BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THÙY TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐĂK LĂK – NĂM 2021 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỨA THỊ THÙY TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH GIA LAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành Quản lý công Mã số 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS TS HOÀNG VĂN CHỨC ĐĂK LĂK – N.
Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Hiện nay, nhiều công trình và bài viết đã nghiên cứu về tôn giáo cùng với ảnh hưởng của nó đến các lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội Một số tài liệu đáng chú ý bao gồm các nghiên cứu, luận văn, luận án và tạp chí chuyên ngành.
PGS TS Vũ Hoàng Công (2016), Chính sách tôn giáo trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tạp chí Lý luận chính trị, Số 5 năm
Bài viết trên trang 27-32 năm 2016 khẳng định rằng tôn giáo có thể song hành cùng nhà nước pháp quyền, đồng thời nêu rõ những chính sách tôn giáo tiến bộ của Nhà nước Việt Nam Ngoài ra, bài viết cũng đưa ra các kiến nghị nhằm cải thiện và thực hiện hiệu quả hơn các chính sách tôn giáo đúng đắn của Đảng và Nhà nước.
Nguyễn Hồng Dương (2006) đã nghiên cứu hoạt động truyền bá Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số ở giáo phận Kon Tum, chỉ ra những đặc điểm nổi bật của hoạt động này Nghiên cứu cho thấy rằng việc truyền đạo tại giáo phận Kon Tum đạt hiệu quả cao, nhấn mạnh sự thành công của các hoạt động tôn giáo trong cộng đồng dân tộc thiểu số.
Nguyễn Hồng Dương (2016), Công giáo Việt Nam đối với phát triển bền vững đất nước [23] Tác giả đã tiếp cận vấn đề trên cơ sở lý luận đó là:
Đảng và Nhà nước Việt Nam có bốn quan điểm chính về tôn giáo, tạo nền tảng cho sự tham gia của Công giáo vào phát triển bền vững của đất nước Thứ nhất, tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người dân Thứ hai, khuyến khích các tổ chức tôn giáo tham gia vào các hoạt động xã hội, từ thiện Thứ ba, coi tôn giáo là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân Cuối cùng, chính sách phát triển tôn giáo phải gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội, góp phần vào sự ổn định và phát triển bền vững của quốc gia.
Vatican có ảnh hưởng đáng kể đến việc Công giáo tại Việt Nam tham gia vào phát triển bền vững Bài viết phân tích sự tham gia của Công giáo qua ba khía cạnh chính: mối quan hệ với chính trị, hội nhập văn hóa và tôn giáo, cũng như tác động đến đời sống xã hội thông qua lối sống cá nhân, gia đình và cộng đồng Đồng thời, vai trò kép của Công giáo trong đạo và đời, cùng các hoạt động an sinh xã hội cũng được nhấn mạnh Tác giả chỉ ra rằng cần chú trọng nghiên cứu vai trò của Công giáo trong bối cảnh phát triển bền vững tại Việt Nam, đồng thời nhận định rằng tiến trình này gặp nhiều thách thức và không diễn ra thuận lợi như đối với Phật giáo.
Hoàng Minh Đô (2006) đã nghiên cứu về tình hình các dòng tu Công giáo tại Việt Nam, chỉ ra những vấn đề trong công tác quản lý nhà nước (QLNN) đối với các dòng tu và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý Đồng thời, Đỗ Lan Hiền và Vũ Thị Mai Hiên (2020) đã cho ra mắt bốn cuốn sách về các chủ đề tôn giáo và phát triển bền vững, an ninh, chính sách nhà nước, và an ninh con người, giúp người đọc hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa đức tin, hành vi, và chính sách, đồng thời góp phần vào việc thúc đẩy sự ổn định và bền vững trong xã hội.
GS.TS Đỗ Quang Hưng (2007),“Vấn đề tôn giáo trong cách mạng Việt
Nam, lý luận và thực tiễn”; cuốn sách chỉ rõ quá trình tư duy lý luận của
7 Đảng Cộng sản Việt Nam về tôn giáo, trên cơ sở đó, cung cấp những luận cứ khoa học, góp phần hoàn thiện chính sách tôn giáo hiện nay.
TS Lê Thị Liên (2018) trong nghiên cứu "Ảnh hưởng của Công giáo trong phát triển bền vững ở Tây Nguyên hiện nay" đã phân tích tác động của Công giáo đến sự phát triển bền vững tại khu vực này, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tối ưu hóa ảnh hưởng tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực Trong khi đó, Đặng Luận (2012) trong luận án "Lịch sử truyền bá Công giáo trong vùng dân tộc thiểu số tại giáo phận Kon Tum" đã khái quát quá trình truyền giáo và sự phát triển của Công giáo trong cộng đồng dân tộc thiểu số tại giáo phận này.
Cuốn sách "Quản lý hoạt động tôn giáo cơ sở lý luận và thực tiễn" của Bùi Đức Luận (2005) trình bày những vấn đề lý luận quan trọng về quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo tại Việt Nam hiện nay Tác phẩm cũng phân tích thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng tôn giáo và quá trình xây dựng pháp lệnh liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo.
PGS.TS Nguyễn Đức Lữ (2007), “Lý luận về tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam” Công trình đề cập đến chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh có quan điểm cởi mở về tôn giáo và tín ngưỡng, coi đây là quyền tự do của mỗi cá nhân Trên thế giới, tôn giáo đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của con người, với nhiều tôn giáo lớn như Kitô giáo, Hồi giáo, Phật giáo và Ấn Độ giáo Tại Việt Nam, các tôn giáo lớn bao gồm Phật giáo, Công giáo, và các tín ngưỡng dân gian, tất cả đều góp phần vào sự đa dạng văn hóa của đất nước Đảng và Nhà nước Việt Nam đã xây dựng chính sách tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, đồng thời thực hiện các biện pháp nhằm quản lý tôn giáo một cách hợp lý, tạo điều kiện cho các tôn giáo phát triển trong khuôn khổ pháp luật.
TS Ngô Hữu Thảo (1998) đã nghiên cứu mối quan hệ giữa chính trị và tôn giáo trong bối cảnh mở rộng giao lưu quốc tế và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa tại Việt Nam hiện nay Đề tài không chỉ phân tích sâu sắc mối liên hệ này mà còn đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao sự hài hòa giữa chính trị và tôn giáo trong thời kỳ mới.
8 số giải pháp nhằm hoàn thiện mối quan hệ này trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kinh tế - xã hội đang có nhiều biến chuyển mạnh mẽ.
GS Đặng Nghiêm Vạn (2007),“Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở Việt Nam” Nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan đến tôn giáo ở
Việt Nam có một nền văn hóa tôn giáo đa dạng và phong phú, đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội hiện nay Trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa, tôn giáo không chỉ giúp duy trì các giá trị văn hóa truyền thống mà còn tạo ra sự gắn kết cộng đồng Vai trò của tôn giáo trong việc định hình lối sống và tư tưởng của người dân ngày càng trở nên rõ nét, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.
Từ góc độ QLNN, vấn đề tôn giáo ở Việt Nam được đề cập trong một số công trình nghiên cứu:
PGS.TS Hoàng Văn Chức (2013) trong giáo trình "QLNN về tôn giáo, dân tộc" đã cung cấp cái nhìn tổng quan về tôn giáo, bao gồm khái niệm, nguồn gốc, bản chất và vai trò của tôn giáo cùng với các xu thế hiện nay của các tôn giáo trên thế giới Tác giả nêu rõ 10 nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo, bao gồm: (1) xét duyệt và công nhận pháp nhân, (2) xét duyệt chương trình hành đạo, (3) xét duyệt một số việc thuộc hành chính đạo, (4) quản lý đào tạo chức sắc, nhà tu hành, (5) xét duyệt xây dựng cơ sở thờ tự, (6) xét duyệt quá trình sản xuất, lưu thông đồ dùng đạo, (7) quản lý hoạt động từ thiện, (8) quản lý hoạt động quốc tế, đối ngoại tôn giáo, (9) xử lý những khiếu nại, tố cáo liên quan đến tôn giáo và (10) đấu tranh, phòng chống lợi dụng tôn giáo.
PGS.TS Hoàng Văn Chức (2000), Đặc điểm của đối tượng QLNN trong lĩnh vực tôn giáo, Tạp chí Quản lý nhà nước Số 11/2000, Hà Nội.
PGS.TS Hoàng Văn Chức (2003), Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo hiện nay, Tạp chí Quản lý nhà nước Số 94/2003,
PGS.TS Hoàng Văn Chức (2015), QLNN đối với các hoạt động tín ngưỡng tôn giáo ở Bình Định, Tạp chí Quản lý nhà nước Số 10/2015, Hà
Nguyễn Thành Chung (2018), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động
11 tôn giáo trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình” Luận văn Thạc sỹ
Quản lý công trong lĩnh vực tôn giáo tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đã được nghiên cứu một cách sâu sắc, từ cơ sở lý luận đến thực tiễn Luận văn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý trong khu vực.
Phan Thị Mỹ Bình (2019) trong luận án Tiến sĩ Quản lý công đã nghiên cứu quản lý nhà nước (QLNN) đối với hoạt động quan hệ quốc tế (QHQT) của Giáo hội Công giáo Việt Nam Luận án không chỉ phân tích thực trạng QLNN mà còn đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa QLNN đối với các hoạt động QHQT của Giáo hội.
Phan Quang Huy (2019), “Quản lý nhà nước đối với hoạt động Công giáo trên địa bàn huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế” Luận văn thạc sĩ
Luận văn về quản lý công đã phân tích thực trạng quản lý nhà nước về tôn giáo tại huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế, đồng thời đề xuất các giải pháp để cải thiện công tác tôn giáo tại địa phương Tương tự, Đặng Quốc Việt (2019) trong luận văn Thạc sĩ Quản lý công đã nghiên cứu tình hình quản lý nhà nước về hoạt động tôn giáo tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk, chỉ ra những thành tựu và hạn chế, đồng thời đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tôn giáo.
Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu luận văn
Luận văn nghiên cứu cơ sở khoa học quản lý nhà nước về tôn giáo, đặc biệt là đối với Công giáo tại tỉnh Gia Lai Bài viết phân tích những ưu điểm và hạn chế trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động Công giáo, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện và hoàn thiện quản lý nhà nước về Công giáo trong thời gian tới tại tỉnh Gia Lai.
15 Để đạt được mục đích trên luận văn có nhiệm vụ:
- Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về QLNN đối với hoạt động của Công giáo.
- Phân tích thực trạng QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Để tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về tôn giáo đối với Công giáo tại tỉnh Gia Lai, cần phân tích phương hướng và đề xuất một số giải pháp cụ thể Những giải pháp này bao gồm tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về chính sách tôn giáo, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tôn giáo diễn ra trong khuôn khổ pháp luật Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và các tổ chức tôn giáo, nhằm đảm bảo sự đồng thuận và phát triển bền vững trong lĩnh vực tôn giáo tại địa phương.
Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu khoa học
5.1 Phương pháp luận nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và phương pháp luận duy vật lịch của Chủ nghĩa Mác-Lênin; tư tưởng
Hồ Chí Minh và những quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước về tn ngưỡng, tôn giáo và QLNN về tn ngưỡng, tôn giáo thời kỳ đổi mới.
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu;
- Phương pháp sưu tầm số liệu, tư liệu;
- Phương pháp phân tích tổng hợp;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm;
- Phương pháp quan sát thực tế.
Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Luận văn này hệ thống hóa và làm rõ cơ sở khoa học của quản lý nhà nước về tôn giáo, đồng thời áp dụng vào công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động Công giáo tại tỉnh Gia Lai.
- Phân tch các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN về tôn giáo trong đó có Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
- Phân tích, nhận xét thực trạng QLNN đối với Công Giáo; những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng.
- Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLNN về tôn giáo đối với Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
Kết quả nghiên cứu từ luận văn này có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo quý giá trong quá trình học tập, nghiên cứu và quản lý nhà nước về tôn giáo tại tỉnh Gia Lai.
Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn kết cấu gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về hoạt động của Công
Chương 2: Thực trạng hoạt động của Công giáo và quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai
Chương 3: Quan điểm, giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hoạt động của Công giáo trên địa bàn tỉnh Gia Lai
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG GIÁO
Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài luận văn 11 1 Tôn giáo, Công giáo và hoạt động của Công giáo
1.1.1 Tôn giáo, Công giáo và hoạt động của Công giáo
Là hiện tượng xã hội, hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người ở trong nhiều cộng đồng dân tộc trên thế giới.
Do đó, dựa trên những cách tiếp cận với những giác độ khác nhau có rất nhiều quan niệm khác nhau về tôn giáo.
Dưới góc độ triết học, trong tác phẩm Chống Đuyring, Ph.Ăngghen viết
Tất cả các tôn giáo chỉ là sự phản ánh của những lực lượng bên ngoài tác động đến cuộc sống con người, thể hiện qua những hình thức siêu nhiên Chúng phản ánh cách mà con người nhận thức và giải thích những ảnh hưởng trần thế trong cuộc sống hàng ngày.
Dưới góc độ chức năng xã hội, Các Mác trong tác phẩm “Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen” đã định nghĩa tôn giáo là “tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, là tinh thần của những trật tự không có tinh thần” và coi tôn giáo như “thuốc phiện của nhân dân” Tại Việt Nam, có nhiều cách định nghĩa khác nhau về tôn giáo, phản ánh sự đa dạng trong quan niệm và thực tiễn tôn giáo trong xã hội.
Tôn giáo được định nghĩa là một hình thái ý thức xã hội, bao gồm những quan niệm dựa trên sự tin tưởng và sùng bái các lực lượng siêu nhiên Những lực lượng này được cho là có khả năng quyết định số phận con người, từ đó con người phải phục tùng và tôn thờ chúng.
Theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016, tôn giáo được định nghĩa là niềm tin của con người, bao gồm hệ thống quan niệm và hoạt động Khái niệm này bao hàm các yếu tố như đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức.
Công giáo, hay còn gọi là Katholicos trong tiếng Hy Lạp và Catholicus trong tiếng La tinh, mang ý nghĩa là phổ quát (Universel) Đây là một tôn giáo thờ Thiên Chúa, xuất hiện vào thế kỷ thứ nhất Công nguyên tại vùng Đông của đế quốc La Mã cổ đại.
Công giáo, một tôn giáo quốc tế có nguồn gốc từ Do Thái giáo, là tôn giáo nhất thần thờ Chúa ba ngôi Giáo hội Công giáo, đứng đầu bởi Giáo Hoàng, là tổ chức chung cho toàn giáo Kinh Thánh được sử dụng làm kinh điển cho các hoạt động của giáo hội, trong khi giáo luật đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều hành Giáo hội.
Công giáo có một cơ cấu tổ chức thống nhất và chặt chẽ, bao gồm ba cấp hành chính chính thức: Tòa thánh, giáo phận và giáo xứ, trong đó Việt Nam còn có thêm giáo họ Tòa thánh Vatican, tọa lạc tại Rôma, Italia, không chỉ là trung tâm điều hành của Công giáo mà còn là một quốc gia có chủ quyền độc lập.
Công pháp Quốc tế quy định rằng Giáo hoàng không chỉ là giáo chủ mà còn là người đứng đầu nhà nước, có tầm ảnh hưởng lớn trên trường quốc tế Giáo phận (diocese) là cộng đồng tín hữu trong một khu vực nhất định, là cấp hành chính chính thức của giáo hội dưới sự quản lý của Toà Thánh, với quyền thành lập, bãi bỏ và chia tách thuộc về Giáo hoàng Giáo xứ (paroisse) là cộng đồng tín hữu cố định trong giáo phận, trong khi giám mục có quyền thành lập, bãi bỏ giáo xứ, truyền chức, bổ nhiệm và kỷ luật linh mục, cũng như thành lập và giải tán Hội đồng Mục vụ giáo xứ Ngoài ra, Công giáo còn có hệ thống dòng tu đa dạng, được thành lập bởi những người tự nguyện sống chung tại các Tu viện hoặc đan viện, nhằm giữ đạo và truyền đạo Các dòng tu phục vụ Giáo hội và xã hội, với các tu sĩ cam kết ba lời khấn: khiết tịnh, khó nghèo và vâng phục.
Phẩm trật trong Giáo hội, hay còn gọi là hàng giáo phẩm, bao gồm các chức thánh với các cấp bậc như giám mục, linh mục và phó tế, nhằm thi hành mục vụ và bí tích của Giáo hội Công giáo đã du nhập vào Việt Nam gần 5 thế kỷ (năm 1533) và hiện nay trở thành một trong những tôn giáo lớn nhất với 41 giám mục, 5.431 linh mục, hơn 3.057 giáo xứ và 26 giáo phận thuộc 3 Tổng Giáo phận Giáo hội Công giáo tại Việt Nam trực thuộc Tòa thánh Vatican và được lãnh đạo bởi Hội đồng Giám mục Việt Nam, có nhiệm vụ triển khai các chủ trương của Tòa thánh thông qua văn bản trong các kỳ đại hội và hội nghị, đồng thời liên kết và hiệp thông giữa các giáo phận.
Hoạt động của Công giáo, theo Khoản 11, Điều 2 của Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016, được định nghĩa là hoạt động truyền bá tôn giáo, sinh hoạt tôn giáo và quản lý tổ chức của tôn giáo Điều này cho thấy hoạt động Công giáo bao gồm việc truyền bá và thực hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi, cũng như quản lý các tổ chức Công giáo Nghiên cứu Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016 và các tài liệu liên quan giúp khái quát các nội dung cơ bản của hoạt động Công giáo.
- Hoạt động đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung; đăng ký hoạt độngCông giáo.
- Công nhận; thành lập, chia tách, sát nhập, hợp nhất tổ chức Công giáo trực thuộc Công giáo.
- Hoạt động phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử, thuyên chuyển, cách chức, bãi nhiệm Hồng y, Giám mục, Linh mục trong Công giáo.
- Hoạt động thành lập, quản lý, giải thể các trường thần học, mở lớp bồi dưỡng những người chuyên hoạt động trong Công giáo.
- Những hoạt động sinh hoạt Công giáo trong nước.
- Hoạt động sinh hoạt Công giáo có yếu tố nước ngoài.
- Hoạt động trong lĩnh vực xuất bản, giáo dục, y tế, bảo trợ xã hội, từ thiện nhân đạo.
- Hoạt động quản lý tài sản; cải tạo, trùng tu, nâng cấp, xây mới công trình kiến trúc Công giáo.
- Quan hệ quốc tế của tổ chức Công giáo, chức sắc và tín đồ Công giáo.
1.1.2 Giáo lý, giáo luật và lễ nghi Công giáo
Thể hiện tập trung trong Kinh Thánh (Cựu ước và Tân ước) Hệ thống giáo lý này được hình thành, bổ sung trong nhiều thế kỷ.
Kinh Cựu ước là bộ dã sử và cũng là kinh thánh của đạo Do Thái, gồm
Kinh Cựu ước bao gồm 46 quyển sách, được chia thành ba loại: sách lịch sử, sách văn thơ và sách tiên tri Nội dung chính của Kinh Cựu ước đề cập đến sự tạo dựng vũ trụ và con người bởi Chúa trời, quá trình hình thành và phát triển của dân tộc Do Thái, cùng với các luật pháp, phong tục tập quán và truyền thống văn hóa đặc trưng của họ Ngoài ra, Kinh Cựu ước cũng ghi lại lịch sử của các vua và dân Do Thái từ thời kỳ lập quốc cho đến khi quốc gia tan rã.
Kinh Tân ước bao gồm 27 quyển, tập trung vào cuộc đời và sự nghiệp của Chúa Giêsu cùng những lời dạy của Ngài và các Thánh Tông đồ Nội dung được chia thành 4 loại chính: Sách Tin mừng (Phúc âm), Sách Công vụ, Sách Thánh Thư và Sách Khải huyền, được ghi chép bởi các tác giả Lu-ca, Mác-cô, Ma-thê-ô và Gioan.
Giáo hội Công giáo đã thiết lập một hệ thống luật lệ và lễ nghi chi tiết, thống nhất trên toàn cầu Trước đây, các quy định này được ghi trong Bộ Giáo luật Ca-non (1917) với 2.000 điều Tuy nhiên, vào ngày 25/1/1983, Giáo hội đã ban hành bộ Giáo luật mới, gọi là Bộ Giáo luật năm 1983, bao gồm 1.752 điều.
7 quyển Công giáo có những hệ thống giáo luật khá chặt chẽ, chi tiết và được thực hiện trên phạm vi toàn giáo như:
- Mười điều răn của Thiên Chúa;
- Sáu điều răn của Giáo hội Công giáo;
Bảy phép Bí tích bao gồm: Bí tích Rửa tội, Bí tích Thêm sức, Bí tích Giải tội, Bí tích Thánh thể, Bí tích Hôn phối, Bí tích Truyền chức Thánh, và Bí tích sức dầu Thánh Những bí tích này đóng vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh của tín đồ, giúp họ gắn bó với Chúa và phát triển đức tin.
Công giáo có nhiều ngày lễ trong năm, trong đó có sáu ngày lễ quan trọng nhất mà giáo hội và tín đồ phải thực hiện Những ngày lễ này bao gồm: Lễ Giáng sinh (Noel) vào ngày 25/12, Lễ Phục sinh kỷ niệm Chúa Giêsu sống lại, Lễ Chúa Giêsu bay lên trời sau 40 ngày từ Lễ Phục sinh, Lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống 10 ngày sau Lễ Chúa Giêsu lên trời, và Lễ Đức Bà hồn xác lên trời vào ngày 15/8.
Sự cần thiết và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với Công giáo
Quản lý Nhà nước về hoạt động của Công giáo là tổng hợp các biện pháp của cơ quan Nhà nước nhằm đảm bảo các tổ chức, chức sắc và tín đồ Công giáo hoạt động đúng theo pháp luật, đồng thời bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân Bên cạnh đó, quản lý này còn nhằm ngăn chặn các hành vi lợi dụng hoạt động Công giáo để xâm phạm an ninh và trật tự xã hội.
1.2 Sự cần thiết và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với Công giáo
1.2.1 Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với Công giáo
1.2.1.1.Thực hiện chức năng quản lý của nhà nước
Công giáo là một hiện tượng lịch sử - xã hội, phản ánh sự phát triển văn hóa của con người và tồn tại lâu dài cùng với sự tiến bộ của xã hội Tuy nhiên, bên cạnh những đóng góp tích cực, một số chức sắc và tín đồ Công giáo đã lợi dụng quyền tự do tín ngưỡng để gây rối loạn chính trị và xã hội Do đó, nhà nước Việt Nam, dựa trên hệ thống pháp luật, cần thực hiện các biện pháp điều chỉnh và định hướng hoạt động của các tổ chức tôn giáo, bao gồm cả Công giáo, nhằm đảm bảo các hoạt động này phù hợp với Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo và tinh thần Thư chung 1980 của Hội đồng Giám mục Việt Nam, khuyến khích việc sống phúc âm để phục vụ hạnh phúc của cộng đồng.
Nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ đối với công tác TNTG được quy định cụ thể tại Điều 17, Luật Tổ chức Chính phủ 2015, bao gồm:
- Xây dựng và trình Quốc hội quyết định chính sách tôn giáo của nhà nước.
- Quản lý và tổ chức thực hiện chính sách tôn giáo, bảo đảm quyền tự do TNTG, theo hoặc không theo một tôn giáo nào của mọi người.
Đảm bảo bình đẳng giữa các tôn giáo theo quy định của pháp luật là rất quan trọng; cần ngăn chặn mọi hành vi xâm phạm quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo, cũng như việc lợi dụng quyền này để vi phạm pháp luật.
Nhà nước Việt Nam, dựa trên bản chất, chức năng và vai trò được quy định trong hệ thống pháp luật, cần thực hiện các biện pháp định hướng và điều chỉnh nhằm tác động đến hoạt động của các tổ chức tôn giáo Điều này không chỉ là sự cần thiết mà còn là một yêu cầu khách quan.
1.2.1.2 Ảnh hưởng của Công giáo trong đời sống xã hội
Tôn giáo và tín ngưỡng là nhu cầu tinh thần thiết yếu của một bộ phận nhân dân, điều này đã được Đảng công nhận trong quá trình đổi mới tư duy lý luận về tôn giáo Trước đây, tôn giáo thường bị nhìn nhận từ góc độ tiêu cực, nhưng hiện nay, nó được xem như một phần quan trọng của lịch sử, văn hóa và đạo đức dân tộc, có khả năng gắn kết cộng đồng và duy trì trật tự xã hội Các giá trị văn hóa và đạo đức của tôn giáo mang tính nhân văn, khuyến thiện và đã trở thành di sản tinh thần của nhân loại Do đó, Đảng khẳng định việc phát huy những giá trị tốt đẹp của tôn giáo và khuyến khích các tổ chức, chức sắc và tín đồ tham gia tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tôn giáo, đặc biệt là Công giáo, có ảnh hưởng sâu sắc đến đạo đức và lối sống của xã hội Chuẩn mực đạo đức Công giáo dễ hiểu, quy định rõ ràng những hành vi nên và không nên thực hiện Hành vi đạo đức thường xuất phát từ đời sống sinh hoạt hàng ngày, phản ánh tính hướng thiện và khát vọng hướng tới chân, thiện, mỹ của con người.
Giá trị đạo đức và văn hóa Công giáo, thể hiện qua giáo lý và những điều răn, là những chuẩn mực mà Giáo hội khuyến khích tín đồ thực hiện trong cuộc sống Giáo lý Công giáo nhấn mạnh tinh thần bác ái và sự hy sinh của Chúa Giêsu, là tấm gương cho tín đồ noi theo, đồng thời nâng cao trách nhiệm trong các hoạt động tôn giáo và xã hội Các hoạt động này không chỉ đề cao giá trị đạo đức xã hội mà còn bảo vệ môi trường và chăm sóc những người nghèo, yếu thế Ảnh hưởng tích cực của Công giáo không chỉ giới hạn ở một thời điểm hay khu vực mà đã gắn liền với lịch sử thế giới Ph Ănghen đã khẳng định rằng tôn giáo là "hình thức cảm xúc trong quan hệ của con người đối với các lực lượng xa lạ, tự nhiên và xã hội", cho thấy tôn giáo có khả năng thích ứng và tồn tại lâu dài, ảnh hưởng đến đời sống người dân Công giáo, được người dân La Mã ưa chuộng, đã đáp ứng nhu cầu tâm linh của họ, và lịch sử chứng minh rằng nó đã có sự khởi đầu mạnh mẽ tại phía Đông đế quốc La Mã.
Công giáo đã trở thành chỗ dựa tinh thần cho người dân, đặc biệt là những người nghèo và bị áp bức, từ đó phát triển thành một tôn giáo có vị thế trong xã hội La Mã, được quần chúng nhân dân của đế quốc ủng hộ.
Công giáo đã có ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội Việt Nam trong suốt 5 thế kỷ qua, giúp người dân vượt qua khó khăn và tìm kiếm hy vọng cho tương lai Giá trị đạo đức của Công giáo, như lòng bác ái và đức hy sinh của Chúa Giêsu, đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh ghi nhận trong thư gửi đồng bào Công giáo vào năm 1945 Ông nhấn mạnh rằng tinh thần thân ái của Chúa Giêsu vẫn còn mãi mãi, và đề xuất phương châm sống "Kính Chúa - Yêu Người" để phát huy ảnh hưởng tích cực của Công giáo trong sự nghiệp cách mạng Hồ Chí Minh khẳng định rằng lòng yêu nước và đức tin tôn giáo không chỉ không mâu thuẫn mà còn gắn bó chặt chẽ, với tinh thần "Thượng đế và Tổ quốc muôn năm".
Tổ quốc là nhiệm vụ thiêng liêng của người Công giáo, được thể hiện qua mười điều răn của Chúa, quy thành hai nguyên tắc Kính Chúa - Yêu Người Hồ Chí Minh đã cụ thể hóa tinh thần "yêu người" thành "yêu nước", gắn liền với thực tiễn cách mạng, từ đó động viên đông đảo tín đồ tham gia kháng chiến.
Công giáo, với giá trị đạo đức văn hóa hướng thiện, khẳng định rằng mọi sự trong thế giới đều do Thiên Chúa "sắp đặt - tiền định một cách hợp lý", khiến cho những giải thích khác trở nên khó chấp nhận Trong giai đoạn đầu lịch sử, Công giáo đã sử dụng thần quyền để buộc đế chế La Mã phải phục tùng, mặc dù trước đó, đế chế này đã từng bức hại các thủ lĩnh của Công giáo Thần học Công giáo đã chi phối văn hóa và tư tưởng của con người trong suốt nhiều thế kỷ, chứng minh rằng một tôn giáo có khả năng thống trị và ảnh hưởng sâu rộng đến nhân loại trong 1.800 năm không thể bị xem nhẹ hay phủ nhận chỉ bằng những tuyên bố đơn giản về sự vô nghĩa.
Công giáo, với bản chất độc thần, đã gây ra xung đột văn hóa và tư tưởng khi truyền vào Việt Nam, đặc biệt là trong vấn đề thờ cúng tổ tiên Sự gắn bó giữa Công giáo và thực dân Pháp, đế quốc Mỹ trong các cuộc kháng chiến đã khiến một bộ phận tín đồ không đồng hành cùng dân tộc, tạo ra khoảng cách giữa người Công giáo và không Công giáo Sự khác biệt trong quan điểm giữa Giáo hội và Nhà nước về các vấn đề xã hội đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội Các quy định như cấm ly hôn và cấm kết hôn đồng giới của Công giáo hiện nay không còn phù hợp với xã hội, ảnh hưởng đến quyền lựa chọn đời sống của tín đồ Mặc dù vai trò phản biện xã hội của Công giáo có thể thúc đẩy phát triển, nhưng cũng có lúc bị lợi dụng, gây ảnh hưởng đến sự đồng thuận xã hội và đoàn kết giữa các cộng đồng.
Niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên đã làm giảm vai trò của con người, khiến họ mất đi tính chủ động và sáng tạo Mác từng nói rằng “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân”, vì tôn giáo tạo ra một thế giới ảo tưởng, khuyến khích sự nhẫn nhục và chịu đựng trước trật tự xã hội hiện tại Điều này hạn chế khả năng sáng tạo của con người và khiến họ trở thành những kẻ phụ thuộc Hiện nay, niềm tin tôn giáo đang gia tăng, kéo theo sự gia tăng số lượng tín đồ và các hoạt động tôn giáo trở nên phổ biến hơn Một số cá nhân lợi dụng tôn giáo để tuyên truyền mê tín và đòi hỏi tự do tôn giáo với mục đích xấu, gây khó khăn cho quản lý nhà nước về tôn giáo Đồng thời, hoạt động tôn giáo cũng thu hút lực lượng lao động tham gia vào các lễ hội, gây tốn kém cho nhân dân Tôn giáo còn can thiệp vào các hoạt động chính trị, đặc biệt là ở Việt Nam, nơi các thế lực thù địch đang lợi dụng tôn giáo để chống phá cách mạng.
Trong những năm qua, hoạt động tôn giáo tại Việt Nam đã bộc lộ nhiều hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của một bộ phận Nhân dân và sự phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều địa phương Để bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Nhân dân, nhà nước cần tăng cường quản lý, nhằm hướng hoạt động tôn giáo phù hợp với ý chí của nhà nước và nhu cầu tâm linh của quần chúng Các cơ quan quản lý nhà nước phải bảo vệ quyền cơ bản của công dân theo Hiến pháp và các bộ luật, bao gồm quyền tự do tín ngưỡng và tự do không tín ngưỡng, đồng thời đảm bảo các hoạt động tôn giáo tuân thủ đúng quy định pháp luật.
1.2.1.3 Đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân
Tự do tôn giáo là một trong những vấn đề quan trọng trong lịch sử quyền con người, được ghi nhận sớm trong các văn kiện quốc tế và quốc gia Việt Nam, với nền tảng đa tôn giáo bao gồm cả tôn giáo nội sinh và ngoại nhập, đã khẳng định quyền tự do tôn giáo trong Hiến pháp đầu tiên năm 1946 và tiếp tục được nhấn mạnh trong các bản Hiến pháp năm 1959, 1980, 1992, và 2013, với các quy định ngày càng chi tiết hơn.
Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hoạt động Công giáo ở một số địa phương
Tỉnh Đắk Lắk, tọa lạc tại trung tâm vùng Tây Nguyên, đóng vai trò quan trọng về quốc phòng, an ninh và kinh tế của Việt Nam Vị trí chiến lược của tỉnh này cách Hà Nội không xa, góp phần vào sự phát triển bền vững của cả nước.
Tỉnh có vị trí địa lý thuận lợi, nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh 350 km và có diện tích 410 km² Phía Bắc giáp tỉnh Gia Lai, phía Đông giáp Phú Yên và Khánh Hoà, phía Nam giáp Lâm Đồng và Đắk Nông, trong khi phía Tây giáp Campuchia với hơn 73 km đường biên giới.
Vương quốc Campuchia, diện tích tự nhiên hơn 13.125 km 2 Tỉnh Đắk Lắk có
Tỉnh có 15 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 01 thành phố, 01 thị xã và 13 huyện, với tổng cộng 184 xã, phường và thị trấn, cùng 2.481 thôn, buôn và tổ dân phố, trong đó có 609 buôn của đồng bào dân tộc thiểu số Thành phố Buôn Ma Thuột đóng vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội của tỉnh cũng như khu vực Tây Nguyên Vị trí trung tâm thành phố là điểm giao cắt quan trọng giữa quốc lộ 14, quốc lộ 26 và quốc lộ 27, kết nối Buôn Ma Thuột với các thành phố lớn như Nha Trang, Đà Lạt và Pleiku.
Một số kinh nghiệm QLNN về tôn giáo của tỉnh Đăk Lăk
Để nâng cao quản lý nhà nước về hoạt động tôn giáo tại tỉnh Đắk Lắk, cần tổ chức thực hiện và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo Cần tổng hợp và rà soát các văn bản pháp luật hiện hành, đánh giá tính phù hợp và đề xuất sửa đổi hoặc bãi bỏ những văn bản không còn hiệu lực Đồng thời, xây dựng và ban hành các văn bản hướng dẫn cho các cấp chính quyền thực hiện các chỉ thị, nghị quyết về công tác tôn giáo trong bối cảnh mới Điều này bao gồm việc ban hành các quy định riêng cho quản lý nhà nước đối với hoạt động của Công giáo, đảm bảo tính minh bạch, dễ tiếp cận và cụ thể Mục tiêu là tháo gỡ những bất cập trong quản lý nhà nước liên quan đến tổ chức hoạt động, đất đai, xây dựng và thực hiện các chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực y tế, giáo dục và từ thiện của Công giáo, nhằm phát huy nguồn lực cộng đồng công giáo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời đảm bảo sự phát triển hài hòa với tín ngưỡng dân gian.
40 sắc và các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk.
Để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền và vận động chức sắc, tín đồ Công giáo, cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về tôn giáo cần nắm vững quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục pháp luật về tôn giáo cho chức sắc và tín đồ, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số theo đạo Điều này không chỉ bồi dưỡng lòng yêu nước và trách nhiệm công dân mà còn góp phần đấu tranh với những âm mưu lợi dụng tôn giáo Hơn nữa, cần đa dạng hóa hình thức tuyên truyền qua các phương tiện truyền thông đại chúng, hệ thống truyền thanh cơ sở, các buổi sinh hoạt cộng đồng, phát tờ rơi, và tuyên truyền miệng thông qua đội ngũ báo cáo viên pháp luật, đặc biệt chú trọng vào vai trò của chức sắc, nhà tu hành.
Vào thứ ba, cần củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy, đồng thời nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, công chức quản lý nhà nước về tôn giáo Việc xây dựng và thực hiện hiệu quả kế hoạch, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, cũng như đảm bảo chế độ chính sách và cơ chế đãi ngộ cho đội ngũ cán bộ làm công tác tôn giáo là rất quan trọng.
Cần tiến hành rà soát và bố trí hợp lý đối với cán bộ chuyên trách làm công tác tôn giáo, nhằm đảm bảo đáp ứng hiệu quả yêu cầu nhiệm vụ.
Tôn giáo là lĩnh vực xã hội phức tạp, đòi hỏi cán bộ làm công tác tôn giáo phải có lập trường chính trị vững vàng Họ cần được trang bị kiến thức lý luận cơ bản về Chủ nghĩa Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời nắm vững quan điểm, đường lối và chính sách của Đảng.
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, cần nắm vững 42 Đảng, pháp luật của Nhà nước liên quan đến lĩnh vực này và có kiến thức cơ bản về các tôn giáo, giáo lý, giáo luật hiện có Việc xây dựng đội ngũ cán bộ phải gắn liền với đào tạo và bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hành chính nhà nước và các hoạt động tôn giáo Cán bộ làm công tác tôn giáo cần được đào tạo bài bản, tránh tình trạng phân công không phù hợp hoặc sử dụng những cán bộ bị kỷ luật, thiếu uy tín Cần kịp thời thay thế những cán bộ có năng lực yếu, thiếu trách nhiệm và có quan điểm sai lệch trong công tác quản lý nhà nước về tôn giáo.
Phú Yên là một tỉnh thuộc khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, nằm ở phía Đông dãy Trường Sơn với diện tích tự nhiên 5.080 km² Tỉnh giáp ranh với Bình Định ở phía Bắc, Khánh Hòa ở phía Nam, Gia Lai và Đắk Lắk ở phía Tây, và biển Đông ở phía Đông, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội Phú Yên bao gồm 09 đơn vị hành chính, trong đó có 110 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 16 phường, 8 thị trấn và 86 xã.
Tỉnh Phú Yên chú trọng quán triệt các quan điểm của Đảng và pháp luật Nhà nước nhằm thống nhất nhận thức và hành động trong quản lý nhà nước về tôn giáo Sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành dưới sự lãnh đạo của Đảng và điều hành của chính quyền các cấp là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả trong công tác này.
Hai là, cần chú trọng đến việc vận động quần chúng, tôn trọng đức tin và quyền sinh hoạt tôn giáo hợp pháp của công dân, đồng thời thực hiện tốt công tác tranh thủ.
Bài viết đề cập đến việc xây dựng lực lượng cốt cán trong cộng đồng dân tộc thiểu số thông qua 43 người có uy tín, bao gồm chức sắc, chức việc và tín đồ tôn giáo Họ sẽ thường xuyên tiếp xúc và hợp tác để nâng cao sự hiểu biết và đoàn kết trong tôn giáo, góp phần phát triển cộng đồng.
Để xây dựng mối quan hệ gần gũi và thân thiện, 44 chức sắc cần sử dụng tôn giáo nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến tôn giáo Họ cần hiểu rõ đặc điểm, tâm lý và phong tục tập quán của từng dân tộc, tôn trọng các sinh hoạt văn hóa của họ Việc khai thác mặt tích cực trong giáo lý tôn giáo là cần thiết, đồng thời tránh xúc phạm đến tình cảm tôn giáo và những mặc cảm lịch sử Chức sắc và tín đồ cần được khơi dậy và động viên để thực hiện tốt nghĩa vụ công dân và nghĩa vụ tôn đồ, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Chính quyền các cấp cần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về tôn giáo, đặc biệt ở cấp cơ sở, nhằm đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng và hoạt động tôn giáo hợp pháp Việc xử lý các vấn đề liên quan đến Công giáo cần được thực hiện cẩn trọng, chỉ nhân rộng những mô hình thành công mà không chạy theo số lượng Cần giải quyết các vấn đề tôn giáo từ cơ sở, đồng thời kiên quyết đấu tranh chống lại các hoạt động lợi dụng tôn giáo để phá hoại cách mạng, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc và xâm phạm an ninh quốc gia.