CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH DỊCH VỤ SỰ NGHIỆP CÔNG TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP 17
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ VÀ GIÁ THÀNH DỊCH VỤ SỰ
NGHIỆP CÔNG TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP
1 1 KHÁI QUÁT VỀ ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP VÀ DỊCH VỤ SỰ NGHIỆP CÔNG
1 1 1 Khái quát đơn vị sự nghiệp công lập
1 1 1 1 Khái niệm, vai trò và đặc điểm của đơn vị sự nghiệp công lập
Nhà nước Việt Nam đã thiết lập hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) nhằm cung cấp dịch vụ công trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, và thông tin truyền thông Các đơn vị SNCL là bộ phận cấu thành của cơ quan nhà nước, chịu sự quản lý của nhà nước về tổ chức và hoạt động Theo Luật Viên chức số 58/2010/QH12, đơn vị SNCL được thành lập bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền và có tư cách pháp nhân, nhằm phục vụ quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công.
Đơn vị SNCL, được thành lập bởi Nhà nước, có vai trò quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ xã hội công cộng và duy trì hoạt động ổn định cho các ngành kinh tế quốc dân.
Đơn vị SNCL là tổ chức thuộc sở hữu Nhà nước, chuyên cung cấp hàng hóa và dịch vụ công cho xã hội, hoạt động trong các lĩnh vực như kinh tế, giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục và thể thao.
Đơn vị SNCL, mặc dù có nhiều khái niệm và cách tiếp cận khác nhau, đều chia sẻ bản chất chung là cung cấp các dịch vụ SNC phục vụ xã hội Những đơn vị này được thành lập với mục tiêu không vì lợi nhuận, nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường của xã hội.
Các đơn vị SNCL đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội bằng cách cung cấp dịch vụ SNC, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của cộng đồng Những dịch vụ này không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân Đơn vị SNCL cung cấp các dịch vụ thiết yếu như đào tạo nguồn nhân lực, chăm sóc sức khỏe, nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ, cùng với việc cung cấp các sản phẩm văn hóa và nghệ thuật.
Mặc dù các đơn vị SNCL hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau nhưng có những đặc điểm cơ bản như sau:
Đơn vị SNCL là tổ chức thuộc sở hữu nhà nước, được thành lập nhằm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ được giao bởi nhà nước Đơn vị này được quản lý bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và tổ chức bộ máy kế toán theo quy định pháp luật, nhằm cung cấp dịch vụ công hoặc phục vụ quản lý nhà nước trong các lĩnh vực hoạt động.
Thứ hai, đơn vị SNCL hoạt động theo nguyên tắc phục vụ xã hội, không vì mục tiêu lợi nhuận
Các đơn vị SNCL hoạt động nhằm cung cấp sản phẩm và dịch vụ SNC cho xã hội, thực hiện các chính sách phúc lợi công cộng mà không đặt mục tiêu lợi nhuận lên hàng đầu Họ luôn ưu tiên lợi ích cộng đồng và xã hội hơn lợi ích kinh tế Việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ này hỗ trợ các ngành kinh tế - xã hội hoạt động hiệu quả, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, và đảm bảo nguồn nhân lực Điều này thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống, sức khỏe, văn hóa và tinh thần của nhân dân.
Thứ ba, hoạt động của các đơn vị SNCL luôn gắn liền và bị chi phối bởi các chương trình phát triển kinh tế xã hội của Nhà nước
Nhà nước cam kết duy trì hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) nhằm cung cấp dịch vụ công và hỗ trợ quản lý nhà nước, với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và an sinh xã hội Khi khu vực tư nhân tham gia vào các chương trình phát triển kinh tế xã hội, mục tiêu kinh tế thường được ưu tiên hơn mục tiêu xã hội, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các chính sách phân phối thu nhập và phúc lợi công cộng, từ đó kìm hãm sự phát triển bền vững của xã hội.
1 1 1 2 Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập
Đơn vị SNCL có thể được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau dựa trên các tiêu thức khác nhau Mỗi phương pháp phân loại này mang lại ý nghĩa và mục đích riêng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cho các cơ quan có thẩm quyền.
Theo phân cấp quản lý, đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL) được chia thành hai loại: một là các đơn vị SNCL do Trung ương quản lý, bao gồm các trường đại học trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế; hai là các đơn vị SNCL do địa phương quản lý, bao gồm các trường đại học địa phương và các bệnh viện tuyến tỉnh, huyện.
Đơn vị SNCL hoạt động đa dạng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm giáo dục và đào tạo, giáo dục nghề nghiệp, y tế và dân số, văn hóa, thể thao và du lịch, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, cùng với các hoạt động kinh tế và lĩnh vực khác.
Theo mức độ tự chủ tài chính, đơn vị SNCL gồm:
Đơn vị SNCL tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư là tổ chức có khả năng tự tạo nguồn thu từ các hoạt động, giúp đảm bảo toàn bộ kinh phí cho hoạt động thường xuyên cũng như cho đầu tư phát triển.
Đơn vị SNCL tự bảo đảm chi thường xuyên là tổ chức có khả năng tự tạo nguồn thu từ các hoạt động của mình, giúp đảm bảo kinh phí cho các hoạt động thường xuyên của đơn vị.
Đơn vị SNCL tự bảo đảm một phần chi thường xuyên là những tổ chức có nguồn thu từ các hoạt động nhưng không đủ khả năng tự chi trả toàn bộ chi phí hoạt động thường xuyên Do đó, phần kinh phí chi thường xuyên mà đơn vị chưa tự bảo đảm sẽ được ngân sách nhà nước cấp.
Đơn vị SNCL do nhà nước bảo đảm chi thường xuyên là những đơn vị có nguồn thu từ các hoạt động thấp hoặc không có nguồn thu, do đó ngân sách nhà nước (NSNN) phải đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động cho các đơn vị này.
1 1 2 Khái quát về dịch vụ sự nghiệp công