Hoàng Mai là một quận nội thành nằm ở phía đông nam của thành phố Hà Nội, Việt Nam được thành lập theo Nghị định số 132/2003/NĐ-CP ngày 6/11/2003 của Chính phủ. Đây là quận có diện tích lớn thứ tư của thành phố (sau các quận Long Biên, Hà Đông và Bắc Từ Liêm) và có dân số đông nhất trong số 30 quận, huyện, thị xã thuộc thành phố Hà Nội. Nằm ở cửa ngõ phía Nam thành phố, Hoàng Mai có nhiều lợi thế phát triển kinh tế và giao lưu văn hóa với trục đường giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy. Quận Hoàng Mai có đường giao thông thuỷ trên sông Hồng. Quận có các đường giao thông quan trọng đi qua gồm: Quốc lộ 1A, đường vành đai 2,5, đường vành đai 3, đường cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ, cầu Thanh Trì. Quận tập trung đầu tư nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật xã hội, sắp xếp lại các chợ, xây dựng và duy trì các tuyến phố kinh doanh văn minh đô thị - thương mại, đảm bảo an ninh trật tự và môi trường kinh doanh để khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế, các loại hình kinh doanh dịch vụ, thương mại phát triển, đẩy mạnh các hoạt động kinh tế. Số lượng doanh nghiệp trên địa bàn quận cũng tăng nhanh qua các năm theo sự phát triển hạ tầng kỹ thuật, dân số của Quận, từ 421 doanh nghiệp năm 2004 lên 13.415 doanh nghiệp hiện đang hoạt động, tăng 31 lần so với thời điểm mới thành lập quận. Trong những năm qua, đội ngũ doanh nghiệp quận Hoàng Mai phát triển không ngừng về số lượng, chất lượng và quy mô, góp phần quan trọng bảo đảm công ăn việc làm, đời sống cho người lao động,.. trở thành lực lượng xung kích cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa bàn, hằng năm đóng góp lượng không nhỏ tiền thuế, góp phần tăng thu ngân sách cho trung ương và địa phương. Để đảm bảo số thu ngân sách ổn định, thu đúng, thu đủ, thu kịp thời thì công tác thuế nói chung chiếm vai trò cực kỳ quan trọng: Thuế đã, đang và sẽ còn là nguồn thu chủ yếu và lâu dài của ngân sách nhà nước (NSNN), là công cụ quan trọng trong quản lý Nhà nước để điều tiết vĩ mô nền kinh tế, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Với vai trò và ý nghĩa đó nên vấn đề thuế và quản lý thuế luôn được Nhà nước quan tâm. Trong những chức năng của quản lý thuế thì kiểm tra thuế là một trong những chức năng quan trọng nhất. Kể từ ngày 1/7/2007, khi Luật Quản lý thuế chính thức có hiệu lực, được đưa vào áp dụng thì công tác thanh tra, kiểm tra không chỉ được luật định là một trong 4 chức năng chính yếu, cốt lõi của quản lý thuế, mà còn được ngành Thuế đầu tư nghiêm túc và kỹ lưỡng. Nếu không có sự kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ và kịp thời thì những rủi ro đối với người nộp thuế (NNT) cũng như sự thất thoát nguồn thu của NSNN sẽ không tránh khỏi. Công tác kiểm tra thuế không chỉ là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý Nhà nước mà còn là đòi hỏi khách quan trong quá trình quản lý thu thuế, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời cho NSNN. Thực tiễn cho thấy thông tin về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp rất quan trọng đối với hoạt động kiểm tra thuế từ khâu chuẩn bị cho đến quá trình kiểm tra tại doanh nghiệp, nên việc tăng cường công tác kiểm tra thuế qua việc phân tích hồ sơ khai thuế đặc biệt là phân tích Báo cáo tài chính (BCTC) là công việc rất quan trọng, cung cấp thông tin cơ bản nhất để tiếp cận đánh giá tổng quát việc kê khai thuế đúng, đủ của doanh nghiệp. Công tác phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ kiểm tra thuế có hiệu quả thì công tác kiểm tra thuế mới phát huy được vai trò và chức năng của mình khi thực tiễn NNT tự khai và tự nộp như hiện nay. Xuất phát từ vấn đề trên tôi đã chọn đề tài: "Phân tích Báo cáo tài chính doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế tại Chi cục thuế quận Hoàng Mai, Hà Nội" làm đề tài nghiên cứu của mình.
GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Hoàng Mai là quận nội thành phía đông nam Hà Nội, được thành lập theo Nghị định số 132/2003/NĐ-CP ngày 6/11/2003 Quận này có diện tích lớn thứ tư thành phố, chỉ sau Long Biên, Hà Đông và Bắc Từ Liêm, và là quận có dân số đông nhất trong 30 quận, huyện, thị xã của Hà Nội.
Quận Hoàng Mai, nằm ở cửa ngõ phía Nam thành phố, sở hữu nhiều lợi thế phát triển kinh tế và giao lưu văn hóa nhờ vào hệ thống giao thông đa dạng, bao gồm đường bộ, đường sắt và đường thủy Với các tuyến đường quan trọng như Quốc lộ 1A, đường vành đai 2,5, đường vành đai 3, và cầu Thanh Trì, quận này đang tập trung đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật xã hội Đồng thời, Hoàng Mai cũng chú trọng sắp xếp lại các chợ và xây dựng các tuyến phố kinh doanh văn minh đô thị, nhằm đảm bảo an ninh trật tự và môi trường kinh doanh thuận lợi cho sự phát triển của các loại hình dịch vụ và thương mại.
Sự phát triển hạ tầng kỹ thuật và gia tăng dân số đã thúc đẩy số lượng doanh nghiệp tại quận tăng nhanh chóng qua các năm, từ 421 doanh nghiệp vào năm 2004 lên tới 13.415 doanh nghiệp hiện nay, tương đương với mức tăng 31 lần so với thời điểm quận mới được thành lập.
Trong những năm qua, doanh nghiệp quận Hoàng Mai không ngừng phát triển về số lượng, chất lượng và quy mô, đóng góp quan trọng vào việc tạo công ăn việc làm và nâng cao đời sống cho người lao động Họ trở thành lực lượng xung kích trong phát triển kinh tế - xã hội, hàng năm đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước Để đảm bảo nguồn thu ngân sách ổn định và kịp thời, công tác thuế đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
Thuế là nguồn thu chủ yếu và bền vững cho ngân sách nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong quản lý kinh tế vĩ mô, đảm bảo công bằng xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội Do đó, Nhà nước luôn chú trọng đến vấn đề thuế và quản lý thuế, trong đó kiểm tra thuế được xem là một trong những chức năng quan trọng nhất.
Kể từ ngày 1/7/2007, Luật Quản lý thuế đã chính thức có hiệu lực, xác định thanh tra, kiểm tra là một trong bốn chức năng cốt lõi của quản lý thuế Ngành Thuế đã đầu tư nghiêm túc vào công tác này nhằm kiểm soát rủi ro cho người nộp thuế và ngăn chặn thất thoát nguồn thu của ngân sách Nhà nước Công tác kiểm tra thuế không chỉ là chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý Nhà nước mà còn là yêu cầu khách quan trong việc đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời cho ngân sách.
Thông tin về tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình kiểm tra thuế Việc tăng cường công tác kiểm tra thuế thông qua phân tích hồ sơ khai thuế, đặc biệt là phân tích Báo cáo tài chính (BCTC), là cần thiết để đánh giá chính xác việc kê khai thuế của doanh nghiệp Công tác này cung cấp thông tin cơ bản giúp đảm bảo việc kê khai thuế đúng và đủ.
Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả kiểm tra thuế Khi người nộp thuế thực hiện tự khai và tự nộp, công tác kiểm tra thuế cần phát huy đúng vai trò và chức năng của mình để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quá trình thu thuế.
Tôi đã chọn đề tài "Phân tích Báo cáo tài chính doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế tại Chi cục thuế quận Hoàng Mai, Hà Nội" để nghiên cứu, nhằm giải quyết vấn đề liên quan đến công tác kiểm tra thuế.
Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Gần đây, nhiều nghiên cứu khoa học liên quan đến kiểm tra thuế đã được công bố, bao gồm các đề tài khoa học, luận văn thạc sĩ và bài báo trên các tạp chí khoa học Một số công trình tiêu biểu trong lĩnh vực này đang thu hút sự chú ý của cộng đồng nghiên cứu.
Bài viết của Đinh Tiến Hài và Chu Duy (2017) đã đánh giá hiệu quả công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Hà Nội trong giai đoạn 2014-2016, cho thấy doanh thu ngân sách từ các doanh nghiệp này đã có sự gia tăng qua từng năm Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc siết chặt công tác kiểm tra thuế, từ đó nâng cao tính tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp Bài báo cũng đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình phân tích báo cáo tài chính trước khi tiến hành kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Hà Nội.
Nguyễn Thị Quỳnh Hương (2017) trong bài viết “Kinh nghiệm thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế TP Hà Nội” chia sẻ những kinh nghiệm quý báu từ công tác thanh tra, kiểm tra thuế Tác giả nhấn mạnh sự quyết tâm của cán bộ trong lĩnh vực này và đưa ra những bài học kinh nghiệm quan trọng, bao gồm việc chỉ đạo điều hành phải thường xuyên và sát sao, gắn liền với giám sát hoạt động thanh tra Bên cạnh đó, việc xây dựng kế hoạch thanh kiểm tra dựa trên phân tích rủi ro từ báo cáo tài chính và nhận diện các dấu hiệu rủi ro tại trụ sở cơ quan thuế cũng được coi trọng Cuối cùng, việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thanh kiểm tra là một yếu tố không thể thiếu để nâng cao hiệu quả công việc.
Luận văn thạc sĩ kinh tế của Mai Việt Dũng (2017) tập trung vào việc hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại chi cục thuế huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang Đề tài hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế đối với người nộp thuế (NNT) tại địa phương Qua nghiên cứu, tác giả đánh giá thực trạng phân tích báo cáo tài chính phục vụ cho công tác thanh tra, kiểm tra thuế, chỉ ra những bất cập và nguyên nhân dẫn đến sự không tuân thủ pháp luật về thuế Từ đó, luận văn đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế tại chi cục thuế huyện Vị Xuyên.
Luận văn thạc sĩ kinh tế của Vũ Thị Cẩm Nhung (2018) tập trung vào việc cải thiện công tác kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh Ninh Bình Các giải pháp đề xuất bao gồm tăng cường đội ngũ cán bộ kiểm tra thuế, nâng cao trình độ công chức thanh tra, đặc biệt trong việc nhận dạng rủi ro qua phân tích báo cáo tài chính Ngoài ra, cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin về người nộp thuế, đổi mới chính sách tiền lương và thu nhập cho công chức nhà nước, cũng như cải thiện chế độ đãi ngộ đối với cán bộ kiểm tra thuế.
Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Thị Thu (2017) phân tích vai trò của thông tin kế toán trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại huyện Thanh Trì, TP Hà Nội Nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ kiểm tra thuế, đồng thời chú trọng đào tạo kỹ năng chuyên ngành và các kỹ năng bổ trợ Bên cạnh đó, luận văn đề xuất hoàn thiện quy chế quy trình nghiệp vụ toàn ngành dựa trên việc áp dụng phương pháp quản lý rủi ro.
Các luận văn đã tổng hợp các lý luận cơ bản về công tác kiểm tra và phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, phục vụ cho công tác kiểm tra thuế Những nội dung này là cơ sở mà tác giả đã kế thừa và tham khảo trong quá trình thực hiện nghiên cứu.
Đến nay, quận Hoàng Mai chưa có nghiên cứu nào về phân tích báo cáo tài chính (BCTC) doanh nghiệp phục vụ kiểm tra thuế Những công trình khoa học trước đó đã giúp tác giả hiểu rõ hơn về lý luận trong công tác thanh tra, kiểm tra thuế và phân tích BCTC doanh nghiệp Từ đó, tác giả đưa ra những đánh giá cụ thể về thực trạng và đề xuất phương pháp hoàn thiện phù hợp với thực tiễn hơn.
Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu chính của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực tiễn trong công tác phân tích báo cáo tài chính (BCTC) trong quá trình kiểm tra thuế Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc phân tích BCTC của doanh nghiệp, phục vụ cho công tác kiểm tra thuế tại Chi cục thuế quận Hoàng Mai.
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về kiểm tra thuế là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với doanh nghiệp Việc phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp không chỉ giúp phát hiện các sai sót trong kê khai thuế mà còn hỗ trợ trong công tác kiểm tra thuế một cách chính xác và hiệu quả hơn Thông qua việc hiểu rõ các nguyên tắc và quy định liên quan, cơ quan thuế có thể thực hiện kiểm tra một cách toàn diện và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Bài viết đánh giá thực trạng phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp nhằm phục vụ công tác kiểm tra thuế tại Chi cục thuế Hoàng Mai Nghiên cứu chỉ ra những thành công trong việc áp dụng phân tích BCTC, đồng thời nêu rõ những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân chủ quan, khách quan dẫn đến tình trạng này Việc hiểu rõ thực trạng này sẽ giúp cải thiện quy trình kiểm tra thuế và nâng cao hiệu quả quản lý thuế trong tương lai.
Để hoàn thiện phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp phục vụ kiểm tra thuế, cần đề xuất các phương hướng và giải pháp phù hợp Những biện pháp này không chỉ giúp nâng cao hiệu lực mà còn tăng cường hiệu quả quản lý thuế của Chi cục thuế quận Hoàng Mai.
Câu hỏi nghiên cứu
1 Cơ sở lý luận về phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ kiểm tra thuế là gì?
2 Thực trạng phân tích BCTC trong công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp trên địa bàn quận Hoàng Mai như thế nào?
3 Giải pháp nào nhằm hoàn thiện công tác phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ kiểm tra thuế của các doanh nghiệp trên địa bàn quận HoàngMai.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn tập trung vào các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến hoạt động phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp, nhằm phục vụ cho công tác kiểm tra thuế đối với các doanh nghiệp.
Luận văn tập trung vào việc phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp nhằm phục vụ cho công tác kiểm tra thuế tại Chi cục thuế quận Hoàng Mai trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến 2019.
Phương pháp nghiên cứu
1.6.1 Phương pháp thu thập dữ liệu Để thực hiện các nội dung và mục tiêu nghiên cứu đã nêu, tác giả sử dụng các phương pháp thu thập dữ liệu như sau:
Tác giả đã tiến hành nghiên cứu và tổng hợp tài liệu từ giáo trình, sách báo, bài giảng và các nghiên cứu liên quan để kế thừa lý luận Để phục vụ cho công tác phân tích BCTC doanh nghiệp trong kiểm tra tại Chi cục thuế, tác giả đã thu thập hồ sơ kiểm tra quyết toán thuế từ các Đoàn kiểm tra thuế cùng với BCTC liên quan trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019.
1.6.2 Phương pháp phân tích, xử lý thông tin
Tác giả áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu cụ thể, bao gồm nghiên cứu tài liệu thứ cấp, hệ thống hóa thông tin, phân tích và tổng hợp dữ liệu, cũng như sử dụng phương pháp phân tích định lượng để đối chiếu và so sánh Bên cạnh đó, các phương pháp thống kê cũng được áp dụng để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của nghiên cứu.
Thông tin và tài liệu thứ cấp tác giả thu thập tại Chi cục Thuế quận HoàngMai và một số nguồn khác như sách vở, mạng internet
Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm những nội dung chính sau:
Chương 1: Giới thiệu đề tài nghiên cứu
Chương 2: Lý luận chung về phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế.
Chương 3: Thực trạng phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế ở Chi cục Thuế quận Hoàng Mai.
Chương 4: Thảo luận kết quả nghiên cứu về thực trạng phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế ở Chi cục Thuế quận Hoàng Mai.
LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH BCTC DOANH NGHIỆP PHỤC VỤ CÔNG TÁC KIỂM TRA THUẾ
Những vấn đề chung về kiểm tra thuế
Hoạt động kiểm tra thuế là quá trình do cơ quan thuế (CQT) thực hiện nhằm xem xét tài liệu của người nộp thuế (NNT) để đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của họ.
Kiểm tra thuế là hoạt động của cơ quan thuế nhằm xác định tính đầy đủ và chính xác của thông tin trong hồ sơ thuế Hoạt động này giúp đối chiếu với chức năng và nhiệm vụ của đối tượng kiểm tra, từ đó đánh giá sự tuân thủ pháp luật về thuế của người nộp thuế Kiểm tra thuế có thể được thực hiện tại trụ sở của cơ quan thuế hoặc tại trụ sở của người nộp thuế.
Kiểm tra thuế là hoạt động giám sát của cơ quan thuế đối với nghĩa vụ thuế của người nộp thuế, nhằm đảm bảo việc thực hiện các thủ tục hành chính thuế và chấp hành nghĩa vụ thuế Hoạt động này giúp phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, từ đó bảo đảm luật thuế được thi hành nghiêm chỉnh trong xã hội.
Theo Lê Xuân Trường (2010), kiểm tra thuế là hoạt động của cơ quan thuế trong việc xem xét thực trạng của đối tượng kiểm tra Qua đó, cơ quan thuế sẽ đối chiếu với chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu liên quan để đưa ra nhận xét và đánh giá về việc chấp hành nghĩa vụ thuế của đối tượng đó.
Với các cách hiểu như trên, kiểm tra thuế có những đặc điểm sau:
Kiểm tra thuế có phạm vi rộng, bao gồm các tổ chức và cá nhân trong ngành thuế, tức là tất cả các đối tượng thuộc diện quản lý của các Luật thuế trong xã hội.
Kiểm tra thuế là một nhiệm vụ phức tạp và đầy thách thức, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của người nộp thuế (NNT) Để bảo vệ lợi ích vật chất của mình, NNT thường sử dụng nhiều biện pháp để che giấu hành vi trốn thuế, gây khó khăn cho công tác kiểm tra của cơ quan thuế (CQT).
Kiểm tra thuế yêu cầu cao về năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức của cán bộ Để xác định nghĩa vụ thuế chính xác, cán bộ thuế cần nắm vững luật thuế và hiểu rõ bản chất các hoạt động kinh tế của đối tượng kiểm tra Họ phải có kiến thức sâu rộng về kinh tế, giỏi kế toán và tư duy logic sắc bén Đồng thời, phẩm chất đạo đức tốt và bản lĩnh vững vàng là điều cần thiết, vì họ thường làm việc trong môi trường có nhiều cám dỗ về vật chất.
2.1.2 Vai trò của kiểm tra thuế
Kiểm tra thuế đóng vai trò quan trọng trong quản lý thuế, đặc biệt trong cơ chế tự kê khai và tự nộp thuế hiện nay Sự cần thiết của kiểm tra thuế càng được nhấn mạnh trong hệ thống quản lý thuế, giúp đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.
Kiểm tra thuế giúp phát hiện nhầm lẫn và sai sót của người nộp thuế cũng như công chức thuế, từ đó nhắc nhở và chấn chỉnh để đảm bảo tuân thủ đúng quy định của pháp luật về thuế.
Thông qua kiểm tra thuế, chúng ta có thể phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật thuế, như trốn thuế và lậu thuế Điều này đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời số thuế theo quy định pháp luật vào ngân sách nhà nước (NSNN), đồng thời góp phần đảm bảo công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế giữa các người nộp thuế (NNT) khác nhau.
Thông qua việc kiểm tra thuế, cơ quan thuế không chỉ cảnh báo mà còn ngăn chặn các hành vi trốn thuế và lậu thuế Công tác kiểm tra thuế hiệu quả giúp người nộp thuế nhận thức rằng nếu vi phạm pháp luật, họ sẽ bị phát hiện và xử phạt Do đó, người nộp thuế cần cân nhắc giữa lợi ích từ việc trốn thuế và khả năng bị phát hiện qua kiểm tra, cũng như mức độ xử phạt có thể xảy ra.
Kiểm tra thuế đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện pháp luật thuế, giúp phát hiện những bất cập trong hệ thống hiện tại Qua quá trình kiểm tra, những khó khăn mà người nộp thuế (NNT) và cán bộ thuế gặp phải sẽ được làm rõ Từ đó, cán bộ kiểm tra có thể đề xuất các kiến nghị với các cấp có thẩm quyền nhằm cải thiện và điều chỉnh pháp luật thuế cho phù hợp với thực tiễn.
Kiểm tra thuế vào thứ năm đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao tính tuân thủ pháp luật Khi phát hiện sai sót hoặc vi phạm từ người nộp thuế (NNT), cán bộ kiểm tra cần thực hiện các hình thức xử phạt nghiêm khắc Điều này nhằm nhấn mạnh rằng mọi cá nhân đều phải tuân thủ pháp luật, và các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý thích đáng.
Xử lý đúng người, đúng tội sẽ nâng cao được hiệu lực của luật thuế.
2.1.3 Quy trình kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp
Theo Quyết định số 746/QĐ-TCT ngày 20/4/2015 của Tổng cục thuế, quy trình kiểm tra thuế bao gồm các bước kiểm tra tại trụ sở của cơ quan thuế (CQT) và kiểm tra tại trụ sở của người nộp thuế (NNT).
2.1.3.1 Kiểm tra thuế tại trụ sở CQT
- Lập danh sách kiểm tra
Để kiểm tra hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế, cần lựa chọn danh sách người nộp thuế (NNT) với tối thiểu 20% số lượng doanh nghiệp đang hoạt động và được quản lý thuế.
+ Từ 15% số lượng NNT trở lên lựa chọn bằng ứng dụng lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra thuế theo rủi ro (TPR);
Phân tích BCTC doanh nghiệp phục vụ công tác kiểm tra thuế đối với
2.2.1 Vai trò, mục tiêu của phân tích BCTC trong công tác kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp
Báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh và dòng tiền trong một kỳ báo cáo Việc phân tích BCTC mang lại nhiều giá trị cho người sử dụng thông tin, giúp họ hiểu rõ hơn về hiệu quả hoạt động và khả năng tài chính của doanh nghiệp.
Bảng 2.1 Quy trình kiểm tra thuế theo Quyết định 746/QĐ-TCT ngày 20/04/2015
Bước 1: Chuẩn bị kiểm tra
- Soạn thảo và ban hành quyết định kiểm tra
- Thu thập thêm thông tin về đối tượng kiểm tra
- Chuẩn bị nhân sự và các tài liệu cần thiết cho kiểm tra
Bước 2: Tiến hành kiểm tra
- Thông báo quyết định kiểm tra
- Tiến hành kiểm tra thực tế
- Đề nghị và công bố quyết định gia hạn kiểm tra (nếu cần thiết)
Bước 3: Tổng hợp kết quả và kết thúc kiểm tra tại trụ sở NTT
- Lập biên bản kiểm tra
- Công bố kết luận kiểm tra
Bước 4: Xử lý kết quả kiểm tra
- Báo cáo kết quả kiểm tra với người ra quyết định
- Soạn thảo và ban hành quyết định xử lý (hoặc chuyển sang bộ phận thanh tra)
Nguồn: Quyết định 746/QĐ-CCT ngày 20/04/2015 của Tổng cục thuế
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) là quá trình áp dụng các phương pháp khoa học để đánh giá và dự đoán tình hình tài chính cũng như hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Kết quả phân tích giúp người sử dụng hiểu rõ thực trạng tài chính và hiệu quả kinh doanh, từ đó có thể dự đoán chính xác các thông tin tài chính và hoạt động trong tương lai, bao gồm cả các rủi ro tài chính và kinh doanh mà doanh nghiệp có thể đối mặt Điều này hỗ trợ họ trong việc đưa ra quyết định đúng đắn, phù hợp với lợi ích của mình.
CQT là cơ quan quản lý nhà nước về thuế, có nhiệm vụ tổ chức quản lý thu thuế cho ngân sách nhà nước Doanh nghiệp là đối tượng chính trong quản lý thuế, và theo cơ chế mới, doanh nghiệp trở thành người nộp thuế (NNT) với cơ chế tự tính, tự khai và tự nộp thuế Do đó, CQT không chỉ chú trọng đến việc tuyên truyền và hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ chính sách thuế mà còn đặc biệt quan tâm đến công tác kiểm tra thuế để đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ pháp luật thuế.
Thông tin tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quá trình kiểm tra thuế, từ khâu chuẩn bị đến kiểm tra thực tế tại cơ sở người nộp thuế Do đó, báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp là nguồn thông tin cơ bản nhất để đánh giá tổng quát tính chính xác và đầy đủ của việc kê khai thuế trong quá trình kiểm tra thuế.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp cung cấp thông tin quan trọng cho công tác kiểm tra thuế, từ đó đánh giá chính xác việc tuân thủ quy định kê khai thuế của doanh nghiệp.
Phân tích BCTC nhằm xác định được các yếu tố rủi ro để lập kế hoạch kiểm tra thuế.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) là bước quan trọng để kiểm tra tính chính xác của hồ sơ khai thuế Quá trình này giúp xác định các yếu tố nghi vấn, từ đó yêu cầu doanh nghiệp cung cấp giải trình và kê khai bổ sung khi cần thiết.
Phân tích BCTC để xác định các nội dung trọng tâm, trọng điểm khi tổ chức tiến hành kiểm tra tại trụ sở NNT.
Áp dụng các phương pháp phân tích chính xác và chất lượng trong kiểm tra thuế giúp nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính, đảm bảo kiểm tra đúng đối tượng và phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về thuế, từ đó xử lý nghiêm minh và đúng quy định, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế trong cơ chế mới.
Khác với các đối tượng khác, cơ quan thuế (CQT) sử dụng thông tin báo cáo tài chính (BCTC) chủ yếu để phục vụ cho hoạt động kiểm tra thuế, nhằm giám sát việc kê khai và nộp thuế của doanh nghiệp theo quy định pháp luật Vì vậy, mục tiêu phân tích BCTC của CQT trong hoạt động kiểm tra thuế có nội dung và mục tiêu riêng biệt.
Phân tích báo cáo tài chính của doanh nghiệp giúp xác định chính xác số tiền thuế phải nộp dựa trên quy mô và kết quả kinh doanh thực tế, đồng thời đảm bảo tuân thủ chính sách thuế hiện hành.
Phân tích BCTC của doanh nghiệp để xác định các yếu tố rủi ro về kê khai thuế để lập kế hoạch kiểm tra thuế hàng năm
Phân tích BCTC của doanh nghiệp để xác định tìm ra các hành vi kê khai làm giảm số thuế phải nộp, làm tăng số thuế được hoàn.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) nhằm xác định các nghi vấn liên quan đến kê khai giảm giá trị tài sản và tăng giá trị tài sản để điều chỉnh số thuế phải nộp trong kỳ Ngoài ra, việc kê khai điều chỉnh các khoản nợ không có thực để tăng chi phí và giảm lợi nhuận, cũng như kê khai các giao dịch không có thực để phát sinh các khoản thuế được khấu trừ và tăng chi phí, là những vấn đề cần được xem xét Cuối cùng, việc kê khai giảm doanh thu và thu nhập chịu thuế cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình phân tích này.
Mục tiêu phân tích báo cáo tài chính (BCTC) trong hoạt động kiểm tra thuế là xác định tính trọng yếu của các sai sót, mà không chú trọng đến việc điều chỉnh các sai phạm nội bộ không ảnh hưởng đến kê khai thuế.
2.2.2 Cơ sở dữ liệu Để phân tích BCTC cho mục đích kiểm tra thuế phải căn cứ vào các nguyên tắc, chuẩn mực, nội dung hạch toán kế toán theo chế độ kế toán và chính sách thuế hiện hành. Để phân tích BCTC có hiệu quả trong hoạt động kiểm tra thuế phải kết hợp giữa thông tin BCTC với nội dung kê khai thuế của doanh nghiệp nhằm làm rõ từng vấn đề, từng chỉ tiêu là căn cứ tính thuế hoặc liên quan đến căn cứ tính thuế.
Để phân tích báo cáo tài chính (BCTC) hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp phân tích từ khái quát đến cụ thể, nhằm xác định các yếu tố quan trọng và những nghi vấn có thể dẫn đến sai lệch trong kê khai thuế Việc xác định mục tiêu phân tích sẽ quyết định số lượng doanh nghiệp cần phân tích Tài liệu chuẩn bị cho quá trình này là rất cần thiết để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong phân tích.
+ BCTC các năm trong mục tiêu phân tích, đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ phải cần bảng cân đối tài khoản
+ Tập hồ sơ khai thuế của doanh nghiệp các năm trong mục tiêu phân tích. + Hệ thống chỉ tiêu gốc (chỉ tiêu chuẩn) để làm cơ sở so sánh.
+ Các thông tin tham khảo và liên hệ
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) có thể được thực hiện thông qua các phương pháp truyền thống như phân tích chỉ số theo dạng ngang và dọc Các phương pháp so sánh và phân tích nhân tố cũng được áp dụng để nhận diện rủi ro về thuế thông qua các chỉ tiêu phân tích cụ thể.
Từ bảng cân đối kế toán và bảng cân đối tài khoản kết hợp với thuyết minh báo cáo tài chính, chúng ta có thể xây dựng bộ tiêu chí rủi ro Bộ tiêu chí này sẽ hỗ trợ công chức thuế trong việc nhận diện nhanh chóng và dễ dàng các dấu hiệu sai phạm, đồng thời tạo nền tảng cho việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế.
