Chương 1 một số khái niệm và cơ sở để đặt vấn đề xây dựng làng văn hóa ở huyện Yên Định Tr êng §¹i häc v¨n ho¸ Hµ Néi Khoa qu¶n lý v¨n ho¸ nghÖ thuËt 1 MỤC LỤC Lời cảm ơn 2 LỜI MỞ ĐẦU 3 1 Lý do chọn đề tài 3 2 Mục đích nghiên cứu 4 3 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4 4 Phương pháp nghiên cứu 4 5 Bố cục của đề tài 4 CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CÔNG XÂY DỰNG LÀNG VĂN HÓA Ở HUYÊN YÊN ĐỊNH 6 1 1 Khái niệm làng 6 1 2 Cơ sở để đặt vấn đề xây dựng làng văn hóa 6 1 3 vai trò của việc xây dựng l.
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu về làng văn hóa giúp chúng ta hiểu rõ bản chất, tiêu chuẩn và thực trạng của nó trong giai đoạn hiện nay Qua đó, chúng ta có thể tìm ra những giá trị văn hóa đặc sắc của từng ngôi làng, từ đó bảo tồn và phát huy những nét đẹp truyền thống.
Phương pháp nghiên cứu
- Thu thập thông tin: Nghiên cứu tài liệu, báo chí…
- Phương pháp khảo sát thực tế…
- Phương pháp phỏng vấn trực tiếp.
Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, nội dung của đề tài được triển khai gồm 3 chương
Chương 1 trình bày khái niệm về làng và cơ sở lý luận cho việc xây dựng làng văn hóa Chương 2 phân tích thực trạng công tác xây dựng làng văn hóa hiện nay cùng với các tiêu chuẩn cần thiết để công nhận một làng là văn hóa.
Chương 3: Các biện pháp để xây dựng làng văn hóa.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CÔNG XÂY DỰNG LÀNG VĂN HÓA Ở HUYÊN YÊN ĐỊNH
Khái niệm làng
Làng là một cộng đồng cư trú truyền thống của người Việt, tồn tại từ xa xưa, vừa đóng vai trò là đơn vị kinh tế vừa là đơn vị hành chính Trước cách mạng tháng 8 năm 1945, nhiều học giả Pháp đã đưa ra những định nghĩa khác nhau về làng, nhưng nhìn chung, dân làng thường có mối quan hệ họ hàng với nhau, với mỗi họ có tổ tiên riêng Các thành viên từ nơi khác cũng có thể đến cư trú và trở thành dân làng hoặc dân ngụ cư Mỗi làng có đất đai riêng và nơi thờ thành hoàng làng, với quy mô và số lượng họ khác nhau, từ những làng chỉ có 10 họ đến những làng có tới trăm họ.
Cơ sở để đặt vấn đề xây dựng làng văn hóa
Trong những năm qua, nông thôn Việt Nam đã có nhiều chuyển biến đáng kể, đặc biệt là nhờ Nghị quyết 10 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khẳng định vai trò của gia đình trong sản xuất Các làng, trước đây bị sát nhập hoặc lu mờ trong đơn vị hành chính cấp xã, nay đã trở lại vị trí quan trọng của mình Tất cả các vấn đề liên quan đến ăn, ở, đi lại, tập quán, an ninh, sản xuất và sinh hoạt văn hóa đều có thể được giải quyết hiệu quả trong khuôn khổ làng, cho thấy xu hướng xác lập lại vai trò của làng ngày càng rõ nét.
Sự chuyển biến trong tổ chức và quản lý sản xuất nông nghiệp đã ảnh hưởng đến các hoạt động văn hóa - xã hội như thư viện, câu lạc bộ, đội văn nghệ và giáo dục truyền thống, khi các đơn vị này dần được chuyển xuống cấp dưới Đồng thời, các hoạt động văn hóa cũng phát triển từ những tập quán cổ truyền và văn nghệ dân gian ở làng Do đó, khi có sự thay đổi trong biện pháp tổ chức và quản lý kinh tế, xã hội, các hoạt động văn hóa thông tin cũng cần phải thích ứng và thay đổi theo.
Nghị quyết 10 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thực hiện khoán sản phẩm tới hộ gia đình và giao đất, giao rừng trong sản xuất nông nghiệp, dẫn đến sự thay đổi toàn diện trong phương thức tổ chức và quản lý nông nghiệp Do đó, việc điều chỉnh biện pháp tổ chức và quản lý các hoạt động văn hóa ở nông thôn trở thành yêu cầu cần thiết để phù hợp với sự biến chuyển của nền kinh tế Điều này đồng nghĩa với việc phải thay đổi cách thức quản lý văn hóa, không còn dựa vào sự bao cấp 100% của nền kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể, mà chuyển sang các biện pháp tổ chức và quản lý văn hóa mới, thể hiện trên hai khía cạnh quan trọng.
Vai trò, trách nhiệm của các hoạt động văn hóa - thông tin nhà nước nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa - thông tin của nhân dân
Để khắc phục tính thụ động trong quản lý văn hóa thông tin, cần phát huy các yếu tố tích cực của văn hóa truyền thống Việc động viên và hướng dẫn nhân dân tự tổ chức các hoạt động văn hóa tại làng sẽ giúp nâng cao sự chủ động và sáng tạo trong cộng đồng.
Khi gia đình trở thành đơn vị kinh tế tự chủ và cấp xã không còn giữ vai trò quản lý sản xuất, làng đã trở thành nơi tổ chức các hoạt động văn hóa - thông tin cơ sở Việc xóa bỏ quỹ công ích ở nông thôn đã dẫn đến việc chuyển giao hoạt động văn hóa thông tin từ cấp xã về tổ chức tại làng Điều này cho thấy cơ sở tổ chức các hoạt động văn hóa thông tin đã thay đổi để phù hợp với sự chuyển đổi kinh tế ở nông thôn.
Nhiều hoạt động văn hóa, thông tin và thể thao trên toàn quốc luôn gắn liền với cộng đồng làng, thu hút sự tham gia tự nguyện của người dân với tinh thần cộng đồng mạnh mẽ.
Trong lịch sử Việt Nam, làng là đơn vị cộng đồng truyền thống ở nông thôn, giữ vai trò quan trọng trong cấu trúc hành chính cấp xã Mặc dù cấp xã có thể thay đổi theo thời gian, làng vẫn giữ được sự ổn định và ít biến động Mỗi làng không chỉ là một cộng đồng về lãnh thổ mà còn về tín ngưỡng, tôn giáo và cảnh quan, tạo nên sự gắn kết cộng đồng mạnh mẽ Điều này đã và đang góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế và văn hóa - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh xây dựng nông thôn mới hiện nay.
Việc dựng làng văn hóa là quá trình tổ chức lại hoạt động văn hóa cơ sở, chuyển đổi từ cấp xã về các đơn vị cộng đồng dân cư làng Mục tiêu chính là nâng cao chất lượng và hiệu quả của các hoạt động văn hóa thông tin tại địa phương.
Xây dựng làng văn hóa là nhằm phát triển đời sống văn hóa và tinh thần của cộng đồng dân cư nông thôn Danh hiệu làng văn hóa được trao cho những cộng đồng đạt được các tiêu chí này, thể hiện sự công nhận cho những nỗ lực trong việc nâng cao chất lượng sống và văn hóa cộng đồng.
Xây dựng làng văn hóa là thực hiện nghị quyết số 5 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII), nhằm phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc Mục tiêu là tạo ra một môi trường văn hóa lành mạnh, giúp mỗi người dân, gia đình và dòng họ có điều kiện phát triển kinh tế và văn hóa, từ đó thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX.
vai trò của việc xây dựng làng văn hóa trong đời sống hiện nay
Làng là một trong bốn đơn nguyên quan trọng trong việc bảo tồn kho tàng văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần của dân tộc Việt Nam, bên cạnh ba đơn nguyên còn lại là con người.
Làng Việt Nam là đơn vị văn hóa quan trọng, kết nối con người, gia đình với đất nước, đồng thời phản ánh các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội và văn hóa Việc xây dựng làng văn hóa không chỉ góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam mà còn thúc đẩy văn hóa gia đình và nền văn hóa chung của dân tộc, tạo nên một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Xây dựng làng văn hóa là chủ trương quan trọng của Đảng, được mọi tầng lớp nhân dân đồng tình và tích cực tham gia.
Để xây dựng một làng văn hóa với đời sống vật chất đầy đủ, đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh và môi trường cảnh quan sạch đẹp, cần có sự thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật và nhà nước.
Phong trào xây dựng làng văn hóa nhằm bảo vệ và phát huy những bản sắc tốt đẹp của truyền thống văn hóa làng, đồng thời khuyến khích khả năng lao động sáng tạo văn hóa tinh thần của nhân dân Điều này góp phần làm cho đời sống của làng ngày càng khởi sắc trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển.
Để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của làng, việc xây dựng làng văn hóa cần kế thừa và tôn tạo những nét đẹp truyền thống, đồng thời tạo ra những nội dung mới phù hợp với nhịp sống hiện đại.
THỰC TRẠNG CỦA CÔNG TÁC XÂY DỰNG LÀNG VĂN HÓA VÀ TIÊU CHUẨN ĐỂ CÔNG NHẬN LÀNG VĂN HÓA
Thực trạng của công tác xây dựng làng văn hóa
Năm 1997, huyện Yên Định thành lập ban chỉ đạo phong trào “toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” với mục tiêu phát triển toàn diện về kinh tế, văn hóa và xã hội Sau 15 năm, dưới sự chỉ đạo của huyện ủy, UBND và HDND, phong trào xây dựng làng văn hóa đã được tuyên truyền rộng rãi, góp phần nâng cao đời sống kinh tế và văn hóa cho nhân dân Đến nay, huyện đã có 126/127 làng và 257 thôn được công nhận làng văn hóa.
Dưới đây là bảng thống kê về các làng, thôn, xã văn hóa được khai trương, xây dựng và công nhận tính đến tháng 5 năm 2012.
Tổng số làng, thôn, khu d©n c-
Số làng, thôn đã khai tr-ơng XDVH Đạt cấp tỉnh Đạt cấp huyện
Số còn lại ch-a khai tr-ơng
Làng Thôn Làng Thôn Làng Thôn Làng Thôn Làng Thôn
Ghi chú: Các làng ch-a khai tr-ơng: Làng Yên Thành ( Định Bình)
Phong trào xây dựng làng văn hóa, thôn văn hóa đã thúc đẩy tinh thần tương thân tương ái, giúp xóa đói giảm nghèo và nâng cao ý thức tự quản cộng đồng tại huyện Yên Định Nó cũng góp phần vào việc thực hiện nếp sống văn minh, tiết kiệm trong tiệc cưới, việc tang và lễ hội Bên cạnh đó, phong trào duy trì và phát triển văn hóa, văn nghệ, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân tộc, tạo nên nét đẹp văn hóa và trở thành ngày hội văn hóa, khơi dậy ý thức trách nhiệm xây dựng cộng đồng của nhân dân.
Bên cạnh các làng, thôn đạt danh hiệu làng văn hóa Tuy nhiên vẫn xuất hiện một số mặt tiêu cực như:
- Việc tang, việc cưới còn tình trạng ăn uống phô trương, linh đình
- Có sự biến thái, tiêu cực trong hiếu, hỷ, việc tang cưới kéo dài, tổ chức
Việc xây dựng đất mồ mả và lăng bia đang gây tốn kém về tài chính, chiếm dụng đất đai và vi phạm quy hoạch của Nhà nước, chủ yếu diễn ra ở nhóm cán bộ công chức và một số người giàu có.
- Còn thiếu sự đoàn kết trong làng, gây mâu thuẫn giữa người dân với nhau
- Việc công nhận làng văn hóa đôi khi còn mang tính hình thức, chưa chặt chẽ, thiếu công khai, dân chủ, chưa bám sát tiêu chuẩn
- Nhiều làng sau khi được công nhận làng văn hóa có biểu hiện buông bỏ công tác chỉ đạo, quản lý, dẫn đến giảm sút về chất lượng
Làng văn hóa là danh hiệu công nhận cộng đồng nông thôn trong việc xây dựng đời sống văn hóa vật chất và tinh thần theo hướng tiến bộ Điều này bao gồm việc kế thừa và phát huy các yếu tố văn hóa truyền thống tích cực, hình thành tập quán tiến bộ, và tổ chức đời sống kinh tế cũng như các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao theo phương châm xã hội hóa Mục tiêu là đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và nhu cầu hưởng thụ sáng tạo văn hóa của nhân dân.
Vì vậy, để đạt được danh hiệu văn hóa trong quá trình xây dựng tổ chức một làng cần đạt các tiêu chuẩn sau:
Có đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển
- Không có gia đình thuộc diện đói, thực hiện xóa đói giảm nghèo
- Thực hiện từng bước cơ chế sản xuất hàng hóa phát triển nhiều thành phần, kinh tế theo xu hướng công nghiệp hóa
Có từ 85% hộ trở lên có đời sống kinh tế ổn định; Nhiều hộ sản xuất ,Kinh doanh giỏi; Dưới 5% hộ nghèo, không có hộ đói;
Có từ 80% hộ trở lên có nhà xây mái bằng hoặc lợp ngói, xóa nhà tranh tre dột nát;
Trên 85% đường làng, ngõ xóm được đổ bêtông, lát gạch làm bằng vật liệu cứng;
Trên 90% số hộ được sử dụng điện.
Có đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh phong phú
- Giảm tỉ lệ người mù và tái mù, tiến tới không có người mù chữ
- Thực hiện tốt luật phổ cập giáo dục
- Có từ 50% - 80% gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa
Khu sinh hoạt văn hóa trung tâm của cộng đồng tổ chức nhiều hoạt động phong phú như thông tin đại chúng, văn nghệ quần chúng, cổ động trực quan, sinh hoạt câu lạc bộ, hội lễ và thể thao cổ truyền, dân gian, tạo cơ hội giao lưu và phát triển văn hóa cho mọi thành viên trong cộng đồng.
- Không tàng chữ, lưu hành các sản phẩm văn hóa đồi trụy không có các hoạt động mê tín dị đoan, nghiện hút
Có các thiết chế văn hoá - thông tin, thể dục, thể thao, giáo dục, y tế phù hợp, hoạt động thường xuyên;
Thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, tang, lễ hội và sinh hoạt cộng đồng;
Không có người mắc tệ nạn xã hội, tàng trữ và sử dụng văn hóa phẩm thuộc loại cấm lưu hành;
Để đạt được danh hiệu "gia đình văn hóa", ít nhất 75% hộ gia đình trong khu vực phải được công nhận, trong khi để khu dân cư được công nhận là "khu dân cư tiên tiến", cần có trên 70% dân cư đạt tiêu chí này trong ba năm liên tiếp.
100% trẻ em trong độ tuổi đi học được đến trường, đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học trở lên; Không có người mù chữ;
Để đảm bảo sức khỏe cộng đồng, cần duy trì không có dịch bệnh và ngăn chặn ngộ độc thực phẩm tập thể Mục tiêu là giảm 1,5% tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi hàng năm, đồng thời đảm bảo trên 90% trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ theo quy định Ngoài ra, phụ nữ mang thai cần được khám thai định kỳ để theo dõi sức khỏe.
Có môi trường cảnh quan sạch đẹp
Hệ thống giao thông được cải thiện, môi trường vệ sinh và sinh thái được bảo vệ, quy hoạch nhà ở gọn gàng Đồng thời, các công trình phúc lợi xã hội như trường học, trạm xá và khu vui chơi cho thanh thiếu niên đang từng bước được xây dựng.
Cụ thể như sau: Đường làng ngõ xóm phong quang, sạch sẽ, rác thải được thu gom, xử lý
Có từ 85% hộ trở lên được sử dụng nước sạch, có nhà tắm, hố xí hợp vệ sinh;
Tôn tạo, bảo vệ, phát huy các di tích lịch sử - văn hóa, cảnh quan thiên nhiên ở địa phương.
Chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước 14
- Không có gia đình thuộc diện chính sách có mức sống thấp, người già cô đơn, người tàn tật được quan tâm chăm sóc
- Thực hiện tốt chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình
- Không có người vi phạm chính sách, pháp luật Nhà nước
- Xây dựng văn hóa làng là những nội dung cơ bản trong phong trào
“Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” là mục tiêu quan trọng trong việc phát triển làng văn hóa Các tổ chức đoàn thể, đặc biệt là Mặt trận Tổ quốc, đóng vai trò nòng cốt trong việc hướng dẫn, tập hợp và tổ chức quần chúng tham gia một cách tự nguyện và tự giác vào phong trào này.
Các tiêu chuẩn đánh giá và công nhận danh hiệu văn hóa được thực hiện theo quy chế “công nhận danh hiệu làng văn hóa”, được ban hành theo nghị quyết số 01/2002/QĐ-BVHTT ngày 02/02/2002 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin Quy chế này sẽ được điều chỉnh sau khi Luật Thi đua Khen thưởng được Quốc hội thông qua.
Theo thông báo liên tỉnh số 18/TB-BVHTT-MTTƯ ngày 04/04/2003, danh hiệu “khu dân cư tiên tiến” đã được thống nhất thành một danh hiệu duy nhất với tiêu chí thấp hơn so với danh hiệu “làng văn hóa” và “khu phố văn hóa” Đây là cơ sở để xét công nhận các danh hiệu “làng văn hóa” và “khu phố văn hóa” Danh hiệu “khu dân cư tiên tiến” được Mặt trận Tổ quốc cấp xã công nhận, trong khi các danh hiệu “làng văn hóa” và “khu phố văn hóa” do Ủy Ban Nhân Dân các cấp cấp chứng nhận.
Để nâng cao ý thức pháp luật trong cộng đồng, cần thực hiện hiệu quả công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật cho nhân dân Đồng thời, việc tuân thủ đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước là rất quan trọng Cần xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước cộng đồng một cách chặt chẽ, đảm bảo an ninh, chính trị và trật tự an toàn xã hội Thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở sẽ góp phần giảm thiểu tình trạng khiếu kiện tập thể vượt cấp kéo dài.
Chi bộ Đảng và các tổ chức đoàn thể được xếp loại khá trở lên;
Chăm lo các đối tượng chính sách, đảm bảo có mức sống trung bình trở lên ở cộng đồng;
Có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng
Hoạt động hòa giải có hiệu quả; Những mâu thuẫn, bất hòa được giải quyết tại cộng đồng;
Có hong trào giúp nhau làm kinh tế, xóa đói giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa nhân đạo từ thiện.
CÁC BIỆN PHÁP XÂY DỰNG LÀNG VĂN HÓA
Về nguyên tắc
Thực hiện nguyên tắc kế thừa, giao lưu và phát triển trong tổ chức lại đơn vị văn hóa cơ sở là rất quan trọng Việc xây dựng làng văn hóa cần dựa trên vốn văn hóa cổ truyền và dân gian, đồng thời phát huy các yếu tố tích cực của văn hóa truyền thống Cần tiếp thu tinh hoa văn hóa hiện đại dựa trên năng lực của quần chúng từng thôn, khu vực, tạo điều kiện cho họ sáng tạo văn hóa phục vụ nhu cầu của chính mình Do đó, nguyên tắc phát huy tính chủ động, sáng tạo của nhân dân trong tổ chức các hoạt động văn hóa thông tin là cần thiết Sự đầu tư từ các lực lượng văn hóa Nhà nước sẽ giúp định hướng, tổng kết và đánh giá kết quả sáng tạo của nhân dân.
Về tổ chức và chỉ đạo
Với sự phát triển ngày càng cao của nhu cầu xã hội, công tác xây dựng làng văn hóa cần mở rộng và không chỉ giới hạn trong các hoạt động của ngành văn hóa, thể thao và du lịch Sự chỉ đạo phải được thống nhất giữa cấp ủy, chính quyền và các đoàn thể, ngành, giới, địa phương Cơ quan văn hóa tại cơ sở đóng vai trò chủ chốt trong việc liên kết và tham mưu cho chính quyền địa phương, nhằm thực hiện tốt chức năng của mình.
Biện pháp xây dựng
Thành lập Ban vận động bao gồm đại diện:
- Chính quyền (trưởng thôn, trưởng bản…)
- Hội phụ nữ : Có chi bộ ở làng, thôn
- Trưởng ban do trưởng thôn, làng đảm nhiệm
Tổ chức tuyên truyền và giới thiệu về mục đích cũng như yêu cầu xây dựng làng văn hóa là cần thiết để khơi dậy ý thức tự hào và tinh thần trách nhiệm của người dân trong việc xây dựng cộng đồng.
Xây dựng quy ước làng văn hóa
Quy ước làng là một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng làng văn hóa, thể hiện sự kế thừa truyền thống lập hương ước của ông cha Khi được biên soạn và thực hiện tốt, quy ước làng có tác dụng giáo dục tư tưởng, tình cảm, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của mỗi người dân, xây dựng nếp sống văn hóa hiệu quả và hình thành những phong tục tập quán tốt đẹp Tuy nhiên, nếu việc biên soạn và tổ chức thực hiện thiếu chu đáo, quy ước làng sẽ phản tác dụng Do đó, quy ước làng cần đạt được các mục đích và yêu cầu tiến bộ để đóng góp vào thành công của công tác xây dựng làng văn hóa.
Quy ước làng văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng môi trường xã hội lành mạnh, trật tự và kỷ cương Điều này không chỉ góp phần tích cực vào công cuộc đổi mới và xây dựng quê hương, Tổ quốc mà còn hướng tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.”
Quy ước làng văn hóa cần phải đảm bảo không mâu thuẫn hay đối lập với hiến pháp và pháp luật, đồng thời phải phù hợp với đường lối, chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước.
Quy ước làng cần phải phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện cụ thể của từng địa phương, được nhân dân chủ động đóng góp xây dựng và tự nguyện thực hiện.
Quy ước làng văn hóa tập trung vào việc kế thừa và phát huy những giá trị văn hóa, lịch sử và truyền thống tốt đẹp của địa phương, đồng thời loại bỏ các thủ tục lạc hậu Bên cạnh đó, quy ước cũng bổ sung những nội dung mới, tiến bộ, phù hợp với tình hình hiện tại, nhằm nâng cao đời sống văn hóa cộng đồng.
Nội dung quy ước làng văn hóa
Nêu khái quát tình hình lịch sử, quá trình hình thành và phát triển những truyền thống văn hóa, cách mạng tốt đẹp của làng…
Nêu những đặc điểm hiện nay, những thuận lợi, khó khăn…Trong xây dựng làng văn hóa mới của địa phương
Khi biên soạn và thực hiện quy ước làng văn hóa, cần nêu rõ một số đặc điểm chung như tính hợp pháp của văn bản, phạm vi hiệu lực và giá trị pháp lý của quy ước Các quy ước này không chỉ giúp duy trì bản sắc văn hóa địa phương mà còn tạo ra khung pháp lý rõ ràng cho cộng đồng Việc thực hiện quy ước cần đảm bảo sự tham gia của các thành viên trong làng để tăng cường tính đồng thuận và hiệu quả trong việc áp dụng.
3.4.2 Những quy định cụ thể
Quy định về xây dựng gia đình văn hóa với những nội dung sau:
- Gia đình ấm no, hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, khỏe mạnh
- Đoàn kết, tương trợ trong làng, cộng đồng dân cư
- Thực hiện kế hoạch hóa gia đình
- Thực hiện đúng nghĩa vụ công dân
Dựa trên cơ sở đã nêu, cần phát triển và chi tiết hóa các nội dung cụ thể phù hợp với thực tế địa phương, đồng thời đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc lành mạnh, tiến bộ và không vi phạm các quy định của Nhà nước.
Những quy định về nếp sống văn hóa trong các sinh hoạt thường ngày, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội
Quy định về nếp sống trong cộng đồng như ăn, ở, đi lại, lao động và ứng xử xã hội cần được chú trọng, bao gồm thái độ kính trọng người già, yêu thương trẻ nhỏ và tôn trọng phụ nữ Việc khơi dậy các truyền thống, tập quán tốt đẹp và tinh thần tương thân tương ái sẽ giúp cộng đồng đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong việc giải quyết mâu thuẫn gia đình và làng xóm một cách thân tình, thể hiện đạo lý và tình người.
Chúng ta cần quy định và triển khai các hoạt động giáo dục nhằm loại bỏ những hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan và tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc, trộm cắp, bạo lực gia đình và hành vi bất kính đối với cha mẹ và người già Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn xây dựng một xã hội văn minh và tiến bộ.
Các quy định về an toàn giao thông và trật tự, kiểm soát tiếng ồn, quy định bán hàng, khai báo tạm trú và tạm vắng, phòng cháy chữa cháy, cũng như ứng phó với thiên tai và sự cố là những yếu tố quan trọng cần tuân thủ để đảm bảo an ninh và sự ổn định trong cộng đồng.
Quy định về các tiệc : Cưới, tang, giỗ, hội…
Việc tổ chức lễ cưới cần tuân thủ Luật Hôn nhân và Gia đình, nghiêm cấm tảo hôn, cưỡng hôn và thách cưới Lễ cưới phải được thực hiện một cách văn minh, tiến bộ, giản dị và tiết kiệm, phù hợp với điều kiện của từng địa phương và hoàn cảnh của từng gia đình.
Lễ tang là dịp để bày tỏ lòng thương nhớ và tri ân những người đã khuất, cùng những kỷ niệm tốt đẹp về họ Việc tổ chức lễ tang cần phải được thực hiện một cách trang nghiêm, gọn nhẹ, tiết kiệm và đảm bảo vệ sinh, tránh sự rườm rà và phô trương.
Việc tham gia các nghi lễ như đám cưới hay đám ma cần được thực hiện với tâm thành, thể hiện bản chất văn hóa và nghĩa vụ tình cảm đối với gia đình, họ hàng và cộng đồng Cần phê phán những quan niệm lạc hậu, như việc trả nợ miệng hay lợi dụng dịp lễ để trục lợi cá nhân, đồng thời tránh chạy theo hình thức quá sức mà gia đình không thể đảm đương.
Tổ chức hội lễ cần được sự cho phép của chính quyền và phải tuân thủ quy chế về tổ chức lễ hội truyền thống theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việc này nhằm khuyến khích các nội dung có tính giáo dục và giá trị truyền thống sâu sắc trong cộng đồng.
Các hình thức sinh hoạt như sinh nhật, mừng thọ, lên lão, và tân gia cần tuân thủ nguyên tắc văn minh, tiết kiệm, và tôn trọng giá trị tinh thần, đồng thời giữ gìn ý nghĩa văn hóa không vụ lợi Cần loại bỏ những hủ tục lạc hậu và xây dựng các tập quán lành mạnh, tiến bộ trong các sự kiện như tiệc cưới, tang lễ, và lễ hội giỗ tết.
- Quy định việc bảo vệ và phát triển sản xuất, nghĩa vụ lao động, bảo vệ các công trình công cộng, vệ sinh môi trường sinh thái…
Để bảo vệ sự phát triển bền vững của cộng đồng, cần đảm bảo không gây tổn hại đến các công trình phúc lợi và cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, an ninh trật tự của làng và các địa phương lân cận, bao gồm đê điều, cầu cống, trạm bơm, trạm biến thế, mương máng, đường xá, bệnh xá và trường học.
- Tuân thủ luật di sản văn hóa do nhà nước ban hành
- Quy định nghĩa vụ bảo vệ và gìn giữ vệ sinh môi trường sống, nghĩa vụ chăm sóc, trồng cây xanh
- Quy định xây dựng các công trình vệ sinh, công trình sinh hoạt… đảm bảo giữ gìn môi trường, phù hợp cảnh quan
Tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh của từng địa phương, sẽ có những quy định chi tiết và nội dung cụ thể liên quan đến chế độ khuyến học, khuyến nông và động viên sáng tạo Các điều khoản thi hành cũng sẽ được quy định rõ ràng.
Trưởng thôn là người chịu trách nhiệm theo dõi việc thi hành các quy ước làng văn hóa, phối hợp với các đoàn thể như Mặt Trận Tổ Quốc, Phụ nữ, thanh niên, Hội Nông dân, và Hội Cựu chiến binh Công tác này cần được thực hiện dưới sự lãnh đạo của các cấp Uỷ Đảng địa phương và sự quản lý của UBND, cùng với sự giám sát và kiểm tra của Hội đồng Nhân dân cấp xã.
Việc thực hiện quy ước văn hóa tại các làng, thôn, ấp, bản chủ yếu dựa vào phương châm vận động và giáo dục để người dân tự giác tham gia Điều này không chỉ tạo ra sự ủng hộ từ dư luận quần chúng trong cộng đồng mà còn khuyến khích những tiến bộ mới, đồng thời phê phán các hành vi tiêu cực.
Cấp thôn, làng không được xem là cấp hành chính, do đó, các vi phạm cần xử phạt theo pháp luật phải được lập biên bản và đề nghị Ủy ban Nhân dân xã hoặc cấp trên ra quyết định xử phạt phù hợp với quy định của pháp luật.
- Những người có thành tích cần có quy định biểu dương, khen thưởng kịp thời
một số vấn đề cần lưu ý trong công tác xây dựng làng văn hóa
Thực hiện nguyên tắc công bằng, dân chủ và tư nguyện, chúng ta cần vận động nhân dân đoàn kết để xây dựng quê hương Cần tuyệt đối tránh việc áp đặt hay bắt buộc nhân dân báo cáo thành tích.
Cần làm thí điểm, không nóng vội, hình thức, chọn nhiều làng khác nhau ở mỗi vùng, miền, tránh khuôn mẫu giống nhau
Phát huy sức mạnh tổng hợp và áp dụng phương thức xã hội hóa là cách hiệu quả để xây dựng ngành, đoàn thể có liên quan Cần phân công trách nhiệm cụ thể nhằm tạo ra phong trào dân chủ, vì lợi ích thiết thực của nhân dân Theo phương châm “nhà nước và nhân dân cùng làm”, việc tổ chức và quản lý phải dựa trên cơ sở tự nguyện, góp phần xây dựng quê hương ngày càng phát triển.
Nâng cao vai trò, trách nhiệm của chi bộ và các đoàn thể quần chúng ở cơ sở trong ban chỉ đạo xây dựng làng văn hóa ở địa phương
Đảng lãnh đạo, chính quyền tổ chức thực hiện, và các đoàn thể đôn đốc, vận động nhân dân Cán bộ văn hóa ở cơ sở giữ vai trò đầu mối, theo dõi để kịp thời sơ kết và rút kinh nghiệm.