ĐẠI HỌC QUÔC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐAI HOC KINH TỂ LE NGUYEN TUNG QUÀN LÝ THƯ NGÂN SÁCH NHÀ NƯ ỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng Mã số: 8340201 LUẬN VÃN THẠC sĩ TÀI CHÍNH NGẢN HÀNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỦNG DỤNG XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẢN CHẨM LUẬN VĂN PGS.TS NGUYỄN VĂN HIỆU Hà Nội - 2022 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam” đề tài nghiên cứu riêngatôi,và hướng dẫn khoa học GS.TS Nguyễn Văn Hiệu Các số liệu, kết nghiên cứuinêu Luậnivàn trungithực, cóinguồn gốc rõiràng Kết quả,nghiên cứu là,quá trình lao,động trung thực tơi, tơi viết khơng chép từ viết tồ chức cá nhân khác Hà Nội, ngày tháng Tác giả luận văn Lê Nguyên Tùng năm 2021 LỜI CÃM ƠN Trước tiên, xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới GS.TS Nguyễn Văn Hiệu tận tình hướng dẫn định hướng cho nghiên cứu sờ lý luận tham khảo thực tế trình thực viết luận văn Tơi xin chân thành gửi lờiacảm ơn tới Ban giám hiệu trường,Đại học Kinh,tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy.cơ trongiKhoa Tài - Ngânihàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốcigia Hà Nội trangabị cho kiến thức suốt trình học tập để tơi hồn thành luận vãninày Tơi xin gửi lời cảm ơn tới đồng nghiệp Sở Tài tỉnh Hà Nam cho tơianhiều lời khuyên quý giá, cungicấp choitôi tài liệu, thông tin, tạo điều kiện cho nghiên cứu, tham khảo số liệu phục vụ cho việc phân tích, hồn thành luận văn Cuốiicùng, tơiixin bày tở lịng biết ơn với gia đình tơi, động viên, khuyến khích, tạo điều kiện tốt thời gian, khơng gian, vật chấtivà tinhithần để tơiicóithể hồn thành tốt luânivăn Hà Nội, ngày tháng Tác giả luận văn Lê Nguyên Tùng năm 2021 MỤC LỤC DANH MỤC TỪ BIẾT TẤT i DANH MỤC BẢNG BIÊU ii MỚ ĐẦU CHƯƠNG TÔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN cứu VÀ SỚ LÝ LUẬN 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 1.2 Cơ sở lý luận quản lý thu Ngân sách Nhà nước 1.2.1 Thu ngân sách nhà nước 1.2.2 Quản lý thu ngân sách nhà nước 14 CHƯƠNG 32 THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CÚƯ 32 2.1 Nguồn tài liệu liệu 32 2.2 Thiết kế nghiên cứu luận văn 33 2.3 Các phương pháp nghiên cửu sử dụng 33 2.3.1 Phương pháp thu thập thông tin 33 2.3.2 Phương pháp tổng hợp thông tin 33 2.3.3 Phương pháp phân tích thơng tin 34 CHƯƠNG 36 3.1 Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội tỉnh Hà Nam 36 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên 36 3.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội 38 3.2 Phân tích thực trạng quản lý thu ngân sách Nhà nước địa bàn Tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018-2020 43 r 3.2.1 Bộ máy quản lý thu ngân sách Nhà nước chê, sách có liên quan 43 3.2.2 Thực trạng quản lý thu ngân sách Nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018-2020 48 3.3 Đánh giá thực trạng việc quản lý thu ngân sách nhà nước Tỉnh Hà Nam 64 3.3.1 Những kết đạt quản lý thu ngân sách Nhà nước tỉnh Hà Nam 64 3.3.2 Hạn chế quản lý thu ngân sách Nhà nước 66 3.3.3 Nguyên nhân hạn chế 67 CHƯƠNG 70 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM ĐẾN NĂM 2022 70 4.1 Quan điểm định hướng hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2022 70 4.1.1 Quan điểm 70 4.1.2 Định hướng 71 4.2 Giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý thu ngân sách 73 4.2.1 Nâng cao chất lượng cơng tác lập dự tốn thu ngân sách 73 4.2.2 Nhóm giải pháp quản lý thu Thuế 74 4.2.3 Nhóm giải pháp quản lý thu phí, lệ phí 75 4.2.4 Nhóm giải pháp thu tiền sử dụng đất 76 4.2.5 Đẩy mạnh công tác tra, kiểm tra, xử lý vi phạm thực chế độ khen thưởng 76 4.3 Một số kiến nghị 77 4.3.1 Các kiến nghị với trung ương, Chính phủ Bộ Tài 77 4.3.2 Kiến nghị Tỉnh ủy, HĐND UBND tinh Hà Nam 78 KẾT LUẬN 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO 82 DANH MỤC TÙ BIÉT TẮT Nguyên nghĩa Ký hiệu DN Doanh nghiệp GTGT Giá trị gia tăng HĐND Hội đồng nhân dân HTX Hợp tác xã KBNN Kho bac nhà nước KT-XH Kinh tế xã NNT Người nộp thuế NQD Ngồi quốc doanh NS Ngân sách NSĐP Ngân sách địa phương NSNN Ngân sách Nhà nước NSTW Ngân sách Trung ương QLNS Quản lý ngân sách QSDĐ Quyền sử dụng đất SXKD Sản xuất kinh doanh TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp • • m* Ấ • /X TTCN Tiêu thủ cơng nghiệp UBND ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa ♦ K DANH MỤC BẢNG BIẺU STT Bảng Nộindung Bảng 3.1 Kết thực số tiêu chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2018-2020 Bảng 3.2 46 đoan • 2018-2020 47-48 Bảng tăng trưởng thu NSNN địa bàn giai đoạn 50 2018-2020 Bảng 3.5 Bàng tàng trưởng thu NSNN địa bàn giai đoạn 51-52 2018-2020 Bảng 3.6 Kết thu thuế từ khu vực quốc doanh so với dư• tốn tỉnh Hà Nam từ năm 2018-2020 Bảng 3.7 Tinh hình thực thu phí lệ phí so với dự tốn giao tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018-2020 Bảng 3.8 Bảng tống hợp thu NSNN địa bàn giai đoạn 2018-2020 Bảng 3.4 39 Kết thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam giai Bảng 3.3 Trang 69 71 Tình hình thực thu tiền sử dụng đất so với dự toánđược giao giai đoạn 2018-2020 địa bàn tỉnh Hà Nam 11 72 MỞ ĐẦU Lịi mở đâu 1.1 Tính cấp thiết đề tài Trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Ngân sách Nhà nước trở thành công cụ tài quan trọng,igóp phần to lớn vào việc phát KT - XH Thu NSNN không đáp ứng nhu cầu chi tiêu Nhà nước mà công cụ hữu hiệu để điều tiết, điều chỉnhinềnikinh tể Những năm gần đây, thu NSNN hàng năm liên tục gia tăng liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, iđối tượng khácinhau Với vị trí, vai trị quan trọng nên cơng táciquản lýiNSNN nói chung, quản lý thu NSNN nói riêng trọng Từ năm 1996 đến Luật NSNN ban hành sửa đổi nhiều lần: Luật NSNN ban hành năm 1996 (có hiệu lực từ 01/01/1997); Luật NSNN năm 2002 (có hiệu lực từ 01/01/2004); Luật NSNN năm 2015 (có hiệu lực từ 01/01/2017) văn luật đà góp phầniđổi mớiicơ chế quảnilý NSNN chế quản lý thu NSNN, góp phần xây dựng hoàn thiện máy quan thu thống từ Trung ương (TW) đến địa phương (cơ quan Tài chính, Thuế, Hải quan, KBNN ), góp phần đối quy trình thu, phươngithức quảnilý thu NSNN Nhờ đó, cơng tác quảnilý thu NSNN đà đạt kết định, số thu tập trung đầy đủ nhanh chóng vào NSNN quản lý ngày chặt chẽ, thống nhất, đáp ứng kịp thời nhiệm vụ chi ngân sách cấp, góp phần ồn định phát triển KT- XH nước Tỉnh Hà Nam tái lậpilại từ Olitháng 01 năm 1997, với xuất phátiđiểm thấp, inền kinh tếiquy môinhỏ, sản xuấtinônginghiệpilàichủiyếu, thuicân đốiingân sách trêniđịa bànirấtithấp (năm 1997, số thu đạt 72 tỷ đồng) Sau 20 năm tái lập tỉnh, với tăngitrưởng, phátitriển kinhitế tỉnh, thuicân đốiingânisáchitrên địa bàn cũngiliên tụcităng dầniqua cácinăm quy mô tốc độ, đặc biệt từ năm 2015iđến tốc độităng thu có đột biến Nghị Đại hội Đảng tỉnh Hà Nam lần thứ XIX nhiệm kỳ 2015 - 2020 đề “Thu cân đối ngân sách địaibàn tăng binhiquân 15% năm”; để đạt mụcitiêu đó, việcihuy động nguồn lực thực thu NSNN nhăm đảm bảo nhu câu ngn kinh phí choichi thường xun vàichi đầu tư tỉnh có ý nghĩa cực kỳiquan trọng Tuy nhiên công tác quản lýithu ngânisách tỉnh vẫnicòn bộcilộ hạn chế, kết thu NSNN chưa tươngixứng vớiikhả củaitỉnh, icơng táciquản lý thuingân sáchicịn chưa baoiquát hết nội dung thu, nguồn thu, phương thứcithu cịninghèo nàn, cịn tình trạng thấtithu, nợ đọng kéo dài; khai thác, quản lý nguồn thu ngân sách cịn bất cập Nhữngihạnichếinàyiđã tác độngikhơnginhỏ đến việc thuivà quản lý nguồn thu NSNN tỉnh, từ dẫn đến tình trạng bội chi NS, thu NS khơng đủ để chi Trong nhu cầu đầu tư từ NSNN phận quanitrọng cho phát triển KT- XH, xây dựng nông thôn mớiicủa tỉnhinên hànginăm tỉnh xin bố sung kinh phí từ ngân sách Trung ương Hồn thiện công tác quản lý thu NS nhàm động viên đầy đủ hợp lý nguồn thu vào NSNN, tạo nguồn lực tài đầy đủ cho địa phương yếu tố có tính định để thực thắng lợi nhiệm vụ phát triển KT - XH địa phương giai đoạn 2015-2020 nhũng năm mà Nghị Đại hội Đảng tỉnh lần thứ XIX đề Vì tơi chọn chủ đề “Quản lỷ thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ chun ngành Tài Ngân hàng cùa Câu hỏi nghiên cứu: Thực trạng công tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam nào? Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam gì? Những giải pháp đề xuất nhằm hồn thiện cơng tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam Mục đích nhiệm vụ♦ nghiên cứu: • • m 3.1 Mục đích nghiên cứu: Đề tài thực với mục đích nghiên cứu lý luận ứng dụng vào thực tiễn quản lý thu NSNN qua xem xét thực trạng thu NSNN địa bàn tỉnh, đề xuất giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác quản lý thu NSNN địa bàn, góp phần ồn định ngân sách hàng năm đầu tư phát triển kinh tế, xã hội tỉnh 3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa sở lý luận ngân sách nhà nước, quản lý thu ngân sách - Phân tích đánh giá thực trạng công tác quản lỷ thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam - Đề xuất số quan điếm giải pháp chủ yếu nhằm hồn thiện cơng tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam cho năm Đối tượng phạm vi nghiên cứu: 4.1 Đối tượng nghiên cứu: Trong luận văn đối tượng nghiên cứu NSNN, bao gồm NSNN tỉnh (thành phố), huyện, thị xã hệ thống sách quản lý thu NSNN tỉnh Từ vị trí cơng chức làm Sở Tài tỉnh Hà Nam để nhìn nhận lại hệ thống sách ban hành, theo quan điểm phát triển, quan điểm kinh tế thị trường thực tiễn thực thi sách thuộc lĩnh vực năm qua 4.2 Phạm vi nghiên cứu: - không gian: Luận văn chủ yếu nghiên cứu công tác quản lý thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam, cụ thể số liệu nghiên cứu lấy từ Sở Tài tỉnh Hà Nam - thời gian: Luận văn nghiên cứu công tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh từ năm 2018 đến năm 2020, dự báo đến năm 2022 Chi cục Thuê, UBND xã, phường, thị trân hạn chê, chưa thông sưôt quan ban ngành địa phương, sở kinh doanh nhân dân Hai là, HĐND cấp tỉnh chưa ban hành chế độ, sách, tiêu chuẩn, định mức nhà nước kịp thời, chậm sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tế Chưa xây dựng chế phân cấp nguồn thu cho cấp ngân sách huyện, xã cách phù hợp với tình hình thực tế địa phương tỉnh nên chưa khuyến khích, tạo động lực cho địa phương phấn đấu tăng thu Việc phân cấp nguồn thu chưa đôi với phân cấp quản lý thu gây ảnh hưởng đến nguồn thu cấp ngân sách Chẳng hạn trường hợp Cục thuế tỉnh quản lý thu doanh nghiệp quốc doanh địa bàn huyện Các khoản thu từ lĩnh vực hiệu phân cấp cho chi cục thuế quản lý thu lúc gắn trách nhiệm quyền cấp huyện việc đơn đốc thu nộp ngân sách Ba là, lực quản lý ngân sách cấp quyền cịn nhiều hạn chế cụ thể : + Năng lực cán số quan chuyên môn tham mưu chế cho Cấp có thẩm quyền cịn nhiều hạn chế mà số chế độ sách, chế địa phương nhiều bất cập + Tính động sáng tạo cấp huyện, cấp xã hạn chế việc điều hành NSĐP, số huyện, xã chưa tích cực khai thác nguồn thu để đảm bảo chi, chưa phát huy mạnh tiềm địa phương, chưa đầu tư vào sản xuất để khai thác tạo nguồn thu lâu dài, trông chờ dựa vào số bố sung từ ngân sách cấp + Vai trò định HĐND cấp ngân sách cấp Từ thực tiễn cho thấy lực định HĐND mang tính hình thức, chưa phản ánh đầy đủ quan điểm, kiến HĐND mà nguyên nhân dễ nhận thấy xuất phát từ trình độ, lực đại biểu Bên cạnh cịn số nguyên nhân khác thời gian, ngân sách nguồn lực phục vụ cho hoạt động giám sát hạn chế, nguồn thông tin liệu không đủ dẫn đến quan dân cử sâu sát trọng việc giám sát hoạt động quản lý ngân sách sức ép thời gian làm 68 cho công tác thâm tra Ban kinh tê ngân sách HĐND tỉnh gặp nhiêu khó khăn khơng đù thời gian nghiên cứu cách chi tiết, đầy đủ, đại biểu HĐND cấp khó nắm bắt hết nội dung dự toán, toán ý kiến kỳ họp từ chất lượng định dự toán phê chuẩn toán ngân sách chưa thể đầy đủ ý chí quan dân cử Bốn là, chế sách thu chưa hồn chỉnh, có nhiều loại thu, sơ hở, chồng chéo, chắp vá, không bao quát hết nguồn thu diện thu, chưa tập trung hết nguồn thu để hình thành hệ thống thu hoàn chỉnh Sự phát triển đa dạng hoạt động kinh doanh thị trường không gắn liền với nhận thức nghĩa vụ Nhà nước, cịn tình trạng tìm cách trốn thuế, lậu thuế Trình độ nghiệp vụ cán thu hạn chế, chưa theo kịp với yêu cầu triền khai sắc thuế Năm là, dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp từ năm 2019 lan rộng vào năm 2020 ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý thuế tỉnh, đặc biệt công tác tra kiêm tra công tác quản lý nợ, nhiều doanh nghiệp địa bàn gặp khó khăn nên số thu nợ giảm mạnh qua tháng 69 CHƯƠNG GIAI PHAP HOAN THIỆN QUAN LỸ THƯ NGÀN SACH NHA Nươc TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM ĐẾN NĂM 2022 4.1 Quan điêm định hưóng hồn thiện quản lý thu ngân sách nhà nưó’c địa bàn tỉnh Hà Nam đên năm 2022 4.1.1 Ouan điểm Thu NSNN địa bàn nguôn thu quan trọng đê phát triên kinh tê - xã hội, định thực vai trò NSNN phát huy cao độ nguồn lực đế phát triển nhanh sức sản xuất, khuyến khích xuất khẩu, khuyến khích đầu tư, đầu tư áp dụng công nghệ cao, thực cơng nghiệp hóa đại hóa đất nước nói chung tỉnh nhà nói riêng Khuyến khích cấp khai thác nguồn thu sẵn có tiềm ẩn địa phương để tăng thu bảo đảm nguồn thu ổn định cho ngân sách Quản lý tôt thu ngân sách nhăm tăng thu NSNN địa bàn, tạo chủ động cho ngân sách địa phương, bảo đảm nhu câu chi tiêu cân thiêt hợp lý cho hoạt động máy quản lý Nhà nước vừa phải dành phần cho tích lũy đế tái đầư tư, giảm dần việc lệ thuộc vào ngân sách Trung ương Qua phân tích thực trạng tình hình quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam, đưa sô quan diêm sau: ỉ 1.1 Quản lỷ thu ngân sầch phải dựa vào chủ trương mục tiêu phảt triên kinh tế - xã hội tỉnh Đê quản lý tôt nguôn thu ngân sách địa bàn tỉnh Hà Nam phải dựa sở quán triệt đường lối, sách phát triến KT-XH tỉnh Hà Nam nhằm thực tốt mục tiêu phát triển KT-XH, phù hợp với tỉnh hinh tỉnh vừa phát triển kinh tế xã hội vừa phòng chống dịch Và phải phù hợp với trình độ phát triển địa bàn điều kiện kinh tế mở cửa, hội nhập trước thách thức hội Quan điểm cần quán triệt theo hướng khai thác, quản lý nguồn thu cách chặt chẽ đồng thời phải tạo điều kiện để khuyến khích thành phần kinh tế hoạt động địa bàn huyện mở rộng SXKD cần động viên hợp lý mức cao nguồn thu vào ngân sách để đảm bảo nguồn lực tài 70 thực chiên lược phát triên KT-XH, đảm bảo hoạt động máy nhà nước, đồng thời tạo động lực để thành phần kinh tế đầu tư phát triển SXKD ỉ.1.2 Quản lý thu ngân sách phải dựa đa dạng hóa khai thác nguồn thu Muốn tăng nguồn thu cho NSNN cần phải thực việc đa dạng hóa nguồn thu, tạo đóng góp thành phần kinh tế địa bàn làm cho nguồn thu ngày tăng lên, đảm bảo ốn định lâu dài Khắc phục tinh trạng tập trung quản lý thu vào lĩnh vực chủ yếu, chưa quan tâm đến lĩnh vực liên quan khác Đồng thời, phải mờ rộng nguồn thu địa bàn sở chuyển dịch cấu kinh tế cách phù hợp Quan điểm cần quán triệt khía cạnh sau: - Mặt dù lĩnh vực khác nguồn thu cịn ít, phát triển thêm đối tượng nộp thuế theo luật định tổng số nguồn thu tàng lên - Coi trọng khoản thu thuế Nhất khoản thu thuế thu nhập cá nhân tinh hình đại dịch nên nhiều hộ kinh doanh chuyển sang hình thức bán hàng online có doanh thu lớn từ hình thức kinh doanh cần phải có giải pháp quản lý chặt chẽ hình thức kinh doanh ỉ 1.3.Quản lỵ thu ngân sấch phải xuất phát tù' tô chức tốt máy quản lỷ thu ngân sách Nhà nưởc Muốn quản lý tốt nguồn thu ngân sách địa bàn phải trọng tới cơng tác hồn thiện máy qn lý, tăng cường chức năng, quyền hạn cũa máy quản lý thu ngân sách, nâng cao trình độ, lực đội ngũ cán làm công tác quản lý thu NSNN Bộ máy đội ngũ quản lý phải hoạt động thực có hiệu theo hướng tận thu, chống thất thu Tuy nhiên, tận thu nhung khơng phải “tận diệt”, cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp người dân, phải khai thác nuôi dưỡng nguồn thu cách bền vững 4.1.2 Định hướng Quản lý thu NSNN tất yếu phải dựa đặc thù địa phương, mục tiêu phát triển Tỉnh, song phải tạo điều kiện thuận lợi cho chủ thể phát triến môi trường cạnh tranh bình đẳng ngồi nước; phái cho phép ngân 71 sách thực trở thành công cụ, chìa khố quan qun lực thúc tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững Theo định hướng quản lý thu ngân sách tỉnh Hà Nam càn tập trung vào vấn đề sau: 4.1.2.1 Quản lỷ thu ngân sách phải đáp ứng yêu cầu đổỉ chế quản lý kinh tế cải cách hành Đối phương thức quản lý thu NSNN địa bàn phải đảm bảo tương thích với đổi chế quản lý kinh tế, phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế, xã hội địa phương Từng bước đồi phân cấp quản lý NSNN theo kết thực nhiệm vụ ngân sách Cấp kinh phí Tăng cường phân cấp quản lý ngân sách địa phương, bảo đảm thống ngân sách địa phương ngân sách tinh đóng vai trị chủ đạo, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo ngân sách cấp quyền địa phương quản lý sử dụng NSNN Quán triệt quan điểm cải cách hành theo Nghị số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 Chính phú chương trình tổng thể cải cách hành nhà nước giai đoạn 2011-2020: tiếp tục đẩy mạnh quản lý thu NSNN, xem quản lý thu NSNN tiền đề, phương tiện thực cải cách hành chính, đảm bảo cải cách hành đạt hiệu cao Trong quàn lý ngân sách địa phương cần đẩy mạnh cơng tác cải cách hành chính, nâng cao tính minh bạch, dân chủ cơng khai, kiểm soát chặt chẽ hoạt động thu, chi ngân sách quản lý tài sản công; tăng cường tra, kiếm tra nâng cao kỷ luật, kỷ cương quản lý tài ngân sách, bảo đảm thực tiết kiệm chống lãng phí, chống tham nhũng 4.1.2.2 Quản lý thu ngân sách phải phù hợp với phản cấp quản lý kinh tế, xã hội Tỉnh Việc quản lý thu ngân sách phải phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế, xã hội, phải dựa sở chức nhiệm vụ quản lý hành kinh tế xã hội cấp quyền, gắn nguồn thu với nhiệm vụ chi khả quản lý cấp quyền địa phương, đảm bảo nguồn lực để cấp chủ động thực nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phịng, an ninh trật tự an tồn xã hội phạm vi quản lý; khuyến khích cấp tăng cường quản lý thu, chống thất thu; 72 Bảo đảm ôn định nguôn thu nhiệm vụ chi ngân sách câp huyện, xã thời gian năm, gắn liền với kế hoạch phát triến kinh tế, xã hội cấp quyền địa phương Việc phân cấp nguồn thu cần quan tâm đến đặc điểm cụ thể chiến lược phát triển kinh tế, xã hội huyện, thị xã, thành phố ỉ.2.3 Quản lý thu NSNNphải đảm bảo vai trò chủ đạo ngân sách cấp tỉnh tỉnh chủ động, sáng tạo ngân sách cấp Cơ chế quản lý phải giải tốt mối quan hệ tập trung, thống với phân cấp, phân quyền Phân cấp mức ngân sách dẫn đến phân tán, manh mún, làm yếu vai trò đạo ngân sách cấp trên; ngược lại, tập trung mức sể dẫn đến tệ nạn quan liêu, độc đoán cấp làm cho cấp bị động, ỷ lại phải đảm bảo vai trò chủ đạo ngân sách cấp tinh việc thực điều chỉnh cấu kinh tế, thực nhiệm vụ quan trọng địa phương, sách xã hội lớn, chi phối, điều hoà cân đối phát triển địa phương tỉnh với nhằm đảm bảo tính cơng bằng, hợp lý Mặt khác, đơi với đảm bảo tính độc lập ngân sách cấp phải đảm bảo kiểm tra, giám sát ngân sách cấp Đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch phát triển cân đối nguồn ngân sách khu vực địa bàn để chủ động thực nhiệm vụ giao, đồng thời đảm bảo tập trung điều hành ngân sách Cấp phạm vi địa phương Trong phân cấp nguồn thu, cần theo hướng tăng nguồn thu cho ngân sách cấp dưới, đặc biệt cho ngân sách xã nhằm tăng nguồn lực cho ngân sách xã, hạn chế phân chia nguồn thu có quy mơ nhỏ cho nhiều cấp; hạn chế sử dụng nhiều tỷ lệ phân chia khác khoản thu đơn vị hành địa bàn 4.2 Giải pháp nhằm hồn thiện công tác quản lý thu ngân sách Qua nghiên cứu thực trạng, để góp phần hồn thiện cơng tác quản lý thu ngân sách nhà nước tỉnh Hà Nam, tác giả xin đưa số giải pháp sau: 4.2.1 Nâng cao chất lượng công tác lập dự tốn thu ngân sách Hằng năm cơng tác lập, giao dự toán thu NSNN phải đảm bảo bao quát hết nguồn thu; rà soát, quản lý chặt chẽ nguồn thu phát sinh, doanh nghiệp 73 thành lập, hộ kinh doanh kinh doanh, nhât doanh nghiệp có rủi ro cao như: ngành dịch vụ, khách sạn, nhà hàng, karaoke, kinh doanh bất động sản doanh nghiệp hết thời gian ưu đài thuế thu nhập doanh nghiệp đề quản lý thuế kịp thời theo quy định Theo dõi chặt chẽ tiến độ thu ngân sách, đánh giá, phân tích cụ địa bàn thu, khu vực, sắc thuế có phương án đạo, điều hành thu kịp thời Kiện toàn tố chức công tác tin học thống kê quan thuế đảm bảo đủ lực sở vật chất phục vụ cho nhiệm vụ thu thập, xử lý, tổng hợp, lưu giữ cung cấp thông tin phục vụ cho quản lý thuế nói chung cơng tác phân tích dự báo thu nói riêng Xây dựng mạng lưới đội ngũ cộng tác viên cung cấp dừ liệu thơng tin, có chế độ đãi ngộ thích hợp để tùng bước nâng cao chất lượng công tác lập dự tốn 4,2.2, Nhóm giải pháp quản lý thu Thuế Đe thực việc quản lý thu thuế tốt trước hết cần phải có biện pháp quản lý thích hợp đối tượng nộp thuế, cần phải đưa tất đối tượng kinh doanh địa bàn quản lý vào diện quản lý thu, đề thực vấn đề cần phải đổi chế quản lý thu, cụ thể: Ttó nhất, khai thác đầy đủ hiệu nguồn thu địa phương: Thuế, phí lệ phí, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thuê nhà, thu khác ngân sách: thu phạt vi phạm trật tự, an tồn giao thơng; phạt vi phạm hành chánh; thu cố định xã, khoản thu để lại quản lý chi qua ngân sách: thủy lợi phí, viện phí, học phí Nguồn thu tiềm ẩn: Thu vay, thu viện trợ, thu hợp tác lao động, nguồn thu vận động nhân dân, nhà doanh nghiệp, cơng ty, xí nghiệp, đế đầu tư xây dựng cơng trình cơng cộng, thực sách xóa đói, giảm nghèo Thứ hai, hồn thiện phân cấp quản lý thu ngân sách trung ương ngân sách địa phương: Thu giành 100% cho ngân sách địa phương thuế giá trị gia tăng từ doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước Thu điều tiết ngân sách trung ương ngân sách địa phương thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, thuế chuyển thu nhập nước Tỷ lệ phân chia khoản thu điều tiết có giá trị thời kỳ ổn định đến năm Thu trợ 74 cấp địa phương ngân sách Trung ương trợ cấp bồ sung cân đối cho ngân sách địa phương, khơng nên cấp tồn phần thiếu hụt Mức trợ cấp khoảng 80% đến 90% số thiếu hụt Thứ ba, hoàn thiện hệ thống pháp lý quản lý thu ngân sách nhà nước: Trong sách thuế phải hình thành cấu thuế hợp lý nhằm tăng cường nguồn thu vai trò điều tiết vĩ mơ nhà nước Chính sách thuế phải góp phần nâng cao lực cạnh tranh, tăng cường đầu tư đổi công nghệ đáp ứng yêu cầu công nghiệp đại hóa điều kiện Việt Nam hội nhập vào khu vực giới Hệ thống thuế phái đơn giản, ổn định, mang tính luật pháp cao có tương đồng với khu vực thơng lệ quốc tế Hồn thiện chế độ kế tốn, toán thu, chi NSNN đáp ứng nhu càu đổi công tác quản lý NSNN Thứ tư, thực quốc sách tiết kiệm chi ngân sách nhà nước: Tôn trọng kỳ luật tài Do nguồn lực kinh tể có giới hạn chi NSNN gia tăng làm gia tăng gánh nặng nợ thuế cho kinh tế tương lai Nâng cao hiệu phân bố nguồn lực Chi NSNN phải phù hợp với ưu tiên chiến lược nhà nước để đảm bảo tính kỷ luật tài tống tính tương hợp ngân sách kế hoạch ngân sách thực tế nhằm tối đa hóa phân bổ nguồn lực tài Đảm bảo tính hiệu hoạt động quản lý NSNN Điều đòi hỏi Nhà nước phải trọng đến kết đầu phân phối sử dụng nguồn lực tài với chi phí thấp 4.2.3 Nhóm giải pháp quản lý thu phí, lệ phí Đối với khoản thu lệ phí trước bạ (trừ lệ phí trước bạ nhà đất) điều tiết ngân sách cấp tỉnh 100% Để đảm bảo phân Cấp theo qui định cửa luật NSNN (Hà Nam có thành phố Phủ Lý trực thuộc tỉnh) đề nghị HĐND định lại tỷ lệ điều tiết sau: địa bàn thành phố Phủ Lý điều tiết ngân sách thành phố 50%, ngân sách cấp tỉnh 50% Đối với lệ phí trước bạ nhà đất, tỉnh Hà Nam quy định cấp xã hưởng 100%, thuế chuyển quyền sử dụng đất (thuế thu nhập) địa bàn xã, thị trấn ngân sách cấp xã hưởng 100% Đe điều hoà nguồn thu xã có khác biệt tài nguyên đất đai, đề nghị điều tiết phần số thu từ lĩnh vực 75 xã có số phát sinh lớn cho ngân sách cấp huyện để huyện có nguồn hồ trợ cho xã khó khăn Cụ thể lệ phí trước bạ nhà đất thuế thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản phát sinh địa bàn phường, thị trấn, xã lân cận khu công nghiệp điều tiết 30% ngân sách huyện, 70% cho ngân sách cấp xã; phát sinh địa bàn xã lại điều tiết ngân sách xã 100% 4.2.4 Nhóm giải pháp thu tiền sử dụng đất Tỷ lệ điều tiết ngân sách cấp ngân sách khoản thu tiền sử dụng đất ngân sách huyện (20%) thấp, ngân sách xã (60%) cao; để tạo điều kiện để ngân sách cấp huyện có nguồn ngân sách hỗ trợ đầu tư cho xã khó khăn bước nâng đồng sở vật chất xã, thị trấn địa bàn, đề nghị HĐND tỉnh điều chỉnh tỷ lệ điều tiết sau: Thu tiền sử dụng đất thuộc quỹ đất ƯBND huyện định giao đất cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng làm nhà địa bàn huyện điều tiết ngân sách cấp tỉnh 20%; ngân sách cấp huyện 30%; ngân sách xã, thị trấn 50%; - Một số doanh nghiệp quốc doanh địa bàn huyện thành phố Cục thuế tỉnh trực tiếp thu đề nghị phân cấp hết cho Chi Cục thuế huyện thu để gắn trách nhiệm cấp uỷ, quyền địa phương cấp huyện việc tăng cường đạo đôn đốc thu nộp kịp thời khoản thu địa bàn 4.2.5 Đấy mạnh công tác tra, kiểm tra, xử lý vi phạm thực chế độ khen thưởng Công việc tra, kiếm tra phải tiến hành theo phương thức có hiệu nhất, tuỳ đối tượng cụ thể mà có phương pháp tra, kiểm tra khác cho phù hợp: Thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch, tra, kiểm tra theo điểm, kiểm tra vụ việc, kiểm tra thường xuyên hay kiểm tra đột xuất Lực lượng tra, kiểm tra phải đủ mạnh số lượng chất lượng, có tinh thần trách nhiệm cao, kiên đấu tranh với trường hợp sai phạm Khi phát sai phạm tuỳ vào mức độ để có biện pháp xử lý đán, kiên Bên cạnh đó, cần có sách khen thưởng kịp thời doanh nghiệp hoàn thành tốt nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách cán thuế có sáng tạo cơng tác thu thuế 76 Ngồi ra, hàng năm tiêp tục bơ trí dự tốn khoản kinh phí cân đối ngân sách để sử dụng làm nguồn kinh phí thưởng cho địa phương, đơn vị thu hồn thành vượt dự tốn giao năm 4.3 Một số kiến nghị 4.3.1 Các kiến nghị với trung ương, Chính phủ Bộ Tài Cùng với phát triển đất nước trình hội nhập, nhiều văn pháp luật liên quan đến lĩnh vực tài chính, ngân sách bộc lộ số tồn cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp Rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định nội dung mức thu phí, lệ phí cho phù hợp với thực tế đảm bảo theo quy định Nhà nước Nhà nước phải tiến hành luật hóa khoản thu phí lệ phí nhằm đảm bảo cơng đồng thời có tính pháp lý gắn trách nhiệm người dân Phải tiến hành rà sốt lại loại phí lệ phí địa bàn để từ có biện pháp bổ sung, sửa đổi bãi bở khoản thu phí lệ phí đặt khơng cịn phù hợp Nghiên cửu ban hành chế tài hành vi vi phạm Luật KTNN đơn vị kiểm toán tổ chức, cá nhân có liên quan, đặc biệt chế tài xử lý DN không chấp hành không phối hợp việc đối chiếu thuế Nghiên cứu, đề xuất ban hành văn pháp lý quy định hướng dẫn thực kiểm tra, đối chiếu số liệu báo cáo người nộp thuế theo hướng cụ thể, rõ ràng đối tượng, nội dung, phạm vi, phương pháp Quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi người nộp thuế việc kiểm tra, đối chiểu số liệu báo cáo kê khai thuế Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt lĩnh vực thuế: Kiểm tra trước hoàn thuế; thực quản lý rủi ro tra, kiếm tra thuế; thời gian kết xử lý khiếu nại thuế Tăng thuế bảo vệ môi trường giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, theo ngun tắc tính tốn, giảm nguồn thu phải tăng nguồn thu lên, đồng thời việc tăng thuế góp phần hạn chế tiêu dùng nguyên liệu hóa thạch Đây phương án bảo vệ môi trường dùng thuế để điều tiết hành vi tiêu dùng, 77 dịch chuyên xu hướng người tiêu dùng sang sử dụng hàng hóa tác động tới mơi trường Tăng cường biện pháp đẩy mạnh xuất đảm bảo tăng trưởng xuất bền vững; khai thác tốt thị trường có; tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiềm phù hợp tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp 4.3.2 Kiến nghị Tỉnh ủy, HĐND UBND tỉnh Hà Nam Đẻ tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế Hà Nam phát triển mạnh mẽ vững đề nghị HĐND năm tới sớm ban hành Nghị phê duyệt Đề án nâng cao hiệu quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021-2025 Chỉ đạo rà soát lại chế sách, lĩnh vực thu thuế, phí, lệ phí trình cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung đảm bảo tất sách thu NSNN công khai, minh bạch nhằm tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao lực cạnh tranh Quan tâm việc đạo sơ kết, tổng kết, đánh giá sách thu NSNN tăng cường đạo công tác tra, kiểm tra nhằm chống thất thu nợ đọng kéo dài Kiên xử lý trường hợp vi phạm lĩnh vực thất thu ngân sách ƯBND tỉnh sớm trình HĐND phê duyệt điều chỉnh mức thu số khoản phí, lệ phí ban hành đến khơng phù hợp, xem xét ban hành thêm số khoản thu phí, lệ phí thuộc thẩm quyền HĐND tỉnh để tăng nguồn thu cho ngân sách,y tạo lợi cho việc thực chế tự• chủ,Z tự• chịu • thuận •• ••• • trách nghiệm đơn vị nghiệp công lập Quan tâm tạo việc làm cho doanh nghiệp đóng địa bàn để phát triển kinh tế hoàn thành nợ thuế (nếu có); đạo quan chức nãng nghiên cứu, xây dựng số chế, sách ưu đãi để tạo điều kiện cho DN phát triển kinh tế, tạo nguồn thu cho NSNN địa bàn Phê duyệt quy chế phối hợp quan, đơn vị việc thực quản lý thu NSNN, đơn đốc kịp thời đầy đủ, xác nguồn thu vào ngân sách Nhà nước 78 Nâng cao hiệu quản lý, sử dụng tài cơng, tài sản công huy động nguồn lực từ tài sản công cho mục tiêu phát triển; đề xuất giải pháp đẩy mạnh cổ phần hóa, đấu giá cơng khai tài sản nhà nước; quản lý chặt chè nhằm huy động đầy đủ, kịp thời khoản thu vào NSNN Cần phải hoàn thiện chế tạo điều kiện cho thành phần kinh tế địa bàn tỉnh phát triển, có chế khuyến khích kêu gọi đầu tư vào cụm cơng nghiệp tỉnh, có sách phù hợp kêu gọi người dân, hộ kinh doanh cá tích cực sản xuất lao động đầu tư tình hình dịch bệnh diễn phức tạp Có sách hỗ trợ cho nghề truyền thống làng nghề phát triển tạo việc làm, tăng thu nhập cho nhân dân như: Tạo điều kiện cho Hợp tác xã, hộ gia đình sản xuất kinh doanh vay vốn thuận lợi; hồ trợ ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất; quan tâm hỗ trợ Hợp tác xã, hộ gia đình có hội tham gia xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm hàng hóa, tham gia chương trình quảng bá, giới thiệu sản phẩm, Đẩy mạnh cải cách hành chính, cải cách phương pháp thu NSNN, chống tham nhũng lãng phí Xây dựng hệ thống chế, sách thu theo khoản thu, đảm bảo rõ ràng, thống nhất, phù hợp với thực tiễn nước thơng lệ quốc tế Đặc biệt sách thuế, sách thu từ đất đai, sách thu từ tài nguyên, thu từ tài sản sách thu khác Trong sách sách thu thuế quan trọng 79 KÉT LUẬN Ngân sách Nhà nước cơng cụ tài quan trọng đê Nhà nước quản lý vĩ mô kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hướng tới tăng trưởng, phát triến thực cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Đe phát huy vai trò NSNN kinh tế nay, việc tăng cường quản lý thu NSNN cần thiết Cùng với việc đổi chế quản lý NSNN nói chung, năm vừa qua tỉnh Hà Nam có chuyển biến tích cực quản lý điều hành thu NSNN Bám sát sách chế độ, huy động khai thác tốt nguồn thu, thực quy định Luật ngân sách, thực phân cấp rõ ràng, rành mạch, quan tâm xây dựng máy quản lý thu NSNN nên giai đoạn 2018-2020 bị ảnh hưởng đại dịch Covid số thu NSNN địa bàn tỉnh có hướng tích cực, hàng năm đạt vượt số dự tốn giao Tuy nhiên, cơng tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh số tồn tại, hạn chế là: Trong q trình điều hành thu NSNN sổ khoản thu chưa bám sát dự toán giao, việc điều hành, triển khai thực dự tốn thu quan Thuế có sắc thuế chậm, dồn nén vào cuối năm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp hộ dân; Cơng tác quản lý thuế cịn gặp nhiều khó khăn như: quản lý kê khai thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân; thuế môn cùa hộ kinh doanh vận tải, thuế giá trị gia tăng hộ xây dựng dân cư, việc xác định doanh thu hộ kinh doanh có khốn mức thu dẫn đến số sắc thuế bị thất thu Đối với thu thuế cấp quyền, chuyển quyền sử dụng đất thu phí trước bạ hộ cá nhân sử dụng đất, công tác phối hợp quan chuyên môn chưa chặt chẽ gây chậm chề q trình làm thủ tục, thiếu xác, ngun nhân gây thất thốt, lãnh phí NSNN Những tồn tại, hạn chế nguyên nhân chủ quan khách quan, chủ yếu hệ thống chế, sách quản lý thu chưa hồn chỉnh; tố chức máy cán quản lý thu ngân sách nhà nước cịn có nhừng hạn chế, bất 80 cập, phối hợp quan chuyên môn chưa nhịp nhàng, nhiều chưa đồng Như vậy, để hồn thiện cơng tác quản lý thu NSNN địa bàn tỉnh Hà Nam đảm bảo nguôn thu cho NSNN, không chê bội chi ta cân quan tâm đên nhân tố có ảnh hưởng, tác động đến thu NSNN nêu cần có giải pháp, chiến lược vê cải cách thuê như: vân đê tài khóa, vân đê tái phân phơi thu nhập cơng xã hội, vấn đề hành thuế; giải pháp giảm thâm hụt NSNN như: thực sách tiền tệ chặt, kiểm soát chặt chẽ nâng cao hiệu chi tiêu công, tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp, công nghiệp dịch vụ, bảo đảm cân đối cung cầu hàng hoá, đẩy mạnh xuất khẩu, kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu, giảm nhập siêu, tăng cường công tác quản lý thị trường chống đầu bn lậu gian lận thương mại, kiểm sốt việc chấp hành pháp luật Nhà nước giá Đồng thời thực giải pháp tăng thu NSNN, dùng NSNN đầu tư trực tiếp vào số doanh nghiệp quan trọng lĩnh vực then chốt, nhàm tạo nguồn tài Sử dụng ngân sách cơng khai minh bạch cân nhiêu giải pháp như: Nâng cao chât lượng cơng tác lập dự tốn thu ngân sách; hồn thiện công tác quản lý thu ngân sách nhà nước nguồn thu ngân sách chù yếu địa bàn thuế, phí, lệ phí, thu tiền sử dụng đất; hồn thiện cơng tác tố chức máy đội ngũ cán quản lý thu NSNN; tăng cường vận động, giáo dục, tuyên truyền thuế; mạnh phối hợp quan thuế với quyền, đoàn thể, cấp quan đơn vị liên quan địa bàn công tác quản lý thu; đẩy mạnh công tác tra, kiểm tra, xử lý vi phạm thực chế độ khen thưởng Với giải pháp đề xuất luận văn hy vọng nghiên cứu góp phần hồn thiện công tác quản lý thu Ngân sách Nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam năm tới 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Tài chính, 2015 Các văn bán hướng dẫn thực Luật ngân sách nhà nước 2015 Hà Nội: NXB Tài HĐND tỉnh Hà Nam, 2016 Nghị sổ Ỉ6/20Ỉ6/NQ-HĐND ngày Ỉ9/Ỉ2/20Ỉ6 Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Nam ban hành Quy định chế khuyến khích công tác thu ngân sách địa bàn Giáo trình quản lý thu NSNN (XB năm 2010) Học viện Tài Bộ Tài chính, 2004 Báo cáo mạnh phản cấp quản lỷ nhà nước tài chinh, Hà Nội Cao Thị Thu Hưong, 2006 Quản lỷ thu ngân sách nhà nước Việt Nam Luận văn thạc sĩ Kinh tế Chính trị Khoa Kinh tế Đại Học Quốc gia Hà Nội Huỳnh Thị cẩm Liên, 2011 Hồn thiện cơng tác qn lý ngản sách nhà nước tỉnh Đức Phố, tính Quảng Ngãi Luận văn thạc sĩ kinh tế Đại học Đà Nằng Niên giám thống kê năm, 2018 Cục Thống kê Hà Nam Tham khảo tài liệu mạng Internet ƯBND tỉnh Hà Nam, 2015 Báo cáo tình hình thực kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016-2020, kế hoạch giai đoạn 2021-2025 10 Sở Tài tỉnh Hà Nam, 2018, 2019, 2020 Bảo cáo tơng họp tốn ngân sách Nhà nước năm 2018, 2019, 2020 tỉnh Hà Nam 11 Tỉnh ủy Hà Nam, 2020 Nghị Đại hội đại biểu Đăng tinh lần thứ XXII, nhiệm kỳ 2018-2020 Hà Nam 82 ... việc quản lý thu ngân sách nhà nước Tỉnh Hà Nam 64 3.3.1 Những kết đạt quản lý thu ngân sách Nhà nước tỉnh Hà Nam 64 3.3.2 Hạn chế quản lý thu ngân sách Nhà nước. .. PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM ĐẾN NĂM 2022 70 4.1 Quan điểm định hướng hoàn thiện quản lý thu ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Hà Nam đến năm 2022... đến lĩnh vực ngân sách nhà nước An Giang, nêu lên lý luận NSNN lịch sử hình thành ngân sách nhà nước, chất ngân sách nhà nước, chức ngân sách nhà nước, vai trò ngân sách nhà nước Nội dung cũa đề