GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ HỘI AN
Kiến trúc truyền thống
Hình 1 Kiến trúc nhà tại Hội An
Nhà ở phổ biến tại khu vực này chủ yếu là những ngôi nhà hình ống với một hoặc hai tầng, có chiều ngang hẹp và chiều dài sâu Mái ngói mang lại vẻ đẹp cổ xưa và ấm cúng Vật liệu xây dựng được chọn lựa kỹ lưỡng, đảm bảo độ bền và khả năng chịu lực cao để đối phó với khí hậu khắc nghiệt và bão lụt hàng năm Các ngôi nhà thường có kết cấu khung gỗ, với tường gạch hai bên Khuôn viên nhà trung bình rộng từ 4 đến 8 mét và sâu từ 10 đến 40 mét, tùy thuộc vào từng tuyến phố Bố cục mặt bằng phổ biến bao gồm vỉa hè, hiên, nhà chính, nhà phụ, hiên, nhà cầu và sân trong, cùng với hiên và vườn sau.
Nhà phố ở Hội An được thiết kế với nhiều nếp nhà sắp xếp theo chiều sâu, bao gồm ba không gian chính: không gian buôn bán, không gian sinh hoạt và không gian thờ cúng Cách phân chia này phù hợp với diện tích hẹp và tối ưu hóa nhiều chức năng của ngôi nhà, phản ánh rõ nét văn hóa kiến trúc đặc trưng của khu vực.
Trên mặt bằng tổng thể thì nhà trước, nhà cầu và nhà sau được lợp bằng những mái riêng biệt.
Ngói Hội An là loại ngói đất nung mỏng, có hình vuông với kích thước khoảng 22cm mỗi cạnh và dạng hơi cong Quy trình lợp ngói bắt đầu bằng việc xếp một hàng ngói ngửa lên, tiếp theo là một hàng ngói úp xuống, tạo nên một cấu trúc chắc chắn và thẩm mỹ cho mái nhà.
Hội An lúc chiều tà hoàng hôn nổi bật với kiểu lợp ngói âm dương, trong đó các viên ngói được cố định bằng vữa, tạo nên vẻ cứng cáp cho mái nhà Những con phố ở đây được bố trí theo kiểu bàn cờ, uốn lượn quanh các ngôi nhà, mang lại không gian yên bình cho du khách Dạo bước trên những con phố nhỏ xinh, du khách không chỉ thưởng thức món ăn ngon mà còn khám phá cuộc sống giản dị, bình yên của người dân phố Hội.
Di tích tiêu biểu
Biểu tượng của Hội An chính là Chùa
Cầu Công trình kiến trúc độc đáo này còn được in trên tờ tiền polyme
Cầu Nhật Bản, một biểu tượng kiến trúc độc đáo tại Hội An, được xây dựng bởi người Nhật vào đầu thế kỷ 17 Cầu dài 18m, gồm 07 gian bằng gỗ, bắc qua dòng nước chảy ra sông Hoài, một nhánh của sông Thu Bồn.
Bồn) Cầu uốn cong mềm mại và được chạm trổ
Chùa Cầu, với thiết kế tinh xảo và hai nhóm tượng khỉ và chó ngồi chầu ở hai đầu, là một biểu tượng vô giá của Hội An Hình ảnh Chùa Cầu còn được in trên tờ tiền polyme, thể hiện giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương.
1.2.2 Nhà cổ Quân Thắng Được đánh giá là một trong những ngôi nhà đep nhất Hội An hiện nay Ngôi nhà có niên đại hơn 150 năm, mang phong cách kiến trúc vùng Hoa Hạ - Trung Hoa Qua năm tháng, ngôi nhà vẫn được bảo tồn khá nguyên trạng về kiểu dáng kiến trúc và các bài trí nội thất, giúp ta hình dung được phần nào lối sống của các thế hệ chủ nhân, những người thuộc tầng lớp thương gia ở thương cảng Hội An trước đây Toàn bộ phần kiến trúc và điêu khắc gỗ rất sinh động, tinh tế của ngôi nhà này đều do các nghệ nhân làng mộc Kim Bồng, Hội An thực hiện.
Hình 4 Khu nhà cổ Quân Thắng
1.2.3 Nhà cổ Phùng Hưng Được xây dựng cách đây hơn 100 năm trong thời kỳ phát triển của đô thị Hội An Nhà có kết cấu độc đáo với phần gác cao bằng gỗ và các hành lang rộng bao quanh, thể hiện sự phát triển về kiến trúc và sự giao lưu giữa các phong cách kiến trúc Á Đông tại Hội
Ngôi nhà cổ Phùng Hưng, biểu tượng của lối sống thương nhân tại thương cảng Hội An, được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia vào tháng 6 năm 1993 Mặc dù được xây dựng bằng chất liệu quý, ngôi nhà không có những trạm trổ cầu kỳ mà được giữ thô một cách có chủ đích, phản ánh sự giản dị và tinh tế của thời kỳ xưa.
Hình 5 Khu nhà cổ Phùng Hưng
Hội quán Phúc Kiến, tiền thân là một gian miếu nhỏ thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu, được thành lập vào năm 1697 tại bờ biển Hội An Qua nhiều lần trùng tu, nhờ sự đóng góp của Hoa Kiều bang Phúc Kiến, hội quán trở nên rực rỡ và khang trang, góp phần làm đẹp diện mạo kiến trúc đô thị cổ Hội An Với cách bài trí thờ phụng các hình nhân như 6 vị tiền hiền, bà mụ, và thần tài, hội quán thể hiện triết lý Á Đông về hạnh phúc con người Ngày 17 tháng 02 năm 1990, Hội quán Phúc Kiến được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia.
Chùa Ông, hay còn gọi là Quan Công Miếu, được xây dựng vào năm 1653 với kiến trúc uy nghi và hoành tráng, thờ vị tướng Quan Vân Trường, biểu tượng của trung, tín, tiết, nghĩa Đây từng là trung tâm tín ngưỡng quan trọng của Quảng Nam xưa, nơi các thương nhân thường lui tới để cam kết vay nợ, buôn bán và cầu may thông qua việc xin xăm.
Đặc sản Hội An
Khi đến Hội An, du khách sẽ được trải nghiệm đa dạng ẩm thực phong phú từ những gánh hàng rong đến các quán ăn nổi tiếng, với những món đặc sản như nước Mót, cao lầu, mỳ Quảng, hến đập, tào phớ và bánh mì Phượng.
Cao lầu là món ăn đặc trưng của Hội An mà du khách không thể bỏ qua Sợi mì cao lầu có màu vàng sáng, được làm từ bột trộn với tro củi tràm, mang đến hương vị độc đáo Món ăn thường được kết hợp với tôm, thịt heo, xá xíu và rau sống, cùng với nước dùng ít nhưng đậm đà, tạo nên "linh hồn" cho món ăn này Du khách dễ dàng tìm thấy nhiều cửa hàng bán cao lầu trong phố cổ.
“chuẩn chỉnh” ở Hội An Thế nhưng nếu phải lựa chọn thì bạn hãy ghé đến tiệm cao lầu Liên - nằm ở số 16,
Thái Phiên Bắt đầu t˜ một gánh hàng rong nhỏ, cửa hàng đã tồn tại hơn 30 năm nhưng chưa một lần vắng bóng thực khách lui tới.
Khi đến miền Trung, bạn không thể bỏ qua mì Quảng, một món ăn mộc mạc nhưng tinh tế Sợi mì Quảng có màu trắng đục, mềm và dai, kết hợp với nước dùng đậm đà, béo ngậy cùng với rau sống, đậu phộng rang, tôm, thịt và trứng lòng đào tạo nên hương vị tuyệt hảo Đặc biệt, khi ăn kèm với bánh đa giòn tan, trải nghiệm ẩm thực càng trở nên hoàn hảo hơn.
Bánh đập hến xào là một đặc sản nổi tiếng của Hội An mà bạn nên thử ít nhất một lần Món ăn này được chế biến từ hến tươi xào với gia vị, rau răm, hành tây, hành phi, đậu phộng và tương ớt, tạo nên hương thơm hấp dẫn Khi thưởng thức, bánh đập hoặc bánh đa sẽ được ăn kèm với nước chấm chua ngọt Mặc dù nguyên liệu và cách chế biến không quá phức tạp, nhưng việc tìm kiếm một quán ăn có hến xào bánh đa chuẩn vị phố cổ là điều không dễ dàng.
Giá của món ngon này cũng khá “mềm”, chỉ t˜ 20.000đ thôi.
Hình 9 Bánh đập hến xào
1.3.4 Bánh mỳ phượng Hội An
Bánh mì Phượng, nằm ở số 2B Phan Châu Trinh, Hội An, được đầu bếp nổi tiếng Anthony Bourdain ca ngợi là “bánh mì ngon nhất thế giới” Dù có danh tiếng lớn, quán bánh mì này lại rất giản dị với một tủ bánh mì và vài chiếc bàn cho thực khách ăn tại chỗ Tại đây, thực khách có thể lựa chọn hơn 20 loại nhân khác nhau, trong đó patê, thập cẩm, bò cuộn phô mai và thịt xông khói là những lựa chọn phổ biến Mỗi loại nhân mang hương vị đặc trưng, hòa quyện hoàn hảo với bánh mì nóng hổi, giòn tan.
Hình 10 Bánh mì phượng Hội An
Di sản Hội An
1.4.1 Làng nghề làm lồng đèn
Lồng đèn là biểu tượng đặc trưng của phố cổ Hội An, nơi nghề làm đèn lồng đã phát triển hơn 400 năm và được công nhận là một trong 9 làng nghề truyền thống tiêu biểu của Việt Nam Đèn lồng không chỉ là một sản phẩm du lịch độc đáo mà còn là một phần không thể thiếu trong trải nghiệm của du khách khi đến Hội An Một trong những hoạt động thú vị là chèo thuyền trên sông Hoài, thả những chiếc đèn hoa đăng và ngắm nhìn ánh sáng lung linh từ hai bờ, mang lại cảm giác bình an và thư giãn cho du khách.
Hình 11 Làng nghề làm lồng đèn
Làng gốm Thanh Hà, tọa lạc bên bờ sông Thu Bồn và cách phố cổ Hội An khoảng 3km về phía Tây, được hình thành từ cuối thế kỷ 15 Ban đầu, làng nghề chuyên sản xuất bát chén, chum vại, ngói lợp và gạch lát nền cho các công trình cổ ở Hội An và khu vực lân cận Tuy nhiên, từ giữa thế kỷ 16 đến cuối thế kỷ 18, làng gốm Thanh Hà đã phát triển mạnh mẽ với các sản phẩm đất nung nổi tiếng, được triều đình nhà Nguyễn công nhận là "thổ sản quốc gia".
Hình 12 Cảnh quan tại làng gốm Thanh Hà
Làng mộc Kim Bồng, trước đây gọi là Kim Bồng Châu, hiện nay thuộc xã Cẩm Kim, thành phố Hội An Từ thế kỷ 15-16, thông qua thương cảng Hội An, sản phẩm mộc Kim Bồng đã nổi tiếng khắp xứ Đàng Trong Nghệ nhân nơi đây tự hào vì tổ tiên họ đã được vua chúa nhà Nguyễn mời ra kinh đô để xây dựng và tôn tạo các công trình thành quách, lăng tẩm.
1.4.4 Xưởng thủ công mỹ nghệ Hội An Địa điểm là nơi trưng bày giới thiệu 12 ngành nghề thủ công nổi tiếng lâu đời của Hội
An như gốm mỹ nghệ, mộc, lồng đèn nghệ thuật, chằm nón, đan lát mây tre, chạm khảm gỗ, sơn mài, quay xa dệt vải, thêu thùa…
Xưởng thủ công không chỉ tái hiện những truyền thống đặc sắc của người dân xưa mà còn sản xuất các sản phẩm thủ công chất lượng cao, phục vụ cho việc làm quà lưu niệm và phân phối đến nhiều vùng khác trong nước Khi đến thăm xưởng, du khách không chỉ được chứng kiến quy trình tạo ra những sản phẩm hấp dẫn mà còn có cơ hội tham gia trực tiếp vào một số công đoạn, tạo nên những trải nghiệm đáng nhớ trong chuyến thăm phố cổ Hội An.
Hình 13 Làng gốm mỹ nghệ tại Hội An
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
Khái niệm về du lịch bền vững
Du lịch bền vững là hình thức du lịch tập trung vào việc giảm thiểu chi phí và tối ưu hóa lợi ích cho môi trường tự nhiên cũng như cộng đồng địa phương Hình thức du lịch này có thể được thực hiện lâu dài mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến các nguồn tài nguyên mà nó dựa vào.
Những mục tiêu cơ bản của phát triển du lịch bền vững
Để phát triển du lịch bền vững, trước tiên cần xác định các mục tiêu cơ bản nhằm xây dựng những nguyên tắc phát triển hiệu quả.
2.2.1.Hiệu quả kinh tế Đảm bảo tính hiệu quả kinh tế và tính cạnh tranh để các doanh nghiệp và các điểm du lịch có khả năng tiếp tục phát triển phồn thịnh và đạt lợi nhuận lâu dài.
2.2.2.Phát triển cho địa phương
Tối đa hóa đóng góp của du khách cho sự phát triển kinh tế địa phương là rất quan trọng, đặc biệt tại các điểm du lịch và khu du lịch Điều này bao gồm việc giữ lại phần tiêu dùng của khách du lịch ngay tại địa phương, giúp tăng cường sự thịnh vượng cho cộng đồng.
Cần thiết phải phân phối công bằng và rộng rãi lợi ích kinh tế và xã hội từ hoạt động du lịch cho tất cả thành viên trong cộng đồng Đồng thời, việc đáp ứng sự thỏa mãn của khách du lịch cũng là yếu tố quan trọng để phát triển bền vững ngành du lịch.
Cung cấp những dịch vụ an toàn, chất lượng thỏa mãn tối đa các nhu cầu của du khách. 2.2.5.An sinh xã hội
Duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng địa phương là rất quan trọng, bao gồm việc tổ chức xã hội hiệu quả và tiếp cận các nguồn tài nguyên một cách bền vững Cần xây dựng hệ thống hỗ trợ đời sống, đồng thời tránh tình trạng suy thoái và khai thác quá mức cả môi trường lẫn xã hội Bảo tồn các giá trị văn hóa cũng là một yếu tố thiết yếu trong quá trình này.
Tôn trọng và nâng cao giá trị của di sản lịch sử, bản sắc văn hóa dân tộc và truyền thống là điều cần thiết tại các điểm du lịch Việc bảo tồn những nét đặc trưng của cộng đồng địa phương không chỉ giúp duy trì bản sắc văn hóa mà còn thu hút du khách, tạo nên trải nghiệm du lịch phong phú và ý nghĩa.
2.2.7.Sử dụng hiệu quả các nguồn lực
Giảm thiểu việc sử dụng các nguồn tài nguyên quý hiếm và không thể tái tạo là rất quan trọng trong việc phát triển và triển khai các cơ sở, phương tiện và dịch vụ du lịch Việc này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn đảm bảo sự bền vững cho ngành du lịch trong tương lai.
Giảm thiểu ô nhiễm không khí, nước, đất và rác thải t˜ du khách và các hãng du lịch.
Những nguyên tắc phát triển du lịch bền vững
Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, cần sự hợp tác của toàn xã hội để phát triển bền vững Mục tiêu chính là tạo ra sự hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường mà không ảnh hưởng đến tương lai Để đạt được điều này, cần xác định các nguyên tắc của phát triển du lịch bền vững, làm kim chỉ nam cho các hoạt động tiếp theo, từ đó đảm bảo du lịch phát triển bền vững trong tương lai.
2.3.1.Khai thác sử dụng nguồn lực một cách hợp lý
Nguồn lực du lịch bao gồm vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên, hệ thống tài sản quốc gia, nguồn nhân lực, chính sách, vốn và thị trường cả trong và ngoài nước Việc khai thác hiệu quả những nguồn lực này là cần thiết cho sự phát triển bền vững của ngành du lịch Đồng thời, bảo tồn tài nguyên văn hóa và xã hội cũng rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển lâu dài, đáp ứng nhu cầu hiện tại trong hoạt động du lịch.
2.3.2.Giảm thiểu sự tiêu thụ quá mức tài nguyên thiên nhiên
Việc tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý không chỉ hỗ trợ phục hồi tài nguyên mà còn giảm thiểu chất thải môi trường Cần có quy hoạch và quản lý chặt chẽ để tránh khai thác ồ ạt và phát triển nóng Đồng thời, việc duy trì và bảo tồn sự đa dạng thiên nhiên, xã hội và nhân văn là rất quan trọng.
Phát triển du lịch cần phải hài hòa với văn hóa bản địa và phúc lợi xã hội, đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững Việc đảm bảo quy mô và tiến độ cho các loại hình du lịch sẽ góp phần gia tăng sự hiểu biết lẫn nhau giữa du khách và cộng đồng địa phương.
2.3.4.Phát triển du lịch phải đặt trong quy hoạch tổng thể của kinh tế xã hội
Sự phát triển bền vững của ngành Du lịch cần được tích hợp vào chiến lược kinh tế - xã hội của quốc gia và địa phương Ngành Du lịch phải đáp ứng nhu cầu của người dân và du khách, đồng thời đảm bảo sự hài hòa giữa các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường Việc quy hoạch phát triển Du lịch cần tôn trọng các chiến lược đã được xác định, nhằm tạo ra sự phát triển phù hợp với đặc thù địa phương, từ đó đảm bảo tính bền vững và lâu dài cho ngành.
2.3.5.Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương trong việc phát triển bền vững du lịch
Sự tham gia của cộng đồng địa phương là yếu tố then chốt cho sự phát triển du lịch bền vững Khi cộng đồng được tích cực tham gia vào quá trình phát triển du lịch, điều này không chỉ tạo ra nhiều cơ hội thuận lợi cho ngành du lịch mà còn gắn kết quyền lợi và trách nhiệm của mỗi cư dân đối với sự phát triển chung của lĩnh vực này.
2.3.6.Chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực
Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng trong phát triển du lịch bền vững Ngành du lịch hiện đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động, trong khi số lượng lao động được đào tạo chuyên môn vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu Việc nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho ngành mà còn cải thiện chất lượng sản phẩm du lịch.
Ví dụ điển hình du lịch bền vững tại Việt Nam
2.4.1.Mô hình phát triển du lịch sinh thái núi Bà Nà (Đà Nẵng)
Núi Bà Nà, cao 1.482m so với mực nước biển, là một trong những ngọn núi đẹp nhất Đà Nẵng với hệ động thực vật phong phú, bao gồm hơn 543 loài thực vật và 256 loài động vật có xương sống, trong đó có nhiều loài quý hiếm như trầm hương và vượn má nhung Khu du lịch Bà Nà được người Pháp xây dựng vào đầu thế kỷ XX với nhiều biệt thự và lâu đài đẹp, nhưng đã bị xuống cấp qua thời gian và chiến tranh Nhằm bảo tồn giá trị hệ sinh thái, thành phố Đà Nẵng đã phát triển quy hoạch khu du lịch sinh thái trên đỉnh núi, tập trung vào các loại hình du lịch thân thiện với thiên nhiên.
Hình 14 Khu du lịch Bà Nà Hill tại Đà Nẵng
Quy hoạch du lịch tại Bà Nà được thực hiện nghiêm túc, thu hút các nhà đầu tư chiến lược có năng lực tài chính và quản trị, đồng thời chú trọng vào phát triển du lịch bền vững Các công trình lưu trú và hệ thống giao thông như cáp treo được xây dựng theo hướng bảo vệ thiên nhiên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường Du khách đến khu du lịch sinh thái Bà Nà sẽ được trải nghiệm không khí trong lành và hệ sinh thái được bảo vệ nghiêm ngặt, với các sản phẩm du lịch đa dạng như du lịch sinh thái, dã ngoại và tham quan nghiên cứu.
2.4.2.Phát triển du lịch văn hóa di sản ở Huế
Huế, cố đô duy nhất của Việt Nam, giữ gìn nguyên vẹn kiến trúc nghệ thuật Cung đình và sở hữu kho tàng di sản văn hóa phong phú, bao gồm 2 di sản văn hóa thế giới Đây là điểm đến quan trọng trong hành trình du lịch di sản của du khách Ngành du lịch Thừa Thiên – Huế đã triển khai các giải pháp bền vững nhằm phát huy tiềm năng du lịch, trong đó chú trọng công tác bảo tồn di sản Các hoạt động bảo tồn được thực hiện thường xuyên và có chiến lược, bao gồm đầu tư trùng tu di tích, bảo tồn văn hóa phi vật thể, cải tạo cảnh quan môi trường xung quanh khu di sản, hợp tác quốc tế, và ứng dụng khoa học trong bảo tồn cùng đào tạo nguồn nhân lực.
Duy trì mối quan hệ tương tác bền vững giữa du lịch và bảo tồn di sản là cần thiết để bảo vệ di sản truyền thống, thu hút phát triển du lịch văn hóa Hoạt động du lịch không chỉ giúp giới thiệu và phát huy giá trị di sản mà còn tạo nguồn thu để đầu tư trở lại cho công tác bảo tồn Chính quyền địa phương và ngành du lịch đã chú trọng bảo vệ môi trường trong quá trình triển khai các dự án Ngành du lịch cũng đã phát triển nhiều mô hình du lịch cộng đồng như du lịch làng nghề và du lịch nhà vườn, đồng thời xây dựng các cơ chế và chính sách hiệu quả để thu hút nguồn lực xã hội Việc lắng nghe ý kiến cộng đồng và phản biện trước khi quyết định đầu tư là rất quan trọng để giải quyết mối quan hệ lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư, khách du lịch và cộng đồng trong phát triển du lịch.
THỰC TRẠNG DU LỊCH HIỆN NAY TẠI HỘI AN
Các vấn đề xảy ra tại Hội An
Hội An, một điểm du lịch nổi tiếng, đã đạt được nhiều thành công trong việc bảo tồn di sản văn hóa Tuy nhiên, việc cân bằng giữa bảo tồn và phát triển vẫn gặp nhiều thách thức, gây ra những vấn đề khó khăn cho cả thiên nhiên và con người, mà các nhà quản lý chưa thể kiểm soát hiệu quả.
Hội An, nằm trong khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lụt, trung bình mỗi năm phải đối mặt với 2 - 3 trận lụt cùng nhiều cơn bão lớn nhỏ khác Khí hậu khắc nghiệt và nguy cơ hỏa hoạn cũng mang đến những hiểm họa không thể tránh khỏi Nhiều di tích dọc hai bờ sông Hoài đã bị ngập lụt kéo dài, khiến cho những công trình tồn tại hàng trăm năm này bị xuống cấp nghiêm trọng Do đó, việc khẩn trương trùng tu và bảo vệ các di tích ở Hội An là vô cùng cần thiết.
Hình 16 Chỉ trong 2 tháng, Hội An hứng chịu 6 cơn lũ lớn nhỏ
Điều kiện thời tiết và khí hậu không thuận lợi, bao gồm bão lớn và lũ lụt, cùng với sự gia tăng dân số và đô thị hóa, đang đe dọa nghiêm trọng đến các di tích lịch sử, đặc biệt là những công trình gỗ có tuổi thọ lên đến 100 năm Người dân địa phương cho biết, trong suốt 2 tháng qua, nhà của họ luôn trong tình trạng ẩm ướt do nước lũ liên tục đổ về Biến đổi khí hậu với cường độ và tần suất mưa bão ngày càng gia tăng đã làm cho các di tích này dễ bị hư hại, ẩm mốc và mối mọt.
Hình 17 Một di tích đang bị xuống cấp, phải cần chống đỡ
Chùa Cầu, biểu tượng của Di sản Văn hóa Thế giới đô thị cổ Hội An, đã tồn tại hàng trăm năm và trải qua 7 lần trùng tu Tuy nhiên, hiện nay công trình kiến trúc độc đáo này đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, đặc biệt do nằm ở vùng rốn lũ Hội An.
Chùa Cầu đang đối mặt với tình trạng xuống cấp nghiêm trọng do thường xuyên ngâm trong nước và tác động của dòng chảy mạnh trong mùa mưa lũ, dẫn đến các mấu nối bị hở, nứt và nhiều dầm cầu bị mục, hoen rỉ Ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý và Bảo tồn di sản Hội An, cho biết chính quyền thành phố đã hạn chế số lượng khách tham quan xuống còn 20 người mỗi lần để giảm áp lực lên di tích này Trước mùa mưa bão, các thanh gỗ đã được sử dụng để chống đỡ tạm thời cho Chùa Cầu, hiện đang nằm trong danh mục đầu tư công để chuẩn bị cho việc trùng tu vào năm 2021.
Hình 18 Di tích chùa Cầu đang xuống cấp nghiêm trọng
3.1.2 Vấn đề do con người tác động
Ô nhiễm môi trường các dòng sông và nước ven biển đang gia tăng do lượng chất thải chưa qua xử lý thải ra quá mức cho phép Tình trạng này không chỉ đe dọa môi trường tự nhiên mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của động thực vật và con người trong khu vực.
Chùa Cầu, biểu tượng của Hội An được xây dựng bởi các thương gia Nhật Bản vào đầu thế kỷ 17, hiện đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng do dòng nước chảy qua bốc mùi hôi khó chịu Nhiều du khách chỉ dừng lại chụp ảnh lưu niệm trước khi nhanh chóng rời đi để tránh mùi hôi Nguyên nhân chính của tình trạng này là do rác thải từ khách du lịch bị vứt bừa bãi xuống sông Hoài, dẫn đến ô nhiễm và ứ đọng nước dưới chân Chùa Cầu.
Hình 19 Chùa Cầu là nơi thu hút rất nhiều du khách
Vào năm 2019, Quảng Nam đối mặt với cuộc khủng hoảng rác thải nghiêm trọng do các khu xử lý rác bị cấm, lò đốt rác không được xây dựng và bãi chứa rác quá tải Đến cuối tháng 9, bãi Cẩm Hà đã tồn đọng hơn 270.000 tấn rác, với 100 tấn rác phát sinh mỗi ngày Mặc dù lượng rác đã ứ đọng lớn, các xe tải vẫn tiếp tục chở rác từ khắp nơi về, gây ô nhiễm môi trường Mùi hôi thối từ rác thải ùn ứ lan tỏa khắp nơi, khiến người dân sống gần đó phải chịu đựng tình trạng ô nhiễm nặng nề.
Hình 20 Lượng rác khổng lồ tại TP.Hội An
Biện pháp xử lý của chính quyền địa phương và người dân tại Hội An
Trước tình hình Hội An đang gặp khó khăn, các cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư cần triển khai những biện pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề hiện tại Đồng thời, cần chú trọng phát triển du lịch Hội An, bảo tồn và gìn giữ vẻ đẹp cổ kính, tao nhã của thành phố, nhằm tạo dựng hình ảnh Hội An như những gì vốn có trong quá khứ.
Nhắc đến dòng nước ô nhiễm dưới chân chùa Cầu, phó Chủ tịch UBND thành phố Hội
Nước thải từ nhiều nơi đổ ra khe suối Ồ Ồ, chảy về phía Chùa Cầu trước khi đổ ra sông Hoài Thành phố đã chỉ đạo các ngành liên quan xây dựng phương án thu gom và xử lý ô nhiễm tại Chùa Cầu Để cải thiện tình trạng rác thải, các hoạt động vớt rác và nạo vét lòng sông sẽ được tăng cường, giúp cảnh quan trở nên đẹp hơn Đặc biệt, chính phủ Nhật Bản đã hỗ trợ thiết kế và xây dựng Trạm xử lý nước thải Chùa Cầu với công suất 2.000 m3/ngày và tổng mức đầu tư đáng kể.
Dự án trị giá 243 tỷ đồng dự kiến sẽ được khánh thành vào năm 2019, giúp giải quyết vấn đề nước thải sinh hoạt cho khu vực phường Tân An và các khu dân cư thuộc tỉnh lộ 607 Khi đi vào hoạt động, dự án này ước tính sẽ xử lý khoảng 30% lượng nước thải của thành phố.
Hình 21 Công nhân xử lý rác thải tại dòng nước dưới chân chùa Cầu
Để giải quyết tình trạng quá tải tại bãi rác Cẩm Hà và nâng cao hiệu quả xử lý rác thải ở TP.Hội An, chính quyền địa phương đã chỉ đạo các xã, phường tích cực tuyên truyền và vận động người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn Đồng thời, các địa phương cũng khẩn trương thống kê danh sách các hộ gia đình có diện tích vườn rộng để hướng dẫn họ xử lý rác hữu cơ ngay tại chỗ.
Hình 22 Thành phố Hội An nhanh chóng xử lý rác tại bãi rác Cẩm Hà
Để giải quyết vấn đề rác thải một cách bền vững, TP Hội An đã giao Phòng Tài nguyên – Môi trường xây dựng đề án xử lý rác thải và xem xét ban hành nghị quyết thực hiện Công ty CP công trình công cộng Hội An được giao nhiệm vụ nghiên cứu phương án thu gom rác thải cồng kềnh như nệm, bàn ghế nhằm bảo vệ cảnh quan và môi trường Bên cạnh đó, TP Hội An cũng yêu cầu các cơ quan đề xuất với Trung ương cho phép thu lệ phí môi trường từ mỗi khách du lịch để hỗ trợ xử lý lượng rác thải tồn đọng.
UBND thành phố Hội An đã thành lập quỹ “Vì Hội An sạch hơn” nhằm khuyến khích các cơ quan, doanh nghiệp và nhà hảo tâm cùng tham gia dọn vệ sinh Mục tiêu của quỹ là giảm thiểu ô nhiễm môi trường do hoạt động du lịch, tăng cường giảm sử dụng túi ni-lông và sản phẩm nhựa, phân loại rác tại nguồn, cũng như bảo vệ nguồn nước.
Ông Christopher Dunn, một nông dân người Úc sống tại Hội An trong 4 năm, hoàn toàn ủng hộ chiến dịch dọn rác bảo vệ môi trường Ông nhận thấy tình trạng ô nhiễm ở Hội An ngày càng nghiêm trọng với rác thải vương vãi trên đường phố và sông rạch Tham gia chợ phiên Hội An hàng tháng, ông không chỉ bán các sản phẩm hữu cơ mà còn tuyên truyền ý thức sống xanh Ông khuyến khích mọi người sử dụng đũa tre, túi đi chợ tái sử dụng và giảm thiểu đồ dùng bằng nilon để cải thiện môi trường Ông nhấn mạnh rằng mỗi hành động nhỏ, như suy nghĩ về Mẹ Thiên Nhiên khi sử dụng hay vứt bỏ đồ vật, đều có thể góp phần bảo vệ môi trường.
Trong những dịp đặc biệt, các đoàn nghệ thuật và doanh nghiệp nước ngoài, cùng với hàng trăm du khách và thành viên Câu lạc bộ Vì môi trường Hội An, đã tham gia nhặt rác và dọn dẹp vệ sinh tại các tuyến đường trung tâm phố cổ Hội An Hành động này không chỉ thể hiện sự chung tay của cộng đồng mà còn góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường di sản cho thế hệ trẻ trong tương lai.
Thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nổi bật với hơn 1.400 di tích, trong đó khu phố cổ chứa hơn 1.100 di tích và nhà cổ Đặc biệt, hơn 84% di tích là sở hữu tư nhân, chủ yếu là nhà ở và nhà thờ họ Kể từ năm 2008, Hội An đã đầu tư hơn 146 tỷ đồng từ nhiều nguồn kinh phí khác nhau cho việc trùng tu và tôn tạo các di tích.
Từ năm 2005 đến nay, gần 100 di tích - nhà ở trong quần thể kiến trúc Khu phố cổ Hội An đã được sửa chữa nhờ vào dự án “Đầu tư tu bổ khẩn cấp các di tích có nguy cơ sụp đổ” của UBND tỉnh Quảng Nam, kết hợp với nguồn vốn ngân sách nhà nước, chương trình quốc gia về văn hóa và sự đóng góp của người dân Điều này đã giúp hệ thống nhà cổ vượt qua giai đoạn nguy cơ khẩn cấp về sự sụp đổ và mất di tích Hiện tại, thành phố Hội An đang tiếp nhận 50 hồ sơ xin phép sửa chữa di tích, chủ yếu liên quan đến nhà ở của dân.
Chính quyền địa phương thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam cho biết, phần lớn nguồn thu từ bán vé tham quan được sử dụng để trùng tu và bảo tồn di tích Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nguồn thu này đã sụt giảm đáng kể Vì vậy, cần có sự hỗ trợ kinh phí từ Trung ương và các nguồn khác để bảo vệ và trùng tu di sản Hội An.
Dự án “Kè bảo vệ di sản văn hóa thế giới Hội An” nhằm mục tiêu phòng chống bão lụt và bảo vệ an toàn cho các công trình kiến trúc cổ, đồng thời phục vụ nhu cầu của khách du lịch tại đô thị cổ Hội An Dự án cũng hướng đến việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến đời sống của người dân địa phương, tăng cường khả năng thích ứng với lũ lụt và nước biển dâng, cũng như tạo ra một cảnh quan môi trường sinh thái trong khu vực.
Hiện nay, 30% doanh thu từ bán vé tham quan được sử dụng cho công tác quản lý, trong khi 70% còn lại dành cho việc trùng tu và bảo tồn các giá trị văn hóa di tích Đô thị cổ Hội An, khác biệt với các di sản khác, chủ yếu là di tích tư nhân và là “di sản sống” với hơn 3000 cư dân sinh sống Khi thực hiện bất kỳ chính sách nào về bảo tồn, cần phải xem xét đến đời sống của người dân Để bảo tồn di sản Hội An hiệu quả, sự chung tay và đồng thuận của cộng đồng địa phương là điều thiết yếu.
ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ VÀ CÁCH PHÁT TRIỂN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI HỘI AN
TP Hội An, một đô thị di sản thế giới, đang phát triển theo hướng "sinh thái – văn hóa và du lịch" Hai yếu tố sinh thái và văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra giá trị cho sự phát triển bền vững của thành phố.
Khu phố cổ Hội An hiện nay là điểm đến ưa chuộng của du khách trong và ngoài nước, nhưng sự phát triển du lịch nhanh chóng có thể đe dọa di sản nếu không được quản lý hợp lý Để bảo tồn khu phố cổ và phát triển bền vững, Hội An cần kết hợp giữa bảo tồn bản sắc văn hóa và hiện đại hóa các khu đô thị mới Từ khi được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, chính quyền địa phương đã nỗ lực bảo vệ kiến trúc đô thị cổ Hội An cũng nên phát triển du lịch dựa vào di sản hành hương, kết nối với các điểm đến như Mỹ Sơn, đồng thời nhấn mạnh yếu tố lịch sử và văn hóa trong các chương trình tour Để du lịch bền vững, cần gắn kết với đời sống cộng đồng, hướng dẫn du khách theo phong tục tập quán địa phương và phát triển các làng nghề truyền thống như Mộc Kim Bồng, gốm sứ Thanh Hà, và làng rau Trà Quế Đồng thời, đa dạng hóa các loại hình du lịch sinh thái và thủ công sẽ tạo cơ hội trải nghiệm cho du khách và hỗ trợ sinh kế cho người dân địa phương.
Hội An, với vẻ đẹp giản dị nhưng cuốn hút, mang đến cho du khách những trải nghiệm đáng nhớ qua từng góc phố, mái nhà và con đường nhỏ Tại đây, bạn sẽ cảm nhận được sự ấm áp từ những món ăn ngon và nụ cười thân thiện của người dân địa phương Không gian yên bình và những góc nhỏ thân thương như đưa bạn trở về với những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ, tạo nên một hành trình khám phá đầy ý nghĩa tại vùng đất này.
