TỔNG QUAN CAC CÔNG TRÌNH KHOA HOC LIÊN QUAN ĐẾN ĐÊ TÀI LUÂN AN 7
1 1 CAC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CƯU LY LUÂN VÊ NÂNG CAO Y THƯC PHAP LUÂT CUA CAN BÔ CÂP CƠ SƠ NÓI CHUNG, CAN BÔ CÂP CƠ
SƠ MIÊN NUI PHIA BĂC NÓI RIÊNG
Vấn đề ý thức pháp luật đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, dẫn đến sự hình thành của nhiều công trình và bài viết tiêu biểu với các quan điểm đa dạng.
Môngtéxkiơ (1996) trong tác phẩm “Tinh thần pháp luật” và Rútxô với “Bản về khế ước xã hội” đã nêu bật nội dung và vai trò của ý thức pháp luật, đồng thời đưa ra quan điểm pháp chế và định hướng xây dựng xã hội công dân cùng nhà nước pháp luật Trong “Tinh thần pháp luật”, Môngtéxkiơ phân tích các nguyên nhân hình thành nền pháp lý của mỗi quốc gia, mối quan hệ giữa các quy định pháp luật và sự tương thích cần thiết giữa luật lệ và chế độ cai trị Rútxô trong “Bản về khế ước xã hội” đã tìm kiếm một hệ thống luật lệ hợp lý và chắc chắn trong trật tự xã hội dân sự, từ đó cung cấp tài liệu tham khảo quan trọng cho việc nghiên cứu cấu trúc và chức năng của ý thức pháp luật.
Nghiên cứu về ý thức pháp luật của học giả Liên Xô, đặc biệt qua tác phẩm "Ý thức pháp luật, giáo dục ý thức pháp luật và văn hóa pháp lý" của tác giả E.A Lukaseva, mang lại cái nhìn sâu sắc về vai trò của ý thức pháp luật trong xã hội Tác phẩm phân tích mối liên hệ giữa giáo dục pháp luật và sự hình thành văn hóa pháp lý, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức pháp luật trong cộng đồng E.A Lukaseva cũng chỉ ra rằng ý thức pháp luật không chỉ là kiến thức mà còn là yếu tố quyết định trong việc xây dựng một xã hội công bằng và văn minh.
Vào năm 1980, một nghiên cứu về ý thức pháp luật trong hệ tư tưởng Nga - Xô đã được thực hiện và sau đó được Viện thông tin Khoa học xã hội Việt Nam dịch vào năm 1997 Tác giả tập trung vào việc phân tích ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa qua hai nội dung chính: khái niệm và bản chất của ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa, cùng với cơ cấu của nó.
Ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa đóng vai trò quan trọng trong việc làm luật và thực hiện pháp luật Việc phân tích ý thức pháp luật không chỉ giúp hiểu rõ cấu trúc của nó mà còn làm rõ mối liên hệ giữa ý thức pháp luật và các hoạt động pháp lý trong xã hội.
K.I Belxki (1982) trong tác phẩm “Sư hình thanh y thưc pháp luât xa hôi chu nghia cua ca nhân” đã áp dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin để phân tích sự tác động qua lại giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, cùng với sự tương tác của các hình thái ý thức xã hội trong bối cảnh kinh tế - xã hội của Liên Xô và các nước Đông Âu Tác giả đã làm rõ quá trình hình thành và những yếu tố ảnh hưởng đến ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa, đồng thời nhấn mạnh vai trò của ý thức pháp luật đối với cán bộ cấp cơ sở.
Minogue Martin (1993) trong tác phâm “Phap luât va sư quan ly nha nươc”
Cuốn sách [89] phân tích các vấn đề liên quan đến ý thức pháp luật dựa trên điều kiện kinh tế - xã hội ở phương Tây, bao gồm khái niệm, chức năng và cấu trúc của nó Tác phẩm nhấn mạnh vai trò quan trọng của pháp luật trong quản lý nhà nước, đồng thời cung cấp những gợi mở về ý thức pháp luật và ảnh hưởng của nó đối với cán bộ cấp cơ sở.
I V Diuriagin (1996) trong bài viết “Pháp luật, chính trị, đạo đức và ý thức pháp luật xã hội” đã phân tích vai trò của ý thức pháp luật trong đời sống xã hội và mối quan hệ giữa đạo đức và pháp luật Tài liệu này cung cấp cơ sở lý luận vững chắc cho việc nghiên cứu về ý thức pháp luật, nhấn mạnh giá trị khoa học và tầm quan trọng của nó trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến pháp luật và đạo đức.
Các nhà khoa học như Bachilo (2006) trong bài viết “Monitoring the Legal
Hệ thống - Con đường củng cố quyền lực của pháp luật, theo Ivliev (2003) trong bài viết "Phương pháp tiếp cận lý thuyết đối với khái niệm hiệu quả của pháp luật" và Nersesyants (2010) về "Những vấn đề của Lý thuyết chung về Luật và Nhà nước", đã chỉ ra những vấn đề lý luận và thực tiễn của pháp luật cũng như vai trò điều chỉnh hành vi của pháp luật trong các quan hệ xã hội Các tác giả nhấn mạnh rằng nhà nước đã nâng cao hiệu lực của quy định pháp luật thông qua việc hợp lý hóa quy trình xây dựng luật, cải thiện hoạt động thực thi pháp luật và nâng cao nhận thức pháp luật của người dân.
Lukasheva (2015) nhấn mạnh rằng để tăng cường hiệu quả của tác động pháp luật, cần dựa vào ý thức pháp luật của các nhà lập pháp, những người thi hành luật, cũng như các quan chức ở mọi cấp độ và người dân trong quốc gia.
Để nâng cao tri thức pháp luật, cần chú trọng đến phương thức giáo dục, văn hóa pháp luật và kiến thức pháp luật Đây là những yếu tố quan trọng giúp phân tích nội dung và nâng cao ý thức pháp luật cho cán bộ cấp cơ sở.
Trong bài viết “Legal Awareness And Legal Culture As Elements And Means
Trong bài viết "For The Implementation Of A Mechanism For Ensuring The Legal Impact," tác giả Alexandra Michailowna Drozdova và các cộng sự (2019) đã chỉ ra rằng cấu trúc của ý thức pháp luật bao gồm hai yếu tố chính: tâm lý pháp lý và hệ tư tưởng pháp lý Tâm lý pháp lý liên quan đến cảm xúc, mong muốn, thói quen và sự kết nối với các giá trị cá nhân, trong khi hệ tư tưởng pháp lý được xây dựng dựa trên kiến thức pháp luật và các chỉ số ước lượng của pháp luật Các tác giả đã phân tích ảnh hưởng của pháp luật đến quan hệ xã hội thông qua các công cụ pháp lý như quy phạm pháp luật và các hành vi thực thi pháp luật khác nhau Những phân tích này cung cấp cơ sở để tìm hiểu sâu hơn về cấu trúc ý thức pháp luật, cũng như vai trò của pháp luật và ý thức pháp luật đối với cán bộ cấp cơ sở.
Trong bài viết “Functions of legal consciousness” (2021), tác giả Sergey Valentinovich Arkhipov và các cộng sự đã định nghĩa ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội, bao gồm ý thức nhóm và cá nhân, với các thành phần tâm lý và tư tưởng liên quan đến các hiện tượng pháp lý, chính trị và đạo đức Họ nhấn mạnh rằng những hiện tượng này, như quy phạm pháp luật, hệ thống pháp luật và các giá trị văn hóa, có ảnh hưởng đáng kể đến thực tế pháp lý Các tác giả cũng đánh giá bản chất và giá trị của pháp luật, nhấn mạnh vai trò của nó trong đời sống xã hội, đặc biệt thông qua các chức năng của pháp luật, từ đó mở ra hướng phân tích sâu hơn về ý thức pháp luật và chức năng của nó.
Lê Đức Tiết (1994) trong công trình “Ý thức pháp luật” đã chỉ ra rằng ý thức pháp luật là một hình thái của ý thức xã hội, bao gồm lập trường, quan điểm, tri thức, tình cảm, niềm tin và thói quen về pháp luật, với sự khác biệt giữa các giai cấp trong xã hội Đào Trí Úc (1995) khẳng định tầm quan trọng của việc sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, nhấn mạnh rằng pháp luật cần phải đi vào cuộc sống thực tiễn Đề tài KX 09-17 (1995) phân tích đặc điểm của ý thức pháp luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam và nhấn mạnh rằng để nâng cao ý thức pháp luật của nhân dân, cần phải cải thiện thông tin pháp luật và xây dựng lối sống theo pháp luật Đề tài cấp Bộ (2004) về “Giáo dục ý thức pháp luật cho cán bộ, công chức” đã đưa ra quan điểm về cấu trúc của ý thức pháp luật và mối quan hệ giữa pháp luật và ý thức pháp luật, cung cấp những gợi mở quý giá cho việc nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này.
Nguyên Minh Đoan (2004) trong bài viết “Yếu tố tâm lý pháp luật trong quá trình nâng cao ý thức pháp luật ở nước ta hiện nay” đã khẳng định rằng ý thức pháp luật là một hình thái ý thức xã hội, được hình thành từ tư tưởng và tâm lý pháp luật Hành vi hợp pháp của con người chịu ảnh hưởng lớn từ tâm lý pháp luật, nâng cao trách nhiệm của họ đối với xã hội Tâm lý pháp luật thể hiện tình cảm và có tính ổn định, bền vững Năm 2006, trong bài viết “Ý thức pháp luật với đời sống xã hội”, tác giả nhấn mạnh vai trò của ý thức pháp luật trong việc điều chỉnh hành vi của mọi tầng lớp dân cư, cho rằng chỉ khi mọi người thực hiện pháp luật nghiêm minh và có niềm tin vào pháp luật thì xã hội mới có thể ổn định Tác giả cũng chỉ ra rằng trình độ ý thức pháp luật liên quan chặt chẽ đến quá trình áp dụng và hoàn thiện hệ thống pháp luật.
NÂNG CAO Y THƯC PHAP LUÂT CUA CAN BÔ CÂP CƠ SƠ MIÊN NUI PHIA BĂC VIÊT NAM - MÔT SÔ VÂN ĐÊ LY LUÂN 26
2 1 Y THƯC PHAP LUÂT CUA CAN BÔ CÂP CƠ SƠ
2 1 1 Y thức pháp luật - khái niệm, chức năng
Ý thức pháp luật là một hình thái cơ bản của ý thức xã hội, phản ánh các quan hệ kinh tế - xã hội và chịu ảnh hưởng từ tư tưởng, quan điểm giai cấp trong xã hội Do mục đích và phương diện nghiên cứu khác nhau, có nhiều quan niệm đa dạng về ý thức pháp luật.
Ý thức pháp luật được coi là một hình thái ý thức xã hội, bao gồm các học thuyết, quan điểm và tư tưởng của con người về tính công bằng và đúng đắn của pháp luật Nó thể hiện cảm xúc và đánh giá của con người đối với pháp luật hiện hành, pháp luật trong quá khứ và những quy định pháp lý cần thiết Ý thức này không chỉ liên quan đến hành vi của cá nhân mà còn ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội và các chủ thể khác.
Hoàng Thị Kim Quế định nghĩa ý thức pháp luật là tổng hợp các tư tưởng, quan điểm và thái độ của con người đối với pháp luật Điều này bao gồm sự đánh giá về tính cần thiết, vai trò, chức năng của pháp luật, cũng như tính công bằng, đúng đắn hay không đúng đắn của các quy định pháp luật hiện hành và trong quá khứ Ý thức pháp luật phản ánh cảm xúc và quan điểm của cá nhân, nhà nước và các tổ chức xã hội về tính hợp pháp trong hành vi của họ.
Theo Đào Duy Tấn, "ý thức pháp luật" bao gồm những quan điểm và tư tưởng của một giai cấp về bản chất, vai trò của pháp luật, quyền và nghĩa vụ của nhà nước, tổ chức xã hội và công dân, cũng như tính hợp pháp và không hợp pháp của hành vi con người trong xã hội Quan niệm này nhấn mạnh tính giai cấp của ý thức pháp luật và vai trò quan trọng của nó trong việc xác định tính hợp pháp của hành động trong xã hội.
Theo Lê Đình Khiên, ý thức pháp luật là sự phản ánh sáng tạo của con người đối với đời sống pháp luật, trong đó con người không chỉ nhận thức mà còn đánh giá và thể hiện thái độ của mình trước các hiện tượng pháp luật.
Dưới góc độ triết học, ý thức pháp luật được coi là một hình thái ý thức xã hội, phản ánh tri thức, tình cảm và niềm tin của cá nhân hoặc cộng đồng vào tính đúng đắn và hợp pháp của pháp luật hiện hành, đồng thời thể hiện đời sống pháp luật của cá nhân và cộng đồng xã hội.
Quan niệm về ý thức pháp luật nhấn mạnh rằng chủ thể của nó bao gồm cá nhân và cộng đồng xã hội, bao gồm các giai cấp, nhóm xã hội, tổ chức và cơ quan nhà nước Nội dung của ý thức pháp luật phản ánh tri thức, tình cảm và niềm tin của cá nhân cũng như cộng đồng xã hội đối với hệ thống pháp luật hiện hành.
* Căn cư vao nôi dung va tinh chất cua cac bô phân hợp thanh, y thưc phap luât gôm tâm ly phap luât va hê tư tưởng phap luât
Tâm lý pháp luật là tổng hợp cảm xúc, tâm trạng, thói quen và thái độ của con người đối với pháp luật và các hiện tượng pháp lý Nó phản ánh những trạng thái tình cảm của con người trước các hiện tượng pháp lý cụ thể và được hình thành tự phát từ niềm tin và cảm xúc của họ Tâm lý pháp luật thường thể hiện sự gắn kết giữa tâm lý cá nhân và các quy định pháp luật hiện hành, tạo nên một mối liên hệ chặt chẽ giữa con người và hệ thống pháp lý.
Tâm lý pháp luật là một phần quan trọng của ý thức pháp luật, có tính bền vững và biến đổi chậm, gắn liền với phong tục, tập quán và truyền thống của cộng đồng Qua tâm lý pháp luật, con người thể hiện hành vi và thái độ đối với các quy định pháp luật, từ sự tin tưởng, đồng tình đến sự thờ ơ hoặc phản đối Thái độ này không chỉ phản ánh niềm tin và tình cảm của cá nhân đối với pháp luật mà còn ảnh hưởng đến việc vận dụng pháp luật trong các hành vi ứng xử đúng đắn.
Tâm lý pháp luật là sự hình thành tự phát của cảm xúc và thái độ đối với các hiện tượng pháp luật, phản ánh mối quan hệ giữa cá nhân và hệ thống pháp luật Nó luôn gắn liền với đặc điểm tâm lý của con người, ảnh hưởng đến cách ứng xử trong xã hội Tâm lý pháp luật thường mang tính bảo thủ hơn tư tưởng pháp luật, vì nó liên quan chặt chẽ đến tập quán, thói quen cá nhân và truyền thống của cộng đồng.
Tâm lý pháp luật có ảnh hưởng lớn đến thái độ của chủ thể đối với pháp luật
Khi người dân nhận thức được tầm quan trọng của pháp luật và tin tưởng vào sự công bằng, nghiêm minh của nó, họ sẽ tự giác tuân thủ Ngược lại, nếu họ có hiểu biết pháp luật hạn chế hoặc coi thường luật pháp, sẽ dễ dẫn đến hành vi vi phạm Một số người có thể chỉ tuân thủ các quy định pháp luật do sự sợ hãi mà không thực sự hiểu và chấp nhận.
Tâm lý pháp luật, khác với hệ tư tưởng pháp luật, thường hình thành một cách tự phát và thiếu tính hệ thống, thể hiện qua những cảm xúc như sự quan tâm, phẫn nộ hay thờ ơ đối với các hành vi vi phạm pháp luật Những cảm xúc này phản ánh thái độ của cá nhân đối với công bằng, nỗi sợ hãi trước hình phạt và sự đồng tình hay phản đối đối với bản án của Toà án.
Hệ tư tưởng pháp luật là tập hợp các quan điểm và tư tưởng của con người, được thể hiện qua các khái niệm, phạm trù và nguyên tắc pháp luật Nó phản ánh đa dạng đời sống pháp luật và thể hiện ý chí của một giai cấp cụ thể.
Hệ tư tưởng pháp luật là tập hợp các quan điểm và tư tưởng được giai cấp thống trị công nhận và phổ biến trong xã hội Những tư tưởng này được truyền bá rộng rãi thông qua hoạt động của hệ thống chính trị và các văn bản pháp luật do nhà nước ban hành, thể hiện tính quyền uy của nền pháp chế xã hội.
Bản chất của pháp luật được thể hiện qua hệ tư tưởng pháp luật, phản ánh ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội phân chia giai cấp Hệ tư tưởng này được hệ thống hóa thành các tư tưởng, quan điểm và học thuyết pháp luật, nhấn mạnh đến bản chất giai cấp và các thuộc tính của pháp luật Nó cũng làm rõ mối quan hệ giữa pháp luật với con người, cùng với quyền và nghĩa vụ pháp chế trong hoạt động của bộ máy nhà nước, cũng như nhận thức và thực hiện pháp luật.