MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 3 1. Lý do chọn đề tài 3 2. Mục đích nghiên cứu: 4 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: 5 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 6 1.Cơ sở khoa học 6 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề: 6 1.2. Các khái niệm cơ bản 7 1.2.1. Trò chơi 7 1.2.2. Trò chơi dạy học 7 1.2.3. Ý nghĩa của trò chơi trong dạy học 8 2.Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT 8 2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng 8 2.2. Kết quả khảo sát2.2.1 Nhận thức của HS về việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở 9 trường THPT 9 2.2.1.1. Mẫu khảo sát 9 2.2.1.2. Kết quả khảo sát: 10 2.2.2.Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở THPT của GV 11 2.2.2.1. Mẫu khảo sát 11 2.2.2.2. Kết quả khảo sát 12 3. Biện pháp giải quyết vấn đề: 13 3.1.Xây dựng kế hoạch 13 3.2. Kế hoạch bài học và kế hoạch thiết kế trò chơi 14 3.2.1. Giáo viên thiết kế trò chơi 14 3.2.1.1. Bài 4: Luyện tập este và chất béo 14 3.2.1.2. Bài 14: Vật liệu polime 23 3.2.2. Học sinh thiết kế trò chơi 27 3.2.2.1. Bài 15: Luyện tập Polime và Vật liệu polime 27 3.2.2.2.Bài 28: Luyện tập: Tính chất của kim loại kiềm, kim loại kiềm thổ và hợp chất của chúng 31 3.3. Kết quả thực nghiệm 39 3.3.1. Một số hình ảnh thực nghiệm 39 3.3.2. Kết quả khảo sát HS qua Google forms 43 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 45 1. Kết luận: 45 2. Kiến nghị : 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO 47 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GV Giáo viên HS Học sinh PPDH Phương pháp dạy học THPT Trung học phổ thông GDĐT Giáo dục đào tạo SKKN Sáng kiến kinh nghiệm PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết, những năm trước, phương pháp và hình thức dạy học trong nhà trường phổ thông còn nặng về lý thuyết, ít thực hành thực nghiệm; việc dạy học theo lối truyền thụ kiến thức một chiều “thầy giảng, trò chép” phần nào mang tính áp đặt, ít khơi dậy cá tính, sự sáng tạo và khả năng tự học của học sinh... Công tác kiểm tra đánh giá còn nặng về đánh giá định kỳ và đánh giá sự ghi nhớ kiến thức của học sinh. Việc đánh giá quá trình và đánh giá học sinh vận dụng kiến thức học được vào giải quyết vấn đề của thực tế cuộc sống chưa được quan tâm đúng mức. Xác định được vấn đề này, từ năm 2013, Bộ GDĐT đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện các phương pháp dạy họchoạt động giáo dục và kiểm tra đánh giá tích cực. Nổi bật trong số đó có công văn số 3535 (năm 2013) Hướng dẫn triển khai thực hiện phương pháp “Bàn tay nặn bột” và các phương pháp dạy học tích cực khác; công văn 791 (năm 2013) Hướng dẫn thí điểm phát triển chương trình giáo dục nhà trường phổ thông; công văn 5555 (năm 2015) Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học…Nhiều mô hình giáo dục tích cực như Trường học mới, Dạy học Mỹ thuật theo phương pháp của Đan Mạch, Dạy học gắn với sản xuất kinh doanh dịch vụ và bảo vệ môi trường tại địa phương… cũng được Bộ GDĐT cho thí điểm triển khai. Song song với đó, Bộ tăng cường chỉ đạo hướng dẫn dạy học vận dụng kiến thức liên môn vào giải quyết các vấn đề thực tiễn thông qua “Dạy học dựa trên dự án”, tổ chức các “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo”. Công văn 4612 (năm 2017) hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 20172018 là bước tổng kết các đổi mới trước đây để triển khai đồng bộ ở các địa phương, vừa là sự chuẩn bị để giáo viên, các nhà trường từng bước làm quen, tiệm cận với yêu cầu của chương trình GDPT mới Đặc biệt gần đây, thông tư số 322018TTBGĐT ngày 26122018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu định hướng về phương pháp giáo dục trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có nội dung :” Các môn học và hoạt động giáo dục trong nhà trường áp dụng các phương pháp tích cực hóa hoạt động học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động cho học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện và những tình huống có vấn đề để khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát huy tiềm năng và những kiến thức, kỹ năng đã tích lũy được để phát triển.” Công văn hướng dẫn số 1602SGDĐTGDTrH ngày 3082019 của sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 20192020 “ Thực hiện thường xuyên, hiệu quả các phương pháp, hình thức và kỹ thuật dạy học tích cực; Đổi mới phương thức đánh giá học sinh” nhằm phát triển phẩm chất năng lực học sinh. Công văn hướng dẫn số 319CĐN ngày 12102017 của Công đoàn Giáo dục Nghệ An về việc tham gia thực hiện phong trào thi đua “Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học” giai đoạn 2016 2020. Việc chỉ đạo và hướng dẫn triển khai đổi mới phương pháp, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá của Bộ GDĐT và Sở GDĐT suốt giai đoạn vừa qua được đánh giá là “có tác động tích cực”, không ít địa phương, nhà trường đã thực hiện tốt và nâng cao được chất lượng giáo dục. Bản thân tôi và đồng nghiệp cũng đã thực hiện đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng tiếp cận năng lực. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực học tập cho học sinh vẫn chưa được triển khai, một trong những phương pháp dạy học chưa được đông đảo giáo viên THPT quan tâm sử dụng đó là phương pháp dụng trò chơi trong dạy học. Việc sử dụng trò chơi trong dạy học là một biện pháp dạy học phù hợp với xu hướng đổi mới dạy học hiện đại. Trong chương trình dạy học môn Hóa học ở trường THPT, nhiều nội dung nếu được thiết kế để tổ chức theo trò chơi dạy học sẽ phát huy được tính tích cực học tập của học sinh và mang lại hiệu quả cao trong quá trình dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC Ở TRƯỜNG THPT NHẰM KÍCH THÍCH SỰ HỨNG THÚ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH” để nghiên cứu và thực hiện. 2. Mục đích nghiên cứu: Nhằm đổi mới dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Giúp cho giáo viên có kĩ năng tốt nhất trong việc thiết kế các trò chơi, hướng dẫn học sinh thiết kế trò chơi và cách thức tổ chức các hoạt động trò chơi học tập để dạy học sinh trong môn Hóa học ở trường THPT cho phù hợp với
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu khoa học ở các nước phát triển chỉ ra rằng việc áp dụng trò chơi vào dạy học (Game Based Learning) rất hiệu quả trong việc phát triển tư duy, sáng tạo và khả năng vận dụng kiến thức của học sinh Tại Thụy Điển, trò chơi Minecraft được sử dụng để giảng dạy các môn khoa học, toán và địa lý Qua trải nghiệm học online với các phần mềm và website nổi tiếng, tôi nhận thấy rằng chúng được thiết kế dựa trên hoạt động chơi, giúp trẻ hứng thú hơn trong việc học Chương trình tiếng Anh Lingokids, được xây dựng bởi các chuyên gia giáo dục, kết hợp giữa trò chơi tương tác và bài giảng của giáo viên bản ngữ, giúp trẻ trở thành song ngữ qua những bài học chất lượng cao Tương tự, chương trình Matific mang đến trải nghiệm học toán sinh động với khoảng 2.000 trò chơi tương tác, giúp trẻ tiếp cận khái niệm toán học một cách dễ dàng và gần gũi thông qua các tình huống thực tiễn.
Hiện nay, hàng tỉ giáo viên trên thế giới đang nỗ lực thay đổi phương pháp dạy học và sáng tạo các cách thức giảng dạy mới, đặc biệt là việc sử dụng trò chơi trong giáo dục Chỉ cần tìm kiếm các từ khóa như “How to make game based learning”, “game based learning”, hay “Chemistry games” trên Google, Pinterest, hoặc YouTube, chúng ta sẽ tìm thấy vô số ý tưởng và trò chơi dạy học mà giáo viên và học sinh toàn cầu đã áp dụng Nhiều chuyên gia còn nhận định rằng lớp học tương lai nên được thiết kế để khuyến khích việc học thông qua trò chơi.
Việc "game hóa" trong giáo dục giúp học sinh cảm thấy thoải mái và yêu thích việc học hơn, như nhiều tác giả tại Việt Nam đã chỉ ra, bao gồm Phan Huỳnh Hoa, Vũ Minh Hồng, Trương Kim Oanh, Phan Kim Liên, Lê Bích Ngọc, Nguyễn Ánh Tuyết, và Nguyễn Ngọc Trâm Họ đã nghiên cứu thiết kế và sử dụng trò chơi dạy học từ nhiều góc độ và bộ môn khác nhau, đặc biệt chú trọng đến sự phát triển của trò chơi học tập Những trò chơi này không chỉ kích thích các giác quan mà còn phát triển các chức năng tâm lý chung của người học, như được nêu trong tác phẩm "trò chơi trẻ em" của tác giả Nguyễn.
Trò chơi trí tuệ đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích hoạt động trí tuệ của trẻ em, như đã được Ánh Tuyết đề cập Bà đã giới thiệu nhiều trò chơi trí tuệ dành cho trẻ, trong khi Trần Thị Ngọc Trâm thiết kế hệ thống trò chơi học tập để phát triển khả năng khái quát hóa cho trẻ mẫu giáo lớn Nhiều nghiên cứu gần đây cũng nhấn mạnh việc xây dựng và sử dụng trò chơi dạy học nhằm nâng cao tính tích cực của người học Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu chỉ tập trung vào trẻ nhỏ, với rất ít đề tài liên quan đến thiết kế và sử dụng trò chơi học tập cho học sinh THPT Điều này tạo ra cơ sở và động lực cho nghiên cứu của tôi.
Các khái niệm cơ bản
Chơi là một hoạt động thiết yếu trong đời sống con người, xuất hiện ở mọi lứa tuổi và có sự thay đổi theo thời gian Dù là người lớn hay trẻ em, mọi người đều tìm thấy niềm vui và sự thoải mái khi tham gia vào các hoạt động chơi Khó có thể định nghĩa một cách chung nhất về "chơi" vì nó rất đa dạng về hình thức và nội dung Theo từ điển Tiếng Việt, chơi được hiểu là hoạt động giải trí, thú vui, và là cách tạo dựng mối quan hệ gần gũi giữa mọi người mà không có mục đích cụ thể nào khác ngoài việc tận hưởng niềm vui.
Nhiều nhà tâm lý và giáo dục học cho rằng trò chơi xuất phát từ bản năng, đóng vai trò quan trọng trong việc giải tỏa năng lượng dư thừa và phát triển trí tuệ Trò chơi có những đặc điểm nổi bật như tính vui vẻ, sự độc lập (diễn ra trong một không gian và thời gian nhất định), yếu tố may rủi, không mang lại lợi ích vật chất cụ thể cho người chơi, và luôn tuân theo những quy luật nhất định.
Trò chơi được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác chủ yếu thông qua giáo dục, với các luật lệ, quy tắc và nhiệm vụ rõ ràng Những yếu tố này tạo nên sự tổ chức và thiết kế cho trò chơi, phân biệt nó với việc chơi đơn giản Do đó, trò chơi là một tập hợp có hệ thống và tổ chức, trong đó luật và quy tắc đóng vai trò là phương tiện để tổ chức các yếu tố chơi.
Tóm lại, trò chơi chính là sự chơi có luật, những hành vi chơi tùy tiện, bất giác không gọi là trò chơi
Trò chơi dạy học có nguồn gốc từ giáo dục dân gian, bắt đầu từ những hoạt động vui chơi giữa mẹ và con, cùng với các bài hát hài hước Những trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp trẻ em phát triển kỹ năng và kiến thức một cách tự nhiên.
8 để dạy con, những trò chơi đó có chứa đựng các yếu tố dạy học
Trò chơi dạy học là một phương pháp giáo dục quan trọng, được thiết kế để tổ chức và hướng dẫn quá trình học tập của học sinh thông qua các hoạt động thú vị và tương tác Những trò chơi này không chỉ giúp trẻ em tìm kiếm và lĩnh hội tri thức mà còn rèn luyện kỹ năng xã hội, văn hóa, đạo đức và thể chất Các nhiệm vụ, quy tắc và luật chơi trong trò chơi dạy học được xây dựng chặt chẽ, hướng đến mục tiêu và nội dung học tập cụ thể Được phát triển dựa trên lý thuyết dạy học, trò chơi dạy học phản ánh ý tưởng và mục tiêu của giáo viên, mang lại một trải nghiệm học tập linh hoạt hơn so với các giờ học truyền thống.
1.2.3 Ý nghĩa của trò chơi trong dạy học
Học qua trò chơi là một phương pháp tiếp cận tự nhiên và thoải mái, phù hợp với đặc điểm tâm lý sinh học của học sinh Phương pháp này không chỉ khơi dậy hứng thú học tập mà còn giảm căng thẳng cho các em Khi tham gia vào trò chơi, tinh thần của học sinh trở nên thoải mái hơn, giúp họ tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn trong và sau khi chơi Trò chơi trong quá trình dạy học còn giúp xua tan nỗi lo âu về việc học, đồng thời gắn kết tình cảm giữa học sinh với nhau và với giáo viên.
Trong quá trình học, trò chơi giúp học sinh huy động các giác quan để tiếp nhận và phân tích thông tin, từ đó nâng cao khả năng ngôn ngữ và hình thành các thao tác trí tuệ Học sinh không chỉ tiếp thu tri thức mà còn khắc sâu các khái niệm, đồng thời phát triển kỹ năng môn học Trò chơi dạy học tạo cơ hội cho học sinh ôn tập kiến thức đã học và tích lũy kinh nghiệm thực tiễn Ngoài ra, một số trò chơi còn rèn luyện khả năng tư duy và giải quyết vấn đề, không chỉ trong học tập mà còn trong cuộc sống hàng ngày Nhờ đó, trò chơi dạy học có thể định hướng phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh.
2.Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT
Tổ chức khảo sát thực trạng
- Mục đích khảo sát: Xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học môn Hóa học ở trường THPT
- Đối tượng khảo sát: GV và HS trường THPT nơi tôi công tác -
1) Nhận thức của HS về việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT
2) Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi dạy học trong dạy học ở THPT của GV
Kết quả khảo sát1 Nhận thức của HS về việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở
- Thời gian khảo sát: Tháng 8 năm 2019
2.2 Kết quả khảo sát 2.2.1 Nhận thức của HS về việc thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT
2.2.1.1 Mẫu khảo sát Để phục vụ cho việc nghiên cứu của Cô, mong các em HS vui lòng cho biết ý kiến của mình về những vấn đề sau bằng cách đánh dấu (x) vào trước câu trả lời đúng với ý kiến của các em, hoặc ghi câu trả lời vào một số câu hỏi dưới đây Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của các em HS!
Câu 1: Các em HS cho biết ở THPT các em đang học, GV có sử dụng trò chơi trong dạy học không?
Thỉnh thoảng Rất ít khi Không bao giờ
Câu 2: Trong dạy học ở trường THPT, theo các em HS thì GV thiết kế và sử trò chơi trong dạy học là?
Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Câu 3: Ở trường các em, khi GV sử dụng trò chơi, các em cảm thấy?
Rất thích, hào hứng tham gia Thích
Bình thường Căng thẳng, mệt mỏi
Khi tham gia các trò chơi do giáo viên thiết kế và tổ chức, cũng như những trò chơi do học sinh tự thiết kế và tổ chức, học sinh cảm thấy hào hứng và gắn kết hơn Những hoạt động này không chỉ giúp phát triển kỹ năng teamwork mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tư duy phản biện Thông qua việc tham gia vào các trò chơi, các em có cơ hội rèn luyện kỹ năng giao tiếp và học hỏi lẫn nhau, tạo ra một môi trường học tập tích cực và thú vị.
Thích trò chơi do GV thiết kế và tổ chức
Thích trò chơi do HS tự thiết kế và tổ chức cho nhau chơi Thích cả 2 cách
Không thích cách nào Ý kiến khác
Qua 4 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả hỏi ý kiến 93 HS các lớp tôi trực tiếp giảng dạy, cho thấy:
- 75,3 % số HS cho rằng GV “rất ít khi” sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT
Theo khảo sát, 61,3% học sinh cho rằng việc xây dựng và sử dụng trò chơi trong giảng dạy ở trường THPT là rất cần thiết, trong khi không có học sinh nào cho rằng điều này là không cần thiết.
Hầu hết học sinh trường THPT bày tỏ sự hứng thú cao khi giáo viên sử dụng trò chơi trong quá trình dạy học, với nhiều em chọn mức độ “Thích” hoặc “Rất thích” Chỉ một số ít học sinh cho rằng cảm giác của mình là “bình thường”.
12 Đặc biệt, các em HS ở trường THPT thích được tự thiết kế trò chơi và tổ chức cho nhau chơi trong quá trình học tập
Kết quả khảo sát học sinh cho thấy việc thiết kế và áp dụng trò chơi trong giảng dạy ở trường THPT, đặc biệt là môn Hóa học, là rất cần thiết và phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh.
2.2.2.Thực trạng thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học ở THPT của GV 2.2.2.1 Mẫu khảo sát Để giúp tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình, mong quý Thầy (Cô) vui lòng cho biết ý kiến của mình về những vấn đề sau bằng cách đánh dấu (x) vào trước câu trả lời đúng với ý kiến của Thầy (Cô) hoặc ghi câu trả lời vào một số câu hỏi dưới đây Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của quý Thầy (Cô)!
Câu 1: Thầy (Cô) cho biết sự cần thiết của việc sử dụng trò chơi dạy học trong dạy học ở trường THPT?
Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Ý kiến khác…
Câu 2: Theo Thầy (Cô) sử dụng trò chơi trong dạy học trên lớp ở trường THPT có tác dụng như thế nào?
13 Định hướng phát triển các phẩm chất cho HS Định hướng phát triển các năng lực cho HS Định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho HS
Không có tác dụng Ý kiến khác
Câu 3: Trong dạy học ở trên lớp, nếu Thầy Cô sử dụng trò chơi thì sẽ sử dụng trong nội dung nào?
Luyện tập Tìm tòi mở rộng Ý kiến khác
Câu 4: Mức độ sử dụng trò chơi trong dạy học trên lớp của Thầy Cô như thế nào? Rất thường xuyên
Thường xuyên Thỉnh thoảng Rất ít khi
Qua 4 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả hỏi ý kiến GV ở trường THPT nơi tôi giảng dạy có 44 GV trả lời cho thấy:
- Gần 100% số GV cho rằng việc sử dụng trò chơi dạy học trong dạy học ở trường THPT là cần thiết hoặc rất cần thiết
Hầu hết giáo viên đều đồng thuận rằng việc sử dụng trò chơi trong giảng dạy ở trường THPT không chỉ giúp định hướng phát triển phẩm chất mà còn nâng cao năng lực cho học sinh.
Hơn 70% giáo viên sử dụng trò chơi trong phần khởi động, nhưng chỉ một số ít áp dụng trò chơi trong các hoạt động hình thành kiến thức, luyện tập và mở rộng.
- Thông qua khảo sát cũng cho thấy rằng các GV lựa chọn “ thỉnh thoảng” hoặc “ rất ít khi” sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT
Hiện nay, việc tổ chức hoạt động dạy học theo phương pháp trò chơi tại các trường trung học còn hạn chế, chủ yếu chỉ dừng lại ở những trò chơi đơn giản và ngắn gọn trong phần khởi động Để áp dụng phương pháp này hiệu quả, giáo viên cần đầu tư nhiều thời gian vào việc thiết kế trò chơi, cũng như chuẩn bị kỹ lưỡng về nội dung và cơ sở vật chất.
Biện pháp giải quyết vấn đề
Dựa trên các dữ liệu khoa học và kết quả khảo sát thực tế, tôi đã xây dựng kế hoạch nghiên cứu đề tài này.
Thời gian Tên bài Phương pháp và kĩ thuật dạy học
Lớp thực nghiệm GIÁO VIÊN THIẾT KẾ TRÒ CHƠI
Tiết 6- Luyện tập: este và chất béo
- Phương pháp hợp tác nhóm nhỏ
- Kĩ thuật sơ đồ tư duy
-Phương pháp hợp tác nhóm
HỌC SINH THIẾT KẾ TRÒ CHƠI
Polime và vật liệu polime
- Phương pháp hợp tác nhóm nhỏ
- Kĩ thuật sơ đồ tư duy
Tính chất của kim loại kiềm, kiềm thổ và hợp chất của chúng
- Phương pháp hợp tác nhóm
- Kĩ thuật “ chia sẻ cặp đôi”: Think-
- Kĩ thuật mảnh ghép - Kĩ thuật sơ đồ tư duy
3.2 Kế hoạch bài học và kế hoạch thiết kế trò chơi
3.2.1 Giáo viên thiết kế trò chơi
3.2.1.1 Bài 4: Luyện tập este và chất béo
Củng cố kiến thức về khái niệm, cấu tạo, phân loại, tính chất của este, chất béo
Vận dụng kiến thức hóa học để giải thích các hiện tượng liên quan đến chất béo và este là rất quan trọng Bài viết sẽ hướng dẫn cách sử dụng và bảo quản chất béo hiệu quả, đồng thời cung cấp kỹ năng viết phương trình hóa học và giải bài tập liên quan đến este và chất béo Những kiến thức này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về hóa học mà còn ứng dụng vào thực tiễn hàng ngày.
Rèn luyện kỹ năng làm việc cá nhân và hoạt động nhóm là rất quan trọng, bao gồm kỹ năng lắng nghe tích cực và tư duy độc lập Ngoài ra, kỹ năng hợp tác, ứng xử và giao tiếp hiệu quả trong các buổi thảo luận cũng cần được phát triển để nâng cao hiệu suất làm việc và tạo ra môi trường làm việc tích cực.
3 Về tình cảm, thái độ
- Giáo dục cho HS ý thức nghiêm túc, tích cực thực hiện nhiệm vụ học tập
- Tạo hứng thú và niềm yêu thích môn Hóa học
4 Định hướng phát triển năng lực học sinh:
Năng lực chuyên môn hóa học bao gồm khả năng sử dụng ngôn ngữ hóa học một cách hiệu quả, khả năng giải quyết vấn đề thông qua kiến thức hóa học, và khả năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn cuộc sống hàng ngày Những năng lực này không chỉ giúp học sinh hiểu sâu về môn hóa học mà còn phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và ứng dụng trong cuộc sống.
- Định hướng năng lực chung: Năng lực tự chủ, tự học; Năng lực giao tiếp, hợp tác; Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo;
II PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Phương pháp dạy học theo nhóm
1 Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án; kế hoạch thiết kế và tổ chức trò chơi
- Bộ bài chương este-lipit thiết kế trên powerpoint
- Thẻ BINGO ESTE-LIPIT thiết kế trên trang https://myfreebingocards.com/ - Máy chiếu và các thiết bị cần thiết
2 Chuẩn bị của học sinh
- Ôn tập kiến thức về este và chất béo
- Các nhóm chuẩn bị sơ đồ tư duy: Hệ thống kiến thức este và chất béo
IV TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Giới thiệu các thầy giáo, cô giáo về dự giờ
- Yêu cầu lớp trưởng báo cáo sĩ số lớp
- Động viên HS tích cực học tập; Chia lớp thành 6 nhóm ( 2 bàn 1 nhóm)
Hoạt động 1( 15 phút) : Hệ thống kiến thức este và chất béo
- GV đã yêu cầu các nhóm chuẩn bị sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức este và chất béo ở nhà
- Các nhóm dùng 3 phút để trao đổi về kết quả chuẩn bị của nhóm mình
GV sử dụng xúc sắc, quân bài hoặc phần mềm quay số ngẫu nhiên để lựa chọn nhóm thuyết trình Sau đó, GV tiếp tục đổ xúc sắc lần hai để chọn học sinh thuyết trình theo số thứ tự đã quy định trước Các nhóm khác sẽ tham gia bổ sung và phản biện ý kiến trong quá trình thuyết trình.
- Giáo viên nhận xét các sản phẩm sơ đồ tư duy,đánh giá và cho điểm cá nhân thuyết trình GV chốt kiến thức!
Hoạt động 2(10 phút): LUYỆN TẬP THÔNG QUA TRÒ CHƠI “ THỦ LĨNH THẺ BÀI”
- Mỗi nhóm gồm 4-6 học sinh chơi và 1 HS ghi lại kết quả chơi
Mỗi nhóm sẽ nhận một bộ bài gồm 52 quân, bao gồm 13 câu hỏi thuộc chất Cơ, 39 quân đáp án tương ứng với các chất Rô, Tép, Bích và 1 phiếu đáp án Học sinh có quân bài mang chữ "BẮT ĐẦU" sẽ là người chơi đầu tiên, trong khi các học sinh còn lại sẽ tìm kiếm trong các lá bài của mình để xem có đáp án cho câu hỏi đó hay không và sẽ đánh ra nếu có.
Nếu bạn sở hữu quân bài chất Rô, bạn sẽ tiếp tục đặt câu hỏi với quân bài chất Cơ trong bài Trong trường hợp bạn không có quân bài chất Cơ nào, bạn có thể sử dụng quân bài chất Tép để tiếp tục đánh.
- Lưu ý: Các nhóm có thể chơi nhiều lần trên một bộ bài
- Hết thời gian 10 phút thì tất cả các nhóm dừng cuộc chơi và chỉ ra người chiến thắng là người hết bài trước
- Người chiến thắng sẽ được cộng 1 điểm kiểm tra thường xuyên
Nhóm cần nộp lại Bộ bài đã sắp xếp hoàn chỉnh, Và phiếu trả lời đầy đủ
Hoạt động 3 (20 phút): LUYỆN TẬP THÔNG QUA TRÒ CHƠI “ BINGO” - Cứ
Hai học sinh nhận được phiếu bingo, trong đó nội dung các ô BINGO là các đáp án của các câu hỏi được sắp xếp ngẫu nhiên Các phiếu bingo này được thiết kế miễn phí trên trang web https://myfreebingocards.com/ và không giống nhau giữa các phiếu.
- Gv trình chiếu lần lượt đề bài từng câu trong phiếu học tập lên bảng
- HS cùng nhau suy nghĩ và trả lời bằng cách đánh dấu X vào ô kết quả đúng trong bảng Bingo
Để giành chiến thắng "Bingo", các em cần có đủ 5 dấu X theo hàng ngang, cột dọc, đường chéo, hoặc 4 điểm ở 4 góc (ô trống được tính là 1 dấu X) Giáo viên sẽ kiểm tra kết quả và tiếp tục chơi để chọn ra từ 3 đến 5 học sinh may mắn nhất nhận thưởng điểm.
PHIẾU HỌC TẬP: LUYỆN TẬP ESTE-CHẤT BÉO
Câu 1: Chất nào sau đây có nhiệt độ sôi thấp nhất?
A CH3COOH B CH3COOCH3 C HCOOH D C2H5OH
Câu 2: Đun nóng hợp chất CH3COOC2H5 với một lượng vừa đủ dung dịch NaOH, sản phẩm thu được là
A CH3COONa và CH3OH B HCOONa và C2H5OH
C C2H5COONa và CH3OH D CH3COONa và C2H5OH
Câu 3: Tripanmitin có công thức là
Câu 4: Phản ứng giữa C2H5OH với CH3COOH là phản ứng
A este hóa B xà phòng hóa C trùng hợp D trùng ngưng Câu 5: Chất nào sau đây là este?
A CH3CHO B CH3COOH C HCOOC2H5 D CH3OH
Câu 6: Este no, đơn chức, mạch hở có công thức phân tử tổng quát là
Câu 7: X là một este no, đơn chức, mạch hở Trong phân tử X có ba nguyên tử cacbon Số công thức cấu tạo của X thoả mãn là
Sau khi xà phòng hóa 8,8 gam etyl axetat bằng dung dịch NaOH vừa đủ, quá trình phản ứng hoàn toàn sẽ dẫn đến việc cô cạn dung dịch Kết quả thu được là chất rắn khan với khối lượng xác định.
Chất X có công thức phân tử C4H8O2, khi phản ứng với dung dịch NaOH tạo ra chất Y với công thức phân tử C2H3O2Na Chất X được biết đến với tên gọi là n-propyl fomat hoặc isopropyl fomat.
Câu 10: Đun nóng este CH3COOC6H5 (phenyl axetat) với lượng dư dung dịch NaOH, thu được các sản phẩm hữu cơ là
A CH3COOH và C6H5OH B CH3OH và C6H5ONa
C CH3COONa và C6H5ONa D CH3COOH và C6H5ONa
Để xác định tên gọi của chất hữu cơ đơn chức X, ta biết rằng khi đốt cháy 3,7 gam X cần 3,92 lít O2 ở điều kiện tiêu chuẩn, tạo ra CO2 và H2O với tỉ lệ mol 1:1 Chất X có khả năng phản ứng tráng gương, điều này cho thấy X là một anđehit.
Câu 12: Đốt cháy 3,7 gam chất hữu cơ X cần dùng 3,92 lít O2 (đktc), thu được CO2 và H2O có tỉ lệ mol 1:1 Công thức phân tử của X là
A C3H4O2 B C4H8O2 C C3H6O2 D C2H4O2 ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP:
Câu 2: CH3COONa và C2H5OH
Câu 10: CH3COONa và C6H5ONa
B KẾ HOẠCH THIẾT KẾ TRÒ CHƠI
I TRÒ CHƠI “ THỦ LĨNH THẺ BÀI”
-Thiết kế các quân bài trên phần mềm powerpoint
- In trên giấy A4 dày, 7 tờ A4= 10.000đ/1 bộ; Dùng nhiều lần
- Chuẩn bị phiếu đáp án:
PHIẾU ĐÁP ÁN GAME “ THỦ LĨNH THẺ BÀI” BÀI
4: LUYỆN TẬP ESTE VÀ CHẤT BÉO Nhóm:………-Lớp:…………
1 Các chất là este no, đơn chức, mạch hở
2 Các chất là este không no, đơn chức, mạch hở
3 Các chất este đa chức là
4 Các este có vòng benzen
5 CTCT tương ứng của các este
6 CTCT tương ứng của các este
7 Các phản ứng là thủy phân este trong môi trường axit?
8 Các phản ứng là thủy phân este trong môi trường kiềm?
9 Các este có cùng CTPT
10 Tính chất vật lý của este?
11 Mùi đặc trưng của các este?
2.Cách chơi và luật chơi
- Mỗi nhóm gồm 4-6 học sinh chơi và 1 HS ghi lại kết quả chơi
Mỗi nhóm sẽ nhận được một bộ bài gồm 52 quân, bao gồm 13 câu hỏi tương ứng với chất Cơ, 39 quân đáp án thuộc các chất Rô, Tép, Bích và 1 phiếu đáp án Học sinh nào sở hữu quân bài có chữ "BẮT ĐẦU" sẽ là người chơi đầu tiên, tương ứng với chất bài đó.
Cơ và có câu hỏi -các bạn còn lại tìm xem trong các lá bài của mình có chứa câu trả lời của câu hỏi đó thì đánh ra
Nếu bạn sở hữu quân bài chất Rô, bạn có thể tiếp tục đánh ra câu hỏi chất Cơ trong bài của mình Trong trường hợp bạn không có quân bài chất Cơ, bạn có thể đánh tiếp bằng quân bài chất Tép mà bạn vừa có.
- Lưu ý: Các nhóm có thể chơi nhiều lần trên một bộ bài
- Hết thời gian 10 phút thì tất cả các nhóm dừng cuộc chơi
- Học sinh nào hết bài trước là người chiến thắng Người chiến thắng sẽ được cộng
1 điểm kiểm tra thường xuyên
- Nhóm cần nộp lại Bộ bài đã sắp xếp hoàn chỉnh, Và phiếu trả lời đầy đủ
Số lượng quân bài trong trò chơi nên là một số chia hết cho 4, tùy thuộc vào thời gian và dung lượng kiến thức cần truyền đạt Trò chơi này dễ dàng thiết kế và có chi phí thấp, rất phù hợp để củng cố, luyện tập và ôn tập cho tất cả các môn học, đặc biệt là cho học sinh phổ thông.
II TRÒ CHƠI “ BINGO ESTE-LIPIT”
