BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH TRẦN MINH HIẾU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP GIẢM ĐAU BẰNG PCA- MORPHIN BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TẠI KHOA GÂY MÊ HỒI SỨC TỪ THÁNG ĐẾN THÁNG NĂM 2021 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP NAM ĐỊNH - 2021 BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH TRẦN MINH HIẾU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP GIẢM ĐAU BẰNG PCA – MORPHIN BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TẠI KHOA GÂY MÊ HỒI SỨC TỪ THÁNG ĐẾN THÁNG NĂM 2021 Chuyên ngành: Điều dưỡng Ngoại người lớn BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TTƯT.ThS.BSCKI Trần Việt Tiến NAM ĐỊNH - 2021 i LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu trường Đại học Điều dưỡng Nam Định, thầy giáo tồn trường tạo điều kiện giúp đỡ tơi suốt q trình học tập trường Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành sâu sắc tới TTƯT.ThS.BSCKI: Trần Việt Tiến người tận tình bảo, hướng dẫn tơi q trình thực chun đề tốt nghiệp Tơi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, Khoa Gây mê hồi sức tích cực ngoại khoa - Bệnh viện E Trung ương quan tâm giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho thực chuyên đề Cuối cùng, tơi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình bạn bè giúp đỡ trình thực chun đề Mặc dù có nhiều cố gắng để thực chuyên đề cách hoàn chỉnh Song khơng thể tránh khỏi thiếu sót mà thân chưa thấy Tôi mong đóng góp q thầy bạn lớp, đồng nghiệp để chuyên đề hoàn chỉnh Xin chân thành cảm ơn! Nam Định, ngày tháng Học viên Trần Minh Hiếu năm 2021 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan báo cáo chuyên đề riêng Nội dung báo cáo hoàn toàn trung thực, khách quan chưa cơng bố cơng trình khác Báo cáo thân thực hướng dẫn giáo viên hướng dẫn Nếu có điều sai trái tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm Nam Định, ngày tháng năm 2021 Người cam đoan Trần Minh Hiếu MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN…………………………………………………………………… i LỜI CAM ĐOAN………………………………………………………………… ii DANH MỤC VIẾT TẮT…………………………………………………… … iii DANH MỤC CÁC BẢNG……………………………………………………… iv ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………………………… Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN……………………………… 1.1 Cơ sở lý luận………………………………………………………………… 1.2 Cơ sở thực tiễn……………………………………………………………… 16 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………… 18 2.1 Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………… 18 2.2 Địa điểm thời gian nghiên cứu…………………………………………… 18 2.3 Phương pháp nghiên cứu… ………………………………………………… 18 2.4 Tiến hành nghiên cứu………………………………………………………… 18 2.5 Các số nghiên cứu……………………………………………………… 20 2.6 Khía cạnh đạo đức đề tài………………………………………………… 20 Chương 3: MÔ TẢ VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT……………………………… 22 3.1 Giới thiệu sơ lược Bệnh viện E trung ương 22 3.2 Hiệu giảm đau morphin sử dụng hệ thống PCA bệnh nhân tự điều khiển năm 2021……………………………………………………………… 24 Chương 4: BÀN LUẬN………………………………………………………… 28 4.1 Ưu điểm……………………………………………………………………… 28 4.2 Nhược điểm nguyên nhân………………………………………………… 29 KẾT LUẬN……………………………………………………………………… 30 ĐỀ XUẤT………………………………………………………………………… TÀI LIỆU THAM KHẢO 31 iii DANH MỤC VIẾT TĂT PCA Patient controlled analgesis CME Concentration Minimum Effective A/D actual/demand - Số lần bolus bệnh nhân tự bấm / số lần bolus hiệu VAS Categorical Rating Scale - thang điểm nhìn hình đồng dạng NKQ Nội khí quản HA Huyết áp SpO2 Chỉ số bão hịa oxy máu TDKMM Tác dụng không mong muốn iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Phân bố tuổi…………………………………………………… 24 Bảng Đặc điểm giới tính………………………………………………… 24 Bảng Đặc điểm, tính chất phẫu thuật…………………………………… 25 Bảng Điểm đau sau phẫu thuật bệnh nhân…………………………… 25 Bảng Tỉ lệ số lần bấm máy số lần đáp ứng………………… 26 Bảng Mức độ hài lòng bệnh nhân…………………………………… 26 ĐẶT VẤN ĐỀ - Đau sau phẫu thuật phản ứng đau tổ chức bị phẫu thuật can thiệp xuất sau phẫu thuật Mức độ đau sau phẫu thuật phụ thuộc vào tính chất mức độ phẫu thuật, kỹ thuật phẫu thuật Mức độ đau sau phẫu thuật cịn phụ thuộc vào yếu tố vị trí phẫu thuật: phẫu thuật ngực (4 ngày), phẫu thuật bụng (3 ngày), phẫu thuật bụng (2 ngày), phẫu thuật ngoại biên phẫu thuật bề mặt (1 ngày); Ngồi mức độ đau cịn phụ thuộc vào bệnh nhân: 15% bệnh nhân không đau đau ít, 15% bệnh nhân đau nhiều điều trị giảm đau thường không đủ để giúp bệnh nhân dễ chịu [1] - Điều trị đau sau phẫu thuật đóng vai trị quan trọng thành cơng phẫu thuật Bởi lẽ đau gây rối loại hơ hấp, tuần hồn, chuyển hóa, nội tiết, nặng nề gây tử vong Đau làm hạn chế vận động làm cho người bệnh cảm thấy sợ hãi gây stress tâm lý Đặc biệt đau khơng điều trị làm tăng nguy trở thành đau mạn tính mà người bệnh phải chịu đựng suốt đời [4] - Giảm đau sau phẫu thuật biện pháp điều trị đem lại cảm giác dễ chịu thể xác tinh thần, giúp bệnh nhân sớm lấy lại cân tâm sinh lý rút ngắn thời gian nằm viện mà giảm đau mang ý nghĩa nhân đạo y học [14]] - Có nhiều phương pháp giảm đau sau phẫu thuật có phương pháp giảm đau bệnh nhân tự kiểm soát (Patient controlled analgesis – PCA) sử dụng rộng rãi Trên giới PCA áp dụng phương pháp thực hành chuẩn có hiệu tốt mức độ thỏa mãn bệnh nhân cao Hệ thống PCA có ưu điểm: Bệnh nhân tự giải đau kịp thời, tự dò liều giới hạn cài đặt, tự cai thuốc tâm lý thoải mái tự chủ, chờ đợi đau Chất lượng giảm đau vượt trội với liều thuốc giảm đau ít, giảm biến chứng bệnh nhân nằm lâu (viêm phổi, tắc mạch, loét…), gặp biến chứng liều thuốc Thời gian nằm viện ngắn giảm khối lượng công việc cho nhân viên y tế [15] - Tại bệnh viện E Hà nội, hệ thống máy PCA với Morphin đường tĩnh mạch dùng với mục đích giảm đau sử dụng từ năm 2018 Hệ thống máy PCA sử dụng giải vấn đề đau cho người bệnh sau phẫu thuật, giúp người bệnh đỡ đau, mang lại tâm lý thoải mái người bệnh phải chịu áp lực sau ca phẫu thuật - Hệ thống PCA với morphin đường tĩnh mạch dùng để giảm đau sau phẫu thuật sử dụng mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh Bệnh viện E đến chưa có nghiên cứu đánh giá hiệu bất lợi hệ thống Vì chúng tơi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá hiệu phương pháp giảm đau morphin bệnh nhân tự điều khiển khoa Gây mê hồi sức từ tháng đến tháng năm 2021” Với hai mục tiêu: Đánh giá hiệu giảm đau morphin sử dụng hệ thống PCA bệnh nhân tự điều khiển Đánh giá hài lòng người bệnh sử dụng hệ thống PCA morphin Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN Cơ sở lý luận 1.1 Sinh lý cảm giác đau 1.1.1 Định nghĩa [1], [2] - Cảm giác đau cảm giác đặc biệt, khác với cảm giác khác Cảm giác thơng báo cho não biết kích thích Cảm giác đau cảm giác phức tạp - Đau trải nghiệm khó chịu cảm giác cảm xúc tổn thương có thực mơ cho có tổn thương gây - Theo định nghĩa đau nhiều người chấp nhận đau mang tính chủ quan, có liên quan với kinh nghiệm thu sống bị cho phối nhiều yếu tố khác (truyền thống, văn hóa, tơn giáo…) Đau xuất nơi thể, có nhiều tính chất đau nơng, đau sâu, đau âm ỉ, đau chói, đau đột ngột, đau chỗ, đau xuyên chỗ khác 1.1.2 Receptor đau [1] 1.1.2.1.Vị trí Recptor đau da mơ đầu tự dây thần kinh Chúng phân bổ rộng lớp nông da, niêm mạc mô bên màng xương, thành động mạch, mặt khớp, màng não, thành bao mô bị tổn thương rộng mạn tính gây cảm giác đau nhờ tượng cộng kích thích 1.1.2.2 Các loại receptor: - Các kích thích lên receptor đau kích thích học, nhiệt hóa học Hầu hết receptor đau tiếp nhận loại kích thúc có receptor nhạy cảm với kích thích định Các receptor đau chịu tác dụng nhiệt độ cao thấp (nhúng tay vào nước đá có cảm giác đau rát bị bỏng) Nói chung, receptor đau nhận kích thích hóa học nhiệt nhận cảm giác đau cấp loại receptor đau nhận cảm giác đau mạn tính - Điều cần ý receptor đau khơng có khả thích nghi nên cảm giác đau ln tồn để thông báo cho thể biết tác nhân có hại vị trí tác nhân Thậm chí, ngun nhân gây đau kéo dài receptor đau cịn tăng tính hưng phấn (giảm ngưỡng kích thích) truyền cảm giác mạnh 1.1.2.3 Dẫn truyền cảm giác đau ... HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH TRẦN MINH HIẾU ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP GIẢM ĐAU BẰNG PCA – MORPHIN BỆNH NHÂN TỰ ĐIỀU KHIỂN TẠI KHOA GÂY MÊ HỒI SỨC TỪ THÁNG ĐẾN THÁNG NĂM 2021 Chuyên ngành: Điều. .. cứu đánh giá hiệu bất lợi hệ thống Vì chúng tơi tiến hành nghiên cứu đề tài ? ?Đánh giá hiệu phương pháp giảm đau morphin bệnh nhân tự điều khiển khoa Gây mê hồi sức từ tháng đến tháng năm 2021? ??... cứu đau Đau cảm giác chủ quan việc đánh giá đau phải thực trực tiếp bệnh nhân nhân viên y tế Có nhiều phương pháp đánh giá đau đưa vào sử dụng lầm sàng, phương pháp đánh giá theo thang điểm đau