GIỚI THIỆU
Đặt vấn đề
Nhằm thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Nhà nước ta đã xác định xuất nhập khẩu là chiến lược trọng tâm trong phát triển kinh tế xã hội Tất cả nguồn lực của nền kinh tế đều được tập trung vào phát triển bền vững hoạt động xuất nhập khẩu Đặc biệt, hệ thống Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng dịch vụ thanh toán quốc tế và tài trợ xuất nhập khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, các ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) tại Việt Nam đang nỗ lực nâng cao khả năng cạnh tranh trước sự gia tăng của ngân hàng nước ngoài Để thích ứng với xu hướng ngân hàng hiện đại và giảm thiểu rủi ro tín dụng, nhiều ngân hàng đã chuyển dịch cơ cấu thu nhập từ hoạt động tín dụng sang hoạt động dịch vụ Một trong những lĩnh vực dịch vụ được chú trọng phát triển là cung ứng dịch vụ thanh toán quốc tế, nhằm đáp ứng nhu cầu gia tăng trong kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Tính cấp thiết của đề tài
Khu vực miền Trung – Tây Nguyên, mặc dù không phải là trọng điểm trong kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước, nhưng với quyết định số 2471/QĐ-TTg của chính phủ, UBND tỉnh Gia Lai đã ban hành kế hoạch đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa giai đoạn 2017 – 2020 Sự hỗ trợ từ cơ quan nhà nước về cơ chế chính sách và tài lực tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong tỉnh mở rộng hoạt động ngoại thương, tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận Đồng thời, đây cũng là cơ hội cho các ngân hàng thương mại cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế, một yếu tố quan trọng trong các hợp đồng ngoại thương.
Theo khảo sát năm 2017, tỉnh Gia Lai có 72 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, trong đó 29 doanh nghiệp đã sử dụng dịch vụ thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Gia Lai.
Trong ba năm qua, doanh thu xuất nhập khẩu qua BIDV Gia Lai chiếm từ 20% đến 30% tổng kim ngạch của tỉnh, nhưng đang có dấu hiệu suy giảm Mức độ đóng góp từ phí dịch vụ thanh toán quốc tế vào tổng thu dịch vụ ròng của chi nhánh vẫn thấp và chưa có sự tăng trưởng ổn định, không tương xứng với tiềm năng nguồn lực của ngân hàng.
Bài viết này xuất phát từ nhu cầu thực tế của chi nhánh ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Gia Lai, nhằm nghiên cứu chuyên sâu về chính sách, điều kiện môi trường kinh doanh và tiềm lực của chi nhánh Đề tài "Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Gia Lai" được chọn với hy vọng đề xuất các giải pháp cải thiện và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế, từ đó tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực, chuyển dịch cơ cấu thu nhập theo định hướng ngân hàng hiện đại và nâng cao hình ảnh, vị thế của BIDV trong khu vực.
MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Nghiên cứu này nhằm đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi để khắc phục những tồn tại và phát huy điểm mạnh trong hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai, dựa trên nền tảng lý luận và phân tích thực tiễn.
2.2 Mục tiêu cụ thể: Một số mục tiêu cụ thể đặt ra như sau:
Trong giai đoạn 2014 - 2017, hoạt động thanh toán quốc tế của BIDV Gia Lai đã có những bước phát triển đáng kể, thể hiện qua việc gia tăng số lượng giao dịch và giá trị thanh toán Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn tồn tại một số hạn chế như quy trình thanh toán chưa hoàn thiện và thiếu sự cạnh tranh trong dịch vụ Nguyên nhân của những tồn tại này có thể đến từ việc chưa áp dụng công nghệ hiện đại và thiếu nguồn nhân lực có chuyên môn cao.
Để thúc đẩy hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai, cần đề xuất các giải pháp khắc phục những hạn chế hiện có và phát huy những điểm mạnh của ngân hàng Việc tối ưu hóa nguồn lực sẽ là yếu tố then chốt giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, từ đó gia tăng khả năng cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng trong lĩnh vực thanh toán quốc tế.
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
- Thực trạng tình hình hoạt động TTQT tại BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 –
- Cần có những giải pháp nào để khắc phục những hạn chế, phát huy điểm mạnh nhằm phát triển hoạt động TTQT tại BIDV Gia Lai?
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để hoàn thành luận văn, tác giả áp dụng phương pháp luận định tính, bao gồm các phương pháp thống kê, khảo sát, mô tả, phân tích, so sánh và tổng hợp.
+ Phương pháp thống kê: Thu thập số liệu từ các nguồn báo cáo nội bộ của BIDV Gia Lai, Sở Công Thương Gia Lai
Phương pháp phân tích giúp chuyển đổi dữ liệu thô thành dữ liệu thứ cấp có thể đánh giá, từ đó phân tích sự biến động của các chỉ tiêu và xác định nguyên nhân gây ra những biến động này.
Người viết đã thực hiện khảo sát để đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng thông qua việc sử dụng phiếu điều tra khảo sát.
+ Kết hợp các phương pháp so sánh, phân tích, suy diễn để đưa ra kết luận phản ánh tình hình thực tiễn
+ Phương pháp tổng hợp: Từ lý luận và thực tiễn, tổng hợp các giải pháp thực hiện mục tiêu nghiên cứu.
TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU
Trong lĩnh vực giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế, có nhiều luận văn Thạc sĩ đã được thực hiện, tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học của giới chuyên môn vẫn còn hạn chế Mặc dù tổng quan học thuật cần được cập nhật thường xuyên, trong 10 năm qua, chỉ có bài viết của tác giả Trần Nguyễn Hợp Châu được ghi nhận trong chuyên đề này.
Bài viết “Nâng cao năng lực thanh toán quốc tế của các NHTM Việt Nam” trên tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân hàng số 122, phát hành tháng 7/2012 cho thấy rằng chưa có nghiên cứu mới nào được thực hiện trong nước về vấn đề này Để đảm bảo tính kế thừa và khắc phục những khoảng trống trong nghiên cứu, tác giả đã tham khảo và trình bày các đề tài đã được thực hiện hơn 10 năm trước, từ nhiều góc độ và phạm vi khác nhau, nhằm làm rõ tính thời đại và thực tiễn của công trình nghiên cứu.
[1] Trần Nguyễn Hợp Châu (2012), Nâng cao năng lực thanh toán quốc tế của các NHTM Việt Nam, Tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân Hàng, số 122
Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích định lượng, thống kê và so sánh dữ liệu qua các năm để làm rõ thực trạng năng lực thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2007 - 2011, thông qua các chỉ tiêu như doanh số.
Thị trường thanh toán quốc tế (TTQT) đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự đa dạng trong các nghiệp vụ TTQT, chất lượng dịch vụ và mạng lưới ngân hàng đại lý Để nâng cao năng lực TTQT cho các ngân hàng thương mại (NHTM) trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh gia tăng, tác giả đã nghiên cứu thực trạng và đề xuất 7 giải pháp hiệu quả Những giải pháp này tập trung vào việc cải thiện công nghệ thanh toán quốc tế và nâng cao trình độ cán bộ phòng TTQT.
Khoảng trống trong nghiên cứu:
Trong một bài báo nghiên cứu khoa học giới hạn 15 trang, các chỉ tiêu đánh giá thực trạng hiện tại vẫn còn thiếu sót, chưa đầy đủ và chưa phản ánh sâu sắc các khía cạnh khác nhau của đối tượng nghiên cứu.
Trong bài viết này, tác giả tham khảo và phân tích các chỉ tiêu trong nghiên cứu tiên phong về thương mại quốc tế (TTQT), nhằm làm nổi bật thực trạng hoạt động TTQT của chi nhánh Đồng thời, người viết nỗ lực nghiên cứu và bổ sung các chỉ tiêu đánh giá thực trạng một cách đầy đủ và sâu sắc hơn.
[2] Nguyễn Văn Tiến (2004), Hệ thống chỉ tiêu phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động TTQT của NHTM, Tạp chí Kinh tế đối ngoại, số 7
Trong nghiên cứu này, tác giả phân loại các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động thương mại quốc tế thành hai nhóm chính: nhóm vĩ mô liên quan đến nền kinh tế và nhóm vi mô liên quan đến ngân hàng thương mại Đồng thời, tác giả cũng chỉ ra một số yếu tố khách quan và chủ quan có ảnh hưởng đến hoạt động thương mại quốc tế, cung cấp cơ sở cho người viết trong việc lựa chọn các chỉ tiêu đánh giá phù hợp cho đề tài nghiên cứu của mình.
Khoảng trống trong nghiên cứu:
Các chỉ tiêu được nêu ra trong bài viết mang tính liệt kê và chưa làm rõ khái niệm cũng như ý nghĩa cụ thể của từng chỉ tiêu Bên cạnh đó, các chỉ tiêu đánh giá hiện tại vẫn mang tính lý thuyết, thiếu giá trị thực tiễn, chẳng hạn như doanh thu từ hoạt động thương mại quốc tế so với tổng tài sản hoặc vốn tự có, cũng như lợi nhuận từ hoạt động thương mại quốc tế so với tổng số cán bộ trong lĩnh vực này.
Trong luận văn này, tác giả kế thừa các chỉ tiêu đánh giá thực tiễn có giá trị, phù hợp với tình hình hiện tại, đồng thời nghiên cứu và lựa chọn thêm một số chỉ tiêu mới Qua đó, tác giả làm rõ khái niệm và ý nghĩa của từng chỉ tiêu cụ thể, áp dụng vào việc đánh giá tình hình thực tế tại chi nhánh.
Nguyễn Thị Hồng Hải (2006) trong bài viết của mình đã phân tích xu hướng lựa chọn các phương thức thanh toán quốc tế (TTQT) và những thách thức mà các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam phải đối mặt Bài viết đăng trên Tạp chí Khoa học và Đào tạo Ngân hàng, số 53, cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển của TTQT và yêu cầu cải tiến từ các NHTM nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
Nghiên cứu đã xác nhận rằng sự thay đổi trong xu hướng sử dụng sản phẩm thanh toán quốc tế ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu phí hoạt động thanh toán quốc tế Dựa trên kết quả này, tác giả đã mở rộng luận điểm và tìm kiếm các giải pháp cho đề tài nghiên cứu Đồng thời, nghiên cứu cũng phân tích một số rủi ro cơ bản trong hoạt động thanh toán quốc tế, bao gồm rủi ro đạo đức và rủi ro tác nghiệp, từ đó tạo cơ sở cho việc đề xuất giải pháp quản trị chất lượng hoạt động thanh toán quốc tế tại chi nhánh.
Khoảng trống trong nghiên cứu:
Các giải pháp mà tác giả đưa ra mang tính chất vĩ mô và chưa có ứng dụng cụ thể cho từng chi nhánh Tuy nhiên, người viết có thể tham khảo và kế thừa một số ý tưởng từ nghiên cứu này để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
[4] Lê Thị Phương Liên (2006), Rủi ro trong hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM, Tạp chí Hoạt động Khoa học, số tháng 11.2006
Nghiên cứu của tác giả Phương Liên đã xác định rõ ràng các rủi ro liên quan đến ba phương thức thanh toán quốc tế chủ yếu: chuyển tiền, nhờ thu và thư tín dụng, tùy thuộc vào từng đối tượng như người mua, người bán, ngân hàng xuất khẩu, ngân hàng nhập khẩu, ngân hàng phát hành và ngân hàng thanh toán Những kết quả này sẽ được sử dụng để tóm tắt các nội dung chính, góp phần vào cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu của tác giả.
Khoảng trống trong nghiên cứu:
Trong bài viết này, tác giả sẽ nghiên cứu và đề xuất các giải pháp cụ thể và thiết thực nhằm phòng ngừa rủi ro, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ thương mại quốc tế (TTQT) tại chi nhánh Các giải pháp hiện tại còn mang tính lý thuyết và hạn chế trong việc áp dụng thực tiễn, do đó cần có những cải tiến hiệu quả hơn.
Phạm Thị Thu Hương (2009) đã nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm phát triển hoạt động thương mại quốc tế tại hệ thống Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong luận văn thạc sĩ của mình tại Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh.
ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài nghiên cứu này nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại, đặc biệt là tại BIDV chi nhánh Gia Lai, nơi còn hạn chế trong dịch vụ ngân hàng hiện đại Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về môi trường kinh doanh, nền khách hàng trong ngành xuất nhập khẩu và chính sách ngân hàng, từ đó phát triển hoạt động thanh toán quốc tế phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Tính thực tiễn và cấp thiết của đề tài là điểm mới, với mong muốn không chỉ phân tích tình hình hoạt động thanh toán quốc tế của BIDV Gia Lai mà còn đề xuất những giải pháp khả thi, giúp nâng cao vị thế và hình ảnh của ngân hàng Nghiên cứu góp phần duy trì danh hiệu “Ngân hàng có chất lượng thanh toán quốc tế xuất sắc” do HSBC và Ngân hàng Standard Chartered trao tặng, cũng như giải thưởng “Ngân hàng nội địa cung cấp sản phẩm tài trợ xuất nhập khẩu tốt nhất Việt Nam năm 2017” từ tạp chí Euromoney.
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1 tập trung vào việc nghiên cứu và làm rõ cơ sở lý luận của hoạt động thanh toán quốc tế Nội dung bao gồm tổng quan về khái niệm, đặc điểm và vai trò của thanh toán quốc tế, cùng với các phương thức thanh toán cơ bản Bên cạnh đó, chương cũng đề cập đến các văn bản pháp lý điều chỉnh và những yếu tố tác động đến hoạt động này.
Chương 2 tập trung vào việc phân tích hoạt động thương mại quốc tế tại BIDV Gia Lai, bao gồm lịch sử hình thành, phát triển và kết quả kinh doanh của ngân hàng Bài viết sẽ đi sâu vào thực trạng hoạt động thương mại quốc tế, sử dụng số liệu và dữ kiện thực tế, kèm theo bảng biểu và đồ thị minh họa Cuối cùng, chương sẽ đánh giá những thành tựu đạt được cũng như những hạn chế còn tồn tại, đồng thời phân tích nguyên nhân của những vấn đề này.
Chương 3 tập trung vào việc nghiên cứu lý luận và phân tích thực tiễn để đề ra định hướng và giải pháp cụ thể cho các lĩnh vực chiến lược, sản phẩm, nhân sự, truyền thông và chăm sóc khách hàng Mục tiêu là khắc phục những hạn chế hiện tại và thúc đẩy phát triển hoạt động thương mại quốc tế tại BIDV Gia Lai, nâng cao cả về chất lượng lẫn số lượng.
BỐ CỤC LUẬN VĂN
Bố cục luận văn bao gồm Mở đầu, Kết luận, Mục lục, Danh mục các từ viết tắt, Danh mục các bảng, Danh mục các hình, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, với nội dung chính được chia thành 3 chương.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC
TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tổng quan hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM
1.2 Nội dung phát triển hoạt động TTQT tại NHTM
1.2.1 Nội dung chính trong phát triển hoạt động TTQT tại NHTM
1.2.2 Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động TTQT
1.2.2.1 Các chỉ tiêu định lượng
1.2.2.2 Các chỉ tiêu định tính
1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI
2.1 Khái quát về BIDV Gia Lai
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
2.1.2 Mô hình tổ chức của BIDV Gia Lai
2.1.3 Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Gia Lai
2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017
2.2.1 Sơ lược sự phát triển hoạt động TTQT giai đoạn 2014 – 2017
2.2.2 Đánh giá qua các chỉ tiêu định tính
2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT tại BIDV Gia Lai
2.4 Đánh giá kết quả hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai đoạn
2.4.1 Những kết quả đạt được
2.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế
Chương 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI
BIDV Gia Lai đang định hướng phát triển mạnh mẽ hoạt động thanh toán quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng Tuy nhiên, ngân hàng cũng phải đối mặt với nhiều cơ hội và thách thức trong quá trình này, bao gồm sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác và sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ thanh toán Để thành công, BIDV Gia Lai cần tập trung vào việc cải thiện dịch vụ, đào tạo nhân viên và áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến.
3.3 Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai
3.3.1 Nhóm giải pháp trọng tâm, cấp thiết
3.3.2 Nhóm giải pháp kiện toàn nguồn lực bên trong
3.3.3 Nhóm giải pháp ứng xử bên ngoài
3.4 Kiến nghị đối với hội sở chính BIDV
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Nội dung phát triển hoạt động TTQT tại NHTM
1.2.1 Nội dung chính trong phát triển hoạt động TTQT tại NHTM
1.2.2 Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động TTQT
1.2.2.1 Các chỉ tiêu định lượng
1.2.2.2 Các chỉ tiêu định tính
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI
2.1 Khái quát về BIDV Gia Lai
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
2.1.2 Mô hình tổ chức của BIDV Gia Lai
2.1.3 Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Gia Lai
2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai đoạn 2014 – 2017
2.2.1 Sơ lược sự phát triển hoạt động TTQT giai đoạn 2014 – 2017
2.2.2 Đánh giá qua các chỉ tiêu định tính
2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT tại BIDV Gia Lai
2.4 Đánh giá kết quả hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai giai đoạn
2.4.1 Những kết quả đạt được
2.4.3 Nguyên nhân của những hạn chế
Chương 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI
3.1 Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai 3.2 Cơ hội và thách thức đối với BIDV Gia Lai trong công tác phát triển hoạt động thanh toán quốc tế
3.3 Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai
3.3.1 Nhóm giải pháp trọng tâm, cấp thiết
3.3.2 Nhóm giải pháp kiện toàn nguồn lực bên trong
3.3.3 Nhóm giải pháp ứng xử bên ngoài
3.4 Kiến nghị đối với hội sở chính BIDV
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tổng quan hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các quốc gia đang thực hiện chiến lược mở cửa để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thúc đẩy công nghiệp hóa và hiện đại hóa Sự phân công lao động quốc tế dựa trên lợi thế so sánh đã tạo ra hoạt động ngoại thương sôi động, góp phần phát triển mối quan hệ hợp tác kinh tế giữa các nước Hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ xuyên quốc gia cần một cơ chế giải quyết nghĩa vụ tiền tệ, và ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng như một định chế tài chính trung gian, đảm bảo thanh toán quốc tế diễn ra thuận lợi và hiệu quả.
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) được định nghĩa là quá trình thanh toán các nghĩa vụ tiền tệ liên quan đến các quan hệ kinh tế, thương mại và các mối quan hệ khác giữa các tổ chức, công ty và các chủ thể khác nhau của các quốc gia Theo Đinh Xuân Trình (2006), TTQT đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao thương và hợp tác quốc tế, trong khi Trầm Thị Xuân Hương (2006) cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển kinh tế toàn cầu.
Thanh toán quốc tế (TTQT) là quá trình thực hiện các giao dịch tài chính giữa các quốc gia thông qua hệ thống ngân hàng toàn cầu, phục vụ cho các mối quan hệ trao đổi quốc tế Theo quan điểm của Nguyễn Văn Tiến (2009), TTQT bao gồm việc thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi tài chính giữa các tổ chức, cá nhân của các quốc gia khác nhau, cũng như giữa các quốc gia và tổ chức quốc tế, thông qua sự kết nối giữa các ngân hàng liên quan.
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) được chia thành hai lĩnh vực chính: kinh tế và phi kinh tế Trong quy chế hoạt động của các ngân hàng thương mại (NHTM), TTQT được phân loại thành thanh toán mậu dịch và thanh toán phi mậu dịch Thanh toán mậu dịch liên quan đến việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ thương mại giữa các quốc gia, dựa trên hợp đồng ngoại thương Ngược lại, thanh toán phi mậu dịch thực hiện các giao dịch tiền tệ không liên quan đến chuỗi cung ứng hàng hóa hay dịch vụ, phục vụ cho các mục đích phi thương mại như chuyển tiền kiều hối, khám chữa bệnh, du học, từ thiện và trợ cấp.
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) không chỉ bao gồm những đặc điểm của thanh toán thông thường qua ngân hàng thương mại (NHTM), mà còn có những đặc trưng cơ bản phản ánh bản chất "quốc tế".
Thứ nhất, chủ thể tham gia hoạt động TTQT thuộc các quốc gia khác nhau
Khác với thanh toán nội địa, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) liên quan đến các chủ thể có trụ sở tại những quốc gia khác nhau, dẫn đến việc các chủ thể này phải tuân thủ các khung pháp lý và luật pháp quốc gia khác nhau.
Thứ hai, hoạt động TTQT chịu sự chi phối của luật pháp quốc tế
Ngoài việc tuân thủ luật pháp quốc gia, các bên tham gia hoạt động ngoại thương còn phải tuân theo luật pháp quốc tế Hợp đồng ngoại thương thường bao gồm điều khoản quy định tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp Tùy thuộc vào phương thức thanh toán quốc tế được lựa chọn, các bên cần tuân thủ các chuẩn mực và thông lệ quốc tế như Incoterms, UCP 600 và URC 522.
Thứ ba, đồng tiền thanh toán là ngoại tệ với ít nhất một bên chủ thể
Mỗi quốc gia đều có đồng tiền riêng, vì vậy trong hoạt động ngoại thương, các bên cần thống nhất một loại tiền tệ để thanh toán và quy định rõ trong hợp đồng Đồng tiền thanh toán có thể là đồng tiền của một trong hai nước hoặc của bên thứ ba, nhưng phải là ngoại tệ mạnh và có khả năng chuyển đổi tự do như USD, EUR, GBP, JPY, HKD, AUD.
Thứ 4, hoạt động TTQT bao hàm nhiều rủi ro
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) thường gặp nhiều rủi ro do tính chất giao dịch vượt biên giới Mỗi phương thức thanh toán đều tiềm ẩn những rủi ro riêng, ảnh hưởng từ cả nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu Các rủi ro khác như thay đổi chính sách (rủi ro chính trị), khả năng phá sản hoặc mất khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu, rủi ro đạo đức (lừa đảo trong kinh doanh), biến động tỷ giá và biến động thị trường cũng có thể tác động tiêu cực đến hoạt động TTQT.
1.1.3 Vai trò hoạt động thanh toán quốc tế
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) trở thành yếu tố then chốt, đảm bảo giao lưu quốc tế diễn ra suôn sẻ Bên cạnh vai trò cầu nối trong lưu thông tiền tệ giữa các quốc gia, TTQT còn đóng góp quan trọng cho nền kinh tế và hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM).
1.1.3.1 Vai trò hoạt động TTQT đối với nền kinh tế
Thúc đẩy phát triển kinh tế đối ngoại thông qua hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) sẽ tăng tốc lưu thông hàng hóa và dịch vụ, từ đó giúp doanh nghiệp mở rộng giao lưu kinh tế với nước ngoài Hoạt động này không chỉ tạo điều kiện cho ngoại thương phát triển mà còn mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn, bổ sung vào dự trữ ngoại hối quốc gia Nếu không có vai trò cầu nối của TTQT, Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc tham gia vào hoạt động ngoại thương và thúc đẩy xuất khẩu, ảnh hưởng đến nguồn thu ngoại tệ của đất nước.
Để thúc đẩy tiến trình hội nhập quốc tế, Việt Nam cùng với nhiều nước khác đang mở cửa nền kinh tế và tham gia vào quá trình hội nhập toàn cầu Việc phân công lao động quốc tế không chỉ là nền tảng cho hoạt động ngoại thương mà còn giúp các quốc gia đang phát triển nhận chuyển giao công nghệ và thu hút đầu tư từ các nước phát triển Điều này gia tăng năng suất và hiệu quả kinh tế, đồng thời rút ngắn khoảng cách trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa Hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) đóng vai trò cầu nối quan trọng, giúp thực thi các chiến lược phát triển một cách hiệu quả và nhanh chóng, từ đó góp phần đẩy nhanh tiến trình hội nhập và hoàn thành các mục tiêu vĩ mô của quốc gia.
1.1.3.2 Vai trò hoạt động TTQT đối với các NHTM
Sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) giúp ngân hàng gia tăng doanh thu và lợi nhuận thông qua nguồn phí đáng kể Khác với hoạt động tín dụng, TTQT có ít rủi ro hơn, vì vậy các khoản phí này được coi là "thu ròng" và không cần trích lập dự phòng theo quy định, từ đó bảo toàn lợi nhuận cho ngân hàng.
Chuyển dịch cơ cấu thu nhập tại các ngân hàng hiện nay đang diễn ra mạnh mẽ, với mục tiêu giảm thiểu thu nhập từ hoạt động tín dụng và tăng cường thu nhập từ các dịch vụ khác Sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) sẽ hỗ trợ các ngân hàng đạt được mục tiêu này thông qua việc gia tăng các khoản phí dịch vụ.
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT
3.1 Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai 3.2 Cơ hội và thách thức đối với BIDV Gia Lai trong công tác phát triển hoạt động thanh toán quốc tế
3.3 Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại BIDV Gia Lai
3.3.1 Nhóm giải pháp trọng tâm, cấp thiết
3.3.2 Nhóm giải pháp kiện toàn nguồn lực bên trong
3.3.3 Nhóm giải pháp ứng xử bên ngoài
3.4 Kiến nghị đối với hội sở chính BIDV
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Tổng quan hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các quốc gia đang thực hiện chiến lược mở cửa hội nhập để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thúc đẩy công nghiệp hóa và hiện đại hóa Sự phân công lao động quốc tế dựa trên lợi thế so sánh giữa các quốc gia đã tạo ra hoạt động ngoại thương sôi động, tăng cường giao lưu và hợp tác kinh tế Các giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ xuyên biên giới yêu cầu cơ chế giải quyết nghĩa vụ tiền tệ giữa các bên, trong đó ngân hàng thương mại đóng vai trò là trung gian tài chính, đảm bảo thanh toán quốc tế diễn ra thuận lợi và hiệu quả.
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) là quá trình thực hiện các nghĩa vụ tài chính liên quan đến các mối quan hệ kinh tế, thương mại và các quan hệ khác giữa các tổ chức, công ty và các chủ thể khác nhau từ các quốc gia khác nhau Theo Đinh Xuân Trình (2006), TTQT đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các nền kinh tế toàn cầu, trong khi Trầm Thị Xuân Hương (2006) cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong việc thúc đẩy giao thương quốc tế.
Thanh toán quốc tế (TTQT) là quá trình thực hiện các giao dịch tài chính giữa các quốc gia thông qua hệ thống ngân hàng toàn cầu, phục vụ cho các mối quan hệ trao đổi quốc tế Theo Nguyễn Văn Tiến (2009), TTQT bao gồm việc thực hiện nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ giữa các tổ chức, cá nhân của các quốc gia khác nhau, hoặc giữa một quốc gia và tổ chức quốc tế, thông qua sự kết nối giữa các ngân hàng liên quan.
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) được chia thành hai lĩnh vực chính: kinh tế và phi kinh tế Trong quy chế hoạt động của các ngân hàng thương mại (NHTM), TTQT được phân loại thành thanh toán mậu dịch và thanh toán phi mậu dịch Thanh toán mậu dịch liên quan đến việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ thương mại giữa các quốc gia, dựa trên hợp đồng ngoại thương Ngược lại, thanh toán phi mậu dịch bao gồm các giao dịch tiền tệ không liên quan đến cung ứng hàng hóa hay dịch vụ, phục vụ cho các mục đích phi thương mại như chuyển tiền kiều hối, khám chữa bệnh, du học, từ thiện và trợ cấp.
Ngoài những đặc điểm của thanh toán thông thường qua ngân hàng thương mại, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) còn có những đặc trưng cơ bản thể hiện tính chất "quốc tế" của nó.
Thứ nhất, chủ thể tham gia hoạt động TTQT thuộc các quốc gia khác nhau
Khác với thanh toán nội địa, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) liên quan đến các chủ thể từ các quốc gia khác nhau, dẫn đến việc họ phải tuân thủ các quy định pháp lý khác nhau theo luật pháp của từng quốc gia.
Thứ hai, hoạt động TTQT chịu sự chi phối của luật pháp quốc tế
Ngoài việc tuân thủ luật pháp quốc gia, các bên tham gia hoạt động ngoại thương còn phải tuân theo luật pháp quốc tế Hợp đồng ngoại thương thường có điều khoản quy định tòa án giải quyết tranh chấp giữa các bên Tùy theo phương thức thanh toán quốc tế được lựa chọn, các bên cần tuân thủ các chuẩn mực và thông lệ quốc tế như Incoterms, UCP 600 và URC 522.
Thứ ba, đồng tiền thanh toán là ngoại tệ với ít nhất một bên chủ thể
Mỗi quốc gia đều có đồng tiền riêng, vì vậy trong hoạt động ngoại thương, các bên cần thống nhất một loại tiền tệ để thực hiện thanh toán và quy định cụ thể trong hợp đồng Đồng tiền thanh toán có thể là đồng tiền của một trong hai nước hoặc một đồng tiền của bên thứ ba, nhưng phải đảm bảo là loại ngoại tệ mạnh, có khả năng chuyển đổi tự do như USD, EUR, GBP, JPY, HKD, AUD.
Thứ 4, hoạt động TTQT bao hàm nhiều rủi ro
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) thường gặp nhiều rủi ro do tính chất giao dịch xuyên biên giới Mỗi phương thức thanh toán đều mang theo những rủi ro riêng, liên quan đến cả nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu Ngoài ra, các rủi ro khác như thay đổi chính sách (rủi ro chính trị), khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu, rủi ro đạo đức (lừa đảo), biến động tỷ giá và biến động thị trường cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động TTQT.
1.1.3 Vai trò hoạt động thanh toán quốc tế
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) trở thành yếu tố then chốt, đảm bảo giao lưu quốc tế diễn ra suôn sẻ Ngoài việc là cầu nối trong lưu thông tiền tệ giữa các quốc gia, TTQT còn đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế và hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM).
1.1.3.1 Vai trò hoạt động TTQT đối với nền kinh tế
Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) diễn ra thông suốt không chỉ thúc đẩy tốc độ lưu thông hàng hóa và dịch vụ mà còn khuyến khích các doanh nghiệp trong nước mở rộng giao lưu kinh tế với nước ngoài, từ đó tạo điều kiện cho hoạt động ngoại thương phát triển Xuất khẩu hiện nay đóng góp quan trọng vào việc tạo ra nguồn thu ngoại tệ lớn cho đất nước, bổ sung vào dự trữ ngoại hối quốc gia Nếu không có vai trò cầu nối của TTQT, Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc tham gia vào hoạt động ngoại thương và đẩy mạnh xuất khẩu để gia tăng nguồn thu ngoại tệ.
Thúc đẩy hội nhập quốc tế là một xu thế quan trọng trong thời đại hiện nay, đặc biệt đối với Việt Nam Để gia tăng năng suất và hiệu quả kinh tế, các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam, cần mở cửa và nhận chuyển giao công nghệ cùng dòng vốn đầu tư từ các nước phát triển Hoạt động thương mại quốc tế (TTQT) đóng vai trò cầu nối quan trọng, giúp thực hiện các chiến lược phát triển nhanh chóng và hiệu quả, từ đó rút ngắn khoảng cách trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hoàn thành các mục tiêu vĩ mô của quốc gia.
1.1.3.2 Vai trò hoạt động TTQT đối với các NHTM
Sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) giúp ngân hàng gia tăng doanh thu và lợi nhuận thông qua nguồn phí đáng kể Với tính chất ít rủi ro hơn so với hoạt động tín dụng, các khoản phí này được coi là "thu ròng" và không cần trích lập dự phòng theo quy định, từ đó bảo toàn lợi nhuận cho ngân hàng.
Chuyển dịch cơ cấu thu nhập đang trở thành xu hướng chính của các ngân hàng hiện nay, khi họ tìm cách giảm thu nhập từ hoạt động tín dụng và tăng cường thu nhập từ các dịch vụ khác Sự phát triển của hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) sẽ hỗ trợ các ngân hàng đạt được mục tiêu này bằng cách gia tăng các khoản phí dịch vụ, từ đó nâng cao nguồn thu nhập bền vững.