Luận văn tốt nghiệp Mở đầu Thập kỷ cuối kû XX ®· chøng kiÕn nhiỊu thay ®ỉi lín vỊ mặt đời sống trị kinh tế quốc tế Đặc biệt thành tựu khoa học công nghệ, công nghệ truyền thông tin học, đà làm tăng thêm gắn kết quốc gia kinh tế Cũng thời gian này, phân công lao động xà hội đà đạt trình độ phát triển mức cao hợp tác sản xuất v-ợt khỏi biên giới quốc gia, v-ơn tới quy mô toàn giới, đạt trình độ chất l-ợng Đây xu chung, xu toàn cầu hoá Xu làm cho kinh tế quốc gia ngày phụ thuộc vào vốn, kỹ thuật, công nghệ, nguyên liệu thị tr-ờng Cuộc sống ngày chứng tỏ không n-ớc giới dù lớn dù giàu đến đâu tự sản xuất đ-ợc tất sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế đáp ứng nhu cầu Hội nhËp kinh tÕ vµ khu vùc lµ mét néi dung trình toàn cầu hoá, xu h-ớng hình thành kinh tế toàn cầu thống Nắm bắt đ-ợc tình hình kinh tế giới, từ đầu năm 1980 Đảng nhà n-ớc ta đà có chủ tr-ơng tích cực tham gia hội nhập kinh tế khu vực giới Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986 đà khởi x-ớng công đổi mà môt định h-ớng quan trọng mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế Đại hội VII (1992) lần thứ VIII (1986) tiếp tục phát triển đ-ờng lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa dạng hoá đa phương hoá quan hệ quốc tế theo tinh thần Việt Nam muốn bạn với tất n-ớc cộng đồng giới, phấn đấu hoà bình hợp, độc lập phát triển Và tích cực tham vào thể chế hợp tác khu vực quốc tế nh-: Asean, WTO, Apec, ASEM, AFTATham gia vào trình hội nhập, đ-ợc tiếp nhận thời cơ, nh-ng luôn phải đ-ơng đầu với thách thức NỊn kinh tÕ n-íc ta héi nhËp vµo nỊn kinh tế toàn cầu từ xuất phát điểm thấp, nội dung thiết chế giai đoạn đầu, cấu kinh tế bộc lộ nhiều yếu điểm, kinh tế dựa vào nông nghiệp yếu tố tự nhiên Sau đó, n-ớc sau trình hội nhập mở cửa, thiếu nhiều kinh nghiệm điều kiện tiền đề quan trọng để nâng cao khả cạnh tranh Vì có hội để đ-ợc chủ động lựa chọn mà phải chịu áp đặt nhiều Vậy làm để trình hội nhập đạt kết quả, đem lại triển vọng cho kinh tế n-ớc ta? Bám vào nguồn gốc kinh tế nông, có nhiều chủ tr-ơng hứa hẹn việc thúc phát triển sản phẩm ngành nông nghiệp trở thành mặt hàng chủ lực Sản phẩm ngành nông nghiệp trở thành mặt hàng tiêu dùng chất l-ợng n-ớc mà tham gia xuất Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp với khối l-ợng lớn, có uy tín thị tr-ờng quốc tế Hiện đà có sản phẩm nh-: gạo, cà phê, chè có vị trí định thị tr-ờng quốc tế nh-ng không kể đến sản phẩm thuỷ sản nh-: Tôm, Mực, Cá da trơnTrong thời gian vừa qua, ngành thủy sản đà có nhiều cố gắng việc đ-a sản phẩm giới thiệu với thị tr-ờng giới đà đạt thành công to lớn Với b­íc ph¸t triĨn nhanh nh­ vËy “chóng ta d¸m c¸ r»ng nã cã thĨ trë thµnh ngµnh kinh tÕ mịi nhọn thời gian tới.(Theo nghị TW V tháng 6/1993) Đ-ợc xác định trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, nh- ngành Thủy Sản n-ớc ta đứng ngành tham gia hội nhập kinh tế quốc tế khu vực Hiện nay, hoạt động ngành bao gồm: nuôi trồng, chế biến, xuất dịch vụ Thủy sản Ngành đ-ợc thức đ-a vào hoạt động từ năm 1960 sau gần 40 năm qua Thủy sản Việt Nam đà có b-ớc phát triển mạnh vững Nhịp độ tăng tr-ởng trung bình năm ngành 5% Đến năm 2000 tổng sản l-ợng thủy sản lần v-ợt số triệu tấn, sản l-ợng khai thác hải sản đạt 1,28 triệu v-ợt kế hoạch 5%; đặc biệt kim ngạch xuất thủy đạt 1,402 triệu USD, tăng 127 lần so với 1980, tăng 5,6 lần so năm1985 Song, tham gia hội nhập ngành thủy sản n-ớc ta gặp không thách thức Đơn cử nh- số vụ kiện cá da trơn ta thời gian vừa qua vụ kiện Tôm cản trở lớn n-ớc ta đ-a sản phẩm thị tr-ờng quốc tế Một thực tế sản phẩm n-ớc ta không nh- bị đ-a kiện nh-ng buồn thay bị thua kiện Tại lại nh- vậy? Vì kinh tế nuớc ta giai đoạn độ, ch-a đ-ợc coi kinh tế thị trường, giới cạnh tranh tượng cá lớn nuốt cá bé Với mong muốn tìm hiểu yêu cầu đặt cho ngành thủy sản n-ớc ta tham gia hội nhập, tìm hiểu nguyên nhân mà ngành thủy sản n-ớc ta bị ép giá mong muốn tham gia giải vấn đề kiến thức đà đ-ợc học Do em định chọn đề tài : Một số giải pháp phát triển ngành Thủy sản Việt Nam trình hội nhập kinh tế quốc tế khu vực từ đến năm 2010.Bài viết đ-ợc chia làm phần nh- sau: Ch-ơng I: Thủy sản Việt Nam với hội nhập kinh tế quốc tế khu vực Ch-ơng II: Thực trạng ngành Thủy sản Việt Nam điều kiƯn héi nhËp kinh tÕ qc tÕ vµ khu vùc Ch-ơng III: Định h-ớng giải pháp phát triển ngành Thủy sản Việt Nam trình hội nhập khu vực quốc tế đến năm 2010 Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp Bài viết đ-ợc hoàn thành nhờ có h-ớng dẫn tận tình thầy giáo, PGS.TS Phạm Văn Vận, giúp đỡ nhiệt tình Bác Đỗ Đức Hải, Anh Trần Quốc Ph-ơng bác, cô Vụ tổng hợp kinh tế quốc dân Tuy nhiên hiểu biết có hạn, kinh nghiệm ch-a có, viết tránh khỏi sai sót Em mong nhận đ-ợc đóng góp ý kiến Thầy giáo h-ớng dẫn, Cô, Bác đơn vị thực tập Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Thị Lê H-ơng Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp Ch-ơng I Thđy s¶n ViƯt Nam víi héi nhËp kinh tÕ qc tÕ vµ khu vùc I Héi nhËp khu vùc vµ quốc tế - tất yếu khách quan Khái niƯm Héi nhËp kinh tÕ qc tÕ vµ khu vùc gắn kết kinh tế n-ớc vào tổ chức hợp tác quốc tế, khu vực toàn cầu, thành viên quan hệ với theo quy định chung Hội nhập kinh tế quốc tế ngày đ-ợc hiểu việc qc gia thùc hiƯn chÝnh s¸ch kinh tÕ më, tham gia định chế kinh tế tài quốc tế, thực tự hoá th-ơng mại đầu t- N-íc ta tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tế khu vực - tất yếu khách quan Cuối kỷ XX, toàn cầu hoá đà cho thấy định kinh tế, dù đ-ợc đ-a nơi giới phải tính đến kinh tế, dù đ-ợc đ-ợc đ-a nơi giới phải tính ®Õn c¸c u tè qc tÕ Trong sù chun dịch hàng hoá, dịch vụ, ý t-ởng vốn qua biên giới quốc gia điều mẻ gia tăng việc chuyển dịch thập kỷ vừa qua tạo đột biến chất so với đà diễn tr-ớc Thế giới tập hợp láng giềng t-ơng đối tự trị gắn với mức thấp ( quan hệ th-ơng mại) nói chung ảnh h-ởng điều kiện n-ớc láng giềng khác, cần bấm nút tiếp cận đ-ợc thông tin nơi giới Trật tự quốc tế chuyển trở thành hệ thống liên kết quốc tế cao gắn kết mặt tiền tệ Qua gần hai m-ơi năm thực đ-ờng lối đổi (1986 đến nay), tốc độ tăng tr-ởng kinh tế bình quân giai đoạn 7%; thu nhập quốc dân bình quân cho ng-ời tăng gấp đôi; tỷ lệ tiết kiệm / GDP tăng 8,5% đạt 27% GDP; đầu t- tăng gấp theo giá cố định từ 12% GDP cuối năm 1980 lên 30% vào năm 2001; tạo việc làm cho 1,75 triệu ng-ời; lạm phát giảm từ mức gần 800% năm 1986 xuống số vào đầu năm 1990 giữ mức 6% đến nay; thâm hụt ngân sách 5%/ năm; Xuất tăng nhanh bình quân 25%/ năm; cấu kinh tế có chuuyển dịch rõ nét, giai đoạn từ năm 1991-2002 nông nghiệp giảm từ 40% xuống 23%, công nghiệp tăng từ 24% lên 39%, dịch vụ tăng chậm từ 36% lên 38% Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp Tuy nhiên kinh tế Việt Nam có dấu hiệu tiếp tục trì tốc độ tăng tr-ởng bền vững, tốc độ xuất năm 2001- 2002 khoảng 11%, so với 30% vào năm cuối thập kỷ 90, kỷ XX Vốn đầu t- n-ớc đăng ký bình quân năm khoảng tỷ USD (2001- 2002) so với 7,2 tỷ năm 1995- 1997 Hơn kinh tế ch-a tận dụng đ-ợc lợi cạnh tranh lao động, đầu t- h-ớng vào dự án lớn nh-ng hiệu không cao Yêu cầu vốn đầu t- để tạo đơn vị tăng tr-ởng (hệ số Icor) đà tăng nhanh năm gần đây, từ 3,5- 4% vào cuối năm 90 tăng lên 5,9% năm 2001, đầu t- vào dự án chậm thu hồi vốn, không bù đắp đ-ợc chi phí thực tế bỏ ra, tạo đ-ợc việc làm Hạ tầng yếu kém, chất l-ợng dịch vụ thấp đa dạng điểm yếu quan trọng gây cản trở cho phát triển kinh tế Trong bối cảnh đó, thực đ-ờng lối phát triĨn kinh tÕ dùa vµo néi lùc vµ tranh thđ nguồn lực bên ngoài, tiến trình hội nhập kinh tế ViƯt Nam vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi đ-ợc thực với tốc độ ngày tăng, ngày sâu sắc toàn diện Những quốc gia tham gia hay không tham gia vào trình hội nhËp kinh tÕ qc tÕ vµ khu vùc hiƯn đứng tr-ớc hội thách thức lớn, kể n-ớc phát triển nh- phát triển ã Mở rộng thị tr-ờng Thị tr-ờng vấn đề hàng đầu kinh tế thị tr-ờng Một c-ờng quốc kinh tế hàng đầu nh- Mỹ với GDP khoảng 9000 tỷ USD cần có thị tr-ờng bên N-ớc đông dân giới nh- Trung Quốc coi thị tr-ờng n-ớc nhu cầu sống Và Trung Quốc đà đạt tới kim ngạch xuất nhập khoảng 320 tỷ USD Những n-ớc nhỏ, thị tr-ờng nội địa hẹp thị tr-ờng bên có tầm quan trọng phát triển Cùng với trình hội nhập kinh tế phát triển, hàng rào bảo họ mậu dịch ngày giảm, quan hệ buôn bán quốc gia ngày đ-ợc mở rộng, mà thị tr-ờng giới ngày đ-ợc mở rộng Các hiệp định th-ơng mại song ph-ơng đa ph-ơng cho phép thị tr-ờng n-ớc đ-ợc khai thông với tất n-ớc đối tác Chẳng hạn Việt Nam thực cam kết AFTA đến năm 2006 thị tr-ờng hàng công nghiệp chế biến Việt Nam đ-ợc khai thông với tất n-ớc ASEAN, Việt Nam trở thành thành viên thức WTO Đây hội lớn đói với n-ớc tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vực Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp Tất nhiên thách thức nguy hiểm n-ớc không tham gia hay tham gia hội nhập quốc tế cách hạn chế Bởi thị tr-ờng n-ớc khả mở rộng bên nên lợi so sánh không tăng lên bị đẩy vào điểm kẹt thị trường giới, nghĩa điểm mà lợi so sánh kinh tế quốc gia giảm dần Một thị tr-ờng n-ớc ngày mở rộng sức ép thị tr-ờng bên ngày mạnh nhiều ph-ơng diện Tr-ớc hết cạnh tranh toàn cầu gay gắt, buộc tất công ty n-ớc phải phấn đấu dội để tồn phát triển Đồng thời thách thức, quốc gia tham gia hội nhập sách đúng, công ty kinh doanh không chịu phấn đấu v-ơn lên tình trạng phá sản công ty quốc gia tăng kéo theo thất nghiệp gia tăng, gây bất ổn định xà hội điều không tránh khỏi Tiếp đó, sức ép thị tr-ờng toàn cầu tác động ®Õn thĨ chÕ kinh tÕ – x· héi cđa c¸c quốc gia, buộc thể chế phải thích ứng với với thể chế thị tr-ờng toàn cầu Đây hội để quốc gia hoàn thiện thể chế thị tr-ờng Nh-ng đồng thời thách thức, thể chế quốc gia không hoàn thiện thích ứng với chế thị tr-ờng toàn cầu môi tr-ờng kinh doanh quốc gia bị giảm lợi so sánh, hiệu quả, gây thua thiệt cho nhà kinh doanh Nh- vậy, quốc gia công ty kinh doanh có chiến l-ợc, sách mở rộng đ-ợc thị tr-ờng n-ớc ng-ợc lại, không kể n-ớc n-ớc phát triển hay phát triển ã Về dòng vốn công nghệ: Hiện n-ớc phát triển nguồn vốn không sinh lợi, công nghệ không đ-ợc áp dụng, công nghệ cũ chỗ sử dụng có lợi xuất ngày cµng nhiỊu ë Mü, ng-êi ta -íc tÝnh chØ vµo khoảng 10% phát minh sáng chế năm đ-ợc sử dụng Hàng trăm tỷ USD Nhật cố mức sinh lợi d-ới 1% Những nguồn vốn công nghệ đ-ợc chảy tới nơi sinh lợi nhiều Tr-ớc năm 90, sách đóng bảo hộ chặt chẽ n-ớc phát triển nên dòng vốn, công nghệ giao l-u chủ yếu n-ớc phát triển với Sau năm 1990, chiến tranh lạnh kết thúc, nhiều n-ớc phát triển đà chuyển sang kinh tế thị tr-ờng mở cửa Do dòng vốn công nghệ đà ngày chảy vào n-ớc phát triển nhiều Đây hội lớn cho n-ớc phát triển, n-ớc phát triển thị tr-ờng mở, có sức lao động tiền l-ơng Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp thấp, có tài nguyên thiên nhiênnên sử dụng nguồn vốn công nghệ có hiệu Nửa sau năm 90 hàng năm có hàng trăm tỷ USD đổ vào n-ớc phát triển Song thách thức lớn Những n-ớc không tạo đ-ợc môi tr-ờng đầu t- có khả sinh lợi hấp dẫn bền vững dòng vốn công nghệ đà không vào chúng vào sau thời gian gặp chấn động chúng rút chạy Sự tháo chạy dòng vốn khỏi số n-ớc Châu xảy khủng hoảng kinh tế năm 1997 ví dụ ã Về lao động: n-ớc phát triển vốn có nguồn lao động kĩ thuật đ-ợc đào tạo, có tay nghề cao, nhiều tiến kỹ thuật quản lý cao cấp, có nhiều học giả tài nhiều lĩnh vựcnh-ng lại thiếu lao động giản đơn, tiền l-ơng thấp Ng-ợc lại n-ớc phát triển lại thừa lao động giản đơn nh-ng thiếu lao động có kỹ trí tuệ Nhờ có toàn cầu hoá phát triển, nguồn nhân lực có ®iỊu kiƯn di chun, trao ®ỉi cho nhau, gióp tạo lợi so sánh Dòng lao động giản đơn, học sinh di chuyển từ n-ớc phát triển sang n-ớc phát triển Dòng lao động lành nghề có trí tuệ di chuyển từ n-ớc phát triển sang n-ớc phát triển Các công ty n-ớc phát triển lập nhà máy sử dụng lao động n-ớc phát triển, bán hàng hoá n-ớcToàn cầu hoá tạo hội lớn cho việc đào tạo sử dụng nhân lực có hiệu với hình thức đa dạng: làm gia công lắp ráp chế biến xuất khẩu, trực tiếp xuất lao động, nhận thầu công trình xây dựng n-ớc ngoài, cử học dài, ngắn hạn, nghiên cứu khảo sát, mời chuyên gia n-ớc giúp giảng dạy Đây thời to lớn để n-ớc sử dụng nguồn nhân lực phạm vi quốc tế cách có hiệu Chiến l-ợc phát triển nguồn nhân lực quốc gia thời kỳ toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế khu vực phải tính đến việc đào tạo nguồn nhân lực n-ớc mình, không n-ớc mà n-ớc ngoài, không sử dụng nhân lực n-ớc màcả n-ớc khác Nếu không lợi dụng đ-ợc hội này, đóng cửa tự đào tạo tự sử dụng nguồn nhân lực n-ớc quốc gia bị tụt hậu giáo dục, nhân lực khó phát triển ã Về văn hoá: Mỗi quốc gia có văn hoá riêng nh-ng tham gia hội nhập quốc tế phát triển, tất văn hoá đ-ợc phổ biến rộng rÃi toàn cầu, có yếu tố văn hoá nµo tiÕn bé, cã søc thut phơc vµ qun Ngun Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp rũ có đủ sức mạnh phát triển Một quốc gia dân tộc biết tiếp thu yếu tố tiến văn hoá, bảo vệ sắc dân tộc văn hoá mình, quốc gia phát triển Và nhờ có hội nhập quốc tế mà văn hoá đa dạng làm phong phú thêm văn hoá dân tộc Ng-ời ta nói tới văn hoá toàn cầu hình thành, chắn văn hoá bao gồm tất yếu tố tiến văn hoá dân tộc đ-ợc phát triển lên trình độ cao Và đ-ơng nhiên, văn hoá tiến nh- (giữ vững sắc dân tộc, tiếp thu phát huy yếu tố tiến văn hoá khác) chắn có tác động tích cực đến phát triển Nhận thức đầy đủ hội thách thức trình hội nhập kinh tế quốc tế nh- vai trò tầm quan trọng chiến l-ợc phát triển kinh tế đất n-ớc điều có ý nghĩa quan trọng, sở đạo, định h-ớng cho hoạt động hội nhập Thấy đ-ợc thời thách thức tham gia hội nhập nh- lµ xu h-íng chung cđa toµn thÕ giíi chóng ta đà mạnh dạn vạch cho h-ớng đi: tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ khu vùc vµ quốc tế, gửi đơn gia nhập tổ chức kinh tế khu vực giới với tinh thần mong muốn đón nhận đ-ợc hội sẵn sàng tiếp nhận thách thức hội nhập mang lại 3.Yêu cầu đặt để hội nhập Khi tham gia héi nhËp ®iỊu ®ã cã nghÜa qc gia phải chịu số điều kiện ràng buộc với tổ chức, với n-ớc bạn tham gia tiến trình hội nhập Đây nằm số yêu cầu đặt cho n-ớc tham gia hội nhập Để thực đ-ợc yêu cầu này, n-ớc ta đà phải có b-ớc chuẩn bị vững để phát triển cạnh tranh gay gắt Những yêu cầu cụ thể nh- sau: 3.1 Về th-ơng mại hàng hoá ã Giảm thuế nhËp khÈu vµ bá hµng rµo phi thuÕ quan ThuÕ nhập biện pháp phi thuế quan thực tế hàng rào ngăn cản trình hội nhập cđa c¸c qc gia C¸c biƯn ph¸p phi th quan đà phát triển tinh vi đa dạng, có biện pháp cấm nhập hạn chế nhập, nhập theo Côta, đến biện pháp phòng dịch, giá tham chiếu, thủ tục hải quan phức tạpkhông có cách định l-ợng đ-ợc hàng rào đa dạng không n-ớc, mức thuế nhập thấp nh-ng hàng rào phi thuế quan tinh vi đà không cho hàng bên nhập vào n-ớc Do ng-ời ta đến kết luận phải sớm xoá bỏ hàng rào quy biện pháp bảo hộ Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp thuế nhập khÈu Víi chØ mét hµng rµo th nhËp khÈu, ng-êi ta tính định mức bảo hộ cao thấp cam kết hạ dần hàng rào thuế quan kiểm soát đ-ợc việc thực cam kết Các bên tham gia đàm phán đà cam kết giảm dần thuế quan sản phẩm công nghiệp nông nghiệp thời hạn từ 5- 10 năm kể từ 7/1995 Mức thuế suất hàng nhập từ n-ớc công nghiệp giảm 30% Kể từ năm 2000 thuế nhập công nghệ phẩm n-ớc công nghiệp giảm trung bình từ 6,3% xuống 3,9% Đối với n-ớc phát triển thời hạn giảm đ-ợc kéo dài mức giảm chậm Đồng thời với quốc gia thành viên GATT (hay WTO) cßn cam kÕt thùc hiƯn tù hoá th-ơng mại dịch vụ, chống bán phá giá, đảm bảo quyền sở hữu Tuy nhiên việc thực cam kết lúc trôi chảy, đà th-ờng xảy tranh chấp th-ơng mại quốc gia, Mỹ Nhật, Mỹ n-ớc Châu âu Nếu giả định cam kết đ-ợc thực tốt đẹp, hàng rào thuế quan phi thuế quan bị xoá bỏ hoàn toàn quan hệ th-ơng mại vấp phải trở ngại bên quốc gia, thể chế quốc gia hành phân biệt đối xử công ty n-ớc • C«ng nhËn qun kinh doanh xt nhËp khÈu cđa chủ thể cá nhân n-ớc lÃnh thổ Yêu cầu đảm bảo quyền kinh doanh xuất nhập cho loại hình công ty không phân biệt n-ớc hay n-íc Mét c«ng ty ViƯt Nam cã thĨ sang Mü kinh doanh xt nhËp khÈu víi mäi qun nh- c¸c công ty Mỹ ng-ợc lại Yêu cầu đ-ợc thực tạo môi tr-ờng kinh doanh bình đẳng quốc gia, tạo giới t-ơng đối thống với chủ thể kinh doanh, có quyền hoạt động toàn cầu Nhờ áp lực cạnh tranh gay gắt hơn, có nghĩa động lực phát triển đ-ợc tăng c-ờng Nếu quốc gia có công ty n-ớc hoạt động áp lực cạnh tranh thấp, sức ép buộc phải đổi nhỏ Nh-ng có công ty n-ớc hùng mạnh sức sống công ty n-ớc buộc phải v-ơn lên mạnh mẽ để tồn Đó đ-ờng phát triển 3.2.Về th-ơng mại dịch vụ: Hiệp định dịch vụ WTO quy định n-ớc mở thị tr-ờng dịch vụ cho theo ph-ơng thức: +Cung cấp dịch vụ qua biên giới từ lÃnh thổ n-ớc thành viên sang lÃnh thổ n-ớc thành viên khác Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A Luận văn tốt nghiệp + Tiêu dùng lÃnh thổ + Hiện diện th-ơng mại công ty n-ớc thành viên lÃnh thổ thành viên khác với hình thức lập liên doanh, chi nhánh, công ty 100% vốn n-ớc + Hiện diện nhân, di chuyển nhân WTO đà phân loại dịch vụ thành 11 lĩnh vực 155 tiểu ngạch khác Khi đàm phán mở cửa thị t-ờng dịch vụ, n-ớc phát triển phải theo ph-ơng pháp loại trừ, nghĩa không chấp nhận loại hình dịch vụ đem đàm phán Còn n-ớc phát triển đ-ợc quyền đ-a đàm phán lĩnh vực đ-ợc lựa chọn mở 3.3.Về chất l-ợng sản phẩm Mỗi bên tham gia hiệp định phải đảm bảo tổ chức kiểm tra chứng nhận chất l-ợng hàng hoá dịch vụ phù hợp với chuẩn mực thông lệ quốc tế Theo ph-ơng châm: chế quản lý, tiêu chuẩn kĩ thuật, lần kiểm tra, cấp chứng đ-ợc chấp nhận nơi Nói chung n-ớc phải phấn đấu lấy yêu cầu tổ chức th-ơng mại giới làm chuẩn mực Phục vụ cho mục tiêu năm gần nhiều tổ chức quốc tế khu vực đời hoạt động lĩnh vực công nhận chứng nhận chất l-ợng tổ chức Các tổ chức đà ban hành tiêu chuẩn h-ớng dẫn quản lý chất l-ợng hàng hoá kể việc kiểm tra, đánh giá chứng nhận hàng hoá xuất nhập nh-: PASC (tổ chức tiêu chuẩn hoá khu vực Thái Bình D-ơng), APMP (ch-ơng trình đo l-ờng Châu Thái Bình D-ơng), ISO (các tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc tế) 3.4.Đối với sách xuất Cơ cấu mặt hàng xuất đ-ơng nhiên phụ thuộc vào chuyển dịch cấu sản xuất n-ớc ng-ợc lại, chuyển dịch cấu xuất tác động tới chuyển dịch cấu sản xuất Cơ cấu cần chuyển dịch thuận chiều với chuyển dịch cấu kinh tế giới, bám sát với tín hiệu thị tr-ờng, phù hợp với nhu cầu không ngừng biến đổi ng-ời tiêu dùng Tỷ trọng hàng thô hàng sơ chế phải không ngừng giảm t-ơng đối, sản phẩm công nghiệp chế biến chế tạo phải tăng mạnh, dịch vụ sản phẩm ngành công nghệ cao, hàm l-ợng chất xám phải chiếm vị trí thoả đáng Cần chuyển dịch cấu ngành, sản phẩm Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 10 Luận văn tốt nghiệp - Chấp nhận phát triển đa ngành vùng ven biển, tối -u hoá việc sử dụng đa mục tiêu hệ thống tài nguyên liên quan đến nguồn lợi thủy sản giảm thiểu mâu thuẫn lợi ích tác động ngành khác đến tính bền vững nguồn lợi thủy sản Giải pháp để phát triển bền vững, không đảm bảo nguồn lợi sinh vật biển có cho hệ sau mà nhân tố đảm bảo nguồn lực sinh vật biển phát triển ổn định để ta tham gia hội nhập cách vững Do giải pháp không cho hội nhập mà yêu cầu chung cho phát triển kinh tế 3.1.Bảo vệ môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển Môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển ngày bị báo động hàng loạt hoạt động đánh bắt bừa bÃi va thả rác bẩn ng-ời xuống biển Hiện nay, nguồn lợi hải sản gần bờ cần đ-ợc khôi phục lại đánh bắt cá xa bờ lực l-ợng khai thác Bên cạnh nguồn lợi sinh vật đàm phá ven biển có ý nghĩa quan trọng khai thác nuôi trồng Và việc cần thiết phải quan tâm đến đời sống ng- dân, làng chài ven biển, biện pháp trì đa dạng sinh học Do để bảo vệ môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển đ-ợc tốt cần thực số công tác sau: ã Thực tốt ch-ơng trình đánh bắt cá xa bờ Đánh bắt cá xa bờ hình thức kiểm soát khai thác nguồn lợi thủy sản hợp lý Mµ ë bÊt kĨ mét loµi sinh vËt nµo sinh có trách nhiệm: trì nòi giống thực nghĩa vụ cộng sinh quần xÃ, hai trách nhiệm luôn phải đ-ợc thực cách hài hoà kiểm soát khai thác nguồn lợi thủy sản hợp lý ph-ơng thức đảm bảo cho hài hoà Kiểm soát nguồn lợi thủy sản hợp lý phụ thuộc vào điều kiện: Thứ 1: Khai thác hợp lý số l-ợng cá thể tõng loµi thđy vùc Trong thÕ giíi thđy sinh vật, khái niệm nơi c- trú th-ờng khó xác định, phần đông loài sinh sản hữu tính th-ờng hay di c- hay phần đời chúng Vì xác định số l-ợng cá thể loài thủy vực phải đ-ợc cân nhắc xem xét đến đặc điểm Việc khai thác hợp lý số l-ợng cá thể loài tức đà đảm bảo phần khả tự tái tạo quần thể, trì mật độ cá thể đàn Thứ 2: Khai thác hợp lý chủng loài hay nói cách khác tỷ lệ loài đ-ợc phép đánh bắt thủy vực Trong quần xà thủy sinh vật yêu cầu thiếu loài để tồn tính công sinh, loài loài khác luôn có mối ràng buộc với nhau, mồi hay Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 68 Luận văn tốt nghiệp vật ăn mồi, chúng luôn giữ mức cân sinh thái ta khai thác mà làm tính cân thân loài bị đói mà chết phát triển mạnh dẫn đến tình trạng tải, thiếu thức ăn, làm cân môi sinh cuối dẫn đến bị huỷ diệt Thứ 3: Khai thác hợp lý kích cỡ loài, hay nói xác độ tuổi cá thể Khai thác hợp lý ®é ti cđa tõng c¸ thĨ sÏ gióp cho c¸c loài thực trách nhiệm trì nòi giống, khả tái tạo, ổn định quần thể Để đảm bảo đ-ợc điều kiện ng-ời ta phải thực số công việc cụ thể nh- sau: - Kiểm soát số l-ợng, cỡ loại ph-ơng tiện, số l-ợng trình độ ng-ời tham gia khai thác nguồn lợi thủy sản; quy mô, loại nghề, ph-ơng thức khai thác l-ợng thời gian tham gia khai thác Thực đ-ợc nội dung tức đà kiểm soát đ-ợc số l-ợng cá thể, tỷ lệ loài bị đánh bắt - Kiểm soát khu vực khai thác, phần lớn loài thủy sinh vật th-ờng sống theo đàn tập trung khu vực có yếu tố môi tr-ờng phù hợp ( bÃi) Việc xác định khu vực đ-ợc phép, hạn chế khai thác nhằm tránh khai thác đối t-ợng trình tham gia sinh sản, non loài quý hiếm, có giá trị có nguy tuyệt chủng khu vực sinh thái (san hô, cỏ biển, rừng ngập mặn) cần đ-ợc -u tiên bảo vệ - Kiểm soát thời điểm hay mùa vụ khai thác nhằm tránh việc khai thác đối t-ợng tham gia sinh sản, đối t-ợng non, ch-a tr-ởng thành yếu tố đảm bảo cho khả tái tạo nguồn lợi thủy sản ã Quản lý đa dạng sinh học nguồn lợi sinh vật đầm phá ven biển phục vụ cho phát triển bền vững Theo nghiên cứu thành phần sinh vật trong đầm phá phong phú Trong có nhiều có giá trị cao, không cho khai thác mà tạo thêm nguồn giống cho nuôi trồng Đ-ơng nhiên đầm phá loài cá biển th-ờng có kích th-ớc nhỏ, song loài cá thích nghi đ-ợc với đời sống th-ờng tạo nên giá trị sản l-ợng khai thác cao Trong đầm phá xuất nhiều tiểu hệ sinh thái nơi sống đặc tr-ng nh- dải rừng ngập mặn, cỏ biển rong tảo, cửa sông, bÃi triều bùn cát, rạn đá ngầm, thang bậc độ mặn từ n-ớc đến n-ớc mặn, chí n-ớc mặn Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 69 Luận văn tốt nghiệp Trong điều kiện sống muôn vẻ nh- thế, sinh vật phải biến đổi hình thái, sinh lý tập tính sinh thái để tồn phát triển cách ổn định Tính đa dạng phát triển phong phú loài sinh vật sở để tạo nên nguồn lợi thủy sản Do đó, đầm phá ven biển từ lâu đà trở thành địa bàn khai thác nuôi trồng thủy sản quan trọng cho c- dân sống xung quanh l-u vùc Nh-ng hiƯn nay, khai th¸c qu¸ mức sức ép lớn đối t-ợng thủy sản, loài có giá trị kinh tế cao Trong nhiều đầm, mặt n-ớc bị thu hẹp nông dân quai bờ, đắp đập vùng ven l-ới, cắm đăng, làm bè để nuôi tôm, cá, giảm độ thông thoáng khối nước xuống mức tối thiểu N-ớc đầm phá có nuôi thủy sản, phần lớn bị giảm chất l-ợng, chí bị ô nhiễm l-ợng thức ăn d- thừa, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát sinh Con ng-ời tạo dựng lên công trình l-u vực đầm phá nh- xây kè, đắp đập xây lắp trạm bơm để lấy n-ớc t-ới tiêu Những công việc diễn vùng không ổn định, đồng thời chúng ngăn cản quy luật phát triển tự nhiên đầm phá, đó, th-ờng để lại hậu qủa nghiêm trọng khôn l-ờng Do việc quản lý đầm phá trở thành nhiệm vụ cấp bách cần đ-ợc đ-a vào kế hoạch hành động ch-ơng trình kinh tế xà hội địa ph-ơng Quản lý cá đầm phá cần đ-ợc định hình lĩnh vực sau đây: - Duy trì đa dạng sinh học phát triển nguồn lợi thủy sản nhiệm vụ hàng đầu Để làm đ-ợc điều này, tr-ớc hết phải nghiêm cấm khai thác hình thức đánh bắt đối t-ợng quý hiếm, loài tình trạng bị đe doạ tuyệt chủng nh- vẹm cỏ xanh, loài cá Chình, cá cháo lớn quan trọng việc bảo tồn toàn vẹn hệ sinh thái nơi sống mà loài đơn vị cấu thành Thu hẹp diện tích mặt n-ớc mức mở rộng vùng nuôi d-ới hình thức nào, chuyển cách sử dụng đất ven đầm cho mục đích kinh tế khác huỷ hoại dải ngập mặn, bÃi cỏ rong tảo đầm, hoạt động gây xáo trộn n-ớc đáylà việc làm gây thất thoát đa dạng sinh học suy giảm nguồn lợi - Lập danh sách loài quý có nguy bị tiêu diệt cho đầm phá công bố luật lệ, quy -ớc cấm khai thác chúng - Cần tổ chức nuôi khôi phục lại quần thể loài bị suy giảm số l-ợng, quần thể không khả tự khôi phục số l-ợng nhNguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 70 Luận văn tốt nghiệp loài đặc sản nêu Muốn vậy, phải có nội dung hoạt động ch-ơng trình bảo tồn quỹ gen, ch-ơng trình khuyến ng- cộng đồng ng- dân địa ph-ơng Nhà n-ớc quan nghiên cứu cần hỗ trợ công nghệ tài để sản xuất giống đối t-ợng quý khả tự khôi phục số l-ợng quần thể, thả lại cho đầm phá - Lập quy hoạch khai thác sử dụng hợp lý nguồn lợi đầm phá quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế xà hội địa ph-ơng Đầm phá phận cấu thành lÃnh thổ thuộc vùng rộng lớn hơn, quan hệ mật thiết với thành phần khác vùng nh- rừng đầu nguồn, vùng đất, khu dân c-, trung tâm công nghiệp mà dòng sông qua tr-ớc đổ vào phá Do tài nguyên đầm phá hay thành phần khác phận tài nguyên toàn lÃnh thổ Trong điều kiện nh- vậy, ngành hay lĩnh vực kinh tế nên khai thác tài nguyên đặc thù cách tối -u, hài hoà với quyền lợi ngành khác, tránh chồng chéo, tranh chấp, gây lÃng phí nh- nhiều tr-ờng hợp phổ biến ã Tiếp cận phát triển bền vững vùng ven biển nghề cá n-íc ta §Õn ë n-íc ta ChÝnh Phđ vÉn -u tiên hình thức quy hoạch quản lý theo ngành khiến cho khó cân đối, việc phân chia ( thiếu quy hoạch sử dụng tài nguyên thiên nhiên) nguồn tài nguyên biển, ven bờ biển thủy sản cho ngành, lĩnh vực kinh tế khác Việc quản lý nh- th-ờng dẫn đến: cân nhắc môi tr-ờng hoạch định kế hoạch phát triển kinh tế xà hội ngành, ph¸t triĨn mang tÝnh chÊt tù ph¸t, chó ý nhiỊu đến lợi ích ngành mình, -u tiên khai thác mục tiêu bảo tồn tài nguyên Các hệ thống tài nguyên thiên nhiên, bị chia cắt, chức thống hoàn chỉnh hệ thống tài nguyên nói chung vùng ven biển nói riêng bị phá vỡ, tạo hội cho cố sinh thái- môi tr-ờng nảy sinh Sự phát triển nh- thiếu bền vững ảnh h-ởng đến mục tiêu phát triển lâu dài cộng đồng địa ph-ơng, ngành đất n-ớc Các mâu thuẫn lợi ích việc sử dụng tài nguyên đất ngập n-ớc, biển vùng ven biển ch-a đ-ợc giải mà ngày sâu sắc Bởi thế, đ-ờng đắn để phát triển vùng ven bờ nói chung ngành Thủy sản nói riêng h-ớng tới bền vững: nguồn lợi thủy sản tài nguyên thiên nhiên ven bờ phải đ-ợc sử dụng lâu dài, vừa thoả mÃn đ-ợc nhu cầu kinh tế đất n-ớc tr-ớc mắt sức chống chịu hệ sinh thái, vừa trì đ-ợc nguồn tài nguyên cho hƯ mai sau Nh- vËy qu¶n lý vïng ven biĨn nghề cá hiệu phải dựa sở tiếp cận hệ thống, liên ngành tiếp cận Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 71 Luận văn tốt nghiệp sinh thái; phải cân nhắc tính hữu hạn hệ thống thủy vực, hệ thống tự nhiên vung ven bờ nhu cầu phát triển ngành khác Để đảm bảo phát triển bền vững ven biển cần phải thực số nguyên tắc sau: bảo đảm cân bằng, sử dụng hợp lý bảo vệ hệ sinh thái quan trọng phát triển hệ ngành kinh tế thủy sản Coi trọng phục hồi bảo tồn nguồn lợi thủy sản; ứng dụng tiến kĩ thuật tất khâu trình phát triển bảo vệ nguồn lợi thủy sản, mở rộng nuôi thâm canh, suất cao; Nâng cao nhận thức cộng đồng, lôi cộng đồng tham gia sử dụng quản lý hiệu nguồn lợi thủy sản; tăng c-ờng thể chế sách quản lý hiệu bền vững ngành Lồng ghép cân nhắc môi tr-ờng vào kế hoạch phát triển kinh tế xà hội ngành; Bảo đảm vệ sinh môi tr-ờng tất khâu trình sản xuất thủy sản Bên cạnh việc thực số nguyên tắc trên, có sách quan trọng hoạt động cần thiết để đảm bảo phát triển bền vững ngành thủy sản Việt nam là: - Đẩy mạnh công tác quy hoạch phát triển ngành, vùng lồng ghép cân nhắc môi tr-ờng vào b-ớc trình quy hoạch thủy sản - Tăng c-ờng sách hỗ trợ cộng đồng dân c- nghèo, hoàn thiện sách giao quyền sử dụng khai thác nguồn lợi thủy sản - Thực kế hoạch quản lý tổng hợp vùng ven biển dựa sở sách liên ngành, điều chỉnh kết nối hoạt động ngành địa bàn - Quản lý nguồn lợi thủy sản có tham gia cộng đồng - Đẩy mạnh việc thiết lập quản lý có hiệu khu bảo tồn biển - Tăng c-ờng lực quản lý nhà n-ớc nguồn lợi thủy sản - Hạn chế mở rộng nuôi trồng thủy sản ven biển, tăng c-ờng khuyến khích nuôi trồng hải sản vùng biển ven bờ thích hợp, triển khai tiến kĩ thuật để tăng suất nuôi trồng - áp dụng tiêu chuẩn môi tr-ờng ngành Thiết lập hệ thống quan trắc môi tr-ờng, hệ thống kiểm soát dịch bệnh môi tr-ờng tất khâu trình phát triển dựa đặc thù ngành ã Duy trì đa dạng sinh học cho phát triển bền vững ngành Thủy sản Việt nam Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 72 Luận văn tốt nghiệp Đa dạng sinh học sở nguồn lợi có vai trò trì nguồn lợi trạng thái cân Khai thác không hợp lý đối t-ợng có giá trị, đ-ơng nhiên gây nên cân dẫn đến việc thất thoát nguồn lợi gen diệt vong tất cá loài, kéo theo suy giảm nguồn lợi Những biện pháp nhằm trì đa dạng sinh học phát triển nguồn lợi cần đ-ợc đề cập đến nh- sau: - Tr-ớc hết bảo vệ quần thể, loài có nguy bị đe doạ diệt vong cách nghiêm cấm khai thác chúng sở luật pháp, bao gồm biện pháp hành kinh tế Đà đến lúc cần tạo nên sở gây nuôi, sản xuất giống trại thực nghiệm hay bán tự nhiên nhằm khôi phục số lượng quần thể để thả lại, làm giàu cho sông hồ biển đối tượng có xu hướng cạn kiệt Một vài địa ph-ơng đà thả Tôm xuống biển, thả cá giống cho hồ ch-a việc làm mở đầu, có ý nghĩa, nh-ng biểu tr-ng Nhà n-ớc không đầu t- cho sở sản xuất giống mà ng-ời tổ chức phát động quần chúng tham gia tích cực vào công việc có tầm chiến l-ợc - Biện pháp hữu hiệu để bảo tồn phát triển loài trì bảo vệ nơi hệ sinh thái mà loài đơn vị cấu thành Bảo vệ nơi sống hệ sinh thái cách không gây xáo động, không thu hẹp huỷ hoại chúng, hệ sinh thái điển hình Việc xây dựng vùng bảo vệ, v-ờn quốc gia biển trở thành nhiệm vụ xúc Tr-ớc mắt cần thiết lập vùng cấm đánh bắt hoàn toàn hay theo mùa cho vùng n-ớc nông ven bờ biển, sông suối đ-ờng di c- sinh sản hay bÃi đẻ đối t-ợng thủy sản có giá trị - Nghiêm cấm việc sử dụng công cụ đánh bắt huỷ diệt (cấm chài mau, bả độc, hoá chất , thuốc nổ, xung điện) - Quản lý chặt chẽ việc phóng thải chất thải rắn, thải lỏng sở công nghiệp, du lịch dân sinh ven sông, ven biển nhằm giảm thiểu mức ô nhiễm vực n-ớc - Vùng đất ngập n-ớc nói chung hay ven biển nói riêng địa bàn tranh chÊp cđa nhiỊu lÜnh vùc kinh tÕ, ®ã lợi ích ngành th-ờng mâu thuẫn với lợi ích ngành khác, lợi ích tr-ớc mắt ngành mâu thuẫn với lợi ích lâu dài toàn vùng Để bảo tồn đa dạng sinh học phát triển kinh tế lâu bền, việc quy hoạch tổng thể cho phát triển vùng phải đ-ợc thiết lập d-ới Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 73 Luận văn tốt nghiệp quản lý trực tiếp TW cấp vùng, đủ thẩm quyền lực điều phối hoạt động thành phần kinh tế - Cần phải nâng cao nhận thức đa dạng sinh học, nguồn lợi môi tr-ờng nh- pháp luật cho cộng đồng dân c- Hiện pháp luật sáchvà nhận thức ng-ời dân có khoảng cách lớn, đời sống ng-ời th-ờng nhật họ gặp nhiều khó khăn Giảm thiểu mức gia tăng dân số, giải tốt công ăn việc làm nhằm xoá đói giảm nghèo cộng đồng dân c- ven biển điều kiện định để đ-a họ tham gia trực tiếp vào công tác quản lý đa dạng nguồn tài nguyên môi tr-ờng Bảo tồn hệ sinh thái trình lâu dài phức tạp đòi hỏi phải có b-ớc hợ lý khả thi Nên cục bảo vệ nguồn lợi thủy sản xây dựng ch-ơng trình dài hạn bảo tồn phục hồi hệ sinh thái ven bờ Ch-ơng trình bắt đầu số địa ph-ơng điển hình có tính đa dạng hệ sinh thái cao khả thi triển khai thực Sự phối hợp huy động lực l-ợng khoa học quản lý ngành điều kiện cho thành công Kinh nghiệm từ địa ph-ơng điển hình bổ ích cho hoạt động sau toàn quốc 3.2 Quan điểm đạo sách nhà n-ớc để đảm bảo ngành Thủy sản phát triển bền vững Xây dựng sớm ban hành luật thủy sản để tạo khung pháp lý cho phát triển ổn định, bền vững ngành thủy sản n-ớc ta đ-ờng CNH-HĐH điều kiƯn më cđa héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giới đòi hỏi khách quan thiết Do vËy viƯc ®-a mét sè vÊn ®Ị quan träng đảm bảo phát triển thủy sản bền vững đ-ợc đ-a dự thảo luật thủy sản cần thiết Dự thảo Luật thủy sản có phạm vi điều chỉnh rộng, điều chỉnh toàn hoạt động nuôi trồng, khai thác, bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản, chế biến, bảo quản sau thu hoạch, dịch vơ cung øng vËt t-, gièng, dÞch vơ hËu cần khai thác thủy sản, kết cấu hạ tầng xuất nhập thủy sản Tuy nhiên có số vấn đề liên quan đến phát triển bền vững ngành nh-: ã Vấn đề giao mặt n-ớc biển để nuôi trồng thủy sản Thế giới đà sớm nhận thức đ-ợc diện tích đất liền có hạn, đ-ợc ng-ời khai thác từ lâu Biển có tiềm to lín phơc vơ lỵi Ých cđa ng-êi Do khai thác tiềm mục đích dân sinh h-ớng tất yếu loài ng-ời thời đại Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 74 Luận văn tốt nghiệp Vì việc sử dụng mặt n-ớc biển để phát triển nuôi trồng thủy sản n-ớc ta h-ớng Dự thảo luật thủy sản đà quy định việc giao mặt n-ớc biển để nuôi trồng thủy sản sở vận dụng nguyên tắc, quy trình thẩm quyền giao đất luật đất đai ã Vấn đề cấp giấy phép khai hác thủy sản Nguồn lợi thủy sản loại tài nguyên thiên nhiên thuộc sở hữu toàn dân, nhà n-ớc thống quản lý, giống nh- cac tài nguyên thiên nhiên khác nh- đất đai, rừng núi, khoáng sản, dầu khíVì phải quản lý hoạt động khai thác thủy sản giấy phép Giấy phép khai thác thủy sản cung cấp theo tầu đánh cá tổ chức, cá nhân làm nghề khai thác thủy sản nhằm quản lý đ-ợc sản l-ợng đánh bắt, đảm bảo phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản Dự thảo thủy sản xác định tổng hạn, mức sản l-ợng cho phép khai thác quy định việc cấp giấy phép khai thác thủy sản phù hợp với thông lệ quốc tế, phù hợp với tính chất ngành nghề đòi hỏi phải quản lý cấp phép mà luật Doanh nghiệp đà quy định ã Quỹ tái tạo phát triển nguồn lợi thủy sản Tái tạo nguồn lợi thủy sản hành động có ý nghĩa ng-ời nhằm đảm bảo nguồn lợi thủy sản đ-ợc bổ sung hàng năm mục đích khai thác bền vững, phục vụ lợi ích lâu dài xà hội Để tái tạo nguồn lợi thủy sản, điều kiện quan trọng phải có nguồn tài định Ng-ời khai thác đ-ợc h-ởng nguồn lợi thủy sản phải có nghĩa vụ đóng góp tài cho hoạt động tái tạo phát triển nguồn lợi thủy sản Nguồn tài này phải đ-ợc xác định, quản lý sử dụng mục ®Ých Do ®ã, ®iỊu 16 cđa Dù th¶o Lt thđy sản nêu vấn đề Chính phủ quy định việc lập, quản lý sử dụng quỹ tái tạo nguồn lợi thủy sản ã Tạo thị tr-ờng tiêu thụ cho dân Không tạo thị tr-ờng tiêu thụ cho dân cách mở rộng thị tr-ờng sang n-ớc bạn mà cách thành lập chợ cá Chợ cá đ-ợc hiểu nơi tổ chức bán buôn thủy sản theo hình thức đấu giá, đ-ợc thành lập nơi tàu cá tập trung, vùng nuôi trồng thủy sản lớn vùng dân c- tập trung có nhu cầu tiêu thụ khối l-ợng thủy sản lớn, có tác dụng nhanh chóng tập trung phân tán hàng thủy sản hình thành giá thủy sản, tiết kiệm đ-ợc giá thành l-u chuyển cho hai bên sản xuất tiêu thụ, chống ép cấp, ép giá đảm bảo công khai công hai bên sản xuất tiêu thụ mua bán thủy sản Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 75 Luận văn tốt nghiệp Chợ cá n-ớc ta vấn đề nh-ng kinh nghiệm hay nhiều n-ớc mà trình phát triển ngành thủy sản n-ớc ta cần học tập đ-a vào luật Nh- vậy, đứng tr-ớc thách thức hôị nhập kinh tế quốc tế khu vực ngành thủy sản đà có giải pháp phát triển phù hợp thích nghi với yêu cầu môi tr-ờng kinh doanh quốc tế Tuy nhiên thách thức luôn xuất d-ới nhiều hình thức tác dụng ảnh h-ởng khác lĩnh vực mà ngành thủy sản gặp khó khăn nhiều để tham gia hội nhập Các giải pháp đ-ợc đ-a số có tác dụng lâu dài số khác sử dụng đ-ợc hoàn cảnh định, thời điểm xác định Cho nên cần theo dõi, kiểm tra thực chứng suốt trình áp dụng giải pháp vào thực tiễn để kịp thời có đ-ợc đánh giá hay chuyển đổi thích hợp nhận dấu hiệu không tốt từ giải pháp Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 76 Luận văn tốt nghiệp Kết luận Chúng ta sống giới mà xu toàn cầu hoá phát triển nhanh chóng, gia tăng mạnh mẽ quy mô phạm vi giao dịch hàng hoá, dịch vụ xuyên quốc gia, dòng vốn đầu t- lan toả toàn cầu, công nghệ kỹ thuật đ-ợc truyền bá nhanh chóng rộng rÃi Cục diện vừa tạo khả để mở rộng thị tr-ờng, thu hút vốn công nghệ, vừa đặt thách thức nguy tụt hậu ngày xa cạnh tranh gay gắt Nền kinh tế n-ớc ta phận không tách rời kinh tế giới nên không tính ®Õn nh÷ng xu thÕ cđa thÕ giíi, tËn dơng nh÷ng hội chúng mang lại, đồng thời ứng phó với thách thức chúng đặt Học tập nghiên cứu kinh nghiệm n-ớc bạn, đà trang bị cho kiến thức lý luận t-ơng đối vững vàng nhiên nói thực tế khách quan kết mang lại nhthế không dám Đây vấn đề khó khăn cho nhà trị kinh tế ta việc vạch đ-ờng lối kinh tế t-ơng lai Xét chung toàn kinh tế vậy, nh-ng nhìn thành riêng ngành thủy sản trình hội nhập vừa qua hẳn có nhìn lạc quan Dù vụ kiện cá da trơn hay Tôm diễn đà cho ngành Thủy sản ta không điêu đứng, nh-ng học kinh nghiệm quý báu cho doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm thủy sản thị tr-ờng quốc tế cho nhà n-ớc ta việc quan hệ ngoại giao giải tranh chấp th-ơng mại cách hiệu Và đằng sau tất rắc rối lại minh chứng khẳng định sức sống mặt hàng thủy sản ta tr-ờng quốc tế, thị tr-ờng khó tính nhất, mặt hàng có chất l-ợng tốt, giá rẻ nhờ lợi so sánh Thủy sản phận không lớn thuộc khối kinh tế nông nghiệp nh-ng nhờ đ-ờng lối đổi nên từ năn 1981 đến nay, ngành thủy sản giữ nhịp độ tăng tr-ởng kinh tế ổn định khoảng 7%/năm đ-ợc xếp vào nhóm ngành có nhịp độ tăng tr-ởng cao kinh tế, đ-ợc đ-a vào ngành kinh tế mũi nhọn phục vụ ph¸t triĨn kinh tÕ héi nhËp ë n-íc ta Víi mà ngành Thủy sản đà đạt đ-ợc hy vọng tiếp tục phát triển thời gian tới có vai trò không nhỏ chuyển dịch cấu nhóm ngành sản xuất thuộc khu vực I góp phần đ-a kinh tế đất n-ớc tiến nhanh đến đích trình CNH-HĐH Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 77 Luận văn tốt nghiệp Tài liệu tham khảo 1- Báo cáo tổng kết tình hình nhiệm vụ năm 2003 tiêu giải pháp thực kế hoạch phát triển kinh tế xà hội năm 2004 Ngành Thủy sản ( Bộ Thủy sản) 2- Tờ trình Thủ t-ớng phủ bổ sung điều chỉnh kế hoạch năm 2001-2005 xây dựng kề hoạch phát triển kinh tế xà hội năm 2002 Ngành Thủy sản ( Bộ Thủy sản) 3- Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xà hội Ngành Thủy sản thời kỳ 2000-2010 ( tóm tắt) - (Bộ Thủy sản) 4- Việt Nam víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ qc tÕ (Nhà xuất thống kê) 5- Tạp chí kinh tế phát triển số 38/2000, 60/2002, 61/2002, 62/2002,65/2002, 67/2003 6- Tạp chí phát triển kinh tế 7- Tạp chí tài số 4/2000 8- Tạp chí vấn đề kinh tế giới số 1/ 2000 9- Tạp chí công nghiệp Việt Nam số 3/2001 10-Tạp chí kinh tế Châu Thái Bình D-ơng số 3, 6-2001 11-Tạp chí th-ơng mại 12- Tạp chí nghiên cứu kinh tế số 8/2002, 9/2003 13- Tạp chí Thủy sản số năm 2004, 2003, 2002, 2001 Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 78 Luận văn tốt nghiệp Mục lục Mở đầu Ch-ơng I Thủy sản Việt Nam víi héi nhËp kinh tÕ Qc tÕ vµ khu vùC I Héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ - lµ tÊt u kh¸ch quan Kh¸i niƯm NỊn kinh tÕ ViƯt Nam tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vực tất yếu khách quan Yêu cầu đặt ®Ĩ héi nhËp 3.1 Về th-ơng mại hàng hoá 3.2 Về th-ơng mại dịch vụ 3.3 Về chất l-ợng sản phÈm 10 3.4 Đối với sách xuất 10 3.5 Xác định thị tr-ờng -u tiên sách th-ơng mại 11 II Ngành Thủy sản tất yếu phải tham gia hội nhËp 12 Kh¸i qu¸t chung ngành Thủy sản Việt Nam kinh tế quèc d©n 12 1.1 Kh¸i niƯm 12 1.2 Đặc điểm ngành thủy sản Việt Nam 12 T¹i ngành Thủy sản phải tham gia hội nhập 13 2.1 Xu h-ớng tiêu thụ mặt hàng thủy sản giới khu vực 13 2.2 Vai trò ngành Thủy sản Việt Nam với ph¸t triĨn kinh tÕ n-íc 14 2.3 Những lợi ngành tham gia hội nhập 15 Những vấn đề đặt cho ngành Thủy sản n-ớc ta tham gia héi nhËp 16 3.1 Vấn đề khả cạnh tranh hội nhập 16 3.2.Vấn đề tiêu chuẩn chất l-ợng sản phÈm xuÊt khÈu 17 3.3 VÊn đề môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển 17 III Các nhân tố ảnh h-ởng đến phát triển ngành Thủy sản Việt Nam tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc 17 §iỊu kiƯn tù nhiªn 18 Môi tr-ờng tiềm nguồn lợi Thủy sản 18 Nhân tố thị tr-ờng sản phẩm thủy sản 21 Nh©n tè khoa häc c«ng nghƯ 21 Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 79 Luận văn tốt nghiệp Nhân tố nguồn lực phát triÓn 22 Tác động nhân tố trị n-ớc 23 Ch-ơng II Thực trạng ngành Thủy sản Việt Nam điều kiện hội nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc 24 I Thùc tr¹ng ngành Thủy sản Việt Nam tr-ớc năm 2000 24 Khai thác hải sản 24 Nuôi trồng Thủy sản 25 ChÕ biÕn Thđy s¶n 27 Th-ơng mại Thủy sản 28 4.1 ThÞ tr-êng ngoµi n-íc 28 4.2 Thị tr-ờng tiêu thụ nội địa 29 II Thực trạng Thủy sản Việt Nam năm đầu kế hoạch năm (2001-2005) 30 Khai thác bảo vệ nguồn lợi Thủy sản 30 Phát triển nuôi trồng Thđy s¶n 31 Chế biến xuất Thủy sản tiêu thụ nội địa 33 3.1 Sản phÈm xt khÈu Thđy s¶n 33 3.2 Biến động thị tr-ờng xuất Thđy s¶n 35 III Nhận xét chung trình phát triển ngành thủy s¶n thêi gian qua 37 Năng lùc c¹nh tranh 38 Quản lý chất l-ợng theo tiêu chuẩn HACCP doanh nghiệp chế biến xuất khÈu n-íc ta 40 Năng lực khoa học công nghệ 42 VÊn ®Ị môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển 44 Nguyên nhân mặt tồn ngành Thủy sản Việt Nam trình hội nhập kinh tế quốc tế khu vực 45 5.1 Các nguyên nhân xuất phát từ mâu thuẫn phát sinh ngành Thủy sản trình hội nhập kinh tế khu vực vµ quèc tÕ 46 5.2 Các nguyên nhân làm giảm sức cạnh tranh mặt hàng thủy sản ta trªn tr-êng quèc tÕ 46 5.3 Nguyên nhân lực quản lý nhà n-ớc lĩnh vực xuất thđy s¶n 48 5.4 Nguyên nhân phối hợp nguồn lực cho phát triển thủy sản 49 Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 80 Luận văn tốt nghiệp Ch-ơng III Định h-ớng giải pháp phát triển ngành Thủy sản Việt Nam trình hội nhập khu vực quốc tế đến năm 2010 50 I Định h-ớng phát triển Thủy sản trình hội nhập kinh tế quốc tế khu vực đến năm 2010 50 Trong khai th¸c Thđy s¶n 50 Nuôi trồng Thủy sản 51 ChÕ biÕn thđy s¶n 51 3.1 Phát triển nhóm sản phÈm chñ yÕu 51 3.2 Tạo nguồn nguyên liệu 52 3.3 Phát triển nhà máy 53 Th-ơng mại thủy sản 53 4.1 Sư dơng tèi ®a nguồn nguyên liệu cho xuất thủy sản 53 4.2 Cơ cấu thị tr-ờng xuất 53 4.3 Chun ®ỉi cấu mặt hàng tăng giá xuất 54 4.4 Đẩy mạnh tiêu thụ nội ®Þa 54 II Một số giải pháp phát triển thủy sản trình hội nhập kinh tế quốc tế khu vực từ năm 2004- 2010 54 Biện pháp đẩy nhanh tốc độ tăng tr-ởng ngành thủy sản 55 1.1 Tăng sản l-ợng khai thác nuôi trồng 55 1.2 Giải pháp thị tr-ờng 57 1.3 Gi¶i pháp vốn đầu t- 59 1.4 Giải pháp thành phần kinh tế cấu ngành thủy sản 61 Giải pháp tăng khả cạnh tranh để ngành Thủy sản Việt Nam phát triển ổn định trình hội nhập 62 2.1 Nâng cao chất l-ợng sản phẩm 62 2.2 Chính sách để sản phẩm thủy sản Việt Nam có th-ơng hiệu vững vàng trình hội nhập 66 Biện pháp phát triển bền vững 67 3.1 Bảo vệ môi tr-ờng sinh thái tài nguyên biển 68 3.2 Quan điểm đạo sách nhà n-ớc để đảm bảo ngành thủy sản phát triển bền vững 74 KÕt luËn 77 Tµi liƯu tham kh¶o 78 Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 81 Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Thị Lê H-ơng Kế hoạch 42-A 82 ... trình hội nhập quốc tế khu vực đến năm 2010 I Định h-ớng phát triển Thủy sản trình hội nhập quốc tế khu vực đến năm 2010 Để trì phát triển ngày nhiều sản phẩm thủy sản có giá trị kinh tế cao... đoạn phát triển ngành I Thực trạng ngành Thủy sản Việt Nam tr-ớc năm 2000 Cùng với trình hội nhập quốc tế khu vực, ngành Thủy sản Việt Nam có vai trò quan trọng phát triển kinh tế đất n-ớc Từ cuối... nhËp kinh tế với ngành Thuỷ sản n-ớc ta hội để phát triển 2.2.Vai trò ngành Thủy sản Việt Nam với phát triển kinh tế n-ớc Thủy sản Việt Nam ngành nằm nhóm ngành sản xuất thuộc khu vực I Giá trị ngành