Tổng quan tình hình nghiên cứu
Tình hình nghiên cứu trong nước:
Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam (phần các tội phạm, quyển 2) của Trường Đại học Luật Hà Nội (Chủ biên, GS.TS Nguyễn Ngọc Hòa)
Vụ pháp luật Hình sự-Hành chính, Những nội dung cơ bản của Luật xử lý
Vi phạm hành chính năm 2012, NXB Tư Pháp
Bộ Luật hình sự năm 2015 đã đưa ra những quy định mới về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số bất cập Những điểm mới này nhằm tăng cường trách nhiệm cá nhân trong việc phòng chống dịch bệnh, nhưng việc áp dụng thực tiễn gặp khó khăn do thiếu rõ ràng trong định nghĩa và mức độ vi phạm Cần có sự điều chỉnh để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong việc xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến dịch bệnh.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Bài viết này nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người theo Bộ luật Hình sự Việt Nam Đồng thời, bài viết cũng đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về tội danh này, từ đó nâng cao hiệu quả áp dụng trong thực tiễn.
Nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Bài nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích khái niệm và pháp luật liên quan đến tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người ở một số quốc gia như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản Đồng thời, nghiên cứu cũng so sánh các quy định pháp luật này với pháp luật của Việt Nam về vấn đề tương tự Từ đó, bài viết nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình thế giới và trong nước liên quan đến tội phạm này.
Bài viết này tổng quan các quy định pháp luật liên quan đến tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người, đồng thời so sánh Bộ luật Hình sự năm 1999 và Bộ luật Hình sự năm 2015 Qua đó, nhận định cá nhân được rút ra về sự thay đổi và cải tiến trong các quy định pháp lý nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tăng cường trách nhiệm của cá nhân trong việc ngăn chặn dịch bệnh.
Nghiên cứu quy định về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người theo hai hướng xử lý hành chính và hình sự, bao gồm Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính và Điều 240 Bộ luật Hình sự năm 2015 Bài viết cũng đề xuất giải pháp hoàn thiện các quy định liên quan trong Bộ luật Hình sự Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng trong thực tiễn.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phương pháp phân tích- tổng hợp
Phương pháp tổng kết thực tiễn
Phương pháp điều tra vụ án hình sự
Ý nghĩa của đề tài
Điều 240 BLHS năm 2015 đang thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng, vì đây là một tội phạm có nguy cơ cao đối với sức khỏe cộng đồng Nghiên cứu về "Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người" không chỉ làm rõ các vấn đề lý luận mà còn phản ánh thực tiễn áp dụng pháp luật tại Việt Nam Qua đó, bài nghiên cứu này sẽ giúp nhận diện những hạn chế hiện có và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực này.
Đề tài này nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về các quy định pháp luật liên quan đến tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và học tập sâu hơn Qua đó, đề tài góp phần khắc phục và hạn chế các hành vi gây lây lan dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam.
Kết cấu của đề tài
Ngoài Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung đề tài được chia làm 03 chương:
Chương 1: Những vấn đề chung về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Chương 2: Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người của Bộ luật Hình sự Việt Nam và thực tiễn áp dụng
Chương 3 tập trung vào việc hoàn thiện quy định pháp luật liên quan đến Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người trong Bộ luật Hình sự Việt Nam Để nâng cao hiệu quả áp dụng, cần xem xét các quan điểm và giải pháp cụ thể nhằm cải thiện tính khả thi và tính răn đe của các điều luật hiện hành Việc cập nhật và điều chỉnh các quy định pháp lý sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh.
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI LÀM LÂY LAN DỊCH BỆNH TRUYỀN NHIỄM NGUY HIỂM CHO NGƯỜI
Những khái niệm có liên quan
Gần đây, dịch bệnh nguy hiểm ở người đang gia tăng cả trên thế giới và tại Việt Nam, với nhiều chủng có thể gây tử vong hàng loạt nếu không có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả Ngoài ra, động vật và thực vật cũng đang phải đối mặt với nhiều dịch bệnh nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và có khả năng lây sang con người Những dịch bệnh này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người mà còn tác động đến môi trường, chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, an ninh lương thực và gây thiệt hại cho nền kinh tế quốc dân.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh, dịch bệnh được định nghĩa là sự gia tăng nhanh chóng số lượng các trường hợp mắc bệnh vượt quá mức bình thường tại một khu vực địa lý cụ thể Sự gia tăng này không chỉ diễn ra đột ngột mà còn tạo ra những tác động mạnh mẽ đến cộng đồng trong các khu vực bị ảnh hưởng.
Một số khu vực trên thế giới có thể ghi nhận sự gia tăng đột biến trong số ca cúm khi dịch bệnh này phổ biến Tuy nhiên, sự gia tăng này không diễn ra đồng đều trên tất cả các quốc gia và lục địa, và thậm chí có thể không lan rộng trên toàn bộ một tiểu bang.
Dịch bệnh có thể xảy ra thường xuyên nhưng nhiều người chỉ nhận thức được khi nó ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ Để hiểu rõ hơn về dịch bệnh, chúng ta có thể xem xét một số ví dụ điển hình từ thực tế.
Thứ nhất là sự bùng phát virus Zika xảy ra vào khoảng năm 2016 và năm
Virus Zika, lây truyền qua muỗi, đã bùng phát mạnh mẽ ở các vùng nhiệt đới và trong số những du khách trở về từ những khu vực này vào năm 2017 Mặc dù phần lớn người mắc virus Zika chỉ gặp triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng, nhưng virus này có thể dẫn đến bệnh microcephaly, một dị tật bẩm sinh nghiêm trọng, đặc biệt nguy hiểm cho phụ nữ mang thai.
CDC đã có 5.168 trường hợp có triệu chứng được báo cáo ở Hoa Kỳ Vào năm
2019, chỉ có 19 trường hợp mắc bệnh được báo cáo ở Hoa Kỳ
Thứ hai là dịch bệnh Ebola xảy ra vào khoảng năm 2014 đến năm
Vào năm 2016, Tây Phi trải qua một đợt bùng phát Ebola nghiêm trọng, bắt nguồn từ dịch bệnh được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1976 tại Cộng hòa Dân chủ Congo Từ năm 2014 đến 2016, dịch bệnh bắt đầu từ Guinea và lây lan sang Sierra Leone và Liberia, gây ra nhiều ca tử vong Theo báo cáo của CDC, tổng cộng có 28.600 trường hợp nhiễm Ebola và 11.325 trường hợp tử vong trong giai đoạn này, cho thấy mức độ nguy hiểm của virus nếu không được điều trị kịp thời.
Thứ ba là Virus hội chứng hô hấp cấp tính nặng, lan rộng ở châu Á đầu năm
Năm 2003 đánh dấu sự bùng phát của dịch SARS, với khoảng 8.098 ca nhiễm bệnh trên toàn cầu và 774 trường hợp tử vong Mặc dù virus SARS đã lan rộng ra ngoài châu Á, nhưng sự lây lan chủ yếu liên quan đến việc di chuyển từ các quốc gia bị ảnh hưởng.
Dịch cúm có thể bùng phát ở một số khu vực của Hoa Kỳ và các quốc gia khác khi số ca nhiễm vượt quá mức bình thường Bệnh viện Trivei đã ghi nhận sự gia tăng 2% các ca cúm chỉ trong một tuần vào tháng Một Đáng chú ý, 73% trong số những người mắc cúm chưa được tiêm phòng, dẫn đến việc tăng nguy cơ lây nhiễm.
Trong năm qua, dịch bệnh Covid-19 đã trở thành một trong những mối nguy hiểm lớn nhất cho sức khỏe con người, và Tổ chức Y tế Thế giới đã chính thức công nhận Covid-19 là đại dịch toàn cầu vào ngày 11 tháng 3 năm 2020.
Vào năm 2020, một loại coronavirus mới đã xuất hiện và chỉ trong ba tháng, nó đã nhanh chóng lây lan đến hơn 121.000 người từ Châu Á đến Trung Đông, Châu Âu và Hoa Kỳ, khiến giới chức y tế thế giới phải chú ý.
Như vậy, theo Điều 2 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 thì:
Dịch bệnh là tình trạng bùng phát của các bệnh truyền nhiễm, khi số người mắc bệnh vượt quá mức dự kiến trong một khoảng thời gian xác định tại một khu vực cụ thể.
Mức độ nguy hiểm của bệnh truyền nhiễm được thể hiện qua việc đánh giá mức độ lây lan của bệnh trong cộng đồng, thường được gọi là vùng dịch Khái niệm này phản ánh sự bùng phát và ảnh hưởng của bệnh truyền nhiễm đối với sức khỏe cộng đồng.
Ông Koff nhấn mạnh rằng chúng ta không thể dự đoán chính xác thời điểm dịch bệnh mới bùng phát, nhưng chắc chắn nó sẽ xảy ra trong tương lai gần hoặc xa Do đó, cần phải nghiêm túc nhìn nhận và chuẩn bị cho vấn đề này ngay từ bây giờ Việc phân biệt rõ ràng giữa dịch và đại dịch là rất quan trọng để hiểu đúng mức độ ảnh hưởng và tác hại của các loại dịch bệnh.
Dịch bệnh là sự lây lan đáng kể của một căn bệnh, thường xảy ra trong phạm vi một quốc gia hoặc vùng cụ thể, khi ổ dịch vượt khỏi tầm kiểm soát Ngược lại, đại dịch là thuật ngữ chỉ sự bùng phát của bệnh tật trên quy mô toàn cầu, ảnh hưởng đến nhiều quốc gia và lục địa cùng lúc Đại dịch không chỉ liên quan đến mức độ lây lan mà còn thể hiện sự nguy hiểm của căn bệnh đối với sức khỏe toàn cầu.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, "Đại dịch" được định nghĩa là sự bùng phát của mầm bệnh mới có khả năng lây lan dễ dàng từ người này sang người khác trên toàn cầu Để được gọi là đại dịch, bệnh phải lan rộng ở nhiều quốc gia hoặc lục địa và ảnh hưởng đến một số lượng lớn người Điều này có nghĩa là đại dịch phải là một bệnh truyền nhiễm với khả năng lây lan cao, tác động đến nhiều người trên thế giới; nếu không phải là bệnh truyền nhiễm, thì không thể coi đó là đại dịch.
Sự cần thiết quy định Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Hành vi làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người bao gồm việc đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng dịch bệnh các sản phẩm động vật, thực vật có khả năng lây truyền bệnh; đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm bị nhiễm bệnh; và các hành vi khác gây lây lan dịch bệnh nguy hiểm Những hành vi này được quy định tại Điều 240 Bộ luật Hình sự năm 2015.
1.2 Sự cần thiết quy định Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Trong bối cảnh hiện đại, con người không chỉ phải đối mặt với thiên tai mà còn phải chiến đấu với các dịch bệnh nguy hiểm đang lây lan nhanh chóng Những căn bệnh này đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng, khiến việc phòng chống dịch bệnh trở thành nhiệm vụ cấp bách tại Việt Nam Đảng và Nhà nước đã đặc biệt quan tâm đến vấn đề này, kêu gọi sự chung tay của toàn dân Để ứng phó, nhà nước đã ban hành Luật nhằm hạn chế các hành vi làm lây lan dịch bệnh, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho mọi người tuân thủ và tham gia vào công tác phòng chống dịch.
Pháp luật của một số quốc gia về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nguy hiểm cho người
1.3.1 Quy định của pháp luật Hoa Kỳ về hành vi làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), quy định về xử lý vi phạm cách ly khác nhau giữa các bang và thường được coi là tội phạm hình sự.
Luật Sức khỏe và An toàn của bang California, ban hành năm 2015 và sửa đổi lần cuối vào năm 2017, quy định tại Điều 120.290 về trách nhiệm hình sự đối với những cá nhân cố ý lây lan bệnh truyền nhiễm.
Luật mới quy định rõ về khái niệm "bệnh truyền nhiễm" và liệt kê các hành vi cấu thành tội cố ý làm lây lan bệnh truyền nhiễm, cùng với chế tài áp dụng Cụ thể, điều luật nêu rõ hai hành vi phạm tội: một là cố ý lây truyền bệnh truyền nhiễm cho người khác khi biết mình hoặc người thứ ba mắc bệnh, và hai là không tuân thủ hướng dẫn cách ly từ nhân viên y tế trong vòng 96 giờ kể từ khi được hướng dẫn.
Chế tài hình sự đối với các hành vi lây lan dịch bệnh truyền nhiễm tại bang California là phạt tù tối đa 6 tháng, mức phạt này thấp hơn so với nhiều bang khác Luật pháp Hoa Kỳ quy định chi tiết và rõ ràng về các hành vi cấu thành tội phạm liên quan đến vấn đề này.
Chế tài hình sự tại bang California, Hoa Kỳ, có tính răn đe và nghiêm khắc hơn so với Việt Nam Ở Việt Nam, tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bị xử lý theo ba khung hình phạt chính, bao gồm hình phạt bổ sung Hình phạt nhẹ nhất là phạt tiền, trong khi hình phạt nặng nhất có thể lên tới 12 năm tù giam.
1.3.2 Quy định của Bộ luật Hình sự Trung Quốc về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Tại Trung Quốc, trách nhiệm pháp lý được phân chia theo các ngành luật khác nhau, bao gồm luật hình sự, luật dân sự và luật hành chính Bộ luật Hình sự đóng vai trò quan trọng trong việc quy định các hình thức xử lý vi phạm pháp luật.
Năm 1997, Trung Quốc đã quy định các tội phạm theo nhóm, trong đó có nhóm tội xâm phạm sức khỏe công cộng, bao gồm 8 tội liên quan đến phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm (Mục 5, Chương 6) Những người vi phạm có thể phải đối mặt với án tử hình Cụ thể, Điều 330 Bộ luật quy định rằng nếu ai vi phạm các quy định của Luật Phòng, chống và điều trị các bệnh truyền nhiễm và thực hiện một trong năm hành vi gây ra hậu quả làm lây lan hoặc tạo nguy cơ lây lan tác nhân gây bệnh truyền nhiễm nhóm A, sẽ bị phạt tù không quá 3 năm.
Hình phạt từ 03 đến 07 năm tù sẽ áp dụng nếu có hậu quả nghiêm trọng do các hành vi vi phạm cụ thể như từ chối xử lý khử trùng nước thải, chất ô nhiễm, phân và nước tiểu bị ô nhiễm bởi mầm bệnh của các bệnh truyền nhiễm Những hành vi này vi phạm các yêu cầu vệ sinh của cơ quan kiểm soát dịch bệnh và không thực hiện các biện pháp phòng, chống và kiểm soát theo quy định của Luật Phòng, chống và điều trị các bệnh truyền nhiễm.
So với California, Trung Quốc áp dụng hình phạt răn đe nghiêm khắc hơn, tuy nhiên vẫn chưa phải là nghiêm khắc nhất khi so với Việt Nam Bộ Luật Hình sự Trung Quốc quy định rõ ràng các hành vi phạm tội, tạo cơ sở quan trọng để nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm Việc áp dụng pháp luật cũng diễn ra thuận lợi và thống nhất trên toàn quốc khi có vi phạm.
So với Bộ luật Hình sự (BLHS) Việt Nam, hình phạt cho tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm tại đây chưa phải là nghiêm khắc nhất, với mức án tối đa là 12 năm tù Trong khi BLHS Trung Quốc quy định cả cá nhân và pháp nhân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 330 và 332, BLHS Việt Nam chỉ xem cá nhân là chủ thể của tội này Hơn nữa, BLHS Trung Quốc nêu rõ nhiều hành vi phạm tội liên quan đến việc lây lan dịch bệnh, như vi phạm quy định về cấp nước, xử lý chất thải không đạt tiêu chuẩn vệ sinh, và vi phạm trong bảo quản, lưu giữ mầm bệnh Những hành vi này được coi là tội phạm theo BLHS Trung Quốc, trong khi BLHS Việt Nam vẫn chưa quy định rõ ràng các hành vi tương tự.
1.3.3 Quy định của Bộ luật Hình sự Nhật Bản về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Nhận thức rõ mức độ nguy hiểm của bệnh truyền nhiễm, Chính phủ Nhật Bản đã ban hành Luật Phòng chống các bệnh truyền nhiễm từ năm 1998, gồm 14 Chương và 81 điều luật, trong đó có quy định xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm Cụ thể, từ Điều 67 đến Điều 72, luật quy định mức phạt tù và phạt tiền đối với những người làm lây lan bệnh hoặc không thực hiện cách ly, giám sát y tế khi có dấu hiệu nhiễm bệnh, với mức phạt tù cao nhất lên đến chung thân và phạt tiền tối đa 10 triệu Yên Ngoài ra, từ Điều 74 đến 77, luật cũng quy định chế tài đối với những người che giấu thông tin về bệnh truyền nhiễm, với mức phạt tù tối đa 1 năm và phạt tiền tối đa 3 triệu Yên.
Pháp luật Nhật Bản, đặc biệt từ điều 67 đến điều 72, thể hiện tính nghiêm khắc hơn hẳn so với Hoa Kỳ và Trung Quốc So với Việt Nam, Bộ luật Hình sự Nhật Bản quy định mức xử phạt hành chính và hình sự cao hơn nhiều, với các hành vi cấu thành tội phạm được xác định một cách cụ thể và minh bạch Điều này phản ánh rõ nét ý thức và nề nếp của người dân Nhật Bản.
So với các quốc gia khác, mức xử phạt về tội làm lây lan dịch bệnh theo Bộ luật Hình sự Việt Nam không phải là nặng nhất nhưng cũng không nhẹ nhất Pháp luật của Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam, đặc biệt là trong việc kế thừa các mức xử phạt hợp lý Chẳng hạn, mức án cao nhất ở Nhật Bản là chung thân cho những hành vi gây ra cái chết cho nhiều người, điều này có thể được xem xét áp dụng tại Việt Nam Đồng thời, mức phạt hành chính tối đa 3 triệu Yên ở Nhật Bản không thể áp dụng cho Việt Nam do sự chênh lệch kinh tế Do đó, nhóm tác giả đề xuất việc quy đổi mức phạt tiền nặng thành hình phạt tù nhẹ hơn, ví dụ như mức phạt 3 triệu Yên có thể quy đổi thành án tù từ 1 năm trở xuống cho những người không đủ khả năng kinh tế.
Trong Chương 1, chúng ta khám phá các khái niệm cơ bản liên quan đến tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người, bao gồm định nghĩa về dịch bệnh và bệnh truyền nhiễm Tội phạm này không chỉ gây ra những tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng con người mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế và xã hội của đất nước Do đó, tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người được coi là một trong những hành vi tội phạm nguy hiểm và có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự.
TỘI LÀM LÂY LAN DỊCH BỆNH TRUYỀN NHIỄM NGUY HIỂM CHO NGƯỜI CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG
Quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
2.1.1 Các dấu hiệu pháp lí
Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người có những dấu hiệu pháp lý cơ bản như sau: a) Khách thể của tội phạm
Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có thể gây hại cho sức khỏe và tính mạng con người Đối tượng của tội phạm này bao gồm động vật, thực vật, và sản phẩm của chúng có khả năng truyền bệnh Hành vi vi phạm có thể là trốn khỏi nơi cách ly hoặc từ chối biện pháp cách ly Để xác định tội phạm, cần có các điều kiện như đưa ra khỏi vùng dịch bệnh hoặc cho phép đưa vào Việt Nam động vật, thực vật, hoặc sản phẩm bị nhiễm bệnh có khả năng lây truyền cho người.
Hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người;
Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế; Làm chết người;
Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ; Làm chết 02 người trở lên b) Mặt khách quan của tội phạm
Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người là tội phạm vừa cấu thành vật chất, vừa cấu thành hành vi
Tội phạm được coi là hoàn thành khi có hành vi đưa ra khỏi vùng dịch bệnh động vật, thực vật hoặc sản phẩm có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người, trừ trường hợp pháp luật quy định khác Ngoài ra, việc đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật hoặc sản phẩm bị nhiễm bệnh cũng là hành vi vi phạm, cùng với các hành vi khác gây lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người Chủ thể của tội phạm này cần được xác định rõ ràng.
Chủ thể của tội phạm có thể là bất cứ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên, có đủ năng lực trách nhiệm pháp lý
Chủ thể của tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người vừa là chủ thể đặc biệt, vừa không phải là chủ thể đặc biệt
Chủ thể của tội phạm liên quan đến việc cho phép đưa ra khỏi vùng dịch bệnh hoặc cho phép nhập khẩu động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho người là những người có chức vụ, quyền hạn Những hành vi này được quy định tại Điều 240 Bộ luật Hình sự năm 2015 Đặc biệt, người dưới 18 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người.
Theo Điều 12 BLHS năm 2015, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ trường hợp có quy định khác Người dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi tự ý đưa ra hoặc đưa vào lãnh thổ, cũng như các tội phạm nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng được quy định trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, nhưng không bao gồm điều 240 Do đó, có thể kết luận rằng người dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người theo quy định tại Điều 240 BLHS năm 2015.
Người thực hiện tội phạm với lỗi cố ý, dù là trực tiếp hay gián tiếp, nhận thức rõ hành vi của mình có thể gây nguy hiểm cho xã hội và lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm Mặc dù động cơ và mục đích của người phạm tội không phải là yếu tố bắt buộc trong cấu thành tội phạm, nhưng nếu người phạm tội vì vụ lợi mà vẫn thực hiện hành vi dẫn đến hậu quả lây lan dịch bệnh, thì điều này có thể trở thành dấu hiệu bắt buộc.
2.1.2 Các chế tài hình sự
Theo Điều 240, BLHS năm 2015 quy định các hình thức xử phạt hình sự cụ thể như sau:
Người vi phạm các quy định về phòng chống dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người sẽ bị xử phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm Các hành vi vi phạm bao gồm: đưa ra hoặc cho phép đưa ra khỏi vùng dịch bệnh động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác có khả năng lây truyền dịch bệnh; đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm; và các hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người.
2 Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: a) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế; b) Làm chết người
3 Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 10 đến 12 năm: a) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Thủ tưởng Chính phủ; b) Làm chết 02 người trở lên
4 Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.” [11, tr.264,265]
Theo Điều 240 BLHS năm 2015, hình phạt của tội lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người được phân thành các khung như sau:
Thứ nhất là khung cơ bản (khoản 1): phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm
Khung tăng nặng trong pháp luật quy định tại khoản 2 và khoản 3, với khung tăng nặng thứ nhất (khoản 2) áp dụng hình phạt tù từ 5 đến 10 năm, trong khi khung tăng nặng thứ hai (khoản 3) quy định mức án từ 10 đến 12 năm tù.
Hình phạt bổ sung theo khoản 4 bao gồm việc phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cùng với việc cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc thực hiện những công việc nhất định trong thời gian từ 01 năm đến 05 năm.
Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người được pháp luật Việt Nam quy định rõ tại Điều 240 BLHS năm 2015 Cụ thể như sau:
Việc đưa ra hoặc cho phép xuất khẩu động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật có khả năng lây truyền dịch bệnh nguy hiểm cho con người, trừ trường hợp có quy định pháp luật khác, là hành vi vi phạm nghiêm trọng Ngoài ra, việc nhập khẩu động vật, thực vật hoặc sản phẩm động vật, thực vật bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh nguy hiểm cũng sẽ gây nguy cơ lây lan dịch bệnh cho con người Những hành vi này cần được kiểm soát chặt chẽ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Nghị định 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế, liên quan đến các hành vi phải cấu thành tội phạm theo BLHS năm 2015 Bên cạnh đó, Công văn số 45/2020/TANDTC hướng dẫn xét xử các tội phạm liên quan đến phòng chống dịch bệnh Covid-19 Những văn bản này tạo điều kiện thuận lợi cho việc xét xử và áp dụng hình phạt của các cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo thực hiện đúng luật.
Theo Điều 240 Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi dẫn đến việc phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế, đặc biệt khi gây ra cái chết cho người, sẽ bị xử lý Khi xảy ra tình huống này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc Bộ trưởng Bộ Y tế có trách nhiệm công bố dịch Căn cứ theo Quyết định số 02/2016/QĐ-TTg, ngày 28/01/2016, Thủ tướng Chính phủ đã quy định rõ các điều kiện để công bố dịch cũng như công bố kết thúc dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt đối với các bệnh thuộc nhóm B và nhóm C.
C thì điều kiện để công bố dịch khi:
Một xã được xác định là có dịch khi số người mắc bệnh vượt quá mức trung bình trong tháng cùng kỳ của ba năm gần nhất Đối với huyện, dịch bệnh được coi là tồn tại khi có từ hai xã trở lên ghi nhận dịch Tương tự, một tỉnh được xem là có dịch khi có từ hai huyện trở lên có tình trạng dịch bệnh.
Thực tiễn áp dụng Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
2.2.1 Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Trong lịch sử Việt Nam, các loại virus gây bệnh thường xuất hiện theo từng thời điểm, làm cho việc truyền nhiễm trở nên phức tạp hơn Một ví dụ điển hình là dịch bệnh đậu mùa đã bùng phát trong vòng hai năm, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng.
Giữa năm 1849 và 1850, dịch tả đã cướp đi sinh mạng của 590.000 người, trong khi triều đình nhà Nguyễn ghi nhận hơn 206.000 ca tử vong do dịch bệnh này, trong bối cảnh dân số chỉ khoảng 7 triệu người, bao gồm cả đại thi hào Nguyễn Du Hậu quả của dịch bệnh là rất nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản Trước đây, các dịch bệnh truyền nhiễm như cúm A/H5N1, lao và sốt xuất huyết đã gây ra nhiều lo ngại, nhưng trong giai đoạn 2019-2021, dịch Covid-19 đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng nhất.
Hiện nay, đại dịch Covid-19 đang là thách thức lớn cho Việt Nam và toàn thế giới Để kiểm soát và ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, các quốc gia áp dụng những biện pháp khác nhau Điều 240 BLHS năm 2015 chỉ đề cập chung về dịch bệnh, do đó, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần ban hành văn bản chuyên ngành để hướng dẫn thi hành phù hợp với từng loại dịch bệnh cụ thể, nhằm đảm bảo pháp luật kịp thời đáp ứng thực tiễn xã hội mà không cần phải sửa đổi BLHS.
Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã hướng dẫn về các hành vi vi phạm liên quan đến phòng chống dịch Covid-19, như trốn khỏi nơi cách ly, không tuân thủ quy định cách ly, từ chối áp dụng biện pháp cách ly, và khai báo y tế không đầy đủ hoặc gian dối Trong bối cảnh cả nước nỗ lực đẩy lùi dịch bệnh, nhiều cá nhân đã thể hiện sự coi thường sức khỏe cộng đồng, gây bức xúc trong dư luận khi chế tài chỉ dừng lại ở xử phạt hành chính theo Nghị định số 176/2013 Để giải quyết vấn đề này, vào ngày 30/3/2020, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành công văn số 45, khẳng định sự nghiêm khắc của pháp luật đối với các hành vi vi phạm, nhằm răn đe và ngăn chặn những hành động tương tự trong cuộc chiến chống Covid-19 vẫn đang diễn ra quyết liệt.
Dịch bệnh Covid-19 đã gây ra những tác động tiêu cực nghiêm trọng đến cá nhân, hộ gia đình và toàn cầu, làm tê liệt các hoạt động bình thường và cướp đi hàng ngàn sinh mạng Hàng ngày, các phương tiện truyền thông liên tục cập nhật về số ca nhiễm mới và tỷ lệ tử vong tăng cao Để đối phó với tình hình này, các quốc gia đã triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm sự lây lan của virus, đồng thời phát hiện và điều trị kịp thời cho những người nhiễm bệnh hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh.
Một trong những hoạt động quan trọng của Chính phủ trong việc ngăn chặn sự lây lan của đại dịch Covid-19 là yêu cầu khai báo y tế đối với những người ở vùng dịch hoặc trở về từ vùng có dịch Việc khai báo này giúp phát hiện sớm các trường hợp nghi nhiễm hoặc nhiễm bệnh, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời Tuy nhiên, hành vi khai báo y tế phụ thuộc nhiều vào ý thức của người khai báo Gần đây, hành vi khai báo không trung thực của BN 17 và BN 178 đã gây bức xúc trong dư luận Mặc dù cả hai đều là người có học thức, nhưng hành động không trung thực của họ cho thấy sự thiếu ý thức và có tính chất cố ý.
Virus lây nhiễm rất nhanh, từ một người bệnh có thể lây lan sang nhiều người khác đã tiếp xúc Mỗi ngày, chúng ta tiếp xúc với hàng trăm người, từ người thân đến đồng nghiệp và những người xung quanh tại các địa điểm công cộng Sự gia tăng tiếp xúc này có thể dẫn đến sự bùng phát số ca nhiễm hoặc nghi nhiễm bệnh.
BN 17 và BN 178 khai báo y tế gian dối sẽ khiến cho cơ quan nhà nước khó xác định được những ai nghi ngờ nhiễm bệnh hoặc nhiễm bệnh Để rồi họ tiếp tục tiếp xúc với những người khác và cứ như thế số người nhiễm hoặc nghi nhiễm sẽ không thể kiểm soát nổi Khi BN 17 bị phát hiện nhiễm bệnh và làm cho một khu vực có dịch bệnh đã khiến giá cả các mặt hàng thiết yếu tăng cao như khẩu trang y tế đã được đội giá lên từ 5.000 đồng đến 10.000 đồng; giá các mặt hàng thực phẩm cũng tăng cao
Tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc đã phong tỏa toàn bộ để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19, và hiện nay nhiều quốc gia châu Âu như Italia, Thụy Điển cùng một số bang của Mỹ cũng đã thực hiện các biện pháp phong tỏa và đóng cửa biên giới Việc không phát hiện sớm dịch bệnh đã khiến nền kinh tế bị tàn phá nghiêm trọng, khi các hoạt động kinh tế phải ngừng lại do cấm tụ tập đông người, trong khi các hãng hàng không vẫn phải gánh chịu chi phí lớn hàng ngày Đại dịch Covid-19 không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn cướp đi sinh mạng của hàng triệu người, với hơn 787.000 ca nhiễm và hơn 37.000 ca tử vong trên toàn thế giới Tác động của Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực đến mọi khía cạnh của cuộc sống, và hiệu quả trong việc phòng, chống dịch phụ thuộc vào ý thức của mỗi cá nhân bên cạnh các biện pháp của Chính phủ Những gì chúng ta thấy chỉ là phần nổi của tảng băng chìm trong tác động của đại dịch này.
Một hành động không trung thực trong việc khai báo y tế có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh có thể tàn phá nặng nề hơn cả chiến tranh Hiện tại, chưa có vacxin đặc trị nào được phê duyệt, và các thử nghiệm vẫn đang diễn ra.
Trong xã hội hiện đại, nhà nước luôn thực hiện các biện pháp nhằm ổn định tình hình xã hội và nâng cao đời sống người dân Những cá nhân có hành vi tốt và tạo ra thành quả lao động có ích sẽ được khen thưởng xứng đáng Ngược lại, những hành vi gây lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, xâm phạm sức khỏe, tính mạng và tài sản của người khác sẽ phải chịu trách nhiệm thích đáng Các vi phạm này có thể bị xử lý hình sự, bao gồm hình phạt tiền hoặc phạt tù theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Ngày 30/3/2020, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Công văn số 45/TANDTC-PC để hướng dẫn xét xử các tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19, theo Bộ luật Hình sự năm 2015 Công văn quy định rằng hành vi trốn khỏi nơi cách ly và gây lây lan dịch bệnh được xem là hành vi vi phạm theo điểm c, khoản 1 Điều 240 BLHS năm 2015.
Mặc dù hành vi làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người được quy định tại Điều 168, BLHS năm 1999 và Điều 240, BLHS năm 2015, nhưng thực tế xét xử các vụ án liên quan rất hiếm, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh đang bùng phát mạnh mẽ trên toàn thế giới và tại Việt Nam.
Vậy thực tiễn áp dụng các quy định về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người có những điểm đáng chú ý như sau:
Tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm không chỉ do cá nhân gây ra mà còn có thể do tổ chức và doanh nghiệp thực hiện Nhiều công ty vận tải, cơ sở chăn nuôi và sản xuất hàng hóa đã vô tình hoặc cố ý vận chuyển thực vật, động vật từ các vùng dịch, gây ra nguy cơ lây lan bệnh tật cho cộng đồng Trong những trường hợp này, trách nhiệm không thể chỉ gán cho một cá nhân, mà còn liên quan đến sự chỉ đạo và lợi ích của tổ chức Do đó, chúng tôi đề xuất bổ sung chủ thể vào khoản 1, Điều 240 BLHS năm 2015 để quản lý chặt chẽ hơn.
Theo điểm c, khoản 1, Điều 240 BLHS năm 2015, "Hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người" được quy định một cách chung chung Đến ngày 30 tháng 3 năm 2020, Công văn số 45/TANDTC-PC đã được ban hành, hướng dẫn cụ thể các hành vi vi phạm trong phòng chống dịch Covid-19 như trốn khỏi nơi cách ly, không tuân thủ quy định cách ly, từ chối biện pháp cách ly, không khai báo y tế hoặc khai báo gian dối Mặc dù công văn này giúp Tòa án dễ dàng hơn trong việc xét xử, nhưng người dân lại khó tiếp cận thông tin và không biết để tuân thủ Ví dụ, anh H bị cách ly từ ngày 04/02/2021 nhưng đã bỏ trốn vào ngày 13/02/2021 Nếu áp dụng BLHS năm 2015, trường hợp của anh H sẽ không thể giải quyết, nhưng với Công văn số 45/TANDTC-PC, vướng mắc này sẽ được xử lý hợp lý.
Đánh giá việc quy định và áp dụng quy định của pháp luật về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người
Điều 240 Bộ luật Hình sự Việt Nam quy định rõ ràng về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người, giúp quá trình giải quyết và xét xử các vụ án liên quan trở nên linh hoạt và dễ dàng hơn Những quy định này đảm bảo tính hợp pháp và phù hợp với thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống dịch bệnh.
Bộ luật hình sự năm 2015 đã cải tiến quy định về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm so với BLHS năm 1999, giúp giải quyết nhiều khó khăn trước đây Điều 240 đã xác định rõ ràng hậu quả mà không cần văn bản hướng dẫn, mặc dù hậu quả này không thể định lượng bằng thiệt hại vật chất hay thể chất Việc thay đổi dấu hiệu gây hậu quả “rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng” thành các dấu hiệu định khung tại khoản 2 Điều 240 cũng thể hiện sự tiến bộ trong quy định pháp luật Điều luật này còn bổ sung cụm từ “trừ trường hợp pháp luật có quy định khác” để phân biệt với các trường hợp được phép Đặc biệt, tên gọi của điều luật đã được đổi để phù hợp hơn với cấu thành tội phạm và các văn bản pháp luật liên quan, từ “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” thành tên mới phù hợp hơn.
“Làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người”
Ngoài các Nghị định và công văn hỗ trợ, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Công văn số 45/TANDTC-PC, hướng dẫn xét xử tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid-19 Công văn này cung cấp chỉ dẫn về các hành vi làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác điều tra, truy tố và xét xử, đồng thời hỗ trợ công tác phòng, chống Covid-19.
Các cơ quan tố tụng cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn tại công văn số 45/TANDTC-PC và áp dụng chế tài hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 240, Bộ luật Hình sự năm 2015.
Người dân ngày càng nâng cao ý thức trong việc phòng, chống sự lây lan của bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng
Các cơ quan có thẩm quyền đã nâng cao năng lực và tăng cường kiểm soát các tội phạm, cũng như các hành vi có nguy cơ lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người.
Trong quá trình thực hiện quy định của Bộ luật Hình sự về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho con người, vẫn còn tồn tại một số hạn chế.
Thứ nhất, chưa quy định đầy đủ chủ thể phạm tội
Thứ hai, pháp luật còn thiếu cụ thể, thiếu minh bạch
Thứ ba, còn thiếu các hành vi cấu thành tội phạm
Trong thực tiễn xét xử, việc xác định hậu quả của hành vi vi phạm trong các vụ án liên quan đến việc lây lan dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là Covid-19, vẫn còn thiếu tính toàn diện Cụ thể, hành vi của người nghi ngờ mắc bệnh như không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc gian dối được coi là hành vi làm lây lan dịch bệnh, theo quy định tại điểm c, khoản 1 Điều 240 BLHS năm 2015 Tuy nhiên, trong quá trình điều tra và xử lý các vụ án hình sự liên quan đến tội danh này, vẫn còn nhiều vấn đề phát sinh cần được giải quyết.
Từ ngày 28/7/2021 đến 06/8/2021, Nguyễn Văn A chỉ ở trong xã nơi cư trú và chỉ ra ngoài để mua thực phẩm và thuốc chữa bệnh Trước đó, A khẳng định không tiếp xúc với ai nghi ngờ mắc covid-19 Tuy nhiên, đến ngày 08/8/2021, A nhận được kết quả xét nghiệm dương tính với covid-19, trở thành F0 và đã làm lây lan bệnh.
Vào ngày 28/7/2021, A có triệu chứng ho, sốt và đau đầu, nhưng do thường xuyên bị ốm và viêm họng, A nghĩ rằng mình chỉ bị bệnh thông thường Mặc dù biết rằng cần phải khai báo y tế khi có các triệu chứng như sốt, ho, khó thở, A đã không thực hiện việc này vì cho rằng tình trạng của mình không nghiêm trọng.
Có hai luồng quan điểm khác nhau về vụ án này:
Anh Nguyễn Văn A, với hai triệu chứng ho và sốt, đã vi phạm quy định tại Quyết định số 3638/QĐ-BYT ngày 30/7/2021 của Bộ Y tế về giám sát và phòng chống Covid-19 khi không khai báo y tế kịp thời Hậu quả là anh đã lây bệnh Covid-19 cho con trai và hàng xóm Do đó, anh A phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 240 của Bộ luật hình sự.
Theo Công văn số 45/TANDTC-PC ngày 30/3/2020 của TAND tối cao, anh A được coi là “Người nghi ngờ mắc bệnh” do có hai triệu chứng ho và sốt Tuy nhiên, anh A đã không khai báo y tế sau khi được thông báo cách ly, dẫn đến việc lây lan dịch COVID-19.
Theo quy định tại điểm c, khoản 1 Điều 240 BLHS năm 2015, anh A có thể phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp lây truyền bệnh cho con trai và một người hàng xóm Tuy nhiên, do không xác định được nguồn lây bệnh Covid-19 và vì A chưa được thông báo cách ly, nên anh A không phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp này.
Theo Công văn số 45/TANDTC-PC ngày 30/3/2020 của TAND tối cao, ý kiến thứ hai được cho là hợp lý do các triệu chứng như ho và sốt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau Mặc dù các văn bản hướng dẫn luật có quy định khác nhau, nhưng việc áp dụng chúng trong thực tiễn thường gây ra nhiều tranh cãi Do đó, cần điều chỉnh những vấn đề này trong Bộ luật Hình sự để đảm bảo quá trình xét xử diễn ra công minh hơn.
Người tiếp xúc gần với F0, F1, F2 mà không khai báo y tế và làm lây lan dịch bệnh sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 240 BLHS năm 2015 về tội “Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” Tuy nhiên, nếu không chứng minh được người đó là “Người nghi ngờ mắc bệnh” và không xác định được việc tiếp xúc với F0, F1, F2, thì họ sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định trên.
Nhà nước và pháp luật luôn nghiêm khắc đối với những trường hợp lây lan dịch bệnh truyền nhiễm, mặc dù các phát sinh trong điều tra vụ án hình sự không nhiều, nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe và tính mạng của người dân.
