Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam.
Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển không ngừng của Internet và công nghệ điện tử đã thúc đẩy xu hướng toàn cầu hóa, dẫn đến sự ra đời của thương mại điện tử (TMĐT), làm thay đổi cách thức hoạt động và cung cấp hàng hóa, dịch vụ của các doanh nghiệp Nhờ vào Internet, doanh nghiệp có thể tiếp cận lượng lớn khách hàng tiềm năng qua website, đồng thời tiết kiệm chi phí gia nhập thị trường và mở rộng sự hiện diện toàn cầu Tuy nhiên, việc tham gia vào giao dịch thương mại điện tử cũng tiềm ẩn một số rủi ro cho cả doanh nghiệp và khách hàng.
Trong thương mại điện tử (TMĐT), các tranh chấp có tính chất đa dạng và phức tạp hơn so với thương mại truyền thống, dẫn đến nhiều khó khăn trong việc áp dụng cơ chế giải quyết tranh chấp thông thường Việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp và thời gian xử lý gặp nhiều bất cập, đặc biệt là do tính toàn cầu của Internet, khiến cho việc tiếp cận thống nhất về thẩm quyền trở nên khó khăn Thiếu khung pháp lý đồng bộ về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong các giao dịch qua Internet giữa các quốc gia khác nhau đã tạo ra rủi ro cho cá nhân và tổ chức khi phải đối mặt với phán quyết pháp lý từ nước ngoài Những vấn đề này cản trở các công ty có trang web trong việc hạn chế trách nhiệm pháp lý và ảnh hưởng đến sự phát triển của TMĐT Do đó, việc hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp TMĐT tại Việt Nam và thống nhất cách xác định thẩm quyền là điều cần thiết.
Tài luận văn thạc sĩ của tôi mang tên “Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử: Kinh nghiệm một số nước và đề xuất cho Việt Nam” nhằm nghiên cứu phương pháp xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong TMĐT tại một số quốc gia Bài viết sẽ chỉ ra những điểm phù hợp và hạn chế trong các quy định hiện hành, đồng thời đưa ra các đề xuất cho cơ quan giải quyết tranh chấp và doanh nghiệp tại Việt Nam nhằm giảm thiểu trách nhiệm pháp lý liên quan.
Tình hình nghiên cứu đề tài
Thương mại điện tử đang thu hút sự chú ý lớn từ nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt về các vấn đề pháp lý liên quan Một trong những tài liệu tiêu biểu trong lĩnh vực này là cuốn sách đáng chú ý.
Cuốn sách "The Law of Electronic Commerce" của tác giả Alan Davidson, người Úc, phân tích sâu sắc các vấn đề pháp lý liên quan đến thương mại điện tử Nội dung sách bao gồm các chương về khuôn khổ pháp lý của Úc, quy định hợp đồng điện tử ở nhiều quốc gia, các loại hợp đồng và chữ ký điện tử, cũng như các vấn đề bản quyền, tên miền, thẩm quyền, và bảo vệ thông tin trong không gian mạng Tác giả cung cấp cái nhìn tổng quát về các khía cạnh pháp lý của thương mại điện tử, không chỉ từ góc độ luật pháp Úc mà còn từ nhiều quốc gia khác.
Additionally, there are analyses regarding the authority to resolve disputes in e-commerce across various countries, such as the article titled "United States and European Union Approaches to Internet Jurisdiction and Their Impact on E-Commerce."
Bài viết của Cindy Chen năm 2014 phân tích cách tiếp cận thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu (EU) Tác giả tập trung vào các phương pháp khác nhau mà hai bên áp dụng để xác định quyền tài phán, đồng thời chỉ ra rằng sự thiếu thống nhất trong các chiến lược này đã hạn chế sự phát triển của ngành thương mại điện tử.
Để hạn chế trách nhiệm pháp lý, 11 nghiệp vụ cần được áp dụng Bài viết cũng cung cấp cái nhìn tổng quan về Internet và cách mà cơ sở hạ tầng của nó vừa khuyến khích vừa cản trở sự phát triển của thương mại điện tử.
Bài viết của tác giả Tanai Nadkarni mang tên “Jurisdictional issues relating to e-commerce law in India” phân tích thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo pháp luật Ấn Độ và các thử nghiệm xác định quyền tài phán Tác giả xem xét các quy định liên quan đến thương mại điện tử và khung pháp lý cho việc xác định thẩm quyền trong các vụ việc có yếu tố nước ngoài Bài viết cũng chỉ ra những hạn chế trong các quy định hiện hành và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật Ấn Độ về vấn đề này.
Bài viết “Jurisdictional Issues in Electronic Commerce: A Canadian Perspective” của Kornfeld LLP năm 2004 phân tích thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử từ góc nhìn Canada, tập trung vào việc xác định mối liên hệ giữa vụ việc và địa điểm giải quyết tranh chấp để thiết lập quyền tài phán Bài viết xem xét khi nào tòa án Canada có thể có quyền tài phán đối với nhà cung cấp trực tuyến nước ngoài và khi nào doanh nghiệp Canada phải tuân theo quyền tài phán của tòa án ở xa Ngoài ra, tác giả cũng thảo luận về rủi ro khi mua sắm trực tuyến từ các trang web quốc tế, các biện pháp khắc phục, và cung cấp hướng dẫn cho doanh nghiệp Canada nhằm hạn chế trách nhiệm pháp lý trong các khu vực pháp lý nước ngoài khi tham gia thương mại điện tử.
Thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự gia tăng đáng kể các tranh chấp pháp lý Điều này đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu, và hiện nay đã có một số đề án cũng như công trình nghiên cứu liên quan đến TMĐT và các vấn đề pháp lý đi kèm.
Một số đề án tiêu biểu tại Việt Nam như: Luận án Tiến sĩ của tác giả Lê Văn
Bài viết năm 2016 về "Pháp luật Thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay" tập trung vào việc nghiên cứu các vấn đề lý luận, nội dung và thực tiễn áp dụng pháp luật thương mại điện tử Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật này tại Việt Nam.
Luận văn Thạc sĩ của Đoàn Quỳnh Thương năm 2013 nghiên cứu về giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử (TMĐT) ở Việt Nam Nghiên cứu này phân tích các vấn đề lý luận và thực trạng giải quyết tranh chấp TMĐT tại Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả trong việc xử lý các tranh chấp này.
Luận văn thạc sĩ của Tô Hồng Ngọc năm 2021 nghiên cứu các vấn đề pháp lý quan trọng liên quan đến thương mại điện tử và Hiệp định thương mại tự do EVFTA Tác giả cảnh báo các pháp nhân và cá nhân tại Việt Nam về những rủi ro khi tham gia tố tụng tại tòa án Anh nếu không có sự chuẩn bị và nghiên cứu kỹ lưỡng.
Bài viết của Lương Tuấn Nghĩa ngày 13/06/2017 nghiên cứu về vai trò và đặc điểm của pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam, đồng thời đề xuất các quan điểm nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật này trong tương lai.
Bài viết của Phạm Thị Hồng Nhung và Nguyễn Việt Dũng (2021) nghiên cứu sự phát triển của thương mại điện tử tại Việt Nam, phân tích hệ thống pháp luật liên quan và chỉ ra những hạn chế, bất cập hiện có Tác giả đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thương mại điện tử và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.
Việt Nam hiện chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử Điều này cho thấy cần thiết phải phân tích và xác định cách thức thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực này để nâng cao hiệu quả và minh bạch trong quá trình xử lý các tranh chấp thương mại điện tử.
Mại điện tử là một trong những nội dung pháp lý quan trọng giúp các cơ quan giải quyết tranh chấp thực hiện hiệu quả vai trò của mình, đồng thời hướng dẫn doanh nghiệp các phương án phù hợp nhằm giảm thiểu trách nhiệm pháp lý khi tham gia vào hoạt động thương mại điện tử.
Phương pháp nghiên cứu
Để phân tích các vấn đề trong nghiên cứu đề tài luận văn, tác giả áp dụng các phương pháp truyền thống của nghiên cứu khoa học, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học pháp lý.
Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
Phương pháp so sánh là công cụ hữu ích để phân tích và đối chiếu các cách tiếp cận cũng như xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong không gian mạng giữa các quốc gia.
Phương pháp phân tích đánh giá được áp dụng xuyên suốt Luận văn nhằm phân tích các quy định pháp luật, báo cáo, số liệu và các vụ án điển hình.
Phương pháp tổng hợp là cách thức được áp dụng để kết hợp các quan điểm, quy định pháp luật và thực trạng hiện tại nhằm đưa ra cái nhìn và ý kiến của tác giả.
Luận văn áp dụng các phương pháp logic, quy nạp, hệ thống và đối chiếu, dựa trên tài liệu từ các công trình khoa học trong và ngoài nước, nhằm phân tích sâu sắc các vấn đề được nêu ra.
Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của Luận Văn gồm 3 chương, cụ thế như sau:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về thương mại điện tử và thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
Chương 2: Xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử tại một số quốc gia và kinh nghiệm cho Việt Nam
Chương 3: Một số đề xuất về về cách tiếp cận và xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử cho Việt Nam
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Tổng quan về thương mại điện tử
1.1.1 Khái niệm thương mại điện tử
Thương mại điện tử, còn được gọi là "thương mại trực tuyến" hay "kinh doanh điện tử", là một lĩnh vực ngày càng phát triển với nhiều định nghĩa khác nhau trên toàn cầu.
Theo Luật mẫu của Ủy ban Luật Thương mại quốc tế (UNCITRAL) về thương mại điện tử năm 1996, thương mại điện tử được định nghĩa là việc sử dụng thông tin dưới dạng thông điệp dữ liệu trong các hoạt động thương mại Thông điệp dữ liệu bao gồm thông tin được tạo ra, gửi đi, tiếp nhận hoặc lưu trữ bằng các phương tiện điện tử, quang học và tương tự Ủy ban Châu Âu cũng định nghĩa thương mại điện tử là hoạt động kinh doanh thực hiện qua các phương tiện điện tử, bao gồm việc xử lý và truyền dữ liệu điện tử dưới dạng chữ, âm thanh và hình ảnh Thương mại điện tử bao gồm nhiều hoạt động như mua bán hàng hóa và dịch vụ trực tuyến, giao nhận nội dung kỹ thuật số, chuyển tiền điện tử, mua bán cổ phiếu điện tử, đấu giá thương mại, và tiếp thị trực tiếp đến người tiêu dùng.
Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thương mại điện tử (TMĐT) bao gồm các hoạt động sản xuất, phân phối, marketing, mua bán và thanh toán diễn ra trên Internet Các giao dịch này có thể được thực hiện theo cách truyền thống hoặc dưới dạng số hóa thông qua mạng Internet.
Theo OECD, thương mại điện tử (TMĐT) được định nghĩa là các giao dịch thương mại diễn ra thông qua việc xử lý và truyền tải dữ liệu số hóa qua các mạng mở.
(như Internet) hoặc các mạng đóng có cổng thông với mạng mở (như AOL).
Theo Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP, hoạt động thương mại điện tử được định nghĩa là việc thực hiện một phần hoặc toàn bộ quy trình thương mại thông qua các phương tiện điện tử kết nối với Internet, mạng viễn thông di động hoặc các mạng mở khác.
Theo Khoản 4 Điều 6 Luật Giao dịch điện tử năm 2005, giao dịch điện tử được định nghĩa là “giao dịch được thực hiện bằng phương tiện điện tử”, bao gồm các công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, truyền dẫn không dây, quang học, điện từ và các công nghệ tương tự Luật Giao dịch điện tử có phạm vi điều chỉnh rộng, áp dụng cho nhiều lĩnh vực từ thương mại đến các lĩnh vực dân sự và công tác quản lý của các cơ quan nhà nước.
Thương mại điện tử (TMĐT) được hiểu rộng rãi là tất cả các giao dịch thương mại được thực hiện qua các phương tiện điện tử như điện thoại, telex, facsimile, và các hệ thống thanh toán điện tử Trong khi đó, theo nghĩa hẹp, TMĐT chỉ bao gồm các hoạt động thương mại diễn ra trên mạng Internet.
1.1.2.Đặc điểm về thương mại điện tử
Thương mại điện tử có một số đặc điểm như sau:
Thứ nhất, về hình thức: TMĐT được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử có kết nối mạng viễn thông.
Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) mang tính chất phi biên giới, cho phép cá nhân từ khắp nơi trên thế giới tham gia mà không cần di chuyển.
Đoàn Quỳnh Thương (2013) trong luận văn thạc sĩ luật tại Trường Đại học Luật Hà Nội đã nghiên cứu về việc giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử ở Việt Nam Nghiên cứu nhấn mạnh rằng thương mại điện tử cho phép trao đổi thông tin qua mạng máy tính toàn cầu, giúp kết nối mọi địa điểm một cách hiệu quả.
Thương mại điện tử cho phép các bên tham gia thực hiện giao dịch liên tục 24/7, 365 ngày trong năm, tại bất kỳ đâu có kết nối mạng viễn thông và thiết bị điện tử.
Thứ tư, về hệ thống thông tin trong TMĐT: Các bên có thể truy cập vào hệ thống thông tin để tiến hành đám phán ký kết hợp đồng
Thương mại điện tử (TMĐT) phát triển với tốc độ nhanh chóng nhờ vào các thiết bị điện tử như máy tính, cho phép xử lý và truyền tải dữ liệu một cách hiệu quả Điều này giúp rút ngắn thời gian giao dịch, từ việc gửi đến nhận các thông điệp dữ liệu, mang lại trải nghiệm nhanh hơn cho người dùng.
Thương mại điện tử (TMĐT) đòi hỏi một trình độ nhất định trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và kinh doanh Để triển khai TMĐT hiệu quả, cần có hạ tầng công nghệ thông tin phát triển, cùng với đội ngũ cán bộ và chuyên gia thành thạo về công nghệ, kỹ năng thương mại, ngoại ngữ và kiến thức pháp lý.
Tranh chấp về thương mại điện tử
1.2.1.Khái niệm tranh chấp về thương mại điện tử
Tranh chấp thương mại hiện nay được hiểu là những mâu thuẫn, bất đồng hoặc xung đột về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại Trên thế giới, có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này, nhưng hầu hết đều thống nhất rằng tranh chấp thương mại là một phần không thể tránh khỏi trong các giao dịch thương mại.
Trong hệ thống pháp luật Việt Nam cũng có đề cập đến vấn đề này thông qua các quy định trong một số văn bản pháp luật.
Theo Điều 3 Luật Thương mại 2005, hoạt động thương mại được định nghĩa là các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư và xúc tiến thương mại Khái niệm này tương đồng với định nghĩa về kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp 2020, nơi kinh doanh được hiểu là việc thực hiện liên tục các công đoạn từ đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm nhằm tìm kiếm lợi nhuận Bên cạnh đó, Điều 30 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 liệt kê các tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, cho thấy sự nhất quán trong quan niệm về hoạt động thương mại và tranh chấp thương mại qua các quy định pháp luật.
Tranh chấp thương mại điện tử được định nghĩa là sự bất đồng hoặc xung đột giữa các bên liên quan đến quyền và nghĩa vụ trong hoạt động thương mại trực tuyến.
1.2.2.Đặc điểm tranh chấp về thương mại điện tử
Thương mại điện tử có những đặc điểm nổi bật so với thương mại truyền thống, bao gồm hình thức giao dịch, phạm vi hoạt động, chủ thể tham gia, tốc độ giao dịch và mức độ rủi ro Những yếu tố này tạo ra những khác biệt đáng kể trong các tranh chấp liên quan đến thương mại điện tử.
Thương mại điện tử (TMĐT) là hình thức giao dịch sử dụng các phương tiện điện tử kết nối mạng viễn thông, chủ yếu là Internet, cho phép các bên thực hiện giao dịch mà không cần gặp mặt trực tiếp Điều này dẫn đến việc tranh chấp cũng xảy ra trong môi trường điện tử, với các xung đột về quyền và nghĩa vụ liên quan đến hợp đồng điện tử, thanh toán, hóa đơn và tình trạng hàng hóa.
Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) hoạt động trên quy mô toàn cầu, cho phép các bên tham gia trao đổi thông tin qua Internet mà không cần di chuyển Điều này dẫn đến việc các tranh chấp có thể xảy ra không chỉ trong phạm vi quốc gia mà còn giữa các quốc gia khác nhau.
Trong thương mại điện tử, có sự tham gia của ít nhất ba bên, bao gồm các bên giao dịch chính và bên thứ ba như nhà cung cấp dịch vụ mạng và cơ quan chứng thực Mặc dù các chủ thể này không trực tiếp tham gia vào hợp đồng thương mại điện tử, nhưng họ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và tạo ra môi trường thuận lợi cho các giao dịch, đồng thời xác minh độ tin cậy của thông tin trong quá trình giao dịch.
Thương mại điện tử (TMĐT) có tính rủi ro cao hơn so với thương mại truyền thống Trong môi trường điện tử, việc xác định các yếu tố liên quan đến hợp đồng như chất lượng hàng hóa, phương thức thanh toán và giao nhận hàng hóa trở nên khó khăn, dễ dẫn đến tranh chấp trong quá trình thực hiện.
Về phương thức giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử, có nhiều hình thức như thương lượng, hòa giải, và giải quyết tại Trọng tài hoặc Tòa án Hiện nay, việc giải quyết tranh chấp trực tuyến đang ngày càng phát triển mạnh mẽ.
1.2.3.Các yếu tố tác động đến giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử
Hệ thống quy định pháp luật giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử bao gồm các điều ước quốc tế và văn kiện như Đạo luật mẫu về Thương mại điện tử của UNCITRAL, Đạo luật mẫu về chữ ký điện tử Ngoài ra, còn có hệ thống văn bản pháp luật liên quan, án lệ, tập quán và thói quen trong lĩnh vực này.
Trong thương mại điện tử hiện nay, có bốn phương thức chính để giải quyết tranh chấp, bao gồm thương lượng, hòa giải, trọng tài thương mại và hệ thống tòa án.
Việc xác định cơ quan giải quyết tranh chấp và lựa chọn luật áp dụng là rất quan trọng trong các tranh chấp thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài Điều này giúp đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan và tạo ra một khung pháp lý rõ ràng để xử lý các vấn đề phát sinh Việc lựa chọn đúng cơ quan và luật áp dụng không chỉ ảnh hưởng đến quá trình giải quyết tranh chấp mà còn ảnh hưởng đến tính hiệu quả và thời gian xử lý.
Trong tranh chấp thương mại điện tử, có bốn chủ thể chính tham gia, bao gồm Chính phủ, doanh nghiệp, người tiêu dùng và người lao động Các loại tranh chấp phổ biến thường gặp bao gồm: tranh chấp giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp và Chính phủ, giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, giữa người tiêu dùng và Chính phủ, cũng như giữa doanh nghiệp và người lao động.
Thứ năm, về đối tượng của tranh chấp TMĐT, các đối tượng bao gồm:
Tranh chấp hợp đồng thương mại điện tử (TMĐT) thường xảy ra trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng Hai hình thức phổ biến để giao kết hợp đồng qua website là "kích chuột" (click wrap) và "xem và đồng ý" (browse wrap), được pháp luật các nước công nhận có giá trị pháp lý Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hợp đồng, các bên có thể không nhận thức được vấn đề này, dẫn đến các tranh chấp phát sinh Ngoài ra, tranh chấp cũng có thể liên quan đến việc xác định chữ ký điện tử và chủ thể của chữ ký điện tử, điều này rất quan trọng để xác lập giá trị pháp lý của hợp đồng TMĐT.
Tranh chấp trong hợp đồng thương mại điện tử thường liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia Những tranh chấp này có thể phát sinh từ lỗi nhập dữ liệu trong giao dịch, chất lượng hàng hóa và dịch vụ, cũng như việc sửa đổi hoặc bổ sung hợp đồng Ngoài ra, các vấn đề về thanh toán, vận chuyển hàng hóa và thời gian thực hiện hợp đồng cũng thường là nguyên nhân gây ra tranh chấp.
Tổng quan về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
1.3.1.Khái niệm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
Trong khoa học pháp lý, khái niệm “Thẩm quyền” không được định nghĩa cụ thể, nhưng thuật ngữ này được sử dụng phổ biến trong hệ thống pháp luật Theo từ điển tiếng Việt, “Thẩm quyền” là quyền xem xét và quyết định các vấn đề theo pháp luật Trong tiếng Anh, “Thẩm quyền” được dịch là “jurisdiction”, chỉ quyền được cấp cho một pháp nhân để thực thi công lý, đồng thời cũng là quyền lực của tòa án trong việc xét xử các vụ án và ban hành lệnh, cũng như lãnh thổ mà tòa án hoặc cơ quan chính phủ có thể thực hiện quyền lực của mình.
Trong cuốn sách “Khái quát chung về luật xung đột”, David D.Siegel viết:
Thẩm quyền là quyền lực của cơ quan nhà nước trong việc giải quyết tranh chấp, được thực hiện thông qua hệ thống tòa án hoặc các cơ quan có chức năng xét xử như Hội.
2 Từ điển Tiếng Việt (2003), Viện ngôn ngữ học, Nhà xuất bản Đà Nẵng, tr.922
3 https://www.law.cornell.edu/wex/jurisdiction đồng trọng tài hoặc Hội đồng tài phán hành chính” 4
Vũ Thị Hương nhấn mạnh rằng thẩm quyền là quyền của các chủ thể trong việc thực hiện các hành động pháp lý, bao gồm nhiều khía cạnh khác nhau Thẩm quyền có thể được phân loại thành các loại như thẩm quyền theo vụ việc, thẩm quyền theo cấp xét xử, thẩm quyền theo lãnh thổ, thẩm quyền dựa trên sự lựa chọn của nguyên đơn, và thẩm quyền của Tòa chuyên trách.
Nguyễn Quốc Tuấn nhấn mạnh rằng thẩm quyền là quyền năng pháp lý phát sinh từ quyền lực nhà nước, bao gồm quyền lực lập pháp, hành pháp và tư pháp Quyền này được xác định theo các quy định của pháp luật trong từng vụ việc hoặc lĩnh vực cụ thể.
Lê Thị Hà định nghĩa thẩm quyền là tổng hợp các quyền mà pháp luật trao cho cơ quan, tổ chức hoặc công chức để giải quyết công việc cụ thể trong phạm vi nhất định, nhằm thực hiện chức năng của bộ máy nhà nước Đồng Thị Kim Thoa bổ sung rằng thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự có yếu tố nước ngoài bao gồm quyền năng của Tòa án hoặc Trọng tài trong việc xử lý các tranh chấp liên quan đến dân sự, kinh tế-thương mại, lao động, và hôn nhân gia đình có yếu tố nước ngoài.
Theo Từ điển Luật học, thẩm quyền được định nghĩa là tổng hợp các quyền và nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống bộ máy nhà nước, được quy định bởi pháp luật.
Giải quyết tranh chấp là quá trình mà các cơ quan và tổ chức có thẩm quyền tiến hành xem xét và đưa ra quyết định liên quan đến các tranh chấp trong lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình.
4 David D.Siegel (2005), Conflicts in a nut shell, West Academic Publishing
Trong luận án Tiến sĩ của Vũ Thị Hương (2020), tác giả phân tích thẩm quyền của Tòa án Việt Nam đối với các vụ việc kinh doanh và thương mại có yếu tố nước ngoài Nghiên cứu này đặt mối tương quan giữa pháp luật Việt Nam và pháp luật của một số quốc gia trên thế giới, nhằm làm rõ cách thức giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế tại Việt Nam Luận án không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về khung pháp lý hiện hành mà còn đề xuất các cải cách cần thiết để nâng cao hiệu quả của Tòa án trong việc xử lý các vụ việc có yếu tố nước ngoài.
6 Nguyễn Quốc Tuấn (2008), Thẩm quyền của tòa án trong tư pháp quốc tế, Luận văn thạc sỹ, Trương Đại học Quốc Gia Hà Nội
Lê Thị Hà (2003) đã nghiên cứu về phân cấp thẩm quyền giải quyết tranh chấp dân sự trong hệ thống Tòa án ở Việt Nam hiện nay trong luận án Tiến sĩ của mình tại Trường Đại học Luật Hà Nội Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức tổ chức và hoạt động của Tòa án, đồng thời phân tích những thách thức và cơ hội trong việc giải quyết các tranh chấp dân sự.
Từ điển Luật học Việt Nam (2006) được biên soạn bởi Viện Khoa học Pháp lý, nhà xuất bản Tư pháp-Bộ Tư pháp và Nhà xuất bản Từ điển bách khoa, cung cấp kiến thức chuyên sâu về các lĩnh vực như dân sự, kinh doanh, thương mại và lao động Tài liệu này giúp phân tích, xem xét các chứng cứ trong các vụ việc tranh chấp, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan và tổ chức.
Giang Linh định nghĩa giải quyết tranh chấp là quá trình mà các bên liên quan hoặc cơ quan có thẩm quyền xem xét các vấn đề phát sinh và đưa ra giải pháp phù hợp với quy định của pháp luật.
Theo Hilal Ahmad Wani, "giải quyết tranh chấp" hay "giải quyết xung đột" bao gồm nhiều quá trình nhằm giảm thiểu hoặc loại bỏ nguyên nhân xung đột Thuật ngữ này đề cập đến các phương pháp đa dạng như thương lượng, ngoại giao, hòa giải, trọng tài, và phân xử, cũng như các chiến lược ngăn ngừa xung đột và thúc đẩy công lý phục hồi để duy trì hòa bình.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử là quyền năng pháp lý của cơ quan, tổ chức được pháp luật quy định, có nhiệm vụ xem xét và ra quyết định xử lý các tranh chấp phát sinh từ giao dịch thương mại thực hiện qua phương tiện điện tử Quy trình này dựa trên việc đánh giá tài liệu và chứng cứ liên quan, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
1.3.2.Đặc điểm của thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử
Trong Thương mại điện tử, có bốn phương thức chính để giải quyết tranh chấp tương tự như trong Thương mại truyền thống Các phương thức này bao gồm thương lượng, hòa giải, trọng tài và giải quyết qua Tòa án, mỗi phương thức sẽ tương ứng với các cơ quan có thẩm quyền khác nhau trong việc xử lý tranh chấp.
9 Giang Linh, Giải quyết tranh chấp là gì? Phương thức giải quyết tranh chấp, https://accgroup.vn/giai-quyet-tranh- chap-la-gi/
10 Hilal Ahmad Wani (2011), Understanding Conflict Resolution, International Journal of Humanities and Social Science
Do các đặc điểm khác biệt so với thương mại truyền thống, thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử có các đặc điểm như sau:
Để xác định thẩm quyền, cần xem xét nhiều yếu tố như địa điểm hình thành hợp đồng, vị trí đặt máy chủ, mối liên hệ giữa bị đơn và quốc gia liên quan, cùng với hệ thống pháp luật của từng quốc gia.
Vai trò của việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử
Trong thời đại Internet phát triển mạnh mẽ, việc xác định cơ quan giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử là vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên Điều này không chỉ giúp các cơ quan thực hiện đúng nghĩa vụ mà còn duy trì trật tự xã hội, tạo ra môi trường thương mại điện tử an toàn và bền vững Các doanh nghiệp và cá nhân tham gia thương mại điện tử cần chủ động lập kế hoạch và chú ý đến những rủi ro pháp lý nhằm đảm bảo quyền lợi của mình.
Xác định đúng thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử là yếu tố quan trọng, giúp đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên khi khởi kiện.
Xác định đúng thẩm quyền giải quyết tranh chấp là yếu tố quan trọng giúp tránh chồng chéo nhiệm vụ giữa các cơ quan, từ đó tạo điều kiện cho việc thụ lý và xét xử tranh chấp diễn ra nhanh chóng, tiết kiệm thời gian cho các bên liên quan và đảm bảo tính chính xác trong quá trình xét xử.
Tránh việc giải quyết tranh chấp không đúng thẩm quyền là rất quan trọng, vì điều này có thể dẫn đến việc vụ việc bị hủy xét xử và phải tiến hành xét xử lại nhiều lần Quá trình này thường kéo dài, yêu cầu các thủ tục và quy trình tố tụng phải bắt đầu lại từ đầu, gây tốn kém thời gian, chi phí và gây tổn thất cho các bên liên quan.
Việc xác định đúng thẩm quyền trong quá trình thi hành án và chuyển giao bản án là rất quan trọng, giúp công tác khắc phục hậu quả và bồi thường thiệt hại cho bên bị vi phạm diễn ra nhanh chóng và đảm bảo quyền lợi tối đa Nếu một bản án được đưa ra nhưng không được thi hành hoặc gặp khó khăn trong quá trình thi hành, điều này có thể dẫn đến việc bản án không được thực hiện đúng thời hạn, gây tổn thất cho các bên liên quan.
Vào thứ năm, việc tạo điều kiện thuận lợi cho các đương sự tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trước cơ quan giải quyết tranh chấp là rất quan trọng Nắm vững các quy định pháp luật liên quan giúp các đương sự tiết kiệm chi phí và thực hiện dễ dàng các hoạt động như thu thập chứng cứ, chứng minh và đưa ra lập luận cho vụ việc.
Việc tham gia vào các giao dịch thương mại điện tử có thể dẫn đến việc doanh nghiệp phải đối mặt với các vụ kiện tại các cơ quan giải quyết tranh chấp ngoài lãnh thổ Do đó, các doanh nghiệp và cá nhân cần nhận thức rõ về khả năng bị xử lý vi phạm tại bất kỳ cơ quan tài phán nào mà họ thực hiện giao dịch Hiểu rõ vấn đề này giúp doanh nghiệp chủ động lập kế hoạch phát triển thương mại điện tử tại các quốc gia phù hợp và điều chỉnh các hoạt động trên trang web để tương tác hiệu quả với người dùng, từ đó hạn chế các rủi ro pháp lý.
Thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào tính toàn cầu của Internet, nhưng sự đổi mới công nghệ cũng mang đến thách thức trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp Các doanh nghiệp có trang web hoạt động ở nhiều quốc gia gặp khó khăn trong việc hạn chế trách nhiệm pháp lý, điều này cản trở sự phát triển của thương mại điện tử Để đối phó với những rủi ro này, các công ty thường phải áp dụng các chiến lược khác nhau và thu hẹp phạm vi hoạt động khi tham gia vào lĩnh vực thương mại điện tử.
Việc xác định chính xác thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong các vụ việc có yếu tố nước ngoài không chỉ bảo vệ và khẳng định chủ quyền của quốc gia mà còn góp phần tăng cường mối quan hệ hợp tác hữu nghị với các quốc gia khác.
Thách thức trong việc xác định Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử
Thương mại điện tử, với những đặc điểm riêng biệt, đã tạo ra nhiều khó khăn trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp, đặc biệt trong bối cảnh thương mại xuyên biên giới Các quốc gia thường không muốn điều chỉnh luật của mình để phù hợp với quốc gia khác, dẫn đến thách thức trong việc xử lý các tranh chấp quốc tế Việc sử dụng Internet để hình thành hợp đồng làm phát sinh các vấn đề phức tạp về thẩm quyền và thực thi, bao gồm việc xác định luật áp dụng và tòa án có thẩm quyền Sự phi tập trung của Internet khiến việc xác định nơi hình thành hợp đồng trở nên khó khăn, trong khi sự thiếu thống nhất trong các quy tắc và quy định quốc tế càng làm tăng thêm phức tạp cho các tranh chấp giữa các bên từ các quốc gia khác nhau, khi mà một hành vi phạm tội có thể được coi là hợp pháp ở nơi này nhưng lại bị xem là vi phạm ở nơi khác.
Hiện nay, nhiều quốc gia đang thử nghiệm để xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử, nhưng gặp phải không ít khó khăn Tại Hoa Kỳ, quyền tài phán thường dựa vào mối liên hệ tối thiểu, cho phép nguyên đơn có thể tiếp cận tòa án mà không cần hiện diện thực tế tại bang đó Tuy nhiên, thách thức lớn là thiếu tiêu chuẩn khách quan để xác định mối liên hệ tối thiểu, khiến việc đánh giá trở nên phức tạp Không rõ liệu mối liên hệ này có phụ thuộc vào số lượng người dùng, tần suất truy cập trang web hay các tiêu chí khác Dù đã có những phương pháp tiếp cận nhằm đơn giản hóa việc xác định thẩm quyền, nhưng những thách thức vẫn rất lớn và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Thương mại điện tử diễn ra qua các nền tảng trực tuyến, khác với việc giao dịch trực tiếp trong thương mại truyền thống Các bên tham gia có thể không quen biết và thực hiện giao dịch thông qua website, điều này dẫn đến việc ẩn danh tính và gây khó khăn trong việc xác định thông tin của họ.
Thị trường thương mại điện tử hiện nay hoạt động trên quy mô toàn cầu, tuy nhiên, không có một hệ thống pháp luật chung giữa các quốc gia để xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp Mỗi quốc gia áp dụng hệ thống pháp luật riêng với các quy định khác nhau về thẩm quyền và thủ tục giải quyết tranh chấp Thông thường, thẩm quyền được xác định dựa trên vị trí địa lý của các bên liên quan, nhưng tính chất xuyên biên giới của thương mại điện tử làm cho việc xác định vị trí địa lý trở nên khó khăn, từ đó tạo ra thách thức trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
Việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng, bao gồm địa điểm hình thành hợp đồng, ảnh hưởng của tranh chấp và mối liên hệ giữa tranh chấp với các quốc gia liên quan.
Việc không xác định rõ các giao dịch thương mại điện tử trong thị trường xuyên biên giới gây ra khó khăn trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
Vào thứ năm, việc các website thực hiện giao dịch điện tử liên quan đến máy chủ và việc đặt máy chủ ở một quốc gia hoặc nhiều quốc gia khác nhau đã gây ra khó khăn trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức tiếp cận của Hoa Kỳ
phương thức tiếp cận của Hoa Kỳ
2.1.1 Cách thức tiếp cận truyền thống của các Tòa án về Thẩm quyền giải quyết tranh chấp
Theo truyền thống, quyền tài phán trong hệ thống pháp luật Hoa Kỳ được gắn vào vị trí địa lý của các bên trong một vụ kiện.
Tại Hoa Kỳ, thẩm quyền vụ việc (subject-matter jurisdiction) xác định khả năng của tòa án trong việc xét xử các vụ án thuộc lĩnh vực luật cụ thể Trong khi đó, thẩm quyền về nhân thân (personal jurisdiction) liên quan đến quyền của tòa án đối với bị đơn, phát sinh khi bị đơn có mối liên hệ đủ chặt chẽ với một bang, cho phép tòa án bang đó tiến hành xét xử Khi mối liên hệ giữa bị đơn và tiểu bang được xác định, bị đơn sẽ nhận được lệnh triệu tập hoặc thông báo về vụ kiện đang diễn ra.
Hầu hết các tiểu bang có Đạo luật “longterm” quy định hướng dẫn cho tòa án về quyền tài phán đối với bị đơn không cư trú, đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc công bằng và công lý Có hai loại thẩm quyền: thẩm quyền chung và thẩm quyền riêng biệt Thẩm quyền chung áp dụng khi bị đơn có các liên hệ “liên tục và có hệ thống” với tiểu bang, trong khi thẩm quyền cụ thể liên quan đến các tranh chấp trực tiếp với liên hệ của bị đơn Câu hỏi quan trọng là liệu các liên hệ tối thiểu của bị đơn có thể dẫn đến việc bị kiện tại tòa án khác hay không Các quan niệm truyền thống về thẩm quyền thường dựa vào địa điểm giao dịch, nhưng giao dịch qua Internet lại không bị giới hạn bởi các ranh giới địa lý, gây khó khăn trong việc xác định vị trí địa lý của người dùng.
Internet không nhạy cảm với vị trí địa lý và được thiết kế để bỏ qua thay vì ghi lại vị trí địa lý
Địa chỉ trên Internet là địa chỉ kỹ thuật số và không phải địa chỉ địa lý
Tên người dùng và địa chỉ e-mail thường là những yếu tố duy nhất xác định danh tính của người tiêu dùng Vì vậy, khi mua sắm qua trang web, người tiêu dùng có thể không rõ ràng về vị trí địa lý của người bán.
Thông tin di chuyển qua nhiều con đường khác nhau thông qua internet, điều này khiến việc truy tìm trở nên khó khăn.
Do tính chất phi tập trung và ẩn danh của Internet, việc xác định mối liên hệ của bị đơn với quốc gia trở nên khó khăn Vì vậy, Hoa Kỳ áp dụng những phương pháp khác để xác định các mối liên hệ trong không gian mạng, thay vì những cách tiếp cận truyền thống Các tòa án Hoa Kỳ thường chú trọng vào hành động của người bán hơn là hành động của người tiêu dùng khi xác định quyền tài phán cụ thể.
2.1.2.Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ở Hoa Kỳ
Tòa án tại Hoa Kỳ đang sử dụng một số bài kiểm tra thử nghiệm để xem xét các liên hệ tối thiểu của bị đơn với quốc gia.
Thử nghiệm thang trượt Zippo- The Zippo “Sliding Scale” 12
Vụ án Zippo Manufacturing Co v Zippo Dot Com, Inc là một trường hợp nổi tiếng tại Hoa Kỳ, xoay quanh việc xác định liệu hoạt động của một trang web có đủ các liên hệ tối thiểu để thiết lập quyền tài phán về nhân thân hay không Tranh chấp này liên quan đến vấn đề nhãn hiệu, trong đó nguyên đơn là Zippo Manufacturing.
11 Cindy chen, “United states and European union approaches to internet jurisdiction and their impact on e-commerce”, Published by Penn Law: Legal Scholarship Repository, 2014
Trong vụ kiện Zippo Mfg Co v Zippo Dot Com, Inc., 952 F Supp 1119 (W.D Pa 1997), Zippo Manufacturing, một công ty sản xuất bật lửa thuốc lá tại Pennsylvania, đã khởi kiện Zippo Dot Com, một dịch vụ tin tức trực tuyến, tại tòa án liên bang Pennsylvania Công ty Zippo Manufacturing cáo buộc rằng Zippo Dot Com đã sử dụng một số tên miền độc quyền “Zippo” mà không được phép.
“zippo.com”, “zippo.net” và “zipponews.com” và hành vi này đã vi phạm quyền nhãn hiệu của nguyên đơn.
Tòa án Quận Tây Pennsylvania đã xác định quyền tài phán đối với bị đơn mặc dù các văn phòng và máy chủ của dịch vụ tin tức nằm ở California Liên hệ duy nhất của công ty với Pennsylvania là thông qua quảng cáo dịch vụ trên trang web, thu hút 3000 cư dân Pennsylvania đăng ký Bị đơn cũng ký hợp đồng với bảy nhà cung cấp dịch vụ internet, trong đó hai nhà cung cấp có trụ sở tại Pennsylvania Tòa án nhận thấy mối liên hệ liên tục của Zippo từ hoạt động kinh doanh trực tuyến đến việc cung cấp thông tin trên web, khẳng định rằng bị đơn có ý định và thực hiện hoạt động kinh doanh tại Pennsylvania, đáp ứng các yêu cầu về mối liên hệ tối thiểu.
Việc thực thi quyền tài phán được xác định thông qua việc đánh giá mức độ tương tác và tính chất thương mại của các hoạt động trao đổi thông tin trên trang Web.
Khung “Sliding scale” chia hoạt động Internet thành ba loại:
Bị đơn tiến hành giao dịch kinh doanh một cách rõ ràng trong các khu vực tài phán nước ngoài qua Internet;
Bị đơn chỉ đăng thông tin trên một trang web nhưng không có liên lạc gì thêm với khách hàng tiềm năng qua Internet;
Bị đơn đã triển khai một trang web tương tác, cho phép khách hàng tiềm năng ở nước ngoài giao tiếp về hàng hóa hoặc dịch vụ Trong vụ thử nghiệm Zippo, thẩm quyền giải quyết vụ việc được xác định dựa trên mức độ hoạt động và mục đích của trang web tại quốc gia đó Nếu trang web có mức độ tương tác cao, tòa án có thể thực hiện quyền tài phán đối với bị đơn Ngược lại, nếu mức độ tương tác thấp, tòa án có thể không đảm nhận quyền tài phán Do đó, việc xem xét bản chất và mức độ liên hệ trên trang web là yếu tố quan trọng trong việc xác định quyền tài phán.
Các tòa án sẽ đánh giá nhiều yếu tố trên website của bị đơn để xác định liệu trang web nước ngoài có tương tác với người tiêu dùng hay không Họ sẽ xem xét các hoạt động mà website thực hiện và phân loại các tương tác này là thụ động hay chủ động, nhằm xác định thẩm quyền.
Xét vụ việc giữa Mink v AAAA Development LLC 13
Tòa án đã quyết định rằng các tương tác trên trang web của AAAA Development không đủ để xác định thẩm quyền về nhân thân Các hoạt động chủ yếu của trang web bao gồm quyền truy cập điện tử, thông tin về biểu mẫu đặt hàng có thể in và cung cấp số điện thoại miễn phí Tuy nhiên, tòa án cho rằng những hoạt động này là không đủ để thiết lập thẩm quyền về nhân thân.
Xét vụ việc giữa Millennium Enterpprises v Millennium Music
Nguyên đơn, một nhà bán lẻ trong lĩnh vực âm nhạc, đã khởi kiện các bị đơn, những người kinh doanh âm nhạc tại Nam Carolina, ở Oregon, với cáo buộc vi phạm nhãn hiệu và cạnh tranh không lành mạnh Bằng chứng cho thấy các bị đơn đã bán sản phẩm qua cửa hàng và trực tuyến, với 15 đĩa được bán cho 9 khách hàng ở 6 tiểu bang và một quốc gia nước ngoài, tổng giá trị 225 đô la, trong đó chỉ có một đĩa được bán cho một khách hàng ở Oregon Khách hàng này đã mua đĩa qua yêu cầu của luật sư liên quan đến nguyên đơn Nguyên đơn lập luận rằng các bị đơn đã cố tình mời chào bán hàng qua Internet ở Oregon, trong khi các bị đơn phản đối thẩm quyền nhân thân đối với họ.
13 Kornfeld LLP, “Jurisdictional Issues in Electronic Commerce: A Canadian Perspective”, 2004
Phân tích trang web của các bị đơn, tòa án kết luận rằng nó các tương tác trên trang web nằm trong mức trung bình của thang trượt Zippo.
Tòa án nhận định rằng các bị đơn chỉ hoạt động trong phạm vi xuất bản một trang web tương tác mà không có ý định ký hợp đồng với cư dân Oregon qua Internet, ngoại trừ cô Lufkin Hơn nữa, không có bị đơn nào thực hiện việc trao đổi tệp điện tử với cư dân, dẫn đến nghĩa vụ lặp lại và liên tục Do đó, trang web của bị đơn được coi là trung bình, và cần tiến hành điều tra thêm về mức độ tương tác cũng như tính chất thương mại của việc trao đổi thông tin để xác định khả năng thực hiện quyền tài phán.
The Calder “Effects Test” – kiểm tra hiệu ứng của Calder 14
Thay vì áp dụng bài kiểm tra thang trượt trong Zippo, một số tòa án Hoa Kỳ đã lựa chọn sử dụng “Effects Test” từ vụ Calder kiện Jones Bài thử nghiệm này được thiết kế để đánh giá các yêu cầu có mục đích cho các khu vực tài phán cụ thể.
Tại Florida, một biên tập viên và một cây viết của National Enquirer đã xuất bản một bài báo phỉ báng về Shirley Jones, gây ảnh hưởng đến danh tiếng của nữ diễn viên tại California, nơi cô cư trú Kết quả là, Jones đã quyết định kiện cả biên tập viên và cây viết này tại California vì tội phỉ báng.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức tiếp cận của Liên Minh Châu Âu
2.2.1.Phân tích Công ước số 68 của Brussels năm 1968 về các vấn đề thẩm quyền giải quyết tranh chấp
Cách tiếp cận của EU đối với quyền tài phán trên Internet có tính pháp lý cao hơn so với Hoa Kỳ, với mục tiêu điều chỉnh sự phát triển thương mại qua luật pháp thay vì để khu vực tư nhân dẫn đầu EU hướng tới việc tạo ra một nền văn hóa kinh doanh tương tự như Hoa Kỳ nhưng vẫn giữ các quy tắc đảm bảo an toàn trật tự xã hội Do đó, EU tập trung vào việc thiết lập một loạt các quy tắc rõ ràng và cụ thể, chủ yếu liên quan đến các giao dịch tiêu dùng B2C qua Internet.
Công ước số 68 Brussels năm 1968
Công ước số 68 của Brussels năm 1968 quy định quyền tài phán và việc thực thi phán quyết nước ngoài, yêu cầu các quốc gia thành viên ban hành luật phù hợp Trong giao dịch thương mại, nguyên đơn có thể kiện tại "nơi thực hiện nghĩa vụ" hoặc "nơi giao dịch được hoàn thành" Điều 14 cho phép người tiêu dùng lựa chọn khu vực pháp lý tại nơi cư trú của họ hoặc nhà cung cấp, tạo điều kiện cho quyền khởi kiện Nếu hợp đồng đáp ứng yêu cầu tiêu dùng, người tiêu dùng có quyền chọn cơ quan tài phán Họ cũng có thể từ bỏ quyền này bằng cách thỏa thuận trước với nhà cung cấp về tòa án có thẩm quyền, với điều kiện thỏa thuận phải (1) bằng văn bản, (2) tuân thủ hình thức đã thiết lập giữa các bên, và (3) phù hợp trong thương mại hoặc thương mại quốc tế.
16 Cindy chen, “United states and European union approaches to internet jurisdiction and their impact on e- commerce”, Published by Penn Law: Legal Scholarship Repository, 2014
Quyền tài phán là một vấn đề quan trọng đối với các nhà cung cấp, đặc biệt khi Điều 14 quy định rằng họ chỉ có thể khởi kiện tại nơi cư trú của người tiêu dùng Hạn chế này cũng áp dụng cho các nhà cung cấp ngoài EU có chi nhánh trong khu vực Công ước Brussels mang lại lợi ích rõ ràng cho người tiêu dùng trong các quy định về quyền tài phán.
Công ước Brussels I, có hiệu lực từ tháng 3 năm 2002, đã không lường trước những thách thức mà Internet và thương mại điện tử mang lại cho việc xác định quyền tài phán trong các vụ án Trong khi Brussels I ràng buộc trực tiếp các thành viên EU, đã có nhiều tranh cãi về việc áp dụng phương pháp theo quốc gia xuất xứ hay quốc gia đến trong các giao dịch tiêu dùng Phương pháp theo quốc gia xuất xứ quy định rằng tranh chấp pháp lý sẽ được xác định bởi luật của nhà cung cấp, điều này có thể gây khó khăn cho người tiêu dùng khi tiếp cận luật pháp nước ngoài Mặc dù Điều 17 của Công ước Brussels I cho phép lựa chọn nơi giải quyết tranh chấp, nhưng nó không cho phép thỏa thuận hợp đồng làm mất đi quyền khởi kiện của người tiêu dùng tại khu vực tài phán của họ, trừ khi thỏa thuận được ký kết sau khi tranh chấp phát sinh.
Nếu người bán điều hành trang web nhắm đến một quốc gia thành viên EU, theo quy định của Brussels I, họ sẽ phải tuân thủ quyền tài phán của quốc gia đó Brussels I bảo vệ quyền lựa chọn nơi giải quyết tranh chấp của người tiêu dùng bằng cách công nhận cách tiếp cận quốc gia của điểm đến.
Công ước Brussels và Brussels I xác định thẩm quyền của tòa án trong các vụ việc, trong khi Công ước Rome I tập trung vào việc lựa chọn luật áp dụng cho tranh chấp hợp đồng Để cập nhật Rome I, EU đã phát triển Rome II nhằm đồng bộ hóa quy tắc xung đột pháp luật giữa các quốc gia thành viên Trong khi Rome I áp dụng cho cả tranh chấp hợp đồng và ngoài hợp đồng, Rome II chỉ áp dụng cho các vấn đề ngoài hợp đồng.
Cụ thể, Rome II sẽ áp dụng trách nhiệm xuyên biên giới đối với các tranh chấp không có hợp đồng.
Quy tắc Rome II ưu tiên áp dụng pháp luật tại nơi phát sinh hậu quả của hành vi gây thiệt hại, mang lại sự cân bằng lợi ích cho các bên và tính chắc chắn hơn so với việc áp dụng pháp luật tại nơi xảy ra hành vi Theo quy tắc này, thiệt hại bao gồm tất cả hậu quả phát sinh từ hành vi gây thiệt hại Việc xác định quốc gia nơi phát sinh hậu quả hoàn toàn độc lập với nơi diễn ra hành vi, và thiệt hại phải là hệ quả trực tiếp của hành vi đó.
2.2.2.Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ở Liên Minh Châu Âu
Xem xét vụ việc Yahoo! Inc 19
Ngay cả trước khi các sửa đổi Brussels I có hiệu lực, các quốc gia thành viên
The Rome II Regulation, Recital 16 emphasizes the need for uniform rules that enhance the predictability of court decisions while balancing the interests of both the liable party and the victim It highlights that establishing a connection with the country where the damage occurred (lex loci damni) is essential for achieving fairness This approach reflects contemporary views on civil liability and the evolution of strict liability systems.
18 Rome II Regulation, Article 2 “For the purposes of this Regulation, damage shall cover anyconsequence arising out of tort/delict, unjust enrichment, negotiorum gestio or culpa in contrahendo”
19 Christopher William Pappas, Comparative U.S & EU approches to EpCommerce Regulation: Jurisduction, Electronic
Contracts, Electronic Signatures and Taxation, Journal of International Law & Policy, 2002
Liên minh Châu Âu đã áp dụng quyền tài phán đối với các công ty thương mại điện tử mà không cần có sự hiện diện thực tế tại quốc gia của họ Trong vụ kiện với Yahoo! Inc., Tòa án Paris de Grande Instance đã thực hiện quyền tài phán đối với công ty này, mặc dù Yahoo! Inc được thành lập và có trụ sở tại Hoa Kỳ Tòa án đã quyết định rằng quyền tài phán của họ là hợp lý do những thiệt hại mà Pháp phải chịu từ việc Yahoo! cố gắng bán đồ dùng của Đức Quốc xã qua trang web đấu giá Quyết định của Tòa án Paris được hỗ trợ bởi lời khai của chuyên gia về tính khả dụng và tính thực tiễn của Yahoo!
Tòa án lập luận rằng việc áp dụng công nghệ chặn sẽ giúp Yahoo! ngăn chặn hiệu quả người dùng tại Pháp truy cập vào các trang web liên quan Mặc dù vẫn còn tranh cãi tại các tòa án Hoa Kỳ về khả năng thực thi phán quyết của tòa án Pháp và tính khả thi của công nghệ chặn, trường hợp của Yahoo! Inc đã phản ánh những vấn đề phức tạp mà các công ty kinh doanh trực tuyến phải đối mặt.
2.2.3.Điểm yếu trong cách thức tiếp cận của Châu Âu về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử.
Mặc dù Brussels I và Rome II của EU đã thiết lập các quy tắc rõ ràng cho giao dịch của người tiêu dùng, nhưng vẫn tồn tại những điểm yếu đáng kể trong các quy định này Đặc biệt, các quy chế này khi được ban hành vẫn còn mơ hồ trong cách giải thích và áp dụng cho môi trường Internet.
Phương pháp tiếp cận quốc gia điểm đến đang cản trở sự phát triển của thương mại điện tử ở EU, trái ngược với mong đợi của EU Nhiều ý kiến phản đối phương pháp này vì nó làm tăng chi phí kiện tụng cho người bán, dẫn đến việc họ có thể tăng giá hoặc giảm lựa chọn cho người tiêu dùng Các công ty vừa và nhỏ, vốn coi Internet là cơ hội phát triển, bị ảnh hưởng nặng nề, trong khi các tập đoàn lớn có đủ nguồn lực để đối phó với các rào cản pháp lý Điều này có thể khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ phải đóng cửa trang web do lo ngại về chi phí kiện tụng, từ đó làm giảm sự lựa chọn của người tiêu dùng, mặc dù mục tiêu ban đầu là tăng cường niềm tin vào giao dịch trực tuyến.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức tiếp cận của Canada
Thương mại điện tử đang đóng góp một phần quan trọng vào nền kinh tế Canada và dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ vào chiến lược rõ ràng của chính phủ, nhằm đưa Canada trở thành quốc gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực phát triển và ứng dụng thương mại điện tử.
Thương mại điện tử đang có tác động mạnh mẽ đến người tiêu dùng và doanh nghiệp tại Canada, đồng thời thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực này Tuy nhiên, sự gia tăng thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức pháp lý quan trọng, đặc biệt là về quyền tài phán và thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong không gian mạng.
Thách thức lớn mà Internet mang lại là việc tuân thủ luật pháp địa phương không đủ để bảo vệ doanh nghiệp khỏi rủi ro pháp lý Do các trang web có thể được truy cập toàn cầu, chủ sở hữu có thể phải đối mặt với các vụ kiện tụng vượt ra ngoài biên giới quốc gia.
Mua sắm trực tuyến mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng Canada, bao gồm sự tiện lợi khi mua sắm từ xa, khả năng tiếp cận thông tin phong phú, cơ hội so sánh giá cả và sự đa dạng về sản phẩm Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng cần cảnh giác với những nhược điểm như gian lận trực tuyến, đặc biệt là những người thiếu kinh nghiệm dễ trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo từ những cá nhân hoặc doanh nghiệp không đáng tin cậy qua các trang web giả mạo.
Phương tiện Internet đã tạo điều kiện cho hành vi gian lận diễn ra dễ dàng hơn so với giao dịch mặt đối mặt truyền thống Trong không gian thực, người tiêu dùng có khả năng xác thực sản phẩm qua việc cảm nhận, chạm và xem trực tiếp trước khi thanh toán Tuy nhiên, trong môi trường trực tuyến, việc này trở nên khó khăn hơn, khiến người tiêu dùng gặp nhiều rủi ro khi mua sắm.
Người tiêu dùng trực tuyến đang ngày càng quan tâm đến các vấn đề như quảng cáo và ghi nhãn gây hiểu lầm, bao gồm bảo hành, bảo đảm, tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật sản phẩm không rõ ràng Họ cũng lo ngại về việc thiếu cơ chế hủy đơn hàng và nhận tiền hoàn lại, sản phẩm lỗi, cũng như các đơn đặt hàng không được giao Mặc dù những vấn đề này cũng tồn tại trong không gian thực, nhưng người tiêu dùng thường dễ dàng xử lý và khắc phục hậu quả hơn trong môi trường đó.
Một thách thức lớn đối với người tiêu dùng trực tuyến là sự bất lực của cơ quan thực thi pháp luật trong việc ngăn chặn gian lận trên Internet do tính chất không biên giới Trong thế giới thực, các cơ quan pháp luật có thể hành động pháp lý đối với nhà cung cấp quảng cáo gây hiểu lầm theo Đạo luật cạnh tranh Canada Tuy nhiên, trong môi trường trực tuyến, mặc dù tòa án Canada đã công nhận quyền tài phán đối với các nhà cung cấp nước ngoài, vấn đề thực thi phán quyết vẫn còn nan giải Nếu bị đơn nước ngoài không có tài sản trong phạm vi quyền hạn của tòa án, tòa án thường sẽ từ chối thực hiện quyền tài phán, dẫn đến khó khăn trong việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.
Các hợp đồng trực tuyến với nhà cung cấp thường quy định rõ ràng về địa điểm giải quyết tranh chấp và lựa chọn điều khoản pháp luật Do đã có thỏa thuận từ trước, tòa án Canada nơi người tiêu dùng khởi kiện có thể không có thẩm quyền giải quyết vụ việc này.
2.3.1.Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ở Canada
Tại Canada, các tòa án khẳng định quyền tài phán đối với các bên có kết nối cá nhân với quy trình ban đầu trong phạm vi lãnh thổ của họ Tại tất cả các tỉnh và vùng lãnh thổ theo thông luật, "Personal service of Process" là nền tảng cho quyền tài phán trong các vụ kiện đối nhân Thẩm quyền về nhân thân đối với bị đơn phụ thuộc vào yêu cầu và mức độ đầy đủ của "Personal service" trong tỉnh hoặc lãnh thổ nơi các tranh chấp được xét xử và quyết định.
Tòa án sẽ xác định quyền tài phán theo thông luật đối với các bên cư trú ngoài lãnh thổ, khi có "mối liên hệ thực sự và quan trọng" giữa đối tượng vụ kiện và địa điểm xét xử.
“Real and Substantial Connection”- Sự kết nối thực sự và quan trọng
Yêu cầu về "kết nối thực sự và quan trọng" dựa trên nguyên tắc pháp lý lâu đời của Canada, nhấn mạnh tầm quan trọng của trật tự và công bằng trong hệ thống pháp luật, đồng thời đóng vai trò tương tự như một thử nghiệm nhằm đảm bảo sự công bằng trong các quyết định pháp lý.
“minimum contacts” liên hệ tối thiểu trong luật của Hoa Kỳ.
Xem xét vụ án giữa De Savoye kiện Morguard Investment Ltd., 21
Tòa án tối cao Canada đã xác định tiêu chí về sự kết nối thật sự và quan trọng trong một vụ án liên quan đến De Savoye, người đã ký một thế chấp đất ở Alberta.
Dịch vụ cá nhân 20: liên quan đến việc gửi thông báo trực tiếp đến bị đơn, là một trong những phương thức tống đạt bị đơn nhằm thiết lập quyền tài phán đối với họ.
21 Kornfeld LLP, “Jurisdictional Issues in Electronic Commerce: A Canadian Perspective”, 2004
Hành động tịch thu nhà bắt đầu ở Alberta và De Savoye đã chuyển đến British Columbia, nơi ông nhận được tuyên bố khiếu nại về quyền hạn pháp lý Ông không trở lại Tòa án Alberta và đã phản đối việc thực thi phán quyết của Alberta tại British Columbia Thẩm phán La Forest nhấn mạnh rằng các Tòa án ở một tỉnh nên hoàn toàn tin tưởng vào phán quyết của các Tòa án ở tỉnh khác, miễn là các Tòa án đó thực hiện đúng thẩm quyền trong vụ việc.
Vụ De Savoye v Morguard Investments Ltd có vai trò quan trọng trong việc thực thi các phán quyết ngoại tỉnh, mở ra khả năng thực thi các bản án ở khu vực ngoài lãnh thổ Tòa án đã xem xét mức độ mà một tỉnh có thể công nhận các bản án từ một tỉnh khác, đặc biệt trong trường hợp bị đơn không cư trú tại tỉnh đó Kết quả là, Tòa án Tối cao Canada đã quyết định cho phép thi hành các bản án mặc định từ một tỉnh khác, tạo tiền đề cho sự công nhận và thực thi phán quyết giữa các tỉnh.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức tiếp cận của Ấn Độ
2.4.1.Quy định của pháp luật Ấn Độ trong Thương mại điện tử
Các trang web thương mại điện tử tại Ấn Độ phải tuân thủ các quy định của nhiều luật pháp, bao gồm Đạo Luật Công Nghệ Thông Tin năm 2000, Đạo Luật Bảo Vệ Người Tiêu Dùng năm 1986, Bộ Luật Tố Tụng Dân Sự năm 1908 và Đạo Luật Hợp Đồng Ấn Độ năm 1987 Bất kỳ hành vi vi phạm pháp luật nào liên quan đến thương mại điện tử theo Bộ Luật Hình Sự Ấn Độ năm 1860 hoặc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ như Đạo Luật Bản Quyền năm 1957 và Đạo Luật Bằng Sáng Chế năm 1970 đều có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
27 Indian Penal Code 1860 bằng cách triệu tập danh tính của một trong hai bên trong tranh chấp. Đạo luật Công nghệ thông tin, 2000 và Thương mại điện tử
Đạo luật này nhằm cung cấp sự công nhận hợp pháp cho các giao dịch thương mại điện tử, cho phép sử dụng phương tiện trao đổi dữ liệu điện tử thay thế cho giấy tờ truyền thống Mục tiêu của đạo luật là tạo điều kiện thuận lợi cho việc nộp hồ sơ điện tử với các cơ quan Chính Phủ và sửa đổi các bộ luật liên quan như Bộ luật Hình sự Ấn Độ, Đạo Luật Bằng chứng của Ấn Độ, và các quy định liên quan đến ngân hàng.
Nếu một cá nhân sống tại Anh thực hiện hành vi gian lận qua một trang web thương mại điện tử, họ có thể bị truy tố theo Đạo luật Công nghệ thông tin năm 2000 tại Ấn Độ.
Bộ luật Hình sự Ấn Độ, năm 1860 và Thương mại điện tử
Một người phạm tội sử dụng Thương mại điện tử cũng có thể bị buộc tội theo
Bộ luật Hình sự Ấn Độ năm 1860 quy định rằng các vụ án sẽ được xử lý theo Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 1973 Trong trường hợp bị đơn đang cư trú ở nước ngoài, có thể phát hành "Letter Rogatory" theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, và bị can có thể bị dẫn độ sau khi hoàn tất thủ tục tố tụng.
Một cá nhân cư trú tại Singapore có thể bị truy tố theo điều khoản 420 của Bộ luật hình sự nếu vi phạm thông qua một trang web Trong trường hợp này, người đó có thể bị dẫn độ ra hầu tòa bằng cách sử dụng "Letter Rogatory".
Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 1908 cho phép nguyên đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại tại Tòa án dân sự địa phương, bất kể nơi cư trú của bị đơn, nếu thiệt hại phát sinh từ hành vi của bị đơn trên trang web Việc tống đạt thông báo được coi là hợp lệ miễn là có thể xác định được danh tính của bị đơn.
Một công ty ở Hoa Kỳ bán phần mềm cho một công ty Ấn Độ qua trang web, nhưng phần mềm này có những khiếm khuyết không được tiết lộ, dẫn đến lỗi hệ thống khi công ty Ấn Độ sử dụng Trong trường hợp này, công ty Ấn Độ có quyền khởi kiện công ty Mỹ tại Ấn Độ theo thẩm quyền địa phương hoặc tiến hành kiện tại Mỹ.
Về cơ bản, Ấn Độ có hai lý thuyết chính về quyền tài phán
Thẩm quyền in Rem, hay còn gọi là thẩm quyền đối vật, liên quan đến việc giải quyết các tranh chấp về tài sản cụ thể Các quyền sở hữu trí tuệ như bản quyền, nhãn hiệu đã đăng ký và bằng sáng chế đều thuộc phạm vi thẩm quyền này.
Khi một cá nhân vi phạm bản quyền của người khác trong lĩnh vực thương mại điện tử, thẩm quyền sẽ chuyển từ In Rem sang In Personam.
Thẩm quyền in Personam (thẩm quyền đối nhân)
Thẩm quyền đối nhân của tòa án liên quan đến quyền hạn xử lý các cá nhân và pháp nhân trong vụ án Theo quy định tại Mục 19 và 20 của Bộ luật Tố tụng dân sự, các tòa án có thẩm quyền nơi có thể nộp đơn kiện dân sự và thực hiện bào chữa Các quy định này xác định quyền tài phán đối với các tranh chấp phát sinh từ sai phạm ngoài hợp đồng, có hợp đồng, hoặc thậm chí là bán hợp đồng.
2.4.2.Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ở Ấn Độ Án lệ giữa World Wrestling Entertainment, Inc v M/s Reshma Collection
Trong vụ kiện & Ors 28, người khiếu nại là một công ty đăng ký tại Hoa Kỳ, trong khi người bị kiện là một công ty có trụ sở tại Mumbai Quyết định vụ kiện đã được đưa ra bởi một "băng ghế đơn".
Tòa án tối cao Delhi đã quyết định rằng quyền tài phán trong các vụ tranh chấp thương mại điện tử liên quan đến nhãn hiệu và bản quyền sẽ phụ thuộc vào nơi cư trú của người mua Điều này cho thấy rằng các luật hiện hành của Ấn Độ về thương mại điện tử thiếu quy định rõ ràng để thiết lập một cơ quan tài phán cụ thể cho các vấn đề vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực này Sự chuyển đổi từ quyền tài phán In Rem sang quyền tài phán In Personam đã được minh chứng qua vụ kiện World Wrestling Entertainment, Inc v M/s Reshma Collection & Ors.
Tại Hoa Kỳ, quyền tài phán trong thương mại điện tử được xác định dựa trên sự liên hệ tối thiểu, cho phép Tòa án thực hiện thẩm quyền đối với các cá nhân có liên hệ như sự hiện diện thực tế, lợi nhuận tài chính, dòng thương mại, và lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp trong hợp đồng Tuy nhiên, trong vụ Asahi Metal Industry Co v Superior Court, Tòa án Tối cao đã chỉ ra rằng quyền tài phán của tòa án đối với bị đơn có thể không phù hợp, ngay cả khi có sự liên hệ tối thiểu, nếu điều đó không công bằng với bị đơn.
Cơ quan Tư pháp Ấn Độ đã tiến hành thử nghiệm nhằm xác định thẩm quyền tài phán liên quan đến các tranh chấp trong lĩnh vực thương mại điện tử.
“Purposeful Availment” là yêu cầu quan trọng trong xác định quyền tài phán, đặc biệt trong tranh chấp hợp đồng Khái niệm này đơn giản là việc bị đơn thực hiện thương mại hàng hóa với hy vọng chúng sẽ được tiêu thụ bởi người tiêu dùng ở quốc gia khác Điều này dẫn đến việc bị đơn phải tuân theo quyền tài phán của quốc gia đó, ngay cả khi không có mặt tại nơi này.
Thử nghiệm “Forum non convenience”
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử theo phương thức tiếp cận của ÚC
2.5.1.Cách thức tiếp cận truyền thống của Tòa án Úc về Thẩm quyền giải quyết tranh chấp
Các nguyên tắc pháp lý truyền thống thường được áp dụng cho tranh chấp thương mại điện tử, nhưng sự phát triển của thương mại điện tử trong không gian mạng tạo ra những tình huống mới, khiến việc áp dụng các quy tắc này trở nên khó khăn Tính không biên giới của Internet làm cho việc xác định nguồn gốc của các trang web và thông tin trở nên phức tạp, dẫn đến câu hỏi về quốc gia hoặc tiểu bang mà tòa án có thẩm quyền và luật nào sẽ được áp dụng Tòa án cũng cần xác định các vấn đề liên quan đến vị trí xảy ra hành vi, chẳng hạn như trên máy tính, máy chủ, hoặc tại địa điểm kinh doanh và cư trú.
Quy tắc của Tư pháp Quốc tế 36
Trong hợp đồng quốc tế, các bên thường xác định rõ luật áp dụng và tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp Họ có quyền lựa chọn điều khoản luật dựa trên nguyên tắc tự do và bình đẳng Nếu không có sự lựa chọn cụ thể, hợp đồng sẽ được điều chỉnh bởi luật của cơ quan có liên quan chặt chẽ nhất, dựa trên các yếu tố như đối tượng, quốc tịch, nơi cư trú của các bên và địa điểm thực hiện hợp đồng.
36 Alan Davidson, The Law of electronic Commerce, Cambridge University Press, 2009, Page 183
Mỗi quốc gia có quyền quyết định luật pháp và thủ tục riêng của mình, được gọi là “lex fori”, nhằm giải quyết xung đột pháp luật trong tư pháp quốc tế Hệ thống tòa án của từng quốc gia sẽ xác định quyền tài phán thông qua thủ tục dân sự, xem xét các yếu tố như nơi cư trú, quốc tịch của các bên, cũng như địa điểm kinh doanh và đối tượng xử lý.
Các tiếp cận của Anh trong việc xác định nơi giải quyết tranh chấp dựa trên thử nghiệm "the clearly more appropriate forum" (diễn đàn rõ ràng phù hợp hơn), trong khi tòa án Úc áp dụng thử nghiệm rộng hơn gọi là "Forum non conveniens" Mặc dù có sự tương đồng bề ngoài giữa hai bài thử nghiệm này, nhưng phân tích cho thấy thử nghiệm của Úc có khả năng dẫn đến việc các tòa án xét xử thường xuyên hơn.
2.5.2.Một số vụ án về xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử ở Úc
Xem xét vụ việc Dow Jones v Gutnick
Vụ Dow Jones v Gutnik năm 2002 đánh dấu một trong những trường hợp quan trọng mà Tòa án tối cao Úc xem xét ảnh hưởng của thương mại điện tử và hoạt động trên không gian mạng Tòa án đã phân tích tính hợp lý của việc áp dụng quyền hạn của tòa án Victoria đối với một trang web có trụ sở tại Hoa Kỳ trong các vụ phỉ báng trên Internet.
Dow Jones đã xuất bản Tạp chí Barrons, trong đó có một bài báo có tựa đề:
"Unholy Gains" đề cập đến những lợi ích tội lỗi, với tiêu đề nhấn mạnh rằng khi những người quảng bá cổ phiếu giao dịch với các tổ chức từ thiện tôn giáo, các nhà đầu tư cần phải cẩn trọng Bài báo cáo buộc doanh nhân Joseph Gutnik ở Victoria đã giả mạo danh tính, thực chất là một kẻ trốn thuế và tham gia vào hoạt động rửa tiền quy mô lớn Tạp chí này đã tiêu thụ được 305.563 bản bìa cứng, trong đó có 14 bản được bán tại Victoria.
Vụ án 38 Dow Jones and Company Inc v Gutnick [2002] HCA 56 liên quan đến khoảng 550.000 người đăng ký trên trang web wsj.com, trong đó có khoảng 300 người ở Victoria Dow Jones có trụ sở tại New York và các máy chủ internet của công ty được đặt tại New Jersey.
Vụ Dow Jones v Gutnik không liên quan đến thẩm quyền về nhân thân, vì thẩm quyền này thường được xác lập khi bị đơn có mặt tại khu vực pháp lý hoặc có mối liên hệ đáng kể với cơ quan tài phán, như văn phòng chi nhánh hoặc lợi ích Tuy nhiên, tính chất tương tác của Internet có thể dẫn đến nhiều trường hợp mà thẩm quyền về nhân thân không được thiết lập.
Vụ việc này đã thu hút sự chú ý lớn từ quốc tế, với nhiều hãng truyền thông lo ngại về các tác động đối với họ nếu Úc chấp nhận quyền tài phán đối với các ấn phẩm nhắm vào thị trường nội địa Hoa Kỳ nhưng cũng được phân phối quốc tế Tòa án cấp cao của Úc cho phép những người can thiệp kháng cáo trong các vấn đề quan trọng chung, liên quan đến việc bảo vệ các quyền và quyền miễn trừ cụ thể Những người can thiệp có quyền và nghĩa vụ tương tự như các bên liên quan, bao gồm khả năng kháng nghị và tham gia đầy đủ vào lập luận Các tổ chức can thiệp bao gồm Amazon.com Inc, Báo Associated Press, Mạng tin tức CNN, Báo Guardian, Thời báo New York, Tin tức Limited, Times Inc, Công ty Tribune, Công ty Washington Post và Yahoo! Inc cùng John Fairfax Holdings Ltd.
Thẩm phán Hedigan J xác định rằng địa điểm phỉ báng được xác định là nơi nội dung được xuất bản và nơi nguyên đơn tiếp nhận tài liệu phỉ báng, không phải nơi nội dung được phát ngôn Bài báo của Dơn Jones, do đó, được xem là đã được xuất bản tại bang Victoria, nơi mà những người đăng ký của Dow Jones đã tải xuống nội dung bằng cách sử dụng mật khẩu của họ Bị đơn lập luận rằng việc yêu cầu nhà xuất bản phải kiện tụng tại nhiều khu vực pháp lý khác nhau là không công bằng Ông nhấn mạnh rằng nếu một lời phỉ báng được xuất bản theo quyền tài phán của quốc gia khác, nhà xuất bản có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho việc thực hiện quyền tự do ngôn luận.
Hedigan J coi các yếu tố bổ sung sau là quan trọng:
Ấn phẩm đã được tải xuống ở Victoria;
Nơi ở của nguyên đơn, trụ sở kinh doanh, đời sống gia đình, xã hội và kinh doanh ở Victoria;
Nguyên đơn tìm các chứng minh danh tiếng của mình bằng các tòa án của bang mà anh ta sinh sống
Nguyên đơn cam kết không khởi kiện ở bất kỳ nơi nào khác
Sau gần một tháng từ phán quyết của Hedigan J, Tòa án phúc thẩm bang Victoria đã bác bỏ đơn kháng cáo của Dow Jones Vụ việc sau đó được đưa ra Tòa án tối cao của Úc, và vào ngày 10 tháng 12 năm 2002, Tòa án đã đưa ra phán quyết trong vụ Dow Jones v Gutnick Tòa án Tối cao đã bác đơn kháng cáo của Dow Jones trong bốn phán quyết riêng biệt, xác định rằng việc xuất bản một tuyên bố phỉ báng trên một trang web đăng ký trực tuyến xảy ra tại nơi tải xuống.
Kirby J nhấn mạnh rằng việc tải tài liệu có khả năng phỉ báng lên trang web có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý tại các tòa án thuộc mọi cơ quan tài phán nơi đối tượng có danh tiếng Điều này có thể gây ra những hậu quả không mong muốn Yếu tố nơi gây ra thiệt hại là rất quan trọng, trong đó sự hiểu rõ về phỉ báng và mối liên hệ của nguyên đơn với địa phương cũng đóng vai trò quyết định.
Úc và Hoa Kỳ là những quốc gia ký kết Công ước Quốc tế của Liên hợp quốc về các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) Trong vụ Dow Jones, thẩm phán Kirby đã nhấn mạnh rằng các tòa án Úc cần phải bảo vệ quyền tự do ngôn luận, điều này được quy định rõ trong Điều 19 của ICCPR.
1 Mọi người đều có quyền giữ ý kiến mà không bị can thiệp.
2 Mọi người có quyền tự do ngôn luận; quyền này sẽ bao gồm quyền tự do tìm kiếm, tiếp nhận và truyền đạt thông tin và ý tưởng thuộc mọi loại, bất kể biên giới, bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bản in, dưới hình thức nghệ thuật, hoặc thông qua bất kỳ phương tiện nào khác mà anh ta lựa chọn.
3 Việc thực hiện các quyền quy định tại khoản 2 của điều này mang theo những nghĩa vụ và trách nhiệm đặc biệt Do đó, nó có thể phải tuân theo một số hạn chế nhất định, nhưng những hạn chế này sẽ chỉ là những hạn chế do luật pháp quy định và cần thiết: (a) Để tôn trọng các quyền hoặc danh tiếng của người khác; (b) Để bảo vệ an ninh quốc gia hoặc trật tự công cộng (bình thường), hoặc sức khoẻ hoặc đạo đức cộng đồng”.
Thực tiễn cách tiếp cận và xác định thẩm quyền GQTC TMĐT ở Việt Nam 53 1 Thẩm quyết giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Hòa giải 53 2 Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Tòa án 56 3.2 Bài học cho Việt Nam từ kinh nghiệm một số nước trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử
Tại Việt Nam, hiện chưa có phương pháp cụ thể để xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực thương mại điện tử Theo quy định của pháp luật Việt Nam, thẩm quyền giải quyết tranh chấp thương mại, bao gồm cả thương mại điện tử, được thực hiện thông qua các hình thức như hòa giải, trọng tài và tòa án.
3.1.1 Thẩm quyết giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Hòa giải
Hòa giải thương mại, theo Nghị định số 22/2017/NĐ-CP ngày 24 tháng 02 năm 2017 của Chính phủ, là một phương thức giải quyết tranh chấp thương mại thông qua thỏa thuận giữa các bên, với sự hỗ trợ của hòa giải viên thương mại Phạm vi áp dụng của hòa giải thương mại bao gồm các tranh chấp phát sinh từ hoạt động thương mại, tranh chấp giữa các bên có ít nhất một bên tham gia hoạt động thương mại, và các tranh chấp khác được pháp luật quy định có thể giải quyết bằng hòa giải thương mại.
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng hòa giải thương mại yêu cầu các bên tham gia hoàn toàn tự nguyện và bình đẳng về quyền lợi cũng như nghĩa vụ Thông tin liên quan đến vụ việc hòa giải phải được giữ bí mật, trừ khi có thỏa thuận bằng văn bản hoặc quy định pháp luật khác Nội dung thỏa thuận hòa giải không được vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội, không nhằm trốn tránh nghĩa vụ và không xâm phạm quyền lợi của bên thứ ba Để giải quyết tranh chấp bằng hòa giải thương mại, các bên cần có thỏa thuận hòa giải, có thể thực hiện trước, sau hoặc bất kỳ lúc nào trong quá trình tranh chấp Các bên có quyền lựa chọn Quy tắc hòa giải của tổ chức hoặc tự thỏa thuận về trình tự, thủ tục hòa giải Nếu không có thỏa thuận, hòa giải viên sẽ tiến hành theo quy trình phù hợp với tình huống và nguyện vọng của các bên Hòa giải có thể do một hoặc nhiều hòa giải viên thực hiện theo thỏa thuận, và trong suốt quá trình hòa giải, hòa giải viên có quyền đưa ra đề xuất giải quyết tranh chấp Địa điểm và thời gian hòa giải sẽ được xác định theo thỏa thuận của các bên hoặc do hòa giải viên quyết định nếu không có thỏa thuận.
Khi hòa giải thành công, các bên cần lập văn bản ghi nhận kết quả hòa giải, văn bản này có hiệu lực thi hành theo quy định của pháp luật dân sự Nếu không đạt được kết quả hòa giải, các bên có quyền tiếp tục hòa giải hoặc yêu cầu Trọng tài hoặc Tòa án giải quyết tranh chấp Văn bản về kết quả hòa giải thành cũng sẽ được xem xét công nhận theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Thủ tục hòa giải có thể chấm dứt trong các trường hợp sau: khi các bên đạt được thỏa thuận hòa giải thành công; khi hòa giải viên thương mại nhận thấy không cần thiết tiếp tục quá trình hòa giải sau khi tham khảo ý kiến các bên; hoặc theo đề nghị của một hoặc nhiều bên trong tranh chấp.
3.1.2 Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Trọng tài Thương mại Để Hội đồng Trọng tài có thẩm quyết giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử, các bên phải có thỏa thuận trọng tài có hiệu lực, đáp ứng điều kiện và hình thức về Thỏa thuận trọng tài theo quy định tại Luật trọng tài Thương mại 2010.
“Điều 2 Thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Trọng tài
1.Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại
2.Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại
Theo Điều 5 của Luật Trọng tài thương mại 2010, các tranh chấp giữa các bên có thể được giải quyết thông qua hình thức trọng tài, nếu pháp luật quy định Việc áp dụng trọng tài không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn đảm bảo tính bí mật và linh hoạt trong quá trình giải quyết tranh chấp.
“Điều 5 Điều kiện giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài
Tranh chấp sẽ được giải quyết thông qua trọng tài nếu các bên liên quan đã có thỏa thuận trọng tài Thỏa thuận này có thể được thiết lập trước hoặc sau khi tranh chấp phát sinh.
Trong trường hợp một bên tham gia thỏa thuận trọng tài qua đời hoặc mất năng lực hành vi, thỏa thuận trọng tài vẫn giữ hiệu lực đối với người thừa kế hoặc người đại diện hợp pháp của họ, trừ khi các bên có thỏa thuận khác.
Trong trường hợp một bên tham gia thỏa thuận trọng tài là tổ chức phải chấm dứt hoạt động, bị phá sản, giải thể, hợp nhất, sáp nhập, chia, tách hoặc chuyển đổi hình thức, thỏa thuận trọng tài vẫn giữ hiệu lực đối với tổ chức tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của tổ chức đó, trừ khi các bên có thỏa thuận khác.
Ngoài ra, tại điều 16 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 quy định về hình thức thỏa thuận trọng tài như sau:
“Điều 16 Hình thức thỏa thuận trọng tài
1.Thỏa thuận trọng tài có thể được xác lập dưới hình thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới hình thức thỏa thuận riêng.
Thoả thuận trọng tài phải được lập dưới dạng văn bản, có thể được xác lập qua nhiều hình thức khác nhau Các hình thức này bao gồm thỏa thuận được thiết lập qua trao đổi bằng telegram, fax, telex, thư điện tử và các hình thức khác theo quy định pháp luật Ngoài ra, thỏa thuận cũng có thể được ghi chép lại bằng văn bản bởi luật sư, công chứng viên hoặc tổ chức có thẩm quyền theo yêu cầu của các bên Trong các giao dịch, nếu các bên dẫn chiếu đến một văn bản thể hiện thỏa thuận trọng tài như hợp đồng, chứng từ, điều lệ công ty và các tài liệu tương tự, thì cũng được coi là hợp lệ Cuối cùng, việc trao đổi về đơn kiện và bản tự bảo vệ mà trong đó thể hiện sự tồn tại của thỏa thuận, do một bên đưa ra và bên kia không phủ nhận, cũng được xem là một hình thức xác lập thỏa thuận trọng tài.
Yếu tố nước ngoài trong Thương mại điện tử ngày càng phổ biến, và việc giải quyết tranh chấp thông qua trọng tài đáp ứng nhu cầu này Trọng tài không bị giới hạn về lãnh thổ, với phán quyết có thể được công nhận và thi hành ở nước ngoài Các bên có quyền lựa chọn trung tâm trọng tài phù hợp, và Công ước New York 1958 công nhận việc thi hành quyết định của trọng tài nước ngoài Đặc biệt, việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài yêu cầu thỏa thuận hợp lệ từ các bên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp.
3.1.2.Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Tòa án
3.1.2.1 Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử thông qua Tòa án trong phạm vi lãnh thổ
Nếu không có thỏa thuận về việc trọng tài giải quyết tranh chấp, Tòa án có thẩm quyền sẽ được xác định theo quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015.
Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 xác định các vụ, việc kinh doanh thương mại mà Tòa án Việt Nam có thẩm quyền giải quyết Cụ thể, Điều 30 của BLTTDS năm 2015 quy định rõ các tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền của Tòa án.
“Điều 30 Những tranh chấp về kinh doanh, thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án
Tranh chấp trong hoạt động kinh doanh và thương mại thường xảy ra giữa các cá nhân và tổ chức có đăng ký kinh doanh, tất cả đều hướng tới mục đích lợi nhuận.
2.Tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ giữa cá nhân, tổ chức với nhau và đều có mục đích lợi nhuận.
3.Tranh chấp giữa người chưa phải là thành viên công ty nhưng có giao dịch về chuyển nhượng phần vốn góp với công ty, thành viên công ty.
Một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật liên quan đến thẩm quyền giải quyết trong Thương mại điện tử
Thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, trở thành phương thức kinh doanh phổ biến cho các doanh nghiệp Sự đa dạng trong mô hình hoạt động và đối tượng tham gia, cùng với sự hỗ trợ của hạ tầng Internet và công nghệ hiện đại, đã giúp TMĐT trở thành trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế số của quốc gia Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về thẩm quyền giải quyết trong thương mại điện tử là cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia.
Việc xây dựng chế định về thẩm quyền giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài cần tuân thủ nguyên tắc toàn diện và đồng bộ, liên kết chặt chẽ giữa các văn bản pháp luật trong nước và các Điều ước Quốc tế mà Việt Nam tham gia.
Để xây dựng quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trên không gian mạng phù hợp với tình hình Việt Nam, cần tiếp cận và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác Việc này không chỉ giúp tạo ra những quy định rõ ràng, cụ thể mà còn đảm bảo linh hoạt, dễ áp dụng trong thực tiễn Đồng thời, các quy định cần sát với thực tế Việt Nam và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, pháp nhân và tổ chức.
Việc hoàn thiện chính sách pháp luật về thẩm quyền giải quyết thương mại điện tử cần phù hợp với chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam, nhằm xây dựng mối quan hệ bền vững với các quốc gia Việt Nam cũng nên xem xét việc ký kết các Điều ước Quốc tế với những quốc gia có giao dịch thương mại điện tử thường xuyên, cũng như tham gia các ĐƯQT đa phương liên quan đến tố tụng, thẩm quyền giải quyết các vụ việc kinh doanh có yếu tố nước ngoài, và các ĐƯQT về công nhận và thi hành án, quyết định của Tòa án và phán quyết của Trọng tài nước ngoài.
Xây dựng các thể chế bổ trợ tư pháp là cần thiết để tạo ra cơ chế đồng bộ và phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan bổ trợ tư pháp và Tòa Án Điều này sẽ góp phần hình thành một môi trường pháp lý đồng bộ, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống tư pháp.
Việc hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử cần được xem xét trong mối quan hệ chặt chẽ với việc cải thiện chính sách pháp luật tổng thể, đặc biệt là chính sách pháp luật về thương mại quốc tế.
Một số đề xuất với cơ quan giải quyết tranh chấp
Tại Việt Nam, cơ quan thực hiện việc giải quyết tranh chấp bao gồm các tổ chức Hòa giải, Trọng tài và Tòa Án.
Thương mại điện tử yêu cầu kiến thức kỹ thuật để giải quyết tranh chấp hiệu quả Việc nâng cao năng lực công nghệ và hiểu biết về thương mại điện tử cho các cơ quan giải quyết tranh chấp là rất quan trọng Sự hiểu biết này giúp các cơ quan nắm bắt vấn đề, phát hiện hành vi vi phạm trong không gian mạng, xác định đối tượng vi phạm và thu thập thông tin, chứng cứ liên quan một cách dễ dàng hơn.
Các cơ quan giải quyết tranh chấp, đặc biệt là Tòa án, cần nghiên cứu các vụ việc thương mại điện tử để xác định thẩm quyền và mối liên hệ giữa vụ việc, bị đơn và cơ quan giải quyết Việc tham khảo các thử nghiệm từ Hoa Kỳ, Canada và Úc sẽ giúp xây dựng một thử nghiệm phù hợp với thực tế của Việt Nam.
Trong thương mại điện tử, các tranh chấp xảy ra rất đa dạng và thường xuyên, do đó, các cơ quan giải quyết cần nghiên cứu để tối ưu hóa quy trình và thời gian giải quyết Hơn nữa, việc thiết lập hướng dẫn cụ thể về thẩm quyền giải quyết và quy trình rút gọn trong tố tụng dân sự là cần thiết, bao gồm cả thời gian xử lý và yêu cầu cung cấp chứng cứ.
Một số đề xuất cho doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia vào Thương mại điện tử để hạn chế một số trách nhiệm Pháp lý liên quan đến các cơ quan tài phán nước ngoài 66
điện tử để hạn chế một số trách nhiệm Pháp lý liên quan đến các cơ quan tài phán nước ngoài.
Khi tham gia vào thương mại điện tử với người tiêu dùng quốc tế, các doanh nghiệp cần lập kế hoạch kinh doanh trực tuyến hợp lý để giảm thiểu rủi ro pháp lý Điều này bao gồm việc xác định rõ thị trường mục tiêu, nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan, và xác định mục đích của trang web Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chú ý đến các vấn đề như hợp đồng điện tử, vị trí đặt server và hình thức kinh doanh phù hợp.
Khi quyết định bán sản phẩm trực tuyến, nhà cung cấp cần cân nhắc giữa việc chỉ tạo một trang web thông tin hay phát triển tính năng tương tác với người tiêu dùng Nếu trang web chỉ cung cấp thông tin về công ty, sản phẩm và không cho phép giao tiếp với khách hàng, tòa án Hoa Kỳ không có thẩm quyền giải quyết đối với nhà cung cấp đó Tuy nhiên, nếu nhà cung cấp tích hợp tính năng cho phép người tiêu dùng gửi câu hỏi và nhận phản hồi, tòa án sẽ xem xét mức độ tương tác và tính chất thương mại của các giao dịch này để xác định thẩm quyền.
Nếu nhà cung cấp quyết định bán sản phẩm trực tuyến và tạo một trang web tương tác giống như thử nghiệm Zippo, họ cần xem xét thị trường địa lý cho sản phẩm của mình Điều này bao gồm việc đánh giá các hậu quả pháp lý có thể phát sinh khi tiến hành kinh doanh.
Khi lựa chọn điều khoản cơ quan giải quyết tranh chấp, nhà cung cấp nên giới hạn quyền tài phán để bảo vệ mình trong trường hợp xảy ra tranh chấp với người tiêu dùng Việc chọn cơ quan giải quyết tranh chấp trong khu vực mà nhà cung cấp hoạt động là tối ưu, giúp tận dụng lợi thế của tòa án địa phương và tránh những rắc rối, tốn kém khi phải kiện tụng ở nước ngoài Thêm vào đó, một điều khoản rõ ràng về cơ quan giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại điện tử sẽ giúp nhà cung cấp giảm thiểu nguy cơ bị kiện ở các cơ quan tài phán không mong muốn.
Mọi tranh chấp phát sinh từ hợp đồng sẽ được giải quyết qua trọng tài tại Trung tâm Trọng tài Quốc Tế Việt Nam (VIAC) theo quy tắc tố tụng của trung tâm này.
Hợp đồng này tuân theo luật pháp Việt Nam Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, các bên sẽ nỗ lực thương lượng để giải quyết bằng biện pháp hòa giải Nếu thương lượng không thành công, trong vòng 30 ngày kể từ khi tranh chấp phát sinh, các bên sẽ chuyển vấn đề đến tòa án có thẩm quyền tại Việt Nam để xử lý theo quy định của pháp luật.
Trong hợp đồng trực tuyến, việc đưa vào điều khoản lựa chọn luật là rất quan trọng cho nhà cung cấp Điều này cho phép nhà cung cấp quy định luật áp dụng cho cơ quan giải quyết tranh chấp khi có tranh chấp phát sinh Nhờ đó, nhà cung cấp có thể duy trì mức độ kiểm soát cao hơn đối với các tranh chấp hợp đồng, vì họ hiểu rõ hơn về các quy định pháp lý liên quan.
42 Điều khoản trọng tài mẫu, Viac
Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, vấn đề pháp lý liên quan đến thẩm quyền giải quyết tranh chấp trở nên ngày càng quan trọng Sự phức tạp của các giao dịch trực tuyến làm nổi bật sự khác biệt giữa các vấn đề pháp lý trong môi trường Internet và không gian thực, đặc biệt là trong việc xác định quyền tài phán Các công cụ pháp lý truyền thống không đủ hiệu quả để giải quyết những thách thức này, do đó, việc thiếu khung pháp lý thống nhất giữa các quốc gia đã tạo ra rủi ro cho doanh nghiệp và cá nhân tham gia thương mại điện tử Nghiên cứu về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử là cần thiết, từ đó có thể rút ra kinh nghiệm từ các quốc gia như Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, Canada, Ấn Độ và Úc để đề xuất giải pháp phù hợp cho Việt Nam Luận văn sẽ tập trung vào phân tích các nội dung liên quan đến vấn đề này.
Chương 1 của luận văn trình bày hệ thống lý luận về thương mại điện tử và thẩm quyền giải quyết tranh chấp, bao gồm khái niệm, đặc điểm, và các yếu tố tác động đến tranh chấp trong lĩnh vực này Đồng thời, chương cũng đề cập đến vai trò và thách thức trong việc xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp Tiếp theo, Chương 2 phân tích các phương thức xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử ở nhiều quốc gia, từ đó so sánh và rút ra ưu nhược điểm cũng như kinh nghiệm cho Việt Nam Qua việc nghiên cứu các góc nhìn đa dạng từ các quốc gia, tác giả đã tìm hiểu thực tiễn cách tiếp cận và xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong thương mại điện tử tại Việt Nam.
Dựa trên kết quả nghiên cứu từ các chương trước, luận văn đề xuất giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử Tác giả đưa ra các kiến nghị cho cơ quan giải quyết tranh chấp và doanh nghiệp Việt Nam để giảm thiểu trách nhiệm pháp lý liên quan đến các cơ quan tài phán nước ngoài Qua phân tích, tác giả mong muốn góp phần làm rõ lý luận và cách xác định thẩm quyền trong lĩnh vực này Đây là một đề tài mới và phức tạp trong khoa học pháp lý, vì vậy luận văn vẫn còn một số hạn chế và thiếu sót Tác giả hy vọng nhận được ý kiến đóng góp từ thầy cô và các nhà nghiên cứu để hoàn thiện hơn.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ luật dân sự số 91/2015/QH13 được Quốc hội ban hành ngày 24/11/2015, có hiệu lực ngày 01/01/2017
2 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 12/2017/QH14 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018
3 Chỉ thị của EU về thương mại điện tử
4 Luật Công nghệ thông tin số 67/2006/QH11 được Quốc hội thông qua ngày 29/6/2006, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2007.
5 Luật giao dịch điện tử số 51/2005/QH11 được Quốc hội thông qua ngày 29/11/2005 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/3/2006
6 Luật mẫu của Uncitral về TMĐT năm 1996
7 Luật thương mại số 36/2005/QH11 được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2005, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2006
8 Nghị định số 52⁄2013⁄NĐ-CP ngày 16/05/2013 về thương mại điện tử, sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021
9 Thông tư số 46⁄2010⁄TT-BCT ngày 31 tháng 12 năm 2010 của Bộ Công Thương Quy định về quản lý hoạt động của các website thương mại điện tử bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ.
10 Thông tư số 47/2014/TT-BCT quy định về Quản lý website thương mại điện tử Thay thế cho Thông tư số 12/2013/TT-BCT
11 Đoàn Quỳnh Thương, Giải quyết tranh chấp trong Thương mại điện tử ở
Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội năm
12 Lê Văn Thiệp, Pháp luật Thương mại điện tử ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Luật học, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội năm 2016
13 Lương Tuấn Nghĩa, Đặc điểm vai trò của pháp luật thương mại điện tử và quan điểm hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử trong thời gian tới, Tạp chí
14 Phạm Thị Hồng Nhung, Nguyễn Việt Dũng, Pháp luật về Thương mại điện tử, một số bất cập và kiến nghị hoàn thiện, Học viện Tư Pháp, năm 2021
15 Phan Hoài Nam, Học thuyết Forum non conveniences trong Tư pháp Quốc tế Hoa Kỳ - một số kinh nghiệm tham khảo cho Việt Nam, Tạp chí Khoa học
16 Tô Ngọc Hồng, Pháp Luật Việt Nam về giải quyết Thương mại điện tử đáp ứng nhu cầu của Hiệp định thương mại tự do EVFTA, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Quảng Bình năm 2021
17 Vũ Thị Hương, Thẩm quyền của Tòa án Việt Nam đối với các vụ việc kinh doanh, thương mại có yếu tố nước ngoài trong mối tương quan với pháp luật một số quốc gia trên thế giới, Luận án Tiến sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà
18 Alan Davidson, The Law of Electronic Commerce, Cambridge University Press, 2009
19.Betsy Rosenblatt, Principles of Jurisdiction
20.Case law, Zippo Mfg Co v Zippo Dot Com, Inc., 952 F Supp 1119
21 Christopher William Pappas, Comparative U.S & EU approaches to E- commerce Regulation: Jurisdiction, Electronic Contracts, Electronic Signatures and Taxation, Journal of International Law & Policy, 2002
22 Cindy chen, United states and European union approaches to internet jurisdiction and their impact on e-commerce, Published by Penn Law: Legal
23 Dr Faye Fangfei Wang, Issue 4 (2008) 233 Obstacles and Solutions to
Internet Jurisdiction - A Comparative Analysis of the EU and US laws, Lecturer in Law, Bournemouth University, Journal of International Commercial Law andTechnology Vol.3