâng cao năng lực và kỹ năng cho cán bộ y tế trong việc chăm sóc và tư vấn sức khỏe cho nhóm đối tượng này.
Các cơ quan tố tụng cần nhanh chóng giải quyết và xử lý nghiêm các vụ bạo hành, xâm hại trẻ em, không để tồn đọng hồ sơ Cần kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân có hành vi bao che, chậm trễ hoặc cố tình kéo dài trong việc xử lý các vụ việc này.
Vào thứ sáu, các cơ quan báo chí và thông tin đại chúng cần chú trọng dành thời gian và không gian hợp lý để tăng cường công tác truyền thông Mục tiêu là nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân về việc phòng ngừa bạo lực và xâm hại trẻ em Đồng thời, cần tuyên truyền và phổ biến kiến thức, kỹ năng cần thiết để bảo vệ trẻ em khỏi các nguy cơ này.
25 hại trẻ em; phát hiện, lên án các hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em và bảo đảm quyền bí mật thông tin của trẻ em
Vào thứ bảy, cần tổ chức thực hiện hiệu quả quy trình tiếp nhận và xử lý thông tin liên quan đến bạo lực và xâm hại trẻ em Cần can thiệp và hỗ trợ kịp thời cho các trường hợp trẻ em bị bạo lực, xâm hại Đồng thời, cần tuyên truyền và quảng bá về số điện thoại khẩn 111 - Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em, cùng với đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em của Trung ương.
Đường dây nóng 18001567, cùng với đường dây nóng 113 và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, cung cấp dịch vụ liên hệ miễn phí cho mọi cơ quan, tổ chức, người dân và trẻ em Dịch vụ này nhằm hỗ trợ tìm kiếm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em, và cung cấp sự trợ giúp cần thiết.
Trẻ em là tương lai của đất nước và hạnh phúc của gia đình, vì vậy việc tạo dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh cho trẻ em là vô cùng quan trọng Cần chủ động phòng ngừa và giảm thiểu các nguy cơ gây tổn hại cho trẻ em, đồng thời hỗ trợ và phục hồi kịp thời cho những em gặp hoàn cảnh đặc biệt hoặc bị xâm hại, bạo lực Điều này không chỉ giúp trẻ em tái hòa nhập cộng đồng mà còn đảm bảo sự bình đẳng trong cơ hội phát triển, là mối quan tâm hàng đầu của Đảng, Nhà nước, xã hội và mỗi gia đình.