Tính cấp thiết của đề tài
Môi trường đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người và sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước Con người cần không khí trong lành để thở, nước sạch cho sinh hoạt hàng ngày, cùng với các điều kiện tự nhiên và cơ sở vật chất để sống, làm việc và nghỉ ngơi Hơn nữa, một môi trường văn hóa - xã hội lành mạnh và văn minh là cần thiết để hình thành nhân cách và nâng cao chất lượng cuộc sống cả về vật chất lẫn tinh thần.
Môi trường tự nhiên và xã hội đang trở thành vấn đề quan trọng hàng đầu hiện nay Ô nhiễm môi trường tự nhiên dẫn đến biến đổi khí hậu, gia tăng thiên tai và suy thoái tài nguyên, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống Đồng thời, bảo vệ môi trường xã hội cũng rất cần thiết, bao gồm việc nâng cao hiểu biết, ý thức và trách nhiệm trong mối quan hệ giữa con người Thiếu hiểu biết và ý thức bảo vệ môi trường là nguyên nhân chính của tình trạng này Do đó, cần kêu gọi sự chung tay của các cấp, ngành, tổ chức và cá nhân để bảo vệ môi trường, coi đây là vấn đề sống còn cho đất nước và nhân loại, đồng thời là yếu tố quyết định cho sự phát triển bền vững và phát triển kinh tế xã hội.
Chỉ thị số 02/2005/CT-BGD&ĐT ngày 31/01/2005 nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo vệ môi trường đối với sự sống còn của đất nước và nhân loại Đảng và Nhà nước đã chú trọng đến giáo dục bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong các cơ sở giáo dục mầm non Nhiệm vụ của các cơ sở này là giúp trẻ nhận biết môi trường xung quanh, phân biệt hành vi đúng sai liên quan đến môi trường, và hiểu cách bảo vệ môi trường Ngoài ra, giáo dục trẻ về việc chăm sóc sức khỏe bản thân, bảo vệ cây cối và động vật, cũng như hiểu biết về văn hóa và phong tục tập quán địa phương sẽ góp phần hình thành niềm tự hào và ý thức bảo tồn văn hóa dân tộc Cuối cùng, việc dạy trẻ yêu thương, quý trọng và giúp đỡ lẫn nhau sẽ giúp trẻ phát triển lối sống tích cực và thân thiện với môi trường.
Bộ Giáo dục đã triển khai chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giai đoạn 2016 - 2020, với mục tiêu xây dựng môi trường thân thiện tại các trường mầm non Môi trường này bao gồm môi trường tâm lý - xã hội, thiên nhiên và vật chất Môi trường tâm lý xã hội tập trung vào việc tạo ra các mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau, giúp trẻ cảm thấy an toàn, được yêu thương và đối xử công bằng Điều này bao gồm việc lắng nghe, chia sẻ cảm xúc và tạo ra mối quan hệ thân thiện giữa cán bộ, giáo viên và cha mẹ trẻ Môi trường thiên nhiên cũng rất quan trọng, mang lại cho trẻ cảm giác an toàn và gần gũi với thiên nhiên, điều này có ảnh hưởng tích cực đến cảm xúc và hành vi của trẻ.
Hoạt động giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình là rất quan trọng, giúp trẻ nhận thức và giữ gìn môi trường từ những việc nhỏ nhất Việc học thông qua thực hành và các chủ đề gần gũi như gia đình giúp trẻ dễ tiếp thu kiến thức, hình thành kỹ năng và phẩm chất cần thiết Ở độ tuổi này, trí tưởng tượng và tư duy của trẻ phát triển mạnh, vì vậy giáo viên cần định hướng và tạo ra các tình huống học tập liên quan đến gia đình để trẻ xử lý vấn đề bảo vệ môi trường Giáo viên có thể khuyến khích trẻ tham gia vào các cuộc trò chuyện và thiết kế trò chơi giáo dục, giúp trẻ cảm thấy hứng thú và ghi nhớ lâu hơn về ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên và xã hội.
Tại các trường mầm non hiện nay, giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ em chưa đạt được kết quả như mong đợi do cơ sở vật chất thiếu thốn và không đảm bảo an toàn, vệ sinh cho trẻ khám phá Sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vẫn chưa hiệu quả Mặc dù đã có một số phương pháp giáo dục thông qua các chủ đề thực hành, nhưng chúng vẫn còn hạn chế và thường theo khuôn mẫu của giáo viên.
Dựa trên những lý do đã nêu, tôi quyết định chọn đề tài “Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình” làm nội dung nghiên cứu cho khóa luận của mình.
Mục tiêu nghiên cứu
Dựa trên lý luận và thực tiễn, bài viết đề xuất các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình Mục tiêu là nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non, giúp trẻ trở thành lực lượng kế thừa với ý thức bảo vệ môi trường Qua đó, trẻ sẽ biết sống tích cực và thân thiện với môi trường, góp phần hình thành những công dân có trách nhiệm trong việc giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên.
Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
- Khảo sát thực trạng về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
- Đề xuất một số biện pháp về giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
Phương pháp nghiên cứu
5.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Phân tích và tổng hợp các tài liệu lý luận liên quan đến giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình là cần thiết để nâng cao nhận thức và trách nhiệm của trẻ nhỏ Việc kết hợp giáo dục môi trường trong bối cảnh gia đình giúp trẻ hình thành thói quen bảo vệ môi trường từ sớm, đồng thời tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả.
5.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1 Phương pháp quan sát Đây là phương pháp xuyên suốt quá trình từ khi xác định thực trạng đến khi làm thực nghiệm
Chúng tôi áp dụng phương pháp quan sát để đánh giá thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ em 5-6 tuổi, tập trung vào chủ đề gia đình và những biến đổi xảy ra trong quá trình thực nghiệm.
Chúng tôi đã thảo luận về các phương pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ em từ 5-6 tuổi, tập trung vào chủ đề gia đình Giáo viên mầm non đã áp dụng những hoạt động giáo dục sáng tạo nhằm nâng cao nhận thức về môi trường cho trẻ nhỏ trong bối cảnh gia đình.
5.2.3 Phương pháp điều tra Anket
Bài viết này nhằm thu thập ý kiến và nhận thức của giáo viên mầm non cũng như phụ huynh học sinh về các phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi, thông qua chủ đề gia đình.
5.2.4 Phương pháp nghiên cứu sản phẩm
Nghiên cứu sản phẩm cho thấy sự hứng thú của trẻ em đối với các sản phẩm thân thiện với môi trường Qua đó, không chỉ nhận diện được sự quan tâm của trẻ mà còn phản ánh thái độ bảo vệ môi trường của các em thông qua những sản phẩm mà các em tạo ra.
5.2.5 Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Sử dụng các biện pháp hướng dẫn tổ chức giúp trẻ thể hiện sự hứng thú với những sản phẩm tự tay làm, từ đó góp phần bảo vệ môi trường và đánh giá hiệu quả của các biện pháp đã được đề xuất.
5.2.6 Phương pháp thống kê toán học
Để xử lý các số liệu nghiên cứu, cần tổng hợp dữ liệu, tính toán phần trăm, độ lệch chuẩn và lập biểu bảng Từ những phân tích này, có thể đưa ra những nhận xét và đánh giá chính xác, giúp lý giải nguyên nhân và đề xuất các biện pháp tổ chức hợp lý và hiệu quả hơn.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Làm rõ cơ sở lý luận về một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
Nghiên cứu này làm phong phú thêm lý luận về các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi, đặc biệt thông qua chủ đề gia đình.
Đề tài này cung cấp các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình, nhằm nâng cao nhận thức và hành động bảo vệ môi trường trong cộng đồng Đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho sinh viên ngành giáo dục mầm non và giáo viên mầm non, giúp họ hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ nhỏ.
Cấu trúc của khóa luận
Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài
Môi trường đang trở thành một vấn đề toàn cầu cấp bách, với sự phát triển kinh tế nhanh chóng và gia tăng dân số trong vài thập kỷ qua đã dẫn đến biến đổi nghiêm trọng của môi trường tự nhiên Nhiều tài nguyên thiên nhiên đã bị cạn kiệt, hệ sinh thái bị tàn phá và sự cân bằng tự nhiên bị rối loạn Đồng thời, môi trường xã hội cũng đang suy thoái, với sự gia tăng các tệ nạn xã hội như bạo lực gia đình, bạo lực học đường và xung đột kinh tế Giáo dục môi trường là một biện pháp hiệu quả, giúp nâng cao nhận thức về việc khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên cũng như mối quan hệ giữa con người Thuật ngữ "Giáo dục môi trường" lần đầu tiên được sử dụng tại cuộc họp của Liên hiệp quốc vào năm 1984 ở Paris.
Hiện nay, giáo dục bảo vệ môi trường đang được nhiều nhà khoa học và quốc gia trên thế giới quan tâm nghiên cứu Tại Hội nghị môi trường ở Moscow năm 1987, UNEP và UNESCO đã nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục môi trường trong việc nâng cao nhận thức của công chúng về mối quan hệ giữa chất lượng môi trường và nhu cầu ngày càng tăng Nếu không cải thiện hiểu biết này, việc giảm thiểu nguy cơ môi trường sẽ trở nên khó khăn hơn Hành động của con người phụ thuộc vào động cơ, mà động cơ lại gắn liền với nhận thức và trình độ hiểu biết Do đó, giáo dục môi trường là phương tiện thiết yếu để nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.
Hội nghị quốc tế về Giáo dục môi trường của Liên hợp quốc năm 1977 tại Tbilisi đã định nghĩa giáo dục môi trường là quá trình giúp cá nhân và cộng đồng hiểu rõ về sự phức tạp của môi trường tự nhiên và nhân tạo, được hình thành từ nhiều yếu tố sinh học, lý học, xã hội, kinh tế và văn hóa Mục tiêu của giáo dục môi trường là cung cấp kiến thức, nâng cao nhận thức về giá trị, thái độ và kỹ năng thực hành, từ đó khuyến khích mọi người tham gia một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề môi trường cũng như quản lý chất lượng môi trường.
Tại hội nghị thượng đỉnh Rio de Janeiro năm 1992, các vấn đề môi trường đã được thảo luận rộng rãi, với nhiều công bố liên quan đến giáo dục môi trường Một trong những kết quả quan trọng là sự đồng thuận rằng giáo dục và môi trường cần được tích hợp trong cả hình thức học chính thức và không chính thức Các chính phủ được khuyến nghị nỗ lực cập nhật hoặc xây dựng các chiến lược để đưa môi trường và phát triển trở thành vấn đề trung tâm trong tất cả các cấp giáo dục.
Hiện nay, giáo dục môi trường được lồng ghép vào chương trình giáo dục của tất cả các cấp học ở hầu hết các nước trên thế giới
Bungari xây dựng chương trình khoa học cho tất cả các cấp học dựa trên tư tưởng chủ đạo “Con người và môi trường” Chương trình học cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản và dễ hiểu về môi trường xung quanh, bao gồm trường mầm non, làng mạc, thôn xóm, địa phương, đường xá, giao thông, vườn cây, rừng, nước, lửa, cũng như các loại động vật có ích và có hại.
Tại Nhật Bản, giáo dục môi trường tập trung chủ yếu vào việc chống ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe Nội dung này được tích hợp vào tất cả các môn học ở các cấp học khác nhau, nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của học sinh đối với môi trường.
Tại Singapore, các trường đại học tổng hợp, đại học bách khoa và học viện giáo dục triển khai chương trình giảng dạy môi trường một cách hiệu quả, đi kèm với các quy định pháp luật Các trường đại học thành lập ủy ban tư vấn cho chính phủ về các vấn đề môi trường, nhằm đề xuất chính sách kịp thời và phù hợp Đồng thời, họ cũng chú trọng vào các dự án như "Thành phố sạch và xanh", "Nguồn gốc ô nhiễm không khí và kiểm soát", "Quản lý chất thải nguy hiểm", và "Bảo quản, lọc và xử lý nước thải".
Môi trường xã hội hiện nay đang đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng, trong đó các mối quan hệ giữa con người bị ảnh hưởng bởi nền kinh tế và sự thiếu đoàn kết Hệ quả của tình trạng này là sự gia tăng của các hành vi tiêu cực như trộm cắp, cướp giật và sự vô cảm Bên cạnh đó, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã làm gia tăng căng thẳng toàn cầu thông qua các biện pháp thuế và trừng phạt lẫn nhau Một sự kiện chấn động khác là vụ tấn công khủng bố ở New Zealand vào ngày 15/03/2019, gây thiệt mạng cho hàng trăm người và làm nổi bật vấn đề thù hằn tôn giáo, bạo lực súng đạn, cũng như việc kiểm soát súng trong xã hội.
Theo Ruth A Wilson, tác giả cuốn The Project Approach, việc bồi dưỡng cảm giác qua các giác quan về thế giới tự nhiên là rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ em nhằm bảo vệ hành tinh Trái đất Bài viết không chỉ cung cấp cơ sở lý luận cho việc tích hợp giáo dục môi trường vào giáo dục mầm non mà còn đưa ra những hướng dẫn thực tế và đề xuất nội dung để phát triển chương trình giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non.
Nghiên cứu của Elizabeth Yvonne Shaw Boileau trong cuốn "Environmental Awareness" chỉ ra rằng học tập ngoài trời và giáo dục môi trường mang lại nhiều lợi ích cho trẻ em, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển trí thông minh tự nhiên Điều này bao gồm khả năng nhận biết và phân loại thực vật, khoáng chất, cũng như các loài động vật, từ đá, cỏ đến tất cả các loại thực vật và động vật.
Nghiên cứu của Vivien M Talisayon chỉ ra rằng giáo dục môi trường là lĩnh vực khoa học giáo dục gắn bó chặt chẽ với cộng đồng Việc tiếp cận giáo dục môi trường không chỉ mang lại nhiều nguồn lực phong phú và chi phí thấp, mà còn đáp ứng nhu cầu học hỏi của trẻ em Điều này giúp nâng cao hiểu biết và ý thức của trẻ về môi trường sống, từ đó chuẩn bị cho trẻ trở thành công dân tốt trong tương lai.
Mặc dù hình thức và phương pháp giáo dục môi trường khác nhau giữa các quốc gia, sự cần thiết và tính cấp bách của giáo dục môi trường trong trường mầm non và cộng đồng xã hội là điều không thể phủ nhận Tuy nhiên, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình vẫn chưa được các nhà nghiên cứu quốc tế chú trọng.
1.1.1.2 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam Ở Việt Nam vấn đề giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đã được chú trọng và nghiên cứu từ những thập niên 60 của thế kỷ trước
Hồ Chủ tịch đã khởi xướng Tết trồng cây nhằm bảo vệ môi trường xanh sạch Khái niệm giáo dục môi trường được chú trọng từ cuối thập niên 70, nhưng chủ yếu chỉ ở cấp học phổ thông Từ năm 1982-1983, khoa học địa lý trường Đại học Sư phạm đã đưa môn bảo vệ tự nhiên, hiện nay là giáo dục môi trường, vào chương trình đào tạo Hiện nay, hoạt động giáo dục môi trường diễn ra mạnh mẽ, không chỉ qua các phương tiện thông tin đại chúng đa dạng mà còn hướng đến quần chúng nhân dân.
Kể từ năm 1996, giáo dục môi trường đã được tích hợp vào chương trình học tại tất cả các trường, nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh Nội dung giáo dục này không chỉ được lồng ghép trong các môn học mà còn nhận được sự quan tâm đáng kể từ Đảng và chính phủ.
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
1.1.2.1 Khái niệm giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua chủ đề gia đình a Khái niệm giáo dục
Giáo dục, từ tiếng Anh "Education", có nguồn gốc từ tiếng Latin "Educare", nghĩa là "làm bộc lộ ra", thể hiện quá trình phát triển khả năng tiềm ẩn của người học Giáo dục bao gồm dạy học và giáo dục, trong đó dạy học là một phần quan trọng cho sự phát triển trí tuệ và nhân cách của học sinh Quá trình này gồm các yếu tố có quan hệ biện chứng như mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá Về khái niệm ý thức, theo tâm lý học, ý thức là hình thức phản ánh tâm lý cao nhất chỉ có ở con người, phản ánh bằng ngôn ngữ những gì con người tiếp thu từ thế giới Theo triết học Mác – Lênin, ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất khách quan vào bộ óc con người, có mối quan hệ hữu cơ với vật chất Ý thức và tâm lý đều phản ánh hiện thực khách quan của não, nhưng ý thức ở cấp độ cao hơn, cho phép con người tự phản ánh trong trạng thái khỏe mạnh và tỉnh táo.
Môi trường là một thuật ngữ phổ biến, nhưng khái niệm về môi trường vẫn chưa được thống nhất Các nhà nghiên cứu phân chia môi trường tự nhiên thành hai loại: môi trường vô sinh và môi trường hữu sinh Môi trường vô sinh bao gồm các yếu tố không sống như vật lý, hóa học, đất, nước, không khí, văn hóa và các hiện tượng tự nhiên Trong khi đó, môi trường hữu sinh bao gồm các thực thể sống như động vật, thực vật và sinh vật Theo các thành phần tự nhiên, môi trường có thể được chia thành môi trường đất, môi trường nước, môi trường không khí và môi trường sinh vật.
Theo UNESCO (1981), môi trường sống do con người tạo ra bao gồm cả môi trường tự nhiên và môi trường xã hội, nơi con người sinh sống và lao động để khai thác tài nguyên nhằm thỏa mãn nhu cầu Điều này cho thấy mối quan hệ chặt chẽ và hài hòa giữa con người, xã hội và thiên nhiên.
Khái niệm môi trường trong Luật bảo vệ môi trường Việt Nam, được thông qua vào ngày 29 tháng 11 năm 2005, bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo ảnh hưởng đến đời sống và sự phát triển của con người và sinh vật Gần đây, khái niệm này đã được mở rộng thành "Môi trường và phát triển bền vững", nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường, nhằm đạt được sự hài hòa lâu dài và bền vững giữa sản xuất và môi trường sống.
Từ những phân tích trên, khái niệm môi trường được hiểu như sau:
Môi trường bao gồm tất cả các hệ thống tự nhiên và xã hội do con người tạo ra, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau Nó bao quanh con người và ảnh hưởng đến sự tồn tại cũng như sự phát triển của con người và thiên nhiên Bảo vệ môi trường là việc duy trì và bảo vệ các hệ thống này để đảm bảo sự cân bằng và bền vững cho cả con người và hệ sinh thái.
Khái niệm "Bảo vệ môi trường" lần đầu tiên được trình bày vào năm 1913, nhấn mạnh ý muốn chung nhằm bảo tồn di sản thiên nhiên và chăm sóc chúng Qua thời gian, nội dung của khái niệm này đã được mở rộng, không chỉ bao gồm việc bảo tồn các loài hiếm và đặc hữu mà còn nhấn mạnh việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên Bảo vệ môi trường còn liên quan đến việc ngăn chặn ô nhiễm, giữ gìn và làm giàu tài nguyên thiên nhiên, cũng như bảo tồn các phong cảnh, di tích lịch sử và văn hóa của dân tộc và nhân loại.
Ngày nay, sự bùng nổ dân số và nhu cầu khai thác tài nguyên ngày càng gia tăng, cùng với tác động của cách mạng khoa học - công nghệ, đã làm cho việc bảo vệ môi trường trở nên cần thiết hơn bao giờ hết Bảo vệ môi trường hiện nay không chỉ bao gồm việc sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên mà còn phải duy trì sự cân bằng sinh thái Sử dụng hợp lý tài nguyên có nghĩa là tiết kiệm, không lãng phí và đạt hiệu quả cao, đồng thời áp dụng các phương án tối ưu dựa trên quy luật phát triển của môi trường để khai thác tài nguyên một cách bền vững Ngoài ra, việc cải tạo và phục hồi các nguồn tài nguyên đã bị cạn kiệt cũng là một phần quan trọng trong chiến lược bảo vệ môi trường hiện đại.
Bảo vệ môi trường là một mục tiêu chung nhằm sử dụng hợp lý và phục hồi các nguồn tài nguyên thiên nhiên Điều này bao gồm việc bảo vệ đa dạng sinh học, duy trì cân bằng sinh thái, ngăn chặn suy thoái và ô nhiễm môi trường, đồng thời giúp con người sống theo các giá trị đạo đức.
Chủ đề trong giáo dục mầm non là nội dung kiến thức và kỹ năng phản ánh một vấn đề mà trẻ em có thể khám phá và học hỏi theo nhiều cách khác nhau Việc này được thực hiện dưới sự tổ chức và hướng dẫn của giáo viên trong khoảng thời gian phù hợp.
Chủ đề có thể được phân loại thành nhiều cấp độ, từ rộng lớn đến hẹp, với khả năng bao gồm nhiều khía cạnh khác nhau Các chủ đề này có thể mang tính trừu tượng hoặc cụ thể, phản ánh cả những đặc điểm địa phương lẫn những vấn đề chung Một ví dụ điển hình là khái niệm gia đình, thể hiện sự đa dạng trong cách hiểu và giá trị văn hóa của mỗi cộng đồng.
Gia đình là một nhóm xã hội được hình thành từ hôn nhân và quan hệ huyết thống, trong đó các thành viên gắn bó với nhau qua trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ Những mối quan hệ này được pháp luật công nhận và bảo vệ bởi nhà nước.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và nuôi dưỡng nhân cách con người, đồng thời bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống Việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ em từ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình không chỉ giúp trẻ nhận thức về tầm quan trọng của môi trường mà còn tạo ra những thói quen tốt, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.
Giáo dục môi trường, một thuật ngữ xuất hiện từ lâu, được định nghĩa trong luật giáo dục môi trường của Mỹ năm 1970 như là quá trình giúp người học hiểu mối quan hệ giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội Nó bao gồm nhận thức về các vấn đề như dân số, ô nhiễm, bảo tồn thiên nhiên, và phát triển đô thị và nông thôn, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hình thành kiến thức, thái độ và hành động để giải quyết các vấn đề môi trường, bảo vệ và cải thiện môi trường sống.
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình là một quá trình có kế hoạch, sử dụng các hoạt động học tập, vui chơi và trò chơi đóng vai Qua các trải nghiệm liên quan đến gia đình, trẻ sẽ được rèn luyện thói quen giữ gìn môi trường tự nhiên xanh sạch đẹp, từ ý thức đến hành động Đồng thời, giáo viên cũng hướng dẫn trẻ bảo vệ môi trường xã hội, duy trì mối quan hệ tốt đẹp giữa con người và thiên nhiên Việc giáo dục đạo đức, tình yêu thương gia đình và thiên nhiên, cũng như phòng tránh các tệ nạn xã hội là những yếu tố quan trọng trong quá trình này.
1.2.2.2 Ý nghĩa của giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non 5-6 tuổi đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người Với hơn 10.000 trường mầm non và gần 3 triệu trẻ em trên cả nước, việc trang bị kiến thức và kỹ năng về bảo vệ môi trường cho lứa tuổi này không chỉ có ý nghĩa lớn lao mà còn góp phần phát triển toàn diện trẻ em về trí tuệ, đạo đức, lao động và thẩm mỹ.
Khái niệm biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
1.1.3.1 Khái niệm biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi
Theo từ điển Tiếng Việt, “Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể”
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, “Biện pháp là cách làm, cách thức tiến hành một vấn đề cụ thể nào đó”
Biện pháp được hiểu là phương pháp cụ thể để giải quyết vấn đề hoặc nhiệm vụ, nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
Trong quá trình sư phạm, các biện pháp giáo dục trẻ không chỉ là công cụ mà còn là thành tố quan trọng của quá trình giáo dục Do đó, những biện pháp này cần tuân thủ các quy luật chung trong việc tổ chức và triển khai quá trình giáo dục.
- Biện pháp giáo dục có mục đích hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ
- Biện pháp giáo dục gắn liền với nội dung giáo dục, tức là gắn liền với nội dung các hoạt động của trẻ ở trường mầm non
Biện pháp giáo dục gắn liền với các điều kiện và phương tiện giáo dục, bao gồm các hoạt động đa dạng của trẻ và các sản phẩm vật chất, tinh thần được sử dụng trong quá trình giáo dục.
Biện pháp giáo dục gắn liền với các hình thức giáo dục, mỗi hình thức sẽ yêu cầu những biện pháp giáo dục tương ứng để đạt hiệu quả tối ưu.
Biện pháp giáo dục là phương thức hoạt động cụ thể của giáo viên và trẻ, nhằm đạt được mục tiêu giáo dục Đặc biệt, trong giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi, biện pháp này cần hướng tới việc hình thành hiểu biết, kỹ năng và thái độ đúng đắn về bảo vệ môi trường Đồng thời, các biện pháp phải liên kết chặt chẽ với nội dung, điều kiện, phương tiện và hình thức giáo dục để đảm bảo hiệu quả trong việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ.
Để giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ, cần thiết lập mối liên hệ chặt chẽ giữa giáo viên và trẻ Giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn và tạo cơ hội cho trẻ tham gia vào các hoạt động, trong khi trẻ cần chủ động và tích cực tham gia để tiếp thu tri thức, củng cố và phát triển kỹ năng của mình.
Biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi là phương thức hoạt động kết hợp giữa giáo viên và trẻ, nhằm hình thành và phát triển những hiểu biết, kỹ năng và thái độ đúng đắn về bảo vệ môi trường Qua đó, trẻ sẽ phát triển nhu cầu tự giác thực hiện các hoạt động giữ gìn và bảo vệ môi trường tự nhiên cũng như môi trường xã hội.
1.1.3.2 Biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
Giáo dục trẻ, đặc biệt là ý thức bảo vệ môi trường, có thể thực hiện qua nhiều phương pháp và hình thức khác nhau Dù sử dụng phương tiện nào, các biện pháp giáo dục cần đảm bảo các nhiệm vụ và nội dung giáo dục để đạt được mục tiêu ban đầu.
Chủ đề gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên và xã hội cho trẻ em Trong luận văn này, chúng tôi sử dụng chủ đề gia đình như một phương tiện hiệu quả để nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho trẻ từ 5-6 tuổi.
Dựa trên khái niệm về biện pháp giáo dục và giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, có thể xác định các biện pháp giáo dục cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình Việc tích hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường vào các hoạt động gia đình sẽ giúp trẻ phát triển nhận thức và thói quen bảo vệ môi trường từ sớm.
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình là một phương pháp hiệu quả, kết nối giáo viên và trẻ trong quá trình học tập Mục tiêu là giúp trẻ hình thành kiến thức, kỹ năng và thái độ tích cực đối với bảo vệ môi trường Qua đó, trẻ sẽ phát triển nhu cầu tự giác thực hiện các hành động bảo vệ môi trường, góp phần gìn giữ môi trường cho bản thân và xã hội.
Để giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình, cần tuân thủ các quy luật chung của quá trình giáo dục Việc lựa chọn và thiết kế các biện pháp giáo dục phải dựa trên mục đích, nội dung, nhiệm vụ, hình thức và phương tiện phù hợp để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ trong độ tuổi này.
Cơ sở thực tiễn của đề tài
1.2.1 Mục đích khảo sát thực trạng
- Xác định thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
- Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó
1.2.2 Đối tượng khảo sát thực trạng Để đánh giá thực trạng giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình, chúng tôi tiến hành điều tra trẻ ở các lớp mẫu giáo lớn và các giáo viên đã và đang giảng dạy ở lớp mẫu giáo lớn trường mầm non Sao Mai - thị xã Phú Thọ - tỉnh Phú Thọ
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát 18 giáo viên, tất cả đều có trình độ từ trung cấp đến đại học Đặc biệt, 70% trong số đó sở hữu trình độ cao đẳng và đại học, cho thấy chất lượng đội ngũ giáo viên rất cao.
- Về trẻ: Tất cả các trẻ ở trường đều mạnh khỏe, tâm sinh lý phát triển bình thường, các cháu đều được gia đình và nhà trường quan tâm
- Tìm hiểu cách thức tổ chức của giáo viên trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
- Sự hiểu biết và thái độ của trẻ về vấn đề bảo vệ môi trường
- Sự thực hiện các hoạt động nhằm thể hiện bảo vệ môi trường
1.2.4 Cách tiến hành khảo sát Để đảm bảo cho việc đánh giá kết quả thực trạng được khách quan và chính xác, chúng tôi đã sử dụng phối hợp nhiều phương pháp để thu thập, xử lý thông tin:
Phương pháp quan sát là một phần quan trọng trong quá trình nghiên cứu, từ việc xác định thực trạng đến thực nghiệm Chúng tôi đã tiến hành quan sát tại lớp mẫu giáo lớn để tìm hiểu cách giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi, đồng thời ghi nhận những hành vi và thái độ của trẻ trong các hoạt động liên quan.
- Phương pháp đàm thoại: Đàm thoại với giáo viên về các quy trình, cách cách giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi
- Phương pháp điều tra bằng Anket:
Chúng tôi phát phiếu điều tra cho các giáo viên để lấy ý kiến của họ về cách giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi
1.2.5 Tiêu chí và thang đánh giá
Hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non được chúng tôi đánh giá theo các tiêu chí sau:
Tiêu chí 1: Sự hiểu biết về vấn đề bảo vệ môi trường của trẻ thông qua chủ đề gia đình
Trẻ em hình thành khái niệm về môi trường gia đình thông qua việc hiểu mối quan hệ giữa các thành viên và thiên nhiên Các em có khả năng đọc tên và mô tả đặc điểm của những người thân trong gia đình, nhận biết công việc hàng ngày của mỗi thành viên Trẻ cũng biết địa chỉ gia đình và hiểu rằng các thành viên sống chung trong một nhà Hơn nữa, trẻ hiểu công dụng và chất liệu của các đồ dùng trong gia đình, đồng thời nhận biết các loại cây, rau củ, cách chăm sóc chúng và giá trị dinh dưỡng mà chúng mang lại.
- Trẻ hiểu được các yếu tố gây ô nhiễm môi trường trong gia đình
- Trẻ biết lợi ích của việc bảo vệ môi trường
- Trẻ kể tên và biết được các hoạt động, việc làm để bảo vệ môi trường
Tiêu chí 2: Kỹ năng trong các hoạt động bảo vệ môi trường của trẻ
- Trẻ có hành động bảo vệ môi trường phù hợp với lứa tuổi, các hoạt động của trẻ được thực hiện chính xác, nhanh nhẹn, linh hoạt, khéo léo
Trẻ em cần phát triển kỹ năng chào hỏi và xưng hô phù hợp với truyền thống gia đình và chuẩn mực văn hóa Việc phân biệt các mối quan hệ và cách xưng hô giữa các thành viên trong gia đình là rất quan trọng để tạo dựng sự tôn trọng và gắn kết.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ phân biệt và so sánh công dụng cũng như chất liệu của các đồ dùng trong gia đình, các kiểu nhà và các phòng trong ngôi nhà Đồng thời, chúng ta cũng sẽ tìm hiểu cách phân loại các loại cây và rau củ được trồng trong gia đình, nhằm giúp bạn có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về không gian sống và nguồn thực phẩm tự cung tự cấp.
- Trẻ có kỹ năng tốt trong các hoạt động, biết làm gì và cần làm gì để bảo vệ môi trường trong gia đình
- Trẻ có kỹ năng xử lý các tình huống khi tham gia hoạt động bảo vệ môi trường trong gia đình
Tiêu chí 3: Thái độ của trẻ rất vui vẻ, hứng thú khi tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường thông qua chủ đề gia đình
- Trẻ yêu thương, kính trọng, nghe lời ông bà, bố mẹ, quan tâm tới gia đình, biết nhường nhịn em nhỏ
- Trẻ đoàn kết, phối hợp với bạn trong các hoạt động, nghe lời cô giáo
- Giữ gìn và sử dụng đồ dùng trong gia đình, trong lớp học ngăn nắp, sạch sẽ
- Trẻ rất thích các hoạt động nhằm bảo vệ môi trường, tích cực và hứng thú tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường
- Từ các hoạt động, trẻ thêm yêu thiên nhiên, biết quý trọng và bảo vệ môi trường
1.2.5.2 Cách đánh giá và thang đánh giá
+ Mức độ 3: (trung bình) 1 điểm
Cụ thể với từng mức độ như sau:
Trẻ em cần nắm vững khái niệm về môi trường, hiểu mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình và giữa con người với thiên nhiên Các em có khả năng đọc tên và mô tả đặc điểm của người thân, cũng như nhận biết công việc hằng ngày của từng thành viên trong gia đình Trẻ cũng biết địa chỉ gia đình và rằng các thành viên sống chung trong một nhà Bên cạnh đó, các em hiểu công dụng và chất liệu của đồ dùng trong gia đình, nhận biết các loại cây, rau củ, và cách chăm sóc chúng để đảm bảo dinh dưỡng Trẻ em cũng cần hiểu các yếu tố gây ô nhiễm môi trường trong gia đình và nêu ra lợi ích của việc bảo vệ môi trường đối với cuộc sống của mình và mọi người xung quanh Cuối cùng, trẻ có thể kể tên các hoạt động và việc làm cụ thể để bảo vệ môi trường.
Trẻ em phát triển kỹ năng bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động gia đình, thể hiện sự nhanh nhẹn, linh hoạt và khéo léo Các em biết chào hỏi và xưng hô phù hợp với truyền thống gia đình, đồng thời phân biệt các mối quan hệ giữa các thành viên Trẻ cũng có khả năng phân tích công dụng và chất liệu của đồ dùng trong gia đình, nhận diện kiểu nhà, phòng trong nhà, cũng như các loại cây và rau củ trồng trong gia đình Ngoài ra, trẻ nắm rõ các hành động cần thiết để bảo vệ môi trường và xử lý tình huống khi tham gia vào các hoạt động này.
Trẻ em thể hiện tình yêu thương và sự kính trọng đối với ông bà, bố mẹ, đồng thời quan tâm đến gia đình và biết nhường nhịn em nhỏ Các em cũng thể hiện sự đoàn kết và hợp tác với bạn bè trong các hoạt động, lắng nghe lời giáo viên Việc giữ gìn và sử dụng đồ dùng trong gia đình và lớp học một cách ngăn nắp, sạch sẽ là điều quan trọng Ngoài ra, trẻ rất thích tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, từ đó hình thành tình yêu thiên nhiên và ý thức quý trọng, bảo vệ môi trường sống xung quanh.
Trẻ em hiểu khái niệm môi trường và mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình cũng như giữa con người với thiên nhiên Trẻ có thể nêu tên và đặc điểm của những người thân trong gia đình, đồng thời nhận biết các công việc hằng ngày của họ Trẻ cũng biết địa chỉ gia đình và rằng các thành viên sống chung trong một nhà Ngoài ra, trẻ hiểu công dụng và chất liệu của một số đồ dùng trong gia đình, nhận diện các loại cây, rau củ, và biết cách chăm sóc chúng Trẻ nắm bắt được các yếu tố gây ô nhiễm môi trường và lợi ích của việc bảo vệ môi trường đối với cuộc sống Cuối cùng, trẻ có thể kể tên một số hoạt động để bảo vệ môi trường.
Trẻ em đã phát triển kỹ năng và hành động phù hợp với lứa tuổi trong các hoạt động bảo vệ môi trường tại gia đình, tuy nhiên, tốc độ thực hiện còn chậm Trẻ biết chào hỏi và xưng hô theo truyền thống gia đình, cũng như phân biệt một số mối quan hệ giữa các thành viên Ngoài ra, trẻ có khả năng so sánh công dụng và chất liệu của một số đồ dùng trong gia đình, nhận biết các kiểu nhà và các phòng trong nhà, cũng như phân biệt một số loại cây và rau củ trồng trong gia đình Mặc dù trẻ đã có kỹ năng trong các hoạt động bảo vệ môi trường, nhưng vẫn cần cải thiện khả năng xử lý tình huống khi tham gia các hoạt động này.
Trẻ em thể hiện tình yêu thương và sự kính trọng đối với ông bà, bố mẹ, đồng thời quan tâm đến gia đình Các em đã biết đoàn kết, phối hợp với bạn bè trong các hoạt động và lắng nghe lời giáo viên Tuy nhiên, trẻ vẫn chưa biết cách giữ gìn và sử dụng đồ dùng trong gia đình cũng như lớp học một cách ngăn nắp và sạch sẽ Bên cạnh đó, trẻ rất thích tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, từ đó hình thành tình yêu thiên nhiên và ý thức quý trọng, bảo vệ môi trường sống xung quanh.
Trẻ em đã có những khái niệm cơ bản về môi trường và biết tên cùng một số đặc điểm của các thành viên trong gia đình, nhưng vẫn chưa nắm rõ mối quan hệ giữa họ và thiên nhiên Trẻ chưa hiểu rõ công việc hàng ngày của từng thành viên trong gia đình và chưa biết địa chỉ cụ thể của gia đình, chỉ biết rằng tất cả sống trong cùng một nhà Mặc dù trẻ biết một số công dụng và chất liệu của đồ dùng trong gia đình cũng như các loại cây, rau củ trồng, nhưng chưa biết cách chăm sóc chúng và dinh dưỡng cần thiết Hơn nữa, trẻ chưa nhận thức được các yếu tố gây ô nhiễm môi trường trong gia đình và chưa hiểu lợi ích của việc bảo vệ môi trường đối với cuộc sống của mình và mọi người xung quanh Cuối cùng, trẻ cũng chưa biết đến các hoạt động cụ thể để bảo vệ môi trường.
Trẻ em đã có một số kỹ năng và hành động phù hợp với lứa tuổi trong việc bảo vệ môi trường gia đình, nhưng vẫn chưa chính xác Chúng chưa biết cách chào hỏi và xưng hô phù hợp với truyền thống gia đình và văn hóa, cũng như chưa phân biệt được các mối quan hệ và cách xưng hô giữa các thành viên Hơn nữa, trẻ chưa thể so sánh công dụng và chất liệu của đồ dùng trong gia đình, các kiểu nhà và phòng, cũng như chưa nhận diện được một số loại cây và rau củ trồng trong gia đình Ngoài ra, trẻ em cũng thiếu kỹ năng trong các hoạt động bảo vệ môi trường, chưa biết cần làm gì để góp phần bảo vệ môi trường trong gia đình, và chưa có khả năng xử lý tình huống khi tham gia các hoạt động này.
Đề xuất một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI THÔNG QUA CHỦ ĐỀ GIA ĐÌNH
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài
Môi trường đang trở thành một vấn đề toàn cầu quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế nhanh chóng và gia tăng dân số trong vài thập kỷ qua Sự biến đổi môi trường tự nhiên chưa từng thấy đã dẫn đến cạn kiệt tài nguyên, tàn phá hệ sinh thái và rối loạn cân bằng tự nhiên Đồng thời, môi trường xã hội cũng đang suy thoái, với sự gia tăng các tệ nạn như bạo lực gia đình, bạo lực học đường và xung đột kinh tế Giáo dục môi trường được coi là một giải pháp hiệu quả để nâng cao nhận thức về việc khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, cũng như duy trì các mối quan hệ xã hội tích cực Thuật ngữ “Giáo dục môi trường” lần đầu tiên được sử dụng tại cuộc họp của Liên hiệp quốc vào năm 1984 ở Paris.
Giáo dục bảo vệ môi trường đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà khoa học và quốc gia trên toàn thế giới Tại Hội nghị môi trường ở Moscow năm 1987, UNEP và UNESCO nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục môi trường trong việc nâng cao nhận thức của công chúng về mối liên hệ giữa chất lượng môi trường và nhu cầu ngày càng tăng của con người Nếu không cải thiện hiểu biết này, việc giảm thiểu các nguy cơ môi trường sẽ trở nên khó khăn hơn Hành động của con người phụ thuộc vào động cơ, mà động cơ lại dựa vào nhận thức và trình độ hiểu biết của họ Vì vậy, giáo dục môi trường là phương tiện thiết yếu để mọi người nâng cao hiểu biết về môi trường.
Hội nghị quốc tế về Giáo dục môi trường của Liên hợp quốc tại Tbilisi năm 1977 đã định nghĩa Giáo dục môi trường là quá trình giúp cá nhân và cộng đồng hiểu rõ sự phức tạp của môi trường tự nhiên và nhân tạo, được hình thành từ sự tương tác của nhiều yếu tố sinh học, lý học, xã hội, kinh tế và văn hóa Mục tiêu của giáo dục môi trường là trang bị cho họ kiến thức, nhận thức về giá trị, thái độ và kỹ năng thực hành, từ đó khuyến khích họ tham gia một cách có trách nhiệm và hiệu quả vào việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề môi trường cũng như quản lý chất lượng môi trường.
Tại hội nghị thượng đỉnh Rio de Janeiro năm 1992, nhiều vấn đề môi trường đã được thảo luận, trong đó có sự nhấn mạnh về giáo dục môi trường Một kết quả quan trọng là sự đồng thuận rằng giáo dục và môi trường cần được tích hợp trong quá trình học tập chính thức và không chính thức Các chính phủ được kêu gọi nỗ lực cập nhật và xây dựng chiến lược để đưa môi trường và phát triển thành vấn đề trung tâm trong tất cả các cấp giáo dục.
Hiện nay, giáo dục môi trường được lồng ghép vào chương trình giáo dục của tất cả các cấp học ở hầu hết các nước trên thế giới
Bungari xây dựng chương trình khoa học cho tất cả các cấp học với tư tưởng chủ đạo "Con người và môi trường" Chương trình học cung cấp cho học sinh những kiến thức đơn giản nhưng cơ bản về môi trường xung quanh, bao gồm trường mầm non, làng mạc, địa phương, giao thông, cũng như các yếu tố tự nhiên như vườn cây, rừng, nước, lửa, và các loại động vật có ích và có hại.
Tại Nhật Bản, giáo dục môi trường tập trung vào việc chống ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe, với nội dung này được tích hợp vào tất cả các môn học ở các cấp học khác nhau.
Tại Singapore, các chương trình giảng dạy về môi trường tại các trường đại học tổng hợp, đại học bách khoa và học viện giáo dục được triển khai một cách hiệu quả, với sự hỗ trợ từ các quy định pháp luật Các trường đại học còn thành lập ủy ban tư vấn cho chính phủ để đề xuất các chính sách kịp thời và phù hợp Đồng thời, họ cũng chú trọng vào các dự án như "thành phố sạch và xanh", "nguồn gốc ô nhiễm không khí và biện pháp kiểm soát", "quản lý chất thải nguy hiểm" và "bảo quản, lọc và xử lý nước thải".
Môi trường xã hội toàn cầu hiện đang đối mặt với nhiều điểm nóng, với các mối quan hệ giữa con người bị ảnh hưởng bởi nền kinh tế và sự thiếu đoàn kết, dẫn đến các hiện tượng tiêu cực như trộm cắp và cướp giật Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, hai cường quốc kinh tế lớn nhất, diễn ra qua những lời đe dọa, áp thuế và các biện pháp trừng phạt lẫn nhau Đồng thời, vụ tấn công khủng bố tàn bạo ở New Zealand vào ngày 15/03/2019 đã làm hàng trăm người thiệt mạng, làm nổi bật vấn đề thù hằn tôn giáo, bạo lực súng đạn và nhu cầu kiểm soát súng trong xã hội.
Theo Ruth A Wilson, tác giả cuốn "The Project Approach", việc bồi dưỡng cảm giác qua các giác quan về thế giới tự nhiên là rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ em nhằm bảo vệ hành tinh Trái đất Bài viết không chỉ cung cấp cơ sở lý luận cho việc tích hợp giáo dục môi trường vào giáo dục mầm non, mà còn đưa ra những hướng dẫn thực tế cùng với đề xuất nội dung phát triển chương trình giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non.
Theo nghiên cứu của Elizabeth Yvonne Shaw Boileau, tác giả cuốn "Environmental Awareness", học tập ngoài trời và giáo dục môi trường mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho trẻ em Giáo dục môi trường không chỉ giúp phát triển trí thông minh tự nhiên mà còn nâng cao khả năng nhận biết và phân loại thực vật, khoáng chất và động vật, bao gồm cả đá, cỏ cùng các loại thực vật và động vật khác.
Nghiên cứu của Vivien M Talisayon chỉ ra rằng giáo dục môi trường là lĩnh vực khoa học giáo dục gắn bó chặt chẽ với cộng đồng Phương pháp tiếp cận này không chỉ cung cấp nhiều nguồn lực phong phú và chi phí thấp mà còn đáp ứng nhu cầu học hỏi của trẻ em Qua đó, giáo dục môi trường nâng cao hiểu biết và ý thức của trẻ về môi trường sống, chuẩn bị cho các em trở thành công dân tốt trong tương lai.
Mặc dù hình thức và phương pháp giáo dục môi trường khác nhau ở mỗi quốc gia, sự cần thiết và tính cấp bách của giáo dục môi trường trong trường mầm non và cộng đồng xã hội là điều không thể phủ nhận Tuy nhiên, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ em 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình vẫn chưa thu hút nhiều sự chú ý từ các nhà nghiên cứu trên toàn cầu.
1.1.1.2 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam Ở Việt Nam vấn đề giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đã được chú trọng và nghiên cứu từ những thập niên 60 của thế kỷ trước
Hồ Chủ tịch đã phát động Tết trồng cây nhằm bảo vệ môi trường xanh sạch Khái niệm giáo dục môi trường được chú trọng từ cuối thập niên 70, nhưng chủ yếu chỉ ở cấp học phổ thông Từ năm 1982 - 1983, khoa học địa lý tại Đại học Sư phạm đã đưa môn bảo vệ tự nhiên, nay là giáo dục môi trường, vào chương trình đào tạo Hiện nay, hoạt động giáo dục môi trường diễn ra mạnh mẽ, bao gồm việc tuyên truyền cho quần chúng thông qua các phương tiện thông tin đại chúng phong phú.
Từ năm 1996, giáo dục môi trường đã được triển khai rộng rãi trong tất cả các trường học, với nội dung giáo dục về bảo vệ môi trường được tích hợp vào chương trình học Sự quan tâm từ Đảng và chính phủ đối với việc nâng cao ý thức bảo vệ môi trường đã góp phần quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ.
Một số điều kiện khi thực hiện các biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 5-6 tuổi thông qua chủ đề gia đình
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI THÔNG QUA CHỦ ĐỀ GIA ĐÌNH
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1.1 Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài
Môi trường đang trở thành vấn đề toàn cầu cấp bách, đặc biệt do sự phát triển kinh tế nhanh chóng và gia tăng dân số trong vài thập kỷ qua Sự biến đổi của môi trường tự nhiên đã dẫn đến cạn kiệt tài nguyên, tàn phá hệ sinh thái và rối loạn cân bằng tự nhiên Đồng thời, môi trường xã hội cũng bị suy thoái với các vấn nạn như bạo lực gia đình, bạo lực học đường và xung đột kinh tế Giáo dục môi trường được coi là một trong những giải pháp hiệu quả nhất để nâng cao nhận thức về việc khai thác và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Thuật ngữ “Giáo dục môi trường” lần đầu tiên được sử dụng tại cuộc họp Liên hiệp quốc về bảo vệ môi trường ở Paris vào năm 1984.
Giáo dục bảo vệ môi trường hiện nay đang được nhiều nhà khoa học và quốc gia trên thế giới chú trọng nghiên cứu Tại Hội nghị về môi trường năm 1987 ở Moscow, do UNEP và UNESCO đồng tổ chức, đã khẳng định rằng việc nâng cao nhận thức của công chúng về mối quan hệ giữa chất lượng môi trường và nhu cầu ngày càng tăng là rất quan trọng Nếu không có sự hiểu biết này, việc giảm thiểu các nguy cơ môi trường tại địa phương và toàn cầu sẽ trở nên khó khăn Hành động của con người sẽ phụ thuộc vào nhận thức và hiểu biết về môi trường.
