ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN TIỂU LUẬN GIỮA KỲ LÝ LUẬN VÀ CÁC THỂ LOẠI BÁO CHÍ TRUYỀN THÔNG CHỦ ĐỀ Phân tích tính nhân dân, dân chủ, dân tộc trong hoạt động báo chí Giảng viên Ths Vũ Trà My Sinh viên thực hiện Nhóm 7 Hà Nội, 042022 NHÓM 7 STT Họ và tên MSSV Ghi chú 1 Nghiêm Thị Hằng 19031349 Tính dân tộc 2 Vũ Thị Huyền 19031357 Tính dân tộc 3 Lưu Thị Nhung 19031384 Tính nhân dân, dân chủ 4 Phạm Thanh Thảo (Nhóm trưởng) 19031395 Tính dân tộc 5 Đỗ Thị T.
Tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
Khái niệm tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
Tính nhân dân, dân chủ trong báo chí là sự phản ánh tư tưởng, tình cảm và nguyện vọng của nhân dân thông qua nội dung và hình thức tác phẩm báo chí Khái niệm này thể hiện mối liên hệ chặt chẽ giữa báo chí và đông đảo mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là nhân dân lao động, những người sáng tạo chân chính của lịch sử.
Báo chí ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin và giao tiếp của con người, phản ánh toàn diện đời sống xã hội với tính chất đại chúng và nhân dân Tính nhân dân và dân chủ của báo chí thể hiện mối liên hệ chặt chẽ giữa báo chí và mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là người lao động, những người sáng tạo chân chính của lịch sử Mọi đề tài báo chí và nguồn thông tin đều bắt nguồn từ hoạt động của con người, trong khi nhân dân cũng là đối tượng thưởng thức và tiêu thụ các sản phẩm báo chí.
Vai trò của tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
Tính nhân dân và dân chủ trong báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện hiệu quả chức năng và nhiệm vụ của nó, nhằm mục đích kết nối công chúng với báo chí Điều này không chỉ giúp phản ánh mà còn bảo vệ lợi ích của các tầng lớp quần chúng nhân dân.
Chúng ta cần tuyên truyền, cổ động và giáo dục để định hướng vào mục tiêu xây dựng một chế độ xã hội tiến bộ, nhân văn, phục vụ lợi ích của nhân dân.
Để phản ánh trung thực nhu cầu và đòi hỏi của quần chúng nhân dân, cần bám sát thực tiễn và hiểu rõ cuộc sống, suy nghĩ, và mong muốn của họ Điều này giúp nắm bắt tư tưởng, tình cảm, trạng thái và nguyện vọng hàng ngày của nhân dân từ một quan điểm xã hội tích cực, thể hiện sự đồng cảm và suy nghĩ theo cách của họ.
Hình thức thể hiện đơn giản và thực tiễn giúp tư tưởng dễ dàng thấm nhuần vào quần chúng nhân dân, góp phần nâng cao nhận thức và định hướng nhu cầu xã hội tích cực Tuy nhiên, cần tránh sự phổ thông tầm thường và thái độ khinh miệt đối với tính phổ biến của ngôn ngữ báo chí.
Phản ánh tính dân chủ
Tính nhân dân và dân chủ là yếu tố then chốt giúp báo chí cung cấp thông tin chân thực và khách quan về các khía cạnh của đời sống xã hội Việc này liên quan đến việc xem xét và đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức xã hội và cá nhân, nhưng cần tuân thủ luật pháp và các quy định của nền dân chủ, không được né tránh thực tiễn.
Phản ánh tính quần chúng
Để phổ biến thông tin hiệu quả, cần lựa chọn kênh truyền thông phù hợp với không gian thông tin của từng cơ quan báo chí, bao gồm báo Trung ương, báo ngành, báo địa phương, và báo của các tổ chức, đoàn thể xã hội Điều này được thể hiện qua tôn chỉ, mục đích, chức năng và nhiệm vụ của mỗi cơ quan báo chí.
Sự giao tiếp giữa báo chí và quần chúng đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập thông tin và phản hồi từ cộng đồng Qua việc tiếp nhận ý kiến, đánh giá và yêu cầu của độc giả, cơ quan báo chí có thể hiểu rõ hơn về khuynh hướng và nhu cầu của công chúng Điều này giúp điều chỉnh nội dung và hình thức thông tin để đáp ứng tốt hơn sở thích và yêu cầu thông tin hàng ngày của họ.
Biểu hiện của tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
Báo chí có vai trò quan trọng trong việc phản ánh và đánh giá các hiện tượng, sự kiện đời sống từ lập trường của nhân dân, bảo vệ quyền lợi và tham gia vào cuộc đấu tranh vì tiến bộ xã hội Một nền báo chí dân chủ cần lý giải các sự kiện theo quan niệm tiến bộ, phù hợp với tư tưởng của thời đại Được xem là công cụ phục vụ lợi ích quần chúng, báo chí phải phản ánh phong trào quần chúng như là cơ sở thực tiễn Theo C.Mác, báo chí cần sống trong nhân dân, chia sẻ niềm hy vọng, lo lắng, tình yêu và nỗi buồn của họ.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin và phản ánh sự thật của cuộc sống, thể hiện quan điểm mạnh mẽ về các sự kiện và tin tức Tuy nhiên, những nhận định và thông tin mà báo chí đưa ra có thể bị sai lệch và sẽ được tự bản thân nó điều chỉnh trong tương lai Được xem như là tiếng nói của Đảng và Nhà nước, báo chí còn là diễn đàn của nhân dân, nơi mà "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" Sự kết hợp giữa "ý Đảng, lòng dân" đã tạo ra sức mạnh vượt qua mọi khó khăn, giúp hoàn thành nhiệm vụ Thông qua việc phân tích và lý giải các vấn đề nóng hổi, báo chí không chỉ phản ánh thực tiễn mà còn phù hợp với nguyện vọng chính đáng của nhân dân, từ đó tạo ra những tác phẩm có sức sống bền lâu và ấn tượng mạnh mẽ đối với công chúng.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh với các quan điểm sai trái và thù địch, đồng thời tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo Các nhà báo hăng hái thâm nhập thực tế ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, kịp thời đưa tin về những sự kiện nóng và các vấn đề xã hội quan tâm như thiên tai, bão lũ Nhiều bài báo mang tính phát hiện, góp phần tổng kết thực tiễn và lan tỏa gương điển hình tiên tiến, đồng thời cảnh báo các nguy cơ hiện hữu và kiến nghị giải pháp thiết thực Các cơ quan báo chí đã phản ánh đa dạng và chính xác công tác xây dựng Đảng, phòng chống tham nhũng, góp phần phát hiện sai phạm và tạo sức mạnh dư luận, từ đó hỗ trợ hiệu quả trong cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Sự tham gia tích cực và thường xuyên của đông đảo nhân dân vào các hoạt động báo chí đã biến báo chí thành diễn đàn dân chủ, nơi người dân có thể bày tỏ tâm tư, nguyện vọng và tham gia thảo luận về các vấn đề quốc kế dân sinh Qua đó, quần chúng có thể trở thành cộng tác viên, cung cấp thông tin và góp ý kiến về mọi mặt của đời sống xã hội Sự tham gia này không chỉ làm cho thông tin báo chí trở nên sinh động, nhanh chóng và kịp thời mà còn thu hút trí tuệ và tài năng sáng tạo của toàn xã hội, nâng cao tính hấp dẫn và trí tuệ của báo chí Để phát triển tính nhân dân, báo chí cần dựa vào lực lượng cộng tác viên đa dạng, từ các nhà khoa học đến học sinh, sinh viên và người lao động bình thường, nhằm thu hút chất xám của xã hội và tăng cường uy tín của báo chí Giao lưu và gắn bó với cộng chúng là yếu tố quan trọng, vì vậy công tác bạn đọc, thính giả và khán giả luôn là ưu tiên hàng đầu của các cơ quan báo chí Người làm báo cần phải vững vàng, trung thực, tận tụy và biết sáng tạo trong phương thức giao lưu để gắn bó chặt chẽ với xã hội.
Từ khi công cuộc đổi mới bắt đầu tại Việt Nam, nhiều cơ quan truyền thông đã nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của độc giả, coi đó là kim chỉ nam cho báo chí trong thời kỳ này Câu slogan "có bạn đọc là có tất cả" đã trở thành phương châm hành động Sự thành công của các tờ báo nổi tiếng như mục “Diễn đàn” trên Dân trí, “Ý kiến bạn đọc” trên Vietnamnet, và “Tâm sự” trên VnExpress minh chứng cho điều này.
Ý thức hướng về độc giả là yếu tố then chốt để đạt được thành công cho một tờ báo Nếu không có sự chú trọng này, việc phát triển và thu hút độc giả sẽ gặp nhiều khó khăn.
“Ý kiến bạn đọc” trên báo Vietnamnet
“Diễn đàn” trên báo Dân trí
Biểu hiện thứ ba trong nghệ thuật biểu hiện của các tác phẩm báo chí là phải phù hợp với trình độ nhận thức, năng lực tiếp thu và nhu cầu thẩm mỹ lành mạnh của công chúng Một tác phẩm báo chí chỉ có giá trị khi nó đề cập đúng vấn đề xã hội quan tâm, nhưng nếu nghệ thuật biểu hiện kém và ngôn ngữ không gần gũi với cách nói, cách nghĩ của công chúng, hiệu quả sẽ không cao Lênin nhấn mạnh tầm quan trọng của việc viết sao cho giản dị, sáng sủa và dễ hiểu Sự đơn giản, dễ hiểu và nội dung sinh động của tư liệu sẽ đảm bảo cho những tư tưởng của báo chí đi sâu vào lòng người đọc thuộc mọi tầng lớp nhân dân.
Lãnh đạo cần giao tiếp một cách đơn giản và dễ hiểu, loại bỏ những thuật ngữ phức tạp và khẩu hiệu rỗng Việc sử dụng ngôn ngữ dễ tiếp cận không chỉ nâng cao tính hấp dẫn của báo chí mà còn giúp quần chúng hiểu và chấp nhận thông điệp Cần phải cân bằng giữa việc phổ cập và nâng cao kiến thức, bởi nếu thông điệp không chạm đến trái tim người dân, nó sẽ trở nên vô nghĩa Ngược lại, nếu nội dung quá giản dị và tầm thường, sẽ không kích thích được sự phát triển thẩm mỹ của quần chúng Do đó, người làm báo cần không ngừng rèn luyện và mở rộng hiểu biết văn hóa để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.
Các cơ quan báo chí luôn chú trọng vào việc cải tiến và nâng cao chất lượng nội dung thông tin Họ đặt ra những tiêu đề độc đáo và sử dụng ngôn ngữ ngắn gọn, dễ đọc và dễ hiểu để thu hút độc giả.
Sử dụng câu có thành phần khởi ngữ để nêu bật thông tin
Phong cách ngôn ngữ báo chí thường sử dụng từ ngữ biểu cảm, gợi hình và gợi cảm, tạo nên sự phong phú về hình ảnh và tính tu từ.
Hạn chế của việc thực hiện tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
Báo chí Việt Nam đã thực hiện tốt nguyên tắc tính nhân dân thông qua việc phản ánh sự kiện xã hội, đánh giá vấn đề từ góc nhìn quần chúng và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng Mặc dù vậy, vẫn tồn tại một số hạn chế trong việc áp dụng nguyên tắc này.
Báo chí cung cấp thông tin không chính xác và sai lệch có thể dẫn đến hiểu lầm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tư tưởng quần chúng, và gây hại cho đời sống vật chất cũng như tinh thần của nhân dân.
Bộ Thông tin và Truyền thông đã quyết định xử phạt bốn cơ quan báo chí vì đưa tin sai lệch rằng "Ăn bưởi Năm Roi làm tăng nguy cơ ung thư vú", gây thiệt hại lớn cho nông dân trồng bưởi và hoang mang cho người tiêu dùng Báo Khuyến học và Dân trí bị phạt cao nhất với 15 triệu đồng, tiếp theo là báo Thanh niên (14 triệu đồng), Công ty NetNam - trang tin thoibaoviet.com (13 triệu đồng), và báo Khoa học phổ thông (12 triệu đồng) Tổng số tiền phạt 54 triệu đồng liệu có đủ để bù đắp cho những tổn thất mà người trồng bưởi phải gánh chịu?
Nguyên nhân của việc đưa tin không chính xác có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm nguồn tin, nhân chứng và người cung cấp thông tin Ngoài ra, kỹ năng và trình độ của người làm báo cũng đóng vai trò quan trọng; nếu yếu kém, họ có thể dẫn đến thông tin sai lệch Một số nhà báo hoặc cơ quan báo chí có thể cố tình đưa tin không chính xác vì mục đích cá nhân hoặc để tạo scandal, gây sự chú ý nhằm tăng tính hấp dẫn và thu hút người đọc Hành động này gây tổn hại lớn đến đời sống cộng đồng Do đó, các nhà báo và cơ quan truyền thông cần phải phản ánh đúng sự thật, tránh hư cấu và điển hình hóa nhân vật, đồng thời phải kiểm tra, xác minh thông tin trước khi đưa tin, đặc biệt khi trích dẫn từ các nguồn bên ngoài.
Trên một số bài báo, tác giả còn sử dụng nghệ thuật biểu hiện không phù hợp với trình độ nhận thức của công chúng
Hiện tượng lạm dụng văn chương trong báo chí đang trở thành vấn đề đáng lo ngại Nhiều tác phẩm báo chí hiện nay sử dụng quá nhiều yếu tố văn chương, dẫn đến việc hình ảnh và cách diễn đạt trở nên khó hiểu cho độc giả.
Phát hiện “gót chân Achilles” của ung thư trên báo Tuổi trẻ TPHCM
Việc sử dụng ngôn ngữ phong phú trong tác phẩm báo chí có thể làm cho nội dung thêm hấp dẫn và tăng cường hiệu quả biểu đạt Tuy nhiên, điều này cũng có thể gây khó hiểu cho một số độc giả, đặc biệt là những người không đam mê hoặc thiếu kiến thức về các câu chuyện cổ.
Hy Lạp có biết “gót chân Asin” hay người dân miền Bắc chưa từng đến Nghệ có hiểu từ “chạnh”? Báo chí viết để phục vụ mọi tầng lớp nhân dân, chủ yếu là người lao động, nên cần có tính đại chúng trong ngôn từ Nhà báo cần chú ý sử dụng ngôn từ sao cho phù hợp, dễ hiểu và đạt hiệu quả thẩm mỹ cao.
Tư duy đổi mới trong báo chí hiện nay vẫn còn hạn chế và gặp khó khăn, dẫn đến nội dung và hình thức thông tin chưa phong phú, sinh động Sự thiếu sắc bén và hấp dẫn trong thông tin làm giảm lượng phát hành và ảnh hưởng đến công chúng, từ đó giảm hiệu quả tuyên truyền.
Các đài phát thanh - truyền hình đang gặp phải vấn đề nghiêm trọng trong việc khai thác và phát sóng, với việc chiếu quá nhiều phim nước ngoài, trong đó có nhiều tác phẩm nhạt nhẽo và không phù hợp về nội dung Điều này không chỉ ảnh hưởng đến người xem mà còn có nguy cơ lệch lạc tư tưởng chính trị Trong bối cảnh này, vai trò của báo chí trong việc đại diện cho lập trường của nhân dân cần được xem xét, khi mà chỉ có khoảng 30 - 35% phim Việt Nam được phát sóng trong các chương trình hiện tại.
Phim truyện chủ yếu được khai thác từ nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc và Hàn Quốc Sự xã hội hóa các chương trình truyền hình đang đặt ra nhiều vấn đề cần được nghiên cứu và giải quyết kịp thời.
Những yêu cầu đảm bảo tính nhân dân, dân chủ trong hoạt động báo chí
báo để phản ánh tiếng nói của quần chúng một cách đúng đắn và tích cực hơn
Các cơ quan báo chí nên mở rộng các trang ý kiến để người dân có cơ hội bày tỏ suy nghĩ và nguyện vọng của mình Tuy nhiên, báo chí cần chọn lọc những ý kiến quan trọng, phù hợp với tư tưởng chính trị và đạo đức xã hội, yêu cầu ban biên tập phải có sự nhạy bén và hiểu biết sâu sắc về tình hình Đối với những vấn đề phức tạp, báo chí cần tổng hợp thông tin đa chiều và các phân tích khác nhau để hướng dẫn dư luận ủng hộ cái đúng Đồng thời, cần cảnh giác với những kẻ xấu lợi dụng báo chí để tuyên truyền, kích động, xuyên tạc nhằm chống phá sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa của Đảng và nhân dân.
Các cơ quan báo chí cần nâng cao chất lượng hoạt động của ban công tác bạn đọc bằng cách cải thiện quy trình tiếp nhận và xử lý ý kiến của độc giả Việc gặp gỡ, tiếp xúc với quần chúng và lựa chọn ý kiến phù hợp để phản ánh trên báo là rất quan trọng Cần xác định rõ ai là người có ý kiến, vấn đề nào cần được đưa ra, thời gian đăng tải như thế nào, và đặc biệt là phải tuân thủ nguyên tắc chính xác, tuyệt đối không sửa đổi hay thêm bớt ý kiến của bạn đọc.
Các cơ quan báo chí cần xây dựng mạng lưới cộng tác viên và thông tin viên rộng rãi để cải thiện việc phản ánh tiếng nói của nhân dân Điều này sẽ làm cho nội dung và hình thức báo chí trở nên phong phú và sinh động hơn Trước tiên, cần tranh thủ sự cộng tác của các cán bộ lãnh đạo, vì họ cung cấp thông tin quý giá giúp hiểu rõ hơn về mục đích của các chủ trương, chính sách của Đảng và các sự kiện xã hội Đồng thời, việc hợp tác với các tầng lớp nhân dân từ mọi ngành nghề và lứa tuổi cũng rất quan trọng để nắm bắt các vấn đề xã hội một cách toàn diện.
Để báo chí phản ánh đúng đời sống xã hội và những vấn đề mà quần chúng quan tâm, cần đẩy mạnh công tác điều tra xã hội và nghiên cứu tâm lý, tìm hiểu nguyện vọng của nhân dân Báo chí nên tích cực đưa tin về các sự kiện, vụ việc ảnh hưởng đến đời sống của người dân, đồng thời đấu tranh để loại bỏ cái xấu và bảo vệ cái tốt, góp phần xây dựng một xã hội trong sạch, lành mạnh Việc nghiên cứu tâm lý và nguyện vọng của quần chúng sẽ giúp báo chí phản ánh chính xác những gì nhân dân mong muốn và cần thiết, từ đó nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ cộng đồng, thực sự trở thành tiếng nói của nhân dân.
Tính nhân dân là nguyên tắc cơ bản trong hoạt động báo chí, gắn liền với tính Đảng, tính tự do và tính nhân đạo Báo chí Việt Nam đã thực hiện tốt nguyên tắc này, nhưng vẫn còn một số hạn chế do nguyên nhân khách quan và chủ quan Hiện nay, các cơ quan báo chí đang tích cực đề ra biện pháp nâng cao tính nhân dân, để báo chí trở thành “của dân, do dân, vì dân” Sự tham gia và ủng hộ của quần chúng là cần thiết, đồng thời mỗi nhà báo cũng cần nâng cao ý thức về tính nhân dân trong nghề nghiệp Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, tính nhân dân trong báo chí sẽ ngày càng phát huy vai trò, phục vụ lợi ích của toàn Đảng và toàn dân, như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “ cần nâng cao hơn nữa chất lượng của báo chí để nó làm tròn nhiệm vụ cao cả của nó Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”.
Tính dân tộc trong hoạt động báo chí
Khái niệm tính dân tộc trong hoạt động báo chí
Ý thức dân tộc là nguyên tắc thiết yếu trong hoạt động báo chí, nhưng cần phân biệt giữa ý thức dân tộc và chủ nghĩa yêu nước Cả hai khái niệm này đều liên quan đến thái độ trân trọng và tình cảm yêu quý của con người đối với dân tộc, cội nguồn và quê hương của mình.
Chủ nghĩa yêu nước không chỉ là một khái niệm hẹp mà còn là đỉnh cao, thể hiện sự kết tinh của ý thức dân tộc Nó chính là nguồn cảm hứng sáng tạo cho những người làm báo và cho hoạt động báo chí.
Ý thức dân tộc đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhận thức và tinh thần cho tất cả các hoạt động của báo chí, đồng thời cũng là nguyên tắc cơ bản thể hiện tính dân tộc trong lĩnh vực này.
Biểu hiện và vai trò của tính dân tộc (Yếu tố dân tộc) trong hoạt động báo chí 12 2.3 Hạn chế của việc thực hiện tính dân tộc trong hoạt động báo chí
Tính dân tộc là một tiêu chuẩn đạo đức cao nhất, một phẩm chất thiêng liêng
Trong xã hội giai cấp, mỗi người đều phải đứng về một giai cấp, nhóm xã hội hay dân tộc nhất định Nhà báo, là thành viên của dân tộc, được nuôi dưỡng bởi văn hóa vật chất và tinh thần, giao tiếp và tư duy bằng ngôn ngữ cùng phong tục tập quán của dân tộc đó Trong quá trình nghề nghiệp, nhà báo cần huy động toàn bộ năng lực và phẩm chất của mình để sáng tạo ra các tác phẩm báo chí có giá trị, phục vụ cho sự nghiệp cách mạng Để đạt được điều này, việc nuôi dưỡng ý thức dân tộc là rất quan trọng, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến ngôn ngữ, phong cách và khả năng lựa chọn hình thức, thể loại báo chí Do đó, ý thức dân tộc được coi là tiêu chuẩn đạo đức cao nhất và là phẩm chất tinh thần thiêng liêng của mỗi thành viên trong dân tộc.
Nhà báo Nguyễn Ái Quốc là biểu tượng tiêu biểu cho ý thức dân tộc trong báo chí Ông bắt đầu sự nghiệp báo chí vào cuối năm 1917 khi trở về Pháp từ Anh và gia nhập Đảng xã hội Pháp, với mục đích phát biểu chính kiến để đấu tranh cho tự do dân tộc Bài báo đầu tiên nổi bật của ông mang tên “Tâm địa thực dân”, phê phán những luận điệu xuyên tạc của một nhà báo Pháp tại Đông Dương Từ năm 1919, nhiều tờ báo nổi tiếng ở Pháp như L’Humanité, Lepopulaire, và La Vie Ouvrière đã đăng tải nhiều bài viết của Nguyễn Ái Quốc, thể hiện sự đóng góp quan trọng của ông trong việc nâng cao nhận thức về dân tộc.
Bác Hồ với các phóng viên báo chí (Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam)
Tính dân tộc thể hiện bản sắc dân tộc
Để phát triển bền vững, nền báo chí tiến bộ cần tiếp thu kinh nghiệm quốc tế nhưng cũng phải xây dựng bản sắc dân tộc riêng Nhiều quốc gia coi tờ báo đầu tiên xuất bản bằng ngôn ngữ dân tộc là cột mốc quan trọng trong lịch sử báo chí của họ Tại Việt Nam, "Gia Định báo" ra mắt số đầu tiên vào ngày 15/4/1865 bằng chữ quốc ngữ được xem là khởi đầu của báo chí Việt Nam.
Gia định báo - tờ báo tiếng Việt đầu tiên (Tạp chí truyền thống và phát triển)
Tính dân tộc không chỉ ảnh hưởng đến nội dung, bản sắc và phong tục tập quán mà còn thể hiện rõ rệt trong hình thức và phương thức báo chí Người Việt Nam đã hình thành thói quen đọc báo Tết mỗi dịp năm mới, trong khi người Nga không thể ngủ nếu chưa xem xong chương trình Năm mới trên truyền hình Việc thể hiện bản sắc dân tộc qua ngôn ngữ và hình thức trình bày là yêu cầu bắt buộc đối với các cơ quan báo chí để thu hút đông đảo công chúng.
Phản ánh và giải quyết toàn bộ những vấn đề hệ trọng, bức xúc nhất của dân tộc
Báo chí Việt Nam, với ý thức dân tộc sâu sắc, đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh và giải quyết các vấn đề cấp bách của đất nước Xuất phát từ cuộc đấu tranh giành độc lập, chủ đề chính của báo chí cách mạng Việt Nam là giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội Hiện nay, nội dung tin bài chủ yếu tập trung vào việc ủng hộ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh, góp phần xây dựng một Việt Nam tươi sáng và thịnh vượng.
Nhiều nhà báo và các trang báo đã xuất bản những bài viết nhằm truyền đạt và giải quyết những nhu cầu thông tin cấp thiết của người dân về vấn đề biển đảo.
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam
Báo chí Việt Nam kiên định trong công cuộc thể hiện chủ quyền biển đảo
Góp phần đắc lực vào việc giữ gìn và phát huy các giá trị cao quý khác của dân tộc
Báo chí thấm nhuần ý thức dân tộc đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc cùng các giá trị quý báu khác Nhiều quốc gia đã chỉ trích những tờ báo lai căng và những nhà báo “mất gốc”, không phải vì họ không sử dụng ngôn ngữ dân tộc, mà vì họ đã từ bỏ các giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc, để thói sùng ngoại lấn át ý thức bảo vệ bản sắc dân tộc.
Nền báo chí cách mạng Việt Nam ra đời trong bối cảnh đấu tranh giành độc lập và tự do cho Tổ quốc, với chủ đề chính xuyên suốt là cách mạng, giải phóng dân tộc và kháng chiến bảo vệ Tổ quốc Đồng thời, báo chí cũng cần tôn trọng và bảo vệ lợi ích cũng như bản sắc văn hóa dân tộc.
Trước nguy cơ mai một của nhiều làng nghề truyền thống như làng hoa Ngọc Hà, làng đào Nhật Tân, làng rau húng Láng, làng cốm Vòng, làng cây cá cảnh Quảng Bá và làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh, nhiều trang báo đã xuất bản các bài viết nhằm bảo vệ và hồi tưởng về những nét văn hóa đặc sắc này.
Bài báo về Làng tranh Đông Hồ Bắc Ninh trên báo VTV News
Bài báo về Làng rau húng láng trên báo Công an nhân dân
Việc nhấn mạnh ý thức dân tộc và khẳng định vai trò tích cực của báo chí trong quá trình này không có nghĩa là ủng hộ một loại báo chí hẹp hòi, mà trái lại, cần phải hướng tới một báo chí mở, tôn trọng và bảo tồn các giá trị văn hóa tinh thần của nhân loại.
Biểu hiện và vai trò của tính dân tộc trong hoạt động thông tin, tuyên truyền tới đồng bào các dân tộc thiểu số
Hoạt động thông tin và truyền thông đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ngày càng trở nên quan trọng và cần thiết Chính quyền các cấp đã triển khai nhiều hình thức truyền thông đa dạng nhằm tiếp cận và nâng cao nhận thức cho cộng đồng dân tộc thiểu số.
Thứ nhất, thông tin, tuyên truyền trên báo chí về công tác dân tộc, tôn giáo
Báo chí tuyên truyền về công tác dân tộc trên tạp chí Dân tộc và Phát triển
Tuyên truyền hiệu quả qua các ấn phẩm như tờ rơi, sổ tay, và bản tin nội bộ là rất quan trọng, cùng với việc phát triển tài liệu tuyên truyền, tài liệu hỏi-đáp, và thông tin chuyên đề Ngoài ra, xây dựng phim tài liệu và phóng sự sẽ giúp phản ánh đầy đủ mọi mặt công tác dân tộc và tôn giáo.
Phim tài liệu "Các dân tộc thiểu số Việt Nam đoàn kết, hội nhập và phát triển" phát sóng trên kênh VTV1, cùng với phóng sự "Phóng Sự Dân Tộc: Người Dao đỏ trên núi Chiêu", đã khắc họa rõ nét sự đa dạng văn hóa và tinh thần đoàn kết của các dân tộc thiểu số tại Việt Nam.
Lầu Thi trên kênh Truyền hình nhân dân
Tuyên truyền trực quan tại huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế) thông qua khẩu hiệu, pano và áp phích trên các tuyến phố trung tâm, trung tâm Văn hóa - Thể thao, nhà văn hóa và điểm sinh hoạt cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
Thứ tư, tuyên truyền trên các website, trang thông tin điện tử của các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh
Ban dân tộc tỉnh Thái Nguyên
Vào thứ năm, sẽ diễn ra hội nghị nội bộ của cấp ủy, hội nghị báo cáo viên, cũng như các hoạt động sinh hoạt của các tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức xã hội nghề nghiệp.
Thứ sáu, tuyên truyền, phổ biến trên hệ thống thông tin cơ sở, tăng cường thời lượng tuyên truyền bằng tiếng dân tộc
Ví dụ, thời điểm dịch Covid bùng phát tháng 4/2020, Công an huyện Lâm Bình, tỉnh
Những yêu cầu đảm bảo tính dân tộc trong hoạt động báo chí
Nhà báo cần hiểu rõ và linh hoạt áp dụng cách trình bày cùng nội dung ngôn ngữ, đảm bảo phù hợp với bản sắc dân tộc.
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện bản sắc dân tộc của một quốc gia thông qua nội dung, phong tục tập quán và ngôn ngữ Các quốc gia coi tờ báo đầu tiên xuất bản bằng ngôn ngữ dân tộc là cột mốc lịch sử của báo chí Nhiều nơi phê phán các tờ báo lai căng và những nhà báo mất gốc, không làm báo bằng ngôn ngữ dân tộc, vì họ đã từ bỏ giá trị văn hóa tinh thần dân tộc Do đó, việc hiểu và vận dụng linh hoạt cách trình bày cùng nội dung ngôn ngữ phù hợp với bản sắc dân tộc là yêu cầu bắt buộc đối với các cơ quan báo chí và nhà báo.
Mặc dù không thể phủ nhận sự tồn tại của những cơ quan báo chí có sức hấp dẫn vượt qua biên giới và rào cản ngôn ngữ, nhưng nhìn chung, ảnh hưởng của báo chí cũng giống như thông tin, sẽ suy yếu dần khi lan tỏa ra xa.
Để đảm bảo tính dân tộc trong báo chí, nền báo chí cần trực tiếp tham gia phản ánh và giải quyết toàn bộ các vấn đề quan trọng, bức xúc nhất của dân tộc, bất kể cách thức trình bày và ngôn ngữ sử dụng có linh hoạt đến đâu.
Báo chí Việt Nam ra đời trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do, với chủ đề lớn xuyên suốt lịch sử là cách mạng, giải phóng dân tộc và kháng chiến bảo vệ Tổ quốc Hiện nay, báo chí vẫn tích cực phản ánh và tham gia vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh Bằng cách bám sát những chủ đề lớn liên quan đến vận mệnh dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam đã tạo dựng được uy tín và sự mến mộ từ đông đảo công chúng.
Các cơ quan báo chí và nhà báo ở Việt Nam cần xuất phát từ lợi ích và văn hóa dân tộc trong quá trình tác nghiệp Đa số báo chí ở nước ta thuộc các tổ chức Đảng, Nhà nước và xã hội, đóng vai trò là diễn đàn của quần chúng nhân dân Do đó, khi phản ánh và phân tích các sự kiện xã hội, nhà báo phải chú trọng đến lợi ích dân tộc và định hướng nhiệm vụ hướng tới mục tiêu phát triển đất nước Họ cần tỉnh táo để phân biệt các khuynh hướng và lợi ích của các sự kiện, từ đó xác định thái độ xây dựng hoặc đấu tranh phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển của dân tộc.
Trong quá trình hoạt động nghề nghiệp, nhà báo cần huy động toàn bộ năng lực và phẩm chất của mình, đặc biệt là những giá trị văn hóa dân tộc đã được nuôi dưỡng Ý thức dân tộc không chỉ thể hiện qua cảm xúc yêu ghét mà còn ảnh hưởng đến khả năng quan sát, khám phá và đánh giá cuộc sống Đặc biệt, ý thức dân tộc tác động trực tiếp đến ngôn ngữ, phong cách và sự lựa chọn thể loại báo chí của nhà báo.
Các cơ quan báo chí và nhà báo cần tích cực tham gia bảo tồn và phát huy kho tàng văn hóa dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa Á Đông và thế giới để làm phong phú thêm giá trị văn hóa dân tộc Nhà báo cần có kiến thức và đạo đức, nhận diện phong tục tập quán cần phát huy và phê phán những hủ tục Tuy nhiên, việc giữ gìn văn hóa dân tộc không có nghĩa là cổ vũ cho báo chí so sánh, hẹp hòi Cần tránh khuôn mẫu và định kiến, thông tin cần được khai thác một cách đa chiều Mỗi dân tộc có truyền thống văn hóa riêng, và việc phát triển văn hóa dân tộc là góp phần vào nền văn hóa chung của khu vực và thế giới.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Dương Xuân Sơn và cộng sự, 2007 Cơ sở lý luận Báo chí truyền thông Hà Nội NXB Đại học Quốc gia
2 Ban tuyên giáo huyện uy Lạc Dương tỉnh Lâm Đồng, Hướng dẫn công tác tuyên truyền về dân tộc, tôn giáo, Truy cập 11/4/2022, https://lacduong.lamdong.dcs.vn/huong-dan-nghiep-vu/ban-tuyen- giao/type/detail/id/27942/task/1463
3 Công Bích, Hoài Sơn, Nữ du khách nước ngoài mặc phản cảm, thả hoa đăng ở Hội
Một sự việc gây bức xúc đã xảy ra tại Hội An khi nữ du khách nước ngoài mắc phải hành vi phản cảm, thả hoa đăng không đúng quy định Vụ việc này đã thu hút sự chú ý của dư luận và được báo Dân trí đưa tin vào ngày 10/4/2022 Hành động này không chỉ vi phạm quy tắc địa phương mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch của Hội An.
9doV3yabFSzgbIH6VogZTP65a_AwqhN3qrQ3MW_5e19w5cB6E32ujKg
4 Lưu Trần Toàn, BÁO CHÍ VỚI CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN HÌNH ẢNH VIỆT NAM RA THẾ GIỚI, Trang thông tin điện tử Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Truy cập
10/4/2022,http://mattran.org.vn/hoi-dong-tu-van/bao-chi-voi-cong-tac-tuyen- truyen-hinh-anh-viet-nam-ra-the-gioi-23307.html?fbclid=IwAR3Z2pe-
EMusYcph79aUr5FtkFvA6_QpWiKkUaCPTequ0CKN6gTxqi_o8YU
5 Nguyễn Hưng (2010) Tính dân chủ trong Báo chí hôm nay Truy cập 02/03/2022 từ https://tuyengiao.vn/nghien-cuu/nghiep-vu-cong-tac-tuyen-giao/tinh-dan-chu- trong-bao-chi-hom-nay-21168
6 Thanh Đức và Anh Tú, Khách nước ngoài chụp ảnh phản cảm ở Hội An, Zing news, Truy cập 10/4/2022, https://zingnews.vn/khach-nuoc-ngoai-chup-anh-phan- cam-o-hoi-an- post1307382.html?fbclid=IwAR1exwYRQaGKOokHiAV8gq5RHm0UvxoQjwaG 4lyuHkJuUipixPEMYzXwsUo
7 TS Văn Thị Thanh Mai & TS Hà Sơn Thái (2020) Báo chí cách mạng đồng hành cùng dân tộc, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Truy cập 02/03/2022 từ http://tapchimattran.vn/nghien-cuu/bao-chi-cach-mang-dong-hanh- cung-dan-toc-kien-dinh-muc-tieu-doc-lap-dan-toc-va-chu-nghia-xa-hoi-35460.html
8 Tú Uyên, Báo chí phải “chủ động” và “nhạy bén”, Kon Tum Online, Truy cập 10/4/2022, http://m.baokontum.com.vn/xa-hoi/bao-chi-phai-chu-dong-va-nhay-ben 11684.html?fbclid=IwAR1exwYRQaGKOokHiAV8gq5RHm0UvxoQjwaG4lyuH kJuUipixPEMYzXwsUo
