BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KHU CÔNG NGHIỆP VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG Chuyên ngành Quy hoạch vùng đô thị Mã số 9580105 LUẬN ÁN TIẾN SỸ HÀ NỘI - 2022 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG HÀ NỘI QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KHU CÔNG NGHIỆP VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG Chuyên ngành Quy hoạch vùng đô thị Mã số 9580105 LUẬN ÁN TIẾN SỸ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC HÀ NỘI - 2022 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các số liệu, kết nêu luận án trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, trích dẫn đầy đủ theo quy định chưa công bố cơng trình khác Nghiên cứu sinh ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin trân trọng cảm ơn quan tâm giúp đỡ Ban Giám hiệu, khoa Đào tạo Sau đại học, khoa Kiến trúc Quy hoạch, môn Kiến trúc Công nghệ Trường Đại học Xây dựng Hà Nội quan tâm tạo điều kiện cho tơi hồn thành luận án Tơi xin trân trọng cảm ơn ghi nhận sâu sắc động viên, giúp đỡ, hướng dẫn tận tình, chu đáo TS Phạm Đình Tuyển TS Phạm Quỳnh Hương suốt q trình nghiên cứu luận án Tơi xin trân trọng cảm ơn chuyên gia đóng góp ý kiến cho luận án; quan, tổ chức, cá nhân giúp đỡ, tạo điều kiện để khảo sát, lấy số liệu phục vụ luận án Tôi xin trân trọng cảm ơn Tổ chức Social Sciences and Humanities Research Council (SSHRC) Canada cấp học bổng cho nghiên cứu tiến sỹ (Grant No 895-2017-1019) Chân thành cảm ơn gia đình bạn bè động viên, chia sẻ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN…………………………………….……………………….….…… i LỜI CÁM ƠN…………………………………….……………………… …….…… ii MỤC LỤC ……….…………………………………….………………… …….… iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ………………………….………… ….… viii DANH MỤC BẢNG BIỂU……………………………… ……………………… ix DANH MỤC HÌNH VẼ.…………………………………….…………….………… x MỞ ĐẦU 1 Lý lựa chọn đề tài - Tính cấp thiết đề tài…………………………………… Mục đích nghiên cứu………………………………………………………………… 3 Mục tiêu nghiên cứu………………………………………………………………… 3 Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………3 Phạm vi nghiên cứu………………………………………………………………… Nội dung nghiên cứu………………………………………………………………… Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………….4 Đóng góp luận án………………………………………………………… Các khái niệm liên quan…………………………………………………………… Cấu trúc luận án……………………………………………………………………… PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG TỔNG QUAN VỀ QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHAT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 1.1 TỔNG QUAN LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN NHÀ Ở CÔNG NHÂN THẾ GIỚI 1.1.1 Giai đoạn đầu kỷ 20 trở trước 1.1.2 Giai đoạn từ đến gần cuối kỷ 20 11 1.1.3 Giai đoạn từ cuối kỷ 20 đến 13 1.2 TỔNG QUAN VỀ QUY HOẠCH KNOCN VIỆT NAM 17 1.2.1 Các khu tập thể xây dựng giai đoạn trước 1986 17 1.2.2 Khu nhà công nhân KCN Việt Nam 20 1.3 THỰC TRẠNG QUY HOẠCH KNOCN VÙNG ĐBSH GẮN VỚI SINH KẾ BỀN iv VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 17 1.3.1 Khu nhà công nhân KCN vùng ĐBSH 22 1.3.2 Thực trạng sinh kế bền vững phát triển cộng đồng công nhân KCN 30 1.4 CÁC QUAN ĐIỂM CHUYÊN GIA VÀ CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 34 1.4.1 Tổng hợp quan điểm chuyên gia 34 1.4.2 Các nghiên cứu có liên quan đến đề tài 35 1.5 NHỮNG VẤN ĐỀ RÚT RA SAU TỔNG QUAN VÀ VẤN ĐỀ CẦN NGHIÊN CỨU 37 1.5.1 Những vấn đề rút từ kinh nghiệm giới 37 1.5.2 Vấn đề tồn việc phát triển khu NOCN KCN Việt Nam nói chung vùng ĐBSH nói riêng 38 1.5.3 Vấn đề cần nghiên cứu 40 CHƯƠNG CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 42 2.1 CƠ SỞ PHÁP LÝ 42 2.1.1 Các văn nhà nước có liên quan đến quy hoạch khu nhà công nhân gắn với SKBV PTCĐ 42 2.1.2 Các định hướng phát triển NOCN KCN gắn với SKBV PTCĐ 47 2.1.3 Các tiêu chuẩn quy phạm liên quan quy hoạch xây dựng KNOCN 47 2.2 CƠ SỞ LÝ LUẬN 49 2.2.1 Những lý luận liên quan đến quy hoạch khu nhà cho công nhân 49 2.2.2 Những lý luận sinh kế bền vững 52 2.2.3 Những lý luận liên quan đến phát triển cộng đồng 56 2.3 CƠ SỞ THỰC TIỄN 61 2.3.1 Các thông tin chung phát triển kinh tế xã hội, KCN việc làm vùng Đồng sông Hồng 61 2.3.2 Kết khảo sát nhà ở, sinh kế bền vững phát triển cộng đồng công v nhân KCN vùng ĐBSH 64 2.4 CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUY HOẠCH & PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG & PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 68 2.4.1 Tác động từ khu công nghiệp 68 2.4.2 Tác động từ đô thị điểm dân cư làng xã lân cận 70 2.4.3 Những yếu tố nội từ cộng đồng công nhân 72 2.4.4 Mối quan hệ Ở - Sinh kế bền vững - Phát triển cộng đồng Khu nhà công nhân 75 2.4.5 Cách tiếp cận quy hoạch phát triển KNOCN gắn với SKBV PTCĐ 76 2.5 MỘT SỐ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN CÁC KHU NHÀ Ở GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 78 2.5.1 Mơ hình hợp tác xã nhà Thụy Điển 78 2.5.2 Mơ hình nhà hồn thành nửa số nước Nam Mỹ 79 2.5.3 Dự án nhà tái định cư Tân Hóa- Lị Gốm 80 CHƯƠNG MƠ HÌNH VÀ GIẢI PHÁP QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KCN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG & PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 82 3.1 CÁC QUAN ĐIỂM VÀ NGUYÊN TẮC QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KCN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 82 3.1.1 Các quan điểm quy hoạch phát triển KNOCN gắn với sinh kế bền vững phát triển cộng đồng……………………………………………………………………… 82 3.1.2 Các nguyên tắc quy hoạch phát triển KNOCN gắn với sinh kế bền vững phát triển cộng đồng……………………………………………………………………… 83 3.2 CÁC HỢP PHẦN QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KCN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 85 3.2.1 Quy hoạch KNOCN theo góc độ cư trú 85 3.2.2 Quy hoạch KNOCN gắn với sinh kế bền vững 89 3.2.3 Quy hoạch KNOCN gắn với phát triển cộng đồng 98 vi 3.3 CÁC MƠ HÌNH VÀ GIẢI PHÁP QUY HOẠCH KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 104 3.3.1 Nguyên tắc tích hợp 104 3.3.2 Khu nhà công nhân phần khu đô thị (Dạng 1) 106 3.3.3 Khu nhà công nhân bố trí độc lập (dạng 2) 107 3.3.4 Khu nhà công nhân gần kề làng xã (dạng 3) 110 3.4 CÁC BƯỚC QUY HOẠCH CHI TIẾT VÀ PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN THEO GIAI ĐOẠN 113 3.4.1 Các bước quy hoạch chi tiết KNOCN gắn với SKBV PTCĐ 113 3.4.2 Phát triển KNOCN theo giai đoạn 114 3.5 CÁC MƠ HÌNH ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN VÀ QUẢN LÝ KNOCN 116 3.5.1 Phát triển KNOCN theo dự án xây dựng tập trung (Mơ hình A) 116 3.5.2 Người dân tự tổ chức xây dựng theo quy hoạch (Mơ hình B) 118 3.5.3 Dự án KNOCN phát triển mơ hình gọi vốn vốn cộng đồng (Mơ hình C) 119 3.5.4 Người dân địa phương tự phát triển NOCN đất (Mơ hình D) 120 3.5.5 Vai trò bên tham gia 122 3.6 CÁC HỆ THỐNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KCN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 123 3.6.1 Hệ thống CSDL phục vụ cho phát triển KNOCN 123 3.6.2 Hệ thống tiêu chí đánh giá giải pháp quy hoạch KNOCN gắn với Sinh kế bền vững Phát triển cộng đồng .125 3.7 VÍ DỤ NGHIÊN CỨU 127 3.7.1 Cải tạo, chỉnh trang khu nhà công nhân Quang Minh 127 3.7.2 Quy hoạch chi tiết khu nhà công nhân Kim Chung 131 3.8 BÀN LUẬN VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 135 3.8.1 Bàn luận quan điểm nguyên tắc quy hoạch KNOCN 135 3.8.2 Bàn luận khía cạnh mơ hình quy hoạch phát triển KNOCN gắn với SKBV PTCĐ 136 vii KẾT LUẬN 139 KẾT LUẬN 139 KIẾN NGHỊ 141 CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC CỦA NCS LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 143 TÀI LIỆU THAM KHẢO 144 PHỤ LỤC PL Phụ lục Bảng hỏi điều tra xã hội học tháng 5/2019PL…………………………PL1-1 Phụ lục Khảo sát ý kiến chuyên gia tiêu chí đánh giá giải pháp quy hoạch KNOCN gắn với SKBV PTCĐ, tháng 11/2021……………….…………………………PL2-1 Phụ lục Tình hình hoạt động KCN số lao động KCN vùng ĐBSH đến tháng 6/2021 Bộ Kế hoạch Đầu tư………………………………….…PL3-1 Phụ lục KCN đồ quy hoạch tỉnh thành vùng ĐBSH.………… PL4-1 Phụ lục Các dự án khu nhà công nhân khu vực vùng ĐBSH……………… PL5-1 Phụ lục Tổng hợp tiến trình nghiên cứu sinh kế bền vững giới……PL6-1 Phụ lục Danh mục ngành nghề người lao động tham gia để ĐDHTN chuyển đổi nghề nghiệp……………………………………………………………PL7-1 Phụ lục So sánh nội dung quy hoạch khu nhà thông thường, khu NOXH KNOCN………………………………………………………………….……… PL8-1 Phụ lục Các mức độ phát triển Sinh kế bền vững KNOCN….………… PL9-1 Phụ lục 10 Các mức độ phát triển cộng đồng KNOCN……………… …PL10-1 Phụ lục 11 Các kịch tích hợp hợp SKBV PTCĐ KNOCN… … PL11-1 Phụ lục 12 Minh họa trang thông tin Khu nhà công nhân…………………PL12-1 Phụ lục 13 KCN Bắc Thăng Long vùng phụ cận huyện Đông Anh…………PL13-1 Phụ lục 14 Đánh giá thực trạng quy hoạch KNOCN Kim Chung………….… PL14-1 Phụ lục 15 Đánh giá quy hoạch KNOCN Kim Chung sau chỉnh trang, cải tạo PL15-1 Phụ lục 16 KCN Quang Minh vùng phụ cận huyện Mê Linh……….………PL16-1 Phụ lục 17 Quy hoạch sử dụng đất KCN Quang Minh…………………………PL17-1 viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BXD BĐS CĐT CSDL CTCC DFID DVXH ĐBSH ĐDHTN GVCĐ HTKT HTXH KCN KNOCN KTX NOCN NOXH PTCĐ SKBV TCĐG UBND UNDP Bộ xây dựng Bất động sản Chủ đầu tư Cơ sở liệu Cơng trình cơng cộng Văn phòng phát triển Anh Dịch vụ xã hội Đồng sơng Hồng Đa dạng hóa thu nhập Góp vốn cộng đồng Hạ tầng kỹ thuật Hạ tầng xã hội Khu công nghiệp Khu nhà công nhân Ký túc xá Nhà công nhân Nhà xã hội Phát triển cộng đồng Sinh kế bền vững Tiêu chí đánh giá Ủy ban nhân dân Tổ chức Liên hợp quốc ... quy hoạch khu nhà công nhân gắn với sinh kế bền vững phát triển cộng đồng (34 trang) - Chương Các sở khoa học cho việc quy hoạch khu nhà công nhân KCN vùng Đồng sông Hồng gắn với sinh kế bền vững. .. ĐIỂM VÀ NGUYÊN TẮC QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KHU NHÀ Ở CÔNG NHÂN KCN GẮN VỚI SINH KẾ BỀN VỮNG VÀ PHÁT TRIỂN CỘNG ĐỒNG 82 3.1.1 Các quan điểm quy hoạch phát triển KNOCN gắn với sinh kế bền. .. quy hoạch khu nhà công nhân KCN vùng đồng sông Hồng gắn với sinh kế bền vững phát triển cộng đồng 6 - Đề xuất mơ hình giải pháp quy hoạch dựa tích hợp quy hoạch gắn với cư trú, sinh kế bền vững