(LUẬN văn THẠC sĩ) hiệu quả cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam chi nhánh sở giao dịch 2

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

Tổng quan về cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại

Cho vay là hình thức cấp tín dụng quan trọng, trong đó Ngân hàng thương mại cung cấp khoản tiền cho khách hàng cá nhân, hộ gia đình và hộ kinh doanh Khoản vay này nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và hỗ trợ sản xuất - kinh doanh trong một khoảng thời gian nhất định Theo thỏa thuận, khách hàng có trách nhiệm hoàn trả cả nợ gốc và lãi suất.

1.1.2 Các sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân của ngân hàng thương mại

Sản phẩm cho vay KHCN được thiết kế đa dạng và mang đặc trưng riêng của từng ngân hàng thương mại Mỗi ngân hàng cung cấp số lượng sản phẩm và tiện ích khác nhau, tạo điều kiện cho khách hàng có nhiều lựa chọn phù hợp với nhu cầu Về cơ bản, các sản phẩm cho vay KHCN được chia thành 5 loại chính.

Cho vay bất động sản là hình thức cho vay dành cho khách hàng cá nhân (KHCN) nhằm hỗ trợ nhu cầu mua nhà, hợp thức hóa quyền sử dụng đất, cũng như xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở Mặc dù giá trị khoản vay thường nhỏ hơn so với cho vay cho khách hàng doanh nghiệp (KHDN), nhưng vẫn lớn hơn nhiều so với các sản phẩm cho vay khác trong danh mục KHCN Do đó, các ngân hàng yêu cầu khách hàng phải có tài sản đảm bảo cho khoản vay này.

Cho vay tiêu dùng là sản phẩm tài chính nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của cá nhân như mua ô tô, đồ dùng gia đình và chi phí du học Các khoản vay này giúp người tiêu dùng nâng cao mức sống bằng cách sử dụng hàng hóa và dịch vụ trước khi có khả năng thanh toán Đối tượng khách hàng chủ yếu là những người có việc làm và thu nhập ổn định Các ngân hàng thường cho vay tiêu dùng nhỏ lẻ mà không cần tài sản đảm bảo, thu nợ qua quỹ lương Đối với các khoản vay lớn như mua ô tô, ngân hàng yêu cầu tài sản đảm bảo là chiếc ô tô đó, trong khi đối với vay du học, ngân hàng giữ sổ tiết kiệm của khách hàng Tín dụng tiêu dùng phát triển mạnh ở các nước phát triển, chiếm khoảng 50% - 60% thu nhập của ngân hàng Tại Việt Nam, cho vay tiêu dùng mới được triển khai trong những năm gần đây, tạo cơ hội cho các ngân hàng thương mại mở rộng hoạt động này.

Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, khi gặp khó khăn về vốn để bổ sung vốn lưu động hoặc mua sắm máy móc, các khách hàng cá nhân thường tìm đến ngân hàng để vay Loại hình cho vay này có đặc điểm là số lượng khách hàng giao dịch lớn, nhưng doanh số giao dịch không cao so với cho vay sản xuất kinh doanh của khách hàng doanh nghiệp, và thường yêu cầu có tài sản đảm bảo.

Cho vay nông nghiệp là sản phẩm tài chính dành cho hộ nông dân trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản Mục tiêu của hình thức cho vay này không chỉ là tạo ra lợi nhuận mà còn mang tính xã hội, giúp thay đổi tập quán sản xuất của nông dân từ quy mô nhỏ lẻ sang sản xuất lớn, góp phần nâng cao đời sống của cộng đồng.

Cho vay cầm cố sổ tiết kiệm và giấy tờ có giá là sản phẩm dành cho cá nhân có sổ tiết kiệm chưa đáo hạn hoặc giấy tờ có giá chưa đến hạn thanh toán, với nhu cầu sử dụng tiền Hình thức cho vay này có rủi ro thấp, vì khoản vay được đảm bảo bằng các giấy tờ có giá hoặc tiền gửi của khách hàng tại ngân hàng.

Hiện nay, cho vay khách hàng cá nhân (KHCN) đóng vai trò quan trọng trong nguồn thu nhập của ngân hàng Mặc dù giá trị mỗi khoản vay thường nhỏ, nhưng số lượng khoản vay lại rất lớn Các khoản cho vay KHCN của ngân hàng thương mại (NHTM) có những đặc điểm riêng biệt.

Khách hàng vay vốn chủ yếu bao gồm cá nhân, hộ gia đình và tổ hợp tác cả trong và ngoài nước, với nhu cầu sử dụng vốn cho tiêu dùng, đầu tư hoặc hoạt động sản xuất kinh doanh Đối tượng này rất đa dạng và có số lượng lớn, phản ánh nhu cầu vay vốn phong phú của họ.

− Mục đích các khoản cho vay Thường là đáp ứng nhu cầu thiếu hụt vốn trong sinh hoạt, tiêu dùng và trong sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ

Nguồn trả nợ cho hình thức cho vay chủ yếu đến từ tiền lương, thu nhập hàng tháng và các hoạt động kinh doanh nhỏ ổn định Do đó, các ngân hàng thương mại hiện nay đang chú trọng phát triển tín dụng cho đối tượng khách hàng này nhằm giảm thiểu rủi ro liên quan đến các khoản vay thương mại lớn.

− Thời hạn Các khoản cho vay khách hàng cá nhân đa số là ngắn hạn, chỉ một số ít là trung hạn và dài hạn

Lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với lãi suất trong lĩnh vực thương mại và công nghiệp, do ngân hàng phải thực hiện nhiều thủ tục như thẩm định hồ sơ, thẩm định khách hàng, và kiểm soát sau khi cho vay Hầu hết các khoản vay tiêu dùng có giá trị nhỏ và thường được sử dụng để bù đắp thiếu hụt chi tiêu tạm thời, dẫn đến chi phí tổ chức cho vay cao.

Mở rộng cho vay khách hàng cá nhân (KHCN) không chỉ giúp ngân hàng thương mại (NHTM) tăng cường mối quan hệ với nhiều đối tượng khách hàng khác nhau mà còn đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, phân tán rủi ro và gia tăng lợi nhuận.

Hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại (NHTM) đáp ứng nhu cầu cấp bách về vốn cho khách hàng cá nhân, từ đó cải thiện đời sống và giúp họ đạt được mức sống cao hơn, mặc dù hiện tại chưa đủ khả năng chi trả.

Cho vay tiêu dùng cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích tiêu dùng, từ đó thúc đẩy sản xuất và góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế bền vững, đồng thời đảm bảo an sinh xã hội.

Tổng quan về hiệu quả cho vay khách hàng cá nhân của NHTM

1.2.1 Khái niệm hiệu quả cho vay khách hàng cá nhân

Ngân hàng thương mại (NHTM) là doanh nghiệp hoạt động độc lập với mục tiêu lợi nhuận, do đó, hiệu quả cho vay ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh Để đánh giá hoạt động cho vay hiệu quả, cần tìm cách tối ưu hóa thời gian, công sức và nguồn lực Một khoản vốn cho vay được coi là hiệu quả khi phù hợp với khả năng tài chính của ngân hàng, tuân thủ nguyên tắc cho vay theo quy định pháp luật và hạn chế rủi ro trong quá trình kinh doanh Mặc dù thu nhập từ hoạt động cho vay chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu nhập của ngân hàng, nhưng nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

[11] Do vậy, việc đảm bảo an toàn vốn vay là mục tiêu quan trọng bên cạnh mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng [11]

1.2.2 Tiêu chí đánh giá hiệu quả cho vay khách hàng cá nhân của NHTM

Quy mô cho vay của ngân hàng không chỉ phản ánh khả năng tăng giảm dư nợ mà còn cho thấy khả năng duy trì và mở rộng thị phần cho vay Các chỉ số liên quan đến quy mô cho vay là yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng.

Tỷ lệ tăng trưởng dư nợ (%) là một tiêu chí quan trọng để so sánh tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng của ngân hàng qua các năm, giúp đánh giá hiệu quả thực hiện kế hoạch Chỉ số này càng cao cho thấy hoạt động cho vay của ngân hàng đang diễn ra thuận lợi, trong khi chỉ số thấp có thể chỉ ra rằng ngân hàng đang gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng và mở rộng quy mô Công thức tính toán chỉ tiêu này được áp dụng để theo dõi sự phát triển của ngân hàng.

Tỷ lệ tăng trưởng dư nợ (%) (Dư nợ năm T – Dư nợ năm T-1)

Cơ cấu cho vay theo sản phẩm đánh giá quy mô tín dụng theo từng nhóm sản phẩm, phản ánh sự tập trung nguồn vốn vay vào các nhóm sản phẩm tại từng thời điểm Điều này giúp ngân hàng thương mại (NHTM) nhận diện mức độ đa dạng hóa khách hàng cho vay, từ đó xác định sản phẩm cho vay cá nhân nào đang được chú trọng Việc này không chỉ phù hợp với xu hướng phát triển mà còn giúp tăng trưởng và giảm thiểu rủi ro Chỉ tiêu này được tính theo công thức cụ thể.

Tỷ lệ dư nợ cho vay (%) Dư nợ cho vay sản phẩm

X 100 Tổng dư nợ cho vay

An toàn cho vay được xác định thông quan các tiêu chí sau:

− Tỉ lệ nợ quá hạn Nợ quá hạn là khoản nợ mà một phần hoặc toàn bộ nợ gốc và/hoặc lãi đã quá hạn [7]

Tỷ lệ nợ quá hạn (%) Nợ quá hạn

Tỷ lệ nợ quá hạn là chỉ số quan trọng trong việc đánh giá độ an toàn tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) Chỉ tiêu này không chỉ phản ánh tình hình nợ quá hạn tại ngân hàng mà còn cho thấy khả năng quản lý tín dụng trong quá trình cho vay và thu hồi nợ Do đó, tỷ lệ nợ quá hạn được sử dụng để đánh giá chất lượng tín dụng và rủi ro tín dụng tại ngân hàng.

Tỷ lệ nợ xấu là chỉ số quan trọng để đánh giá chất lượng tín dụng của tổ chức tín dụng, được xác định dựa trên hai yếu tố chính: (i) nợ quá hạn trên 90 ngày với khả năng trả nợ thấp, hoặc (ii) nợ đã được cơ cấu lại nhưng không đảm bảo khả năng đáp ứng các điều kiện cơ cấu lại trong tổng dư nợ.

Tỷ lệ nợ xấu (%) Nợ xấu

Tỷ lệ dư nợ tín dụng có tài sản đảm bảo là chỉ tiêu quan trọng phản ánh mức độ đảm bảo của khoản vay bằng tài sản của khách hàng Chỉ tiêu này càng cao (>=1) cho thấy hiệu quả cho vay càng lớn, trong khi tỷ lệ thấp (