Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng chơng I Những vấn đề lý luận xuất thuỷ sản sang thị trờng Mỹ I Tầm quan trọng việc thúc đẩy xuất thuỷ sản kinh tế quốc dân Vị trí vai trò ngành thuỷ sản xuất thuỷ sản nớc ta Trong kinh tế quốc dân, thuỷ sản ngành có nhiều khả tiềm huy động để phát triển, đạt đợc tốc độ tăng trởng cao vào năm tới tiến kịp nớc khu vực có sách thích hợp đợc đầu t thoả đáng Với bờ biển dài 3260 km 112 cửa sông, lạch, vùng đặc quyền kinh tế khoảng triệu km2 4000 đảo lớn nhỏ tạo nên nhiều eo, vịnh đầm phá, ng trờng Có thể nói, tiềm nguồn lợi tài nguyên sinh vật biển vùng nớc nội địa Việt Nam phong phú có giá trị kinh tế cao, phục vụ cho nhu cầu nớc xuất Sự giàu tài nguyên, khí hậu, đa dạng sinh thái đà khiến cho ngành thuỷ sản nớc ta có nhiều u phát triển trình công nghiệp hoá đại hoá đất nớc Trải qua bớc thăng trầm, ngành thuỷ sản, từ lĩnh vực kinh tế nhỏ bé thuộc khối nông nghiệp, đà vơn lên trở thµnh mét ngµnh kinh tÕ quan träng, mịi nhän cđa đất nớc Trong năm qua, xuất thuỷ sản ®· cã nh÷ng ®ãng gãp hÕt søc to lín, trë thành động lực thúc đẩy kinh tế thuỷ sản phát triển nói riêng tăng trởng kinh tế Việt Nam nói chung Hàng năm, xuất thuỷ sản đà ®em l¹i ngn ngo¹i tƯ rÊt lín cho ®Êt níc, từ 285,4 triệu USD năm 1991 đến thuỷ sản đà trở thành ngành dẫn đầu kim ngạch xuất Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng nớc, ớc đạt gần 1,76 tỷ USD năm 2001(chỉ đứng sau dầu thô, dệt may giày da) Nh vậy, với mặt hàng xuất khác, xuất thuỷ sản đà góp phần lín viƯc t¹o ngn vèn cho sù nghiƯp công nghiệp hoáhiện đại hoá mà tiến hành Bảng 1: Kim ngạch xuất thuỷ sản từ 1994-2001 Đơn vị tính: Triệu USD Năm KNXK 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 285 1760 307,5 427,2 551 621.4 697 782 858 971 1475 Nguồn: Bộ Thơng mại Mặt khác, nh đà biết, thuỷ sản Việt Nam có lợi thể điều kiện tự nhiên, nguồn lực yếu tố ngời để phát triển đánh bắt, nuôi trồng chế biến thuỷ sản xuất Tuy nhiên, điều kiện kinh tế yếu kém, công nghệ lạc hậu nên cha thể tận dụng hết đợc lợi để thúc đẩy kinh tế phát triển Do đó, thông qua việc cung ứng sản phẩm thuỷ sản thị trờng qc tÕ, chóng ta sÏ cã ®iỊu kiƯn ®Ị häc hỏi tiếp thu kinh nghiệm quản lý tiên tiến nh nhập thiết bị bảo quản chế biến đại, từ quay trở lại đầu t khai thác có hiệu lợi Hơn nữa, với tiềm xuất lớn, ngành thuỷ sản Việt Nam đà thu hút đợc 30 vạn lao động nhàn rỗi có tay nghề thông qua sản xuất hàng xuất khẩu, giải tốt công ăn việc làm, góp phần cải thiện đời sống nhân dân, ổn định xà hội Đồng thời, phát triển ngành đem lại hội phát triển cho ngành khác có liên quan Việc đẩy mạnh xuất thuỷ sản đà tạo động lực cho số ngành khác nh sản xuất nuôi trồng, chăn nuôi, hoá chấtcó điều kiện phát triển Không thế, ngành có khả phát triển vùng kinh tế trọng điểm đất nớc, góp phần chuyển dịch cấu kinh tế vùng lÃnh thổ theo hớng hợp lý Bên cạnh đó, thông qua việc xuất khẩu, mặt hàng thuỷ sản Việt Nam đà thâm nhập thị trờng giới từ mở rộng thúc đẩy phát triển mối Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng quan hệ kinh tế đối ngoại Việt Nam nớc khác Các nớc khác dần biết đến Việt Nam thông qua sản phẩm thuỷ sản mà doanh nghiệp Việt Nam sản xuất Nhờ đó, mối quan hệ khác phát triển theo nh du lịch quốc tế, vận tải quốc tế, tín dụng quốc tếSự phát triển ngành tác động ngợc trở lại tới hoạt động xuất thuỷ sản Ngoài ra, yêu cầu thị trờng giới nh cạnh tranh khốc liệt mà đơn vị sản xuất hàng thuỷ sản xuất phải tìm tòi, cải tiến mẫu mÃ, chất lợng sản phẩm nhằm đáp ứng cách tốt nhu cầu thị trờng Từ góp phần đáp ứng tốt nhu cầu thị trờng nội địa, đóng góp cho tăng trởng GDP đất nớc Nh vậy, với u phù hợp với giai đoạn đầu trình công nghiệp hoá đất nớc, thu hút nhiều lao động, tạo khoản thu ngoại tệ lớn cho đất nớc, xuất thuỷ sản đà có vị trí, vai trò quan trọng hệ thống mặt hàng xuất chủ lực Việt Nam Những sở đảm bảo thúc đẩy xt khÈu thủ s¶n ë níc ta Bíc sang thËp kỷ 90, sau thời gian dàI đặc biệt khó khăn s¶n xt kinh doanh ¶nh hëng cđa sù biến động Liên Xô nớc Đông Âu, ngành sản xuất chế biến thuỷ sản Việt Nam bắt đầu bớc vào giai đoạn phát triển Hiện nay, ngành đợc coi ngành xuất mũi nhọn chiến lợc phát triển công nghiệp tổng hợp nớc ta Dựa lý thuyết lợi tơng đối (hay lợi so sánh) David Ricardo, thấy rõ ngành thuỷ sản ViƯt Nam cã nhiỊu lỵi thÕ cã thĨ tËn dơng nhằm đẩy mạnh xuất ngành hàng ã Về nguồn nhân lực Hiện nay, Việt Nam nớc có dân số đứng thứ 13 giới thứ ASEAN ( sau Indônexia) Dân số nớc 83 triƯu ngêi, ®ã sè ngêi ®é ti lao động 45 triệu ngời Hàng năm có khoảng 1,5 đến 1,7 triệu ngời bổ sung vào lực lợng lao động Với lực lợng lao động đồi dào, sử dụng cách hợp lý, triệt để có hiệu tạo điều kiện thuận lợi cho ngành sản xuất xuất thuỷ sản phát triển Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng Việt Nam đợc đánh giá nớc dân số đông trẻ khu vực giới Lợi nguồn nhân lực Việt Nam đợc thể rõ qua trình độ văn hoá cao lực lợng lao động Hiện nay, gần 94% dân c từ 15 tuổi trở lên biết chữ, tất thành phố, tỉnh nớc đạt chuẩn quốc gia xoá mù chữ phổ cập tiểu học So với nớc khu vực, có tính đến khác biệt ®iỊu kiƯn kinh tÕ – x· héi th× tû lƯ biết chữ số năm học lực lợng lao động Việt Nam cao Tuy nhiên, sách đào tạo Nhà nớc nhiều bất hợp lý, không đáp ứng đợc nhu cầu thực tiễn nên tình trạnh thừa thầy thiếu thợ diễn phổ biến nhiều ngành nghề Trong vòng năm từ 1989-1997, lực lợng chuyên môn có kỹ thuật tăng có 2% tỷ trọng lực lợng lao động chuyên môn chiếm gần 90% lực lợng lao động toàn xà hội Thế nhng, đặc thù ngành thuỷ sản sử dụng nhiều lao động giản đơn, không đòi hỏi trình độ chuyên môn kỹ thuật cao khẳng định cho dù nhiều hạn chế, bất cập cần khắc phụ song nguồn nhân lực Việt Nam rõ ràng lợi quan trọng phát triển ngành thuỷ sản thời gian tới Vấn đề đặt cần có sách sử dụng nguồn nhân lực cách hợp lý có hiệu song song với việc tổ chức hình thức giáo dục đào tạo nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ thuật cho lực lợng lao động ã Về tài nguyên thiên nhiên nguồn lợi thủy sản Ngoài lợi vùng đặc quyền kinh tế rộng nh đà nói trên, vùng biển Việt Nam vùng có lực táI tạo sinh học cao vùng sinh tháI nhiệt đới môi trờng biển tơng đối sạch, nguồn lợi ven biển có khả phục hồi nhanh, nguồn lợi xa bờ khai thác thêm khoảng 300-400 ngàn năm Do đó, chủ động đợc nguồn nguyên liệu với số lợng lớn ổn định cho xuất khẩu, chủ động kiểm soát đợc chất lợng vệ sinh nguyên liệu từ ngành nuôI trồng ã Lợi thời Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng Ngành thuỷ sản có môi trờng thuận lợi để thu hút vốn đầu t trực tiếp nớc ngoài, đợc nhiều nớc đặt khu vực u tiên phát triển hợp tác dàI hạn, cung cấp viện trợ khoản tín dụng có lợi Một số bạn hàng đà thay đổi tháI độ theo hớng đầu t công nghệ chế biến sản phẩm giá trị gia tăng, nhu cầu nhiều loạI thuỷ sản mà Việt Nam có xu hớng tăng mạnh Đây thời quan trọng để phát triển xuất thuỷ sản thập niên đầu kỷ 21 ã Các sách kinh tế vĩ mô đà có tác động định ngành sản xuất xuất thuỷ sản Chính phủ Việt Nam xác định rõ ngành thuỷ sản giữ vị trí ngành kinh tế trọng đIểm kinh tế quốc dân Hiện ngành đà đợc trọng đầu t Nhà nớc loạt sách nh hỗ trợ xuất bảo hộ sản xuất nớc sách nhằm khuyến khích đầu t phát triển ngành Ngoài ra, Việt Nam có lợi tác động quan trọng đến phát triển ngành thuỷ sản nh vị trí địa lý thuận lợi; điều kiện trị ổn định, công đổi đợc mở rộng; thị trờng nớc nớc ngày mở rộng tác động sách thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh Đảng Chính phủ nh nỗ lực hội nhập kinh tế giới Việt Nam Nh vậy, trớc mắt nhiều khó khăn thử thách nhng với thuận lợi mình, tin tởng ngành thuỷ sản Việt Nam có bớc tiến có tính chất đột phá, mạnh dạn tiếp cận thị trờng khu vực giới Các doanh nghiệp thuộc ngành tập trung nỗ lực, hớng mạnh vào xuất khẩu, góp phần đa ngành thuỷ sản Việt Nam lên tầm cao tơng lai không xa II Những thay đổi quan hệ thơng mại Việt Nam- Hoa Kỳ hội thách thức hoạt động xuất Việt Nam Quá trình phát triển Quan hệ thơng mại Việt Nam- Hoa Kỳ Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng Nhìn lại chặng đờng lịch sử quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ năm qua cho thấy, quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đà trải qua nhiều biến động có bớc thăng trầm Cuộc chiến tranh hai dân tộc đà lùi xa 25 năm quan hệ hai nớc đà có không thay ®ỉi Sau nhiỊu thËp kû chiÕn tranh l¹nh cïng víi lƯnh cÊm vËn vỊ kinh tÕ, tríc bèi c¶nh cđa xu hội nhập toàn cầu hoá, hết, Việt Nam Hoa Kỳ thấy đà đến lúc phải ngồi vào bàn đàm phán đến ký kết Hiệp định thơng mại song phơng đích cuối trao cho Tối huệ quốc Bởi chìa khoá mở cho hai quốc gia tiềm to lớn quan hệ thơng mại song phơng Khi đó, Việt Nam Hoa Kú cã thĨ tiÕp cËn vµ bỉ sung cho cấu hàng hoá, dịch vụ Hoa Kỳ cã thĨ híng tíi ViƯt Nam nh híng tíi mét thị trờng đông dân đầy tiềm việc tiêu thụ mặt hàng công nghiệp, đặc biệt dạng sơ khai thị trờng sản xuất hàng nông, thuỷ sản đầy tiềm khu vực Châu Còn Việt Nam hớng tới Hoa Kỳ thị trờng tiêu thụ khổng lồ, có công nghệ kỹ thuật đại có nguồn vốn dồi vào bậc giới Để hiểu rõ thêm mối quan hệ hai quốc gia, cần ngợc dòng lịch sử để điểm lại nét tình hình phát triển quan hệ thơng mại Việt Mỹ 1.1 Giai đoạn trớc Mỹ huỷ bá lƯnh cÊm vËn ®èi víi ViƯt Nam Thêi kú trớc năm 1975, Hoa Kỳ có quan hệ kinh tế thơng mại với quyền Sài Gòn cũ Kim ngạch buôn bán không lớn, chủ yếu hàng nhập viện trợ Hoa Kỳ để phục vụ cho chiến tranh xâm lợc Về xuất sang Hoa Kỳ có số mặt hàng nh sau: cao su, gỗ, Hải sản, đồ gốm song kim ngạch không đáng kể Từ tháng 5-1964, áp dụng luật buôn bán với kẻ thù, Hoa Kỳ cấm vận chống Miền Bắc nớc ta đến tháng 4-1975, mở rộng cấm vận toàn cõi Việt Nam tất lĩnh vực: thơng mại, tài chính, tín dụng, ngân hàng Đồng thời áp dụng chế tài khống chế nớc Đồng minh ngăn cấm tổ chức Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng tiền tê tài quốc tÕ cho ViƯt Nam vay tiỊn khiÕn cho quan hƯ Việt Nam Hoa Kỳ vào đờng bế tắc Tuy nhiên, dù bị Mỹ cấm vận, song thông qua đờng trực tiếp gián tiếp, Việt Nam có quan hệ kinh tế viện trợ phát triển víi nhiỊu níc, nhiỊu tỉ chøc kinh tÕ vµ phi phủ, có Mỹ Nhiều công ty Mỹ qua đờng gián tiếp có hàng xuất vào nớc ta Theo số liệu thống kê Việt Nam, xuất thời kỳ 1986-1989 hầu nh nhng nhập lại đạt giá trị khoảng triệu USD Về đầu t, từ năm 1988 đến 1993, số công ty Mỹ thông qua chi nhánh liên doanh đăng ký nớc khác đà có dự án đầu t vào Việt Nam với tổng vốn đăng ký khoảng 3,3 triệu USD Bớc sang thËp kû 90, quan hƯ ngo¹i giao cịng nh quan hệ kinh tế thơng mại hai nớc Việt Nam Hoa Kỳ đà có bớc tiến đáng kể, nỗ lực hớng tới mối quan hệ hữu nghị, hợp tác, bình đẳng có lợi, lợi ích chung nớc nh hoà bình thịnh vợng chung khu vực Châu á- Thái Bình Dơng giới Để đến đợc với lộ trình này, hai phía đà có nỗ lực vợt qua theo hớng Bản lộ trình đợc ®a díi thêi cùu Tỉng thèng G Bush, ®ã ®a bíc cho tiÕn tr×nh b×nh thêng hoá quan hệ Việt- Mỹ mà trọng tâm vấn đề rút quân khỏi Campuchia vấn đề ngời Mỹ mÊt tÝch, tï binh chiÕn tranh ë ViÖt Nam (POW/MIA) Sự hợp tác tích cực có hiệu Chính phủ nhân dân Việt Nam việc giải qut vÊn ®Ị ngêi Mü mÊt tÝch chiÕn tranh đợc d luận Mỹ đánh giá cao, đà làm thay đổi Thái độ số phận không nhỏ lực lợng vốn có Thái độ tiêu cực Mỹ, có lợi cho việc cải thiện quan hệ Việt Nam Hoa Kỳ Cuối năm 1988, Mỹ cho phép gửi sách báo văn hoá phẩm từ Mỹ Việt Nam với số lợng không hạn chế Đồng thêi ChÝnh phđ Mü cho phÐp Bé ngo¹i giao cÊp thị thực vào Mỹ cho ngời Việt Nam đến Mü víi mơc ®Ých trao ®ỉi khoa häc cã thêi hạn theo nguồn tài trợ tổ chức phủ Trong năm 1991, với việc Việt Nam đồng ý cho Mỹ mở văn phòng POW/MIA Hà Nội (8/7) ký Hiệp định hoà bình Campuchia Paris Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng (23/10), phÝa Mü ®· cã nhiỊu níi láng nh chÝnh thøc bỏ hạn chế lại vòng 25 dặm cán ngoại giao Việt Nam trụ sở Liên hợp quốc New york (23/10), thức bỏ hạn chế nhóm du lich, cựu chiến binh, nhà báo, nhà kinh doanh việc tổ chức đoàn Việt Nam (17/11) từ ngày 25/4/1991 bắt đầu viện trợ nhân đạo cho Việt Nam Với chuyển biến tích cực này, ngày 21/11/1991, Thứ trởng Bộ ngoại giao Lê Mai trợ lý ngoại trởng Hoa Kỳ R.Solomon tiến hành đàm phán thức bình thờng hoá quan hệ Việt - Mỹ Sang năm 1992, đà có gặp gỡ cấp Bộ trởng Bộ ngoại giao lần Hoa Kỳ cử đặc phái viên Tổng thống vào Việt Nam để xúc tiến vấn đề POW/MIA, vấn đề có cải thiện rõ rệt phía Hoa Kỳ lân thực dỡ bỏ loạt hạn chế quan hƯ víi ViƯt Nam: cho phÐp lu th«ng bu chÝnh viƠn th«ng Hoa Kú-ViƯt Nam (13/4); cho phÐp xuất sang Việt Nam mặt hàng phục vụ nhu cầu ngời bỏ hạn chế tổ chức phi phủ Hoa Kỳ viện trợ nhân đạo cho Việt Nam (30/4); đặc biệt cho phép công ty Mỹ đợc lập văn phòng đại diện ký hợp đồng kinh tế Việt Nam nhng đợc giao dịch kinh doanh sau bỏ lệnh cấm vận (14/12) Năm 1993, ông B Clintơn lên nắm quyền, đà tán thành cam kết tiếp tục Bản lộ trình quyền Bush: ngày2/7/1993, Tổng thống B Clintơn định không ngăn cản tổ chức tài quốc tế nối lại viền trợ cho Việt Nam; đặc biệt ngày 14/9/1993, Tổng thống B Clintơn đà cho phép công ty Hoa Kỳ tham gia đấu thầu dự án phát triển Việt Nam tổ chức tài quốc tế tài trợ Nh vậy, nới lỏng thứ tiến trình xoá bỏ cấm vận Việt Nam quyền Mỹ 1.2 Giai đoạn sau lệnh cấm vấn đợc huỷ bỏ Cuối cùng, ngày3/2/1994, vào kết rõ ràng việc giải vấn đề POW/MIA dựa vào bá phiÕu t¹i Qc héi Mü, Tỉng thèng Hoa Kú ®· chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lƯnh cÊm vËn chống Việt Nam Và sau đó, Bộ thơng mại Hoa Kú cịng ®· chun ViƯt Nam tõ nhãm Z Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng (gồm Bắc Triều Tiên, Cu Ba Việt Nam) lên nhóm Y- hạn chế thơng mại (gồm Liên Xô cũ, Anbani, Mông Cổ, Lào, Campuchia Việt Nam) Đồng thời Bộ vận tải Bộ thơng mại bÃi bỏ lệnh câm tàu biển máy bay Hoa Kỳ vận chuyển hàng hoá sang Việt Nam, cho phép tàu mang cờ Việt Nam vào cảng Mỹ Tiếp theo kiện chuyến thăm thức Việt Nam ngoại trởng Mỹ W.Christopher ngày 5/8/1995 Đây nh©n vËt cÊp cao nhÊt chÝnh qun Mü thùc chuyến thăm thức Việt Nam tính đến thời điểm Chuyến thăm đà mở trang quan hệ hai nớc Trong chuyến thăm này, hai bên đà thoả thuận nâng cấp Văn phòng liên lạc thành Đại sứ quán, đồng thời trí đẩy mạnh quan hệ kinh tế- thơng mại xúc tiến biện pháp cụ thể để tiến tới ký Hiệp định thơng mại làm tảng cho quan hệ buôn bán song phơng Năm 1997, đánh dấu bớc tiến quan träng quan hƯ gi÷a hai níc víi viƯc Việt Mỹ thoả thuận thiết lập quan hệ song phơng quyền để tạo điều kiện cho sản phẩm trí tuệ có mặt thị trờng Việt Nam Mặt khác, năm Bộ trởng tài chÝnh ViƯt Nam –Hoa Kú thay mỈt chÝnh phđ hai nớc ký hiệp định xử lý khoản nợ 145 triệu USD quyền Sài Gòn cũ Song, kiện đáng ý việc Đại sứ Mỹ đầu tiên, ngày Peterson, nhậm chức nớc Cộng hoà x· héi chđ nghÜa ViƯt Nam vµo ngµy 9/5/1997 ViƯc chứng tỏ bớc cải thiện quan trọng quan hệ hai nớc, nỗ lực hai phủ phù hợp với mong muốn nguyện vọng nh©n d©n hai níc Nã chøng tá r»ng hai níc có thiện chí khép lại khứ nhìn tơng lai nhằm bình thờng hóa mặt Cùng với nỗ lực quyền giới kinh doanh, tổ chức phi phủ Mỹ đà có đóng góp lớn lao vào việc tăng c ờng thúc đẩy quan hệ hai nớc Đến cuối năm 1995, 260 tổ chức phi phủ hoạt động Việt Nam có 80 tổ chức Mỹ Các tổ chức hớng vào hoạt động lĩnh vực giáo dục, phát triển nông thôn, y tế, môi Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng trờng, khắc phục thiên tai, cải cách kinh tế, khoa học chuyển giao công nghệ, phúc lợi xà hội Và tiếp đến loạt bớc tiến khác quan hệ Việt Mỹ để ®i ®Õn mét bíc ngt cã ý nghÜa quan träng quan hệ thơng mại hai nớc Ngày 13/7/2000, Washington, Bộ trởng thơng mại Việt Nam Vũ Khoan Bà Charleen Barshefski, Đại diện thơng mại thuộc phủ Tống thống Hoa Kỳ đà thay mặt Chính phủ hai nớc ký Hiệp định thơng mại nớc Cộng hoà xà hội chủ nghĩa Việt Nam Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, khép lại trình đàm phán phức tạp kéo dài năm ròng, đánh dấu bớc tiến quan hệ thơng mại Việt Nam Hoa Kỳ Có thể nói, việc Hiệp định thơng mại đợc ký kết có hiệu lực (ngày 10/12/2001) đà mở chơng mới, móng mới, tơng lai tơi sáng cho quan hệ thơng mại Việt Nam Hoa Kỳ, sở quan trọng cho việc thúc đẩy phát triển quan hệ hai quốc gia Hiệp định thơng mại Việt Mỹ 2.1 Nội dung Hiệp định thơng mại Việt Nam-Hoa Kỳ Với chơng,72 điều phụ lục, Hiệp định thơng mại Việt Nam-Hoa Kỳ đợc coi văn đồ sộ nhất, đồng tất Hiệp định thơng mại song phơng mà Việt Nam đà ký kết Hiệp định không đề cập tới thơng mại hàng hoá mà đề cập tới thơng mại dịch vụ, đầu t, sở hữu trí tuệMặt khác, Hiệp định mà ta đàm phán theo tiêu chuẩn WTO, nên Hiệp định bao hàm cam kết lộ trình thực cam kết Cụ thể: Chơng I: Thơng mại hàng hoá - Ngay Hiệp định đợc Quốc hội hai nớc phê chuẩn, tức sau bắt đầu có hiệu lực, hai bên Mỹ Việt Nam phải dành cho quy chế quan hệ thơng mại bình thờng (hay quy chế tối huệ quốc) cách vô điều kiện - Trong thơng mại hàng hoá, doanh nghiệp ViƯt Nam cã qun tham gia lËp tøc vµo việc phân phối hàng hoá thị trờng Hoa Kỳ có khả 10 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng nửa đợc cải tạo, nâng cấp, đổi công nghệ, áp dụng chơng trình, hệ thống kiểm tra, quản lý chất lợng an toàn vệ sinh thực phẩm tiên tiến đủ lực đáp ứng yêu cầu cao chất lợng thị trờng Mỹ Trình độ chế biến nhiều đơn vị đợc đánh giá đạt mức tiên tiến khu vực giới góp phần tăng giá trị hàng thuỷ sản Việt Nam lên nhiều lần Tuy nhiên, có thực trạng không xét đến Đó liên tục gia tăng đợc gia trị xuất nhng số nhỏ bé so với tổng giá trị nhập thuỷ sản Mỹ (chiếm khoảng 3%) cha tơng xứng với khả Việt Nam Nếu nh so sánh với Thái Lan (nơi xuất thuỷ sản lớn vào Mỹ) diện tích, vùng đặc quyền kinh tế nh diện tích nuôi tôm họ thấp ta nhng sản lợng giá trị xuất họ lại cao vào loại bậc giới Hiện nay, năm Thái Lan thu đợc khoảng tỷ USD xuất thuỷ sản, 1/3 từ thị trờng Mỹ Do đó, việc tăng cờng đầu t đổi giống tôm, đại hoá công nghệ nuôi trồng thuỷ sản, nâng cao chất lợng chế biến, mẫu mà đảm bảo giới giao hàng đòi hỏi cấp thiết ngành thuỷ sản Việt Nam Bảng 28: Giá số mặt hàng thuỷ sản xuất sang thị trờng Mỹ Đơn vị: USD/kg TT Tên hàng 2000 2001 Tôm sú bỏ đầu cỡ 4-6 con/pound 26,5 21,85 Tôm sú bỏ đầu cỡ 6-8 con/pound 24,85 20,85 Tôm sú bỏ đầu cỡ 16-20 con/pound 17,15 13,35 Cá ba sa 3,35 3,65 Nguån: VSAP, HiÖp héi chÕ biÕn xuất thuỷ sản Việt Nam Hoạt động ngành thuỷ sản Việt Nam để thâm nhập phát triĨn ë thÞ trêng Mü Víi søc mua lín, nhu cầu đa dạng, phong phú, Mỹ địa hấp dẫn không với Việt Nam mà với tất nớc giới Chính 72 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng vậy, Việt Nam đà đợc hởng quy chế MFN Mỹ, nhng thâm nhập vào thị trờng Mỹ, hàng thuỷ sản Việt Nam phải đơng đầu với với cạnh tranh gay gắt từ bạn hàng Mỹ nh: Thái Lan, Singapore, Mêxicô vốn đà có vị trí vững thị tr ờng Mỹ, có uy tín có khách hàng ổn định Trong đó, hàng Việt Nam lại vợt trội so với hàng hoá nớc đó, mặt giá mẫu mÃ, chất lợng Vì để tồn phát triển đợc môi trờng cạnh tranh khốc liệt này, từ doanh nghiệp Việt Nam cần tìm hiểu kỹ lỡng thị trờng Mỹ, phải thâm nhập đợc vào hệ thống bán lẻ phân phối thị trờng Mỹ, nắm bắt đợc luật lệ, biểu thuế luật lệ có liên quan Tuy nhiên, quan trọng phải tìm cách để không ngừng nâng cao chất lợng sản phẩm, cải tiến mẫu mà Tiếp đó, nh đà đề cập trên, Mỹ thị trờng rộng lớn mẻ doanh nghiệp Việt Nam, đó, thị trờng Mỹ có nhiều vấn đề mà doanh nghiệp đơn lẻ khó vợt qua đợc Chính vậy, doanh nghiệp Việt Nam nên tìm kiếm đồng minh hợp lực để tiến vào thị trờng đầy tiềm Chẳng hạn nh doanh nghiệp chung lng san sẻ chi phí thành lập văn phòng đại diện Mỹ hay tổ chức gian hàng giới thiệu sản phẩm thành phố lớn Mỹ Nh vậy, vừa đảm bảo có đầu mối giao dịch Mỹ mà chi phí doanh nghiệp bỏ thấp Sự tác động chế sách Việt Nam xuất thuỷ sản sang thị trờng Mỹ Mục tiêu phấn đấu ngành thuỷ sản Việt Nam đến năm 2010 xuất đợc 3,2-3,5 tỷ USD Trên đờng đến mục tiêu này, có lợi nhng gặp không khó khăn lớn đòi hỏi nỗ lực cao nhà sản xuất tác động hỗ trợ Nhà nớc thông qua hệ thống chế sách Hội nghị lần thứ 04 Ban chấp hành Trung ơng Đảng Khoá VIII đà Nghị phải phát triển nhanh, mạnh, vững ngành công nghiệp, trớc hết công nghiệp chế biến có khả cạnh tranh cao; ý phát triển ngành công nghiệp tốn vốn, thu hút nhiều lao động; 73 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu; sở phát huy nội lực, thực quán, lâu dài sách thu hút nguồn lực bên ngoài; tích cực chủ động thâm nhập, mở rộng thị trờng quốc tế Với chủ trơng đó, hệ thống sách Nhà nớc đà góp phần phát huy tác dụng thúc đẩy phát triển ngành kinh tế có ngành thuỷ sản 3.1 Chính sách đầu t Trong năm gần đây, với chủ trơng phát huy nội lực tận dụng ngoại lực, Nhà nớc ta đà có sửa ®ỉi, bỉ sung quan träng chÝnh s¸ch, lt ph¸p, chế quản lý để thu hút mạnh đầu t phát triển sản xuất, đẩy mạnh xuất ngành kinh tế nói chung ngành thuỷ sản nói riêng Luật đầu t nớc đời năm 1987 đà đợc sửa đổi, bổ sung lần gần vào năm 1996 Nghị định 12/CP quy định chi tiết việc thi hành luật Chính phủ đà quy định rõ lĩnh vực, địa bàn khuyến khích đầu t với u đÃi cho cácdự án nằm diện khuyến khích đầu t Chẳng hạn, giảm mức thuế thu nhập doanh nghiệp 20% cho dự án có điều kiƯn ph¶i xt khÈu Ýt nhÊt 50% s¶n phÈm, sư dụng 500 lao động trở lên, sử dụng công nghệ tiên tiến; 15% cho dự án xuất đợc 80%sản phẩm; mức 10% cho dự án đầu t vào miền núi, vùng sâu, vùng xa Ngoài ra, đợc miễn giảm thuế số năm định Nh vậy, hầu hết dự án đầu t nớc vào ngành chế biến thuỷ sản thuộc diện khuyến khích sản phẩm chủ yếu để xuất khẩu, sử dụng nhiều lao động, nên thủ tục xin cấp giấy phép đầu t đợc đơn giản hóa, thời gian thẩm định rút ngắn, thực chế mở cửa Mặt khác, nhằm hớng mạnh vào xuất khẩu, tháng 4/1998, Bộ kế hoạch đầu t đà quy định cụ thể 24 loại sản phẩm phải bảo đảm xuất đợc 80% đợc cấp giấy phép đầu t nớc ngoài, có sản phẩm thuỷ sản Điều đà nâng cao lực xuất cho ngành 74 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng Bên cạnh đó, Luật khuyến khích đầu t nớc đời năm 1994 sửa đổi vào năm 1998 với tinh thần chủ đạo khuyến khích đầu t toàn diện, đồng thông qua việc quy định cụ thể ngành nghề, khu vực khuyến khích đầu t Điều góp phần nâng cao lùc s¶n xt thủ s¶n cđa khu vùc níc hớng tói xuất Đây yếu tố thuận lợi cho doanh nghiệp nớc mạnh dạn đầu t đổi trang thiết bị phục vụ cho sản xuất hàng xuất Luật khuyến khích đầu t nớc đà mở rộng đối tợng đợc hởng điều kiện u đÃi, tạo sân chơi bình đẳng cho thành phần kinh tế, xoá bỏ phân biệt doanh nghiệp Nhà nớc với doanh nghiệp quốc doanh, doanh nghiệp nớc doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài, tạo điều kiện phát triển sản xuất, mở rộng thị trờng xuất hàng thuỷ sản Việt Nam 3.2 Chính sách thuế Trong năm qua, thực chiến lợc phát triển kinh tế hớng xuất chính, hệ thống sách thuế có sửa đổi quan trọng, tác động tích cực tới hoạt động doanh nghiệp sản xuất xuất thuỷ sản Thông t 106/1998/TT/BTC cho phép kéo dài thời gian nộp thuế nhập trờng hợp sử dụng nguyên vật liệu nhập để sản xuất hàng xuất khẩu, trớc 90 ngày, 270 ngày, tuỳ vào theo chu kỳ sản xuất loại sản phẩm, giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp Quyết định số 251/1998/ QĐ-TTg quy định tổ chức, cá nhân thuộc thành phần kinh tế tham gia thực Chơng trình phát triển xuất thuỷ sản đợc hởng u đÃi thuế theo quy định Luật khuyến khích đầu t nớc quy định hành; miễn giảm thuế vận chuyển giống nuôi thuỷ sản đến vùng sâu, vùng xa, hải đảo Quyết định số 248/TTg ngày 7/8/1995 đầu t khôi phục hoàn thiện sở hạ tầng nghề cá bao gồm việc xây dựng cảng cá, cho vay vốn dài hạn với lÃi suất u đÃi, thúc đẩy nghiên cứu áp dụng tiến khoa học kỹ thuật, phát triển công nghệ chế biến sau thu hoạch Tất điều đà góp phần khuyến khích doanh nghiệp thuỷ sản sản xuất 75 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng xuất thuỷ sản cách có hiệu với giá trị ngày gia tăng số lợng chất lợng 3.3 Môi trờng pháp lý cải cách thủ tục hành Cùng với thay đổi có tính chất tích cực từ phía sách, chế điều hành xuất quy định thủ tục hành có thay đổi theo hớng thuận lợi cho hoạt động kinh doanh xuất nhập Luật thơng mại có hiệu lực từ 1/1/1998 Nghị định 57/1998/NĐ- CP đà tạo khuôn khổ pháp lý ổn định cho hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu, đại lý mua bán hàng hoá theo hớng khuyến khích xuất Đồng thời Bộ thơng mại đà ban hành Thông t số 18/1998/thị trờng- BTM ngày 28/8/1998 hớng dẫn cụ thể hoạt động xuất nhập khẩu, gia công đại lý mua bán hàng hoá Theo tinh thần Thông t này, doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế đợc thực xuất nhập khÈu theo ngµnh nghỊ ghi giÊy chøng nhËn kinh doanh; thủ tục hành đợc đơn giản hoá Quy chế mở rộng khả kinh doanh xuất nhập doanh nghiệp với thị trờng nớc Điều tạo điều kiện thu hút tiềm vốn, lao động cho sản xuất xuất hàng thuỷ sản Bên cạnh đó, Chính phủ ban hµnh quy chÕ thëng xuÊt khÈu nh»m khuyÕn khÝch doanh nghiệp mở rộng thị trờng tiêu thụ; sản xuất xuất đợc mặt hàng mới, có chất lợng cao, sử dụng nhiều vật t nội địa, thu hút đợc nhiều lao động Các doanh nghiệp sản xuất xuất thuỷ sản có hội hởng đợc khuyến khích xuất mặt hàng đợc tiêu thụ thị trờng với mức 200000 USD/năm trở lên sản phẩm sử dụng 60% nguyên liệu nội địa Điều nàykhuyến khích doanh nghiệp thuỷ sản tích cực mở rộng sản xuất, đa dạng hoá thị trờng tiêu thụ Tuy vậy, bên cạnh đổi mang tính tích cực bất cấp cần giải Cụ thể: - Các quy định hành số mặt cha ổn địnhk, gây nhiều khó khăn bị động cho doanh nghiệp 76 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng - Các sách thuế tín dụng nhiều bất cập, chẳng hạn nh tồn nhiều mức thuế khác cha có tiêu chuẩn phân loại nhóm sản phẩm theo mức thuế cụ thể Và đà áp dụng sách miễn giảm thuế cho số đối tợng, nhng thủ tục xin hoàn thuế, giảm thuế nhiều rờm rà, gây tốn kém, c¶n trë s¶n xt, kinh doanh cđa nhiỊu doanh nghiƯp Đánh giá thực trạng xuất thuỷ sản Việt Nam sang thị trờng Mỹ 4.1 Những mặt đà đạt đợc Có thể nói, kết đạt đợc ngành thuỷ sản Việt Nam xuất hàng thuỷ sản vào thị trờng Mỹ năm qua ®· chøng tá híng ®i ®óng ®¾n viƯc më rộng thị trờng xuất Mặc dù thị trờng Mỹ thị trờng mẻ ngành doanh nghiệp xuất Việt Nam, song nhiều doanh nghiệp đà thông qua nhiều đờng, mạnh dạn tìm cách tiếp cận thâm nhập vào thị trờng Chính vậy, kết đạt đợc khiêm tốn, nhng ngành thuỷ sản Việt Nam đà tạo dựng đợc lòng tin nhà nhập nh tạo đợc cho đứng vững thị trờng thuỷ sản Hoa Kỳ Tuy phải qua kiểm tra chặt chẽ quan quản lý dợc phẩm thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) theo tiêu chuẩn khắt khe (HACCP), xuất thuỷ sản Việt Nam vào Hoa Kỳ tăng mạnh Tốc độ tăng trởng kim ngạch xuất trung bình giai đoạn 1996-2000 16,57%/năm cho dù mức tăng không đồng qua năm Thuỷ sản trở thành bốn mặt hàng xuất mũi nhọn Việt Nam (dầu thô, dệt may, da giày) Hàng năm, ngành thuỷ sản đà đóng góp cho đất nớc khoảng 400-470 triệu USD Trong đó, năm 2001 năm có nhiều diễn biến quan trọng quan hệ thơng mại Việt Nam Hoa Kỳ, Hiệp định thơng mại song phơng thức vào hoạt động kể từ 15 h ngày 10/12/2001, nhng theo ớc tính năm 2001 kim ngạch xuất hàng thuỷ sản vào thị trờng Mỹ đạt 500 triệu USD, tăng 62,4% so với năm 2000 Có đợc thành công thời gian qua 77 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng ngành thuỷ sản đà chuẩn bị tốt đợc nguồn hàng xuất từ đánh bắt, nuôi trồng đến chế biến; nhiều nhiều địa phơng, nhiều doanh nghiệp đà mạnh dạn đầu t đổi công nghệ, đạt trình độ tiên tiến giới; chất lợng sản phẩm ngày nâng cao, đáp ứng đợc yêu cầu khắt khe chất lợng an toàn vệ sinh thực phẩm thị trờng Mỹ Tuy nhiên, cấu hàng thuỷ sản xuất vào thị trờng Mỹ, sản phẩm thuỷ sản có giá trị gia tăng cao vÉn chiÕm mét tû träng rÊt thÊp, míi cã 17,5%(trong sản phẩm làm sẵn 14,5%, sản phẩm ăn liền 3%) Mỹ nớc có nhu cầu nhập hàng thuỷ sản vào loại lớn giới, để ngành thuỷ sản Việt Nam phát huy đợc lực thị trờng này, cần nghiên cứu tìm hiểu sâu khó khăn thuận lợi việc xuất hàng thuỷ sản Việt Nam vào thị trờng Mỹ thời gian qua, để từ có giải pháp đẩy mạnh xuất hàng thuỷ sản vào thị trờng đầy tiềm 4.2 Những hạn chế Mặc dù quan hệ kinh tế thơng mại Việt Nam Hoa Kỳ năm qua khả quan, hàng năm có có gia tăng số lợng giá trị mặt hàng xuất vào Mỹ, song kết đạt đợc nhỏ bé, cha tơng xứng với tiềm hai bên khả xuất thuỷ sản Việt Nam vào thị trờng rộng lớn đầy tiềm nh Hoa Kỳ Tuy hoạt động xuất thuỷ sản đà có nhiỊu tiÕn bé nhng ViƯt Nam míi chØ ®øng ë vị trí thứ 21 thị trờng nhập cđa Hoa Kú So víi Th¸i Lan, Trung Qc, Singapore…, kim ngạch xuất thuỷ sản Việt Nam với Hoa Kỳ nhỏ bé Năm 2001, Việt Nam đà cố gắng nâng tổng giá trị thuỷ sản xuất sang Hoa Kỳ lên 1,71 tỷ ®ång, nhng so víi tỉng kim ng¹ch nhËp khÈu thủ sản Hoa Kỳ năm 2001 thị phần Việt Nam chiếm khoảng 4% Một hạn chế là: biện pháp thâm nhập thị trờng doanh nghiệp hạn chế, cha đa dạng, thụ động Trong năm qua, nhiều thơng vụ xuất hàng thuỷ sản Việt Nam sang Mỹ phải qua trung 78 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng gian, cha xuất trực tiếp đợc vào thị trờng Mỹ nên phía Việt Nam chịu nhiều thiệt Thực tế diễn nhiều năm nay, nhiều doanh nghiệp đà biết có nhiều cố gắng cải thiện nhng chất lợng hàng ta cha cao, cha có uy tín mạnh thơng trờng nên tình trạng cha khắc phục hoàn toàn đợc Việc thành lập chi nhánh bán hàng, sử dụng đại lý bán hàng, thiết lập mạng phân phối riêng cho doanh nghiệp thị trờng Mỹ hạn chế Về mặt hàng thuỷ sản xuất khÈu sang Mü, cã thĨ thÊy râ rµng r»ng hµng Việt Nam xuất sang Mỹ chủ yếu mặt hàng thô, mức độ chế biến nớc thấp Do lÃng phí mà giá lại thấp rÊt nhiỊu so víi c¸c níc xt khÈu kh¸c ( giá thuỷ sản xuất ta nửa so với Thái lan, Singapore) Các mặt hàng lại đợc đa dạng, chủ yếu tập trung vào mặt hàng nh tôm, mực, cá tra cá basa Về mẫu mÃ, kiểu dáng, chất lợng, sản phẩm ta lại cha cao số trờng hợp không đáp ứng đợc tiêu chuẩn kiểm định ngặt nghèo Mỹ nên đà bị tái xuất, cha hấp dẫn đợc ngời tiêu dùng 4.3 Nguyên nhân a) Nguồn cung cấp nguyên liệu bấp bênh, chất lợng nguyên liệu Nh đà biết, chế biến thuỷ sản xuất chủ yếu dựa vào nguồn khai thác tự nhiên, lệ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên, vµo tÝnh chÊt manh vµ thêi vơ cđa ngn lợi hải sản nhiệt đới Nuôi trồng thuỷ sản cha trở thành nguồn cung cấp nguyên liệu chủ yếu ổn định cho chế biến Vì việc cung cấp nguyên liệu cho nhà máy chế biến xuất bấp bênh, không an toàn cho xuất Bên cạnh đó, sản xuất nguyên liệu với trình độ công nghệ thấp, giá thành cao bảo quản sau thu hoạch nguyên nhân làm giảm hiệu khu vực chế biến xuất giảm sức cạnh tranh sản phẩm thuỷ sản Việt Nam trờng quốc tế b) Thiếu khả đáp ứng đơn hàng quy mô lớn Bản thân Mỹ thị trờng rộng lớn, nhà phân phối Mỹ thờng thiết lập hệ thống phân phối toàn cầu, nghĩa không bán Mỹ 79 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng mà theo kênh khắp giới Vì vậy, quy mô đơn đặt hàng họ thờng lớn Trong đó, doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam phần lớn lại doanh nghiệp có quy mô vừa nhỏ, khả tài có hạn, lực sản xuất thấp, suất lao động cha cao nguồn nguyên liệu đầu vào cho sản xuất số sản phẩm không ổn định nên sang Mỹ tìm hiểu thị trờng đà không ký đợc hợp đồng khả đáp ứng đợc quy mô đơn hàng c) Tổ chức quản lý doanh nghiệp yếu Phần lớn doanh nghiệp chế biến doanh nghiệp Nhà nớc, chậm đổi công nghệ đổi quản lý, đặc biệt quản lý chất lợng quản lý kinh doanh, động thị trờng nên hiệu sản xuất kinh doanh Hiện nay, doanh nghiệp nhà nớc muốn cổ phần hoá chuyển đổi hình thức sở hữu Trong đó, doanh nghiệp t nhân động có khả cạnh tranh cao nhng lại hội để tiếp cận xuất Thực tế đà rằng, có vốn, có công nghệ mà đội ngũ nhà doanh nghiệp giỏi công nhân có tác phong công nghiệp, nhiệt tình phát triển đợc d) Trở ngại hệ thống luật pháp thông tin thị trờng Mỹ Mỹ đợc xem quốc gia có hệ thống luật pháp chặt chẽ phức tạp Do vậy, việc nghiên cứu, tìm hiểu để nắm vững hệ thống luật không đơn giản Khi buôn bán với Mỹ, công ty lớn, nhỏ hầu hết nớc phải thuê luật s với chi phí cao Những vấn đề trở ngại lớn cho doanh nghiệp, doanh nghiệp có quy mô vừa nhỏ Việt Nam vào thị trờng Mỹ Thiếu hiểu biết luật pháp nh quy định sách thơng mại Mỹ đà làm hạn chế đến quan hệ đối tác, tìm kiếm, thâm nhập mở rộng thị trờng doanh nghiệp xuất hàng thuỷ sản Việt Nam Mặt khác, khó khăn khác biệt lớn hệ thống luật pháp hai nớc Việt Nam Hoa Kỳ Trong luật pháp cha ổn định, thiếu đồng hệ thống luật pháp Hoa Kỳ đầy đủ chặt 80 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng chẽ Trên thực tế, luật pháp thơng mại nhiều bất cập, lạc hậu so với giới, cha theo kịp phát sinh quan hệ kinh tế thơng mại Điều này, có ảnh hởng trực tiÕp tíi c¸c doanh nghiƯp ViƯt Nam xu thÕ hội nhập đặc biệt việc thực Hiệp định thơng mại Việt- Mỹ thời gian tới Bên cạnh đó, thông tin thị trờng trở ngại lớn với doanh nghiệp xuất Việt Nam thâm nhập thị trờng Mỹ Do cha có nhiều kinh nghiệm, lực thu thập xử lý thông tin yếu, vậy, việc tiếp cận, thăm dò, tìm kiếm thị trờngcủa doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn bất cập Để khắc phục khó khăn đòi hỏi doanh nghiệp phải có chủ động động cao làm ăn đất Mỹ Đồng thời để doanh nghiệp kinh doanh ổn định lâu dài, Nhà nớc cần có quan tâm hỗ trợ kịp thời doanh nghiệp, doanh nghiệp tiếp cận thị trờng e) Về chế sách Thứ nhất, chậm nhận thức đầy đủ khả to lớn việc phát triển công nghiệp nuôi trồng thuỷ sản làm sở để tăng nhanh nguồn nguyên liệu cho chế biến xuất Đồng thời, cha tập trung giải tốt việc đổi công nghệ, bảo quản sau thu hoạch sản phẩm nghề khai thác nên cha có hệ thống sách phù hợp với định hớng phát triển rõ ràng để tạo nên liên kết chặt chẽ khâu nuôi trồng, khai thác, chế biến tiêu thụ sản phẩm Giữa quan quản lý nhà nớc cha có phân công rõ ràng trách nhiệm, cha có phối hợp hành động đồng cấp quyền, doanh nghiệp quan nghiên cứu triển khai nhằm tạo nên hành lang thuận lợi cho cạnh tranh hàng thuỷ sản Thứ hai, Cơ chế quản lý doanh nghiệp nhà nớc lĩnh vực chế biến xuất cha phát huy đợc lực trí tuệ đội ngũ cán quản lý công nhân lành nghề, tạo động lực phát triển, bảo đảm có hiệu khả tái sản xuất mở rộng tái đầu t chiều sâu 81 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng Tóm lại, xu toàn cầu hoá khu vực hoá, Việt Nam đà có bớc chuyển để héi nhËp nhanh chãng víi nỊn kinh tÕ thÕ giíi Trong trình tiến hành công đổi kinh tế, thực mục tiêu công nghệp hoá, đại hoá đất nớc, đòi hỏi Việt Nam cần lựa chọn cho hớng đắn, lộ trình thích hợp với điều kiện hoàn cảnh Trong đó, cần đặc biệt ý tới chiến lợc lựa chọn sản phẩm xuất giai đoạn phát triển Có thể nói giai đoạn đầu tiến trình công nghiệp hoá, đại hoá đất nớc, thuỷ sản đợc lựa chọn sản phẩm xuất mũi nhọn hớng đắn, có ý nghĩa quan trọng góp phần thực thành công mục tiêu kinh tế-xà hội đất nớc Chúng ta đà tiếp cận mở rộng đợc nhiều thị trờng giới nh thị trờng Nhật Bản, EU, Trung QuốcTuy nhiên, áp lực cạnh tranh diễn ngày gay gắt, phát sinh bất ổn định môi trờng kinh doanh đặt ngành thuỷ sản Việt Nam trớc khó khăn thách thức Chúng ta cha thể thoả mÃn với đà đạt đợc, kết cha thực đảm bảo cho ngành thuỷ sản Việt Nam tạo lập vị vững vợt trội so với đối thủ khác thị trờng quốc tế Trớc mắt chúng ta, thị trờng Hoa Kỳ đợc xem nh thị trờng đầy tiềm hấp dẫn với hàng hoá xuất nói chung hàng thuỷ sản nói riêng Có thể nói đờng cho thuỷ sản xuất Việt Nam bắt đầu đà khai thông, nhng chắn đờng phẳng để thuỷ sản Việt Nam dễ dàng băng qua Để hàng thuỷ sản xuất có mặt tạo lập đợc uy tín thị trờng Hoa Kỳ trình đầy gian nan vất vả, đòi hỏi không nỗ lực lớn doanh nghiệp Việt Nam mà cần hỗ trợ tích cực từ phía Nhà nớc để tiếp cận đẩy mạnh xuất hàng thuỷ sản Việt Nam vào thị trờng nhiều tiềm nhng chông gai 82 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng chơng III Một số biện pháp thúc đẩy xuất hàng thuỷ sản Việt Nam sang thị trờng Mỹ Thuỷ sản 15 mặt hàng xuất chủ lực Việt Nam đà đợc xác định ngành kinh tế mũi nhọn đất nớc Vì vậy, cần có định hớng giải pháp có hiệu nâng cao khả cạnh tranh hàng thuỷ sản xuất khẩu, để xuất thuỷ sản thực tơng xứng với tầm vóc I Chiến lợc xuất thuỷ sản Việt Nam giai đoạn 2001-2010 Trong ngành kinh tế quốc dân, thuỷ sản ngành có nhiều tiềm cha đợc huy động để phát triển Do đó, cần phải có hớng để ngành thuỷ sản nói chung xuất thuỷ sản sang thị trờng Mỹ nói riêng đạt đợc tốc độ tăng trởng cao thời gian tới Các quan điểm đẩy mạnh xuất thuỷ sản Việt Nam - Xuất thuỷ sản tiếp tục mũi nhọn phát triển kinh tế thuỷ sản, trớc hết kinh tế biển, có vai trò vị trí quan trọng phát triển kinh tế đất nớc, nâng cao thu nhập giải công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân vùng biển - Xt khÈu thủ s¶n ph¶i chun tõ kinh tÕ kh¶i thác tài nguyên kinh tế thơng mại chủ yếu sang kinh tế khai thác lao động kỹ thuật công nghệ chủ yếu, chuẩn bị điều kiện tiến tới kinh tế khai thác trí tuệ khoa học năm sau năm 2010 83 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng - Xuất chế biến xuất thuỷ sản phải gắn mật thiết trực tiếp thúc đẩy phát triển khai thác, nuôi trồng thuỷ sản, sở cấu kinh tế hợp lý với tham gia nhiều thành phần kinh tế, tạo tích luỹ lớn để tái sản xuất mở rộng, nhanh chóng tiến hành công nghiệp hóa, đại hoá, thực song song mục tiêu: phát triển lực sản xuất, tái tạo phát triển nguồn lợi, bảo vệ môi trờng, tái tạo phát triển sức lao động nghề cá - Xuất thuỷ sản phải đặt mối liên hệ chặt chẽ với đổi công nghệ, kỹ thuật trang thiết bị, phối hợp hài hoà với phát triển sản xuất cho nhu cầu xuất chỗ tiêu dùng nội địa, mở rộng nhập bổ sung nguyên liệu cho xuất - Phát triển xuất chế biến thuỷ sản phải dựa thực chiến lợc ngời, đổi tổ chức quản lý, chuyển hẳn từ quản lý chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân sang quản lý chủ yếu tri thức khoa học Những phơng hớng phát triển xuất thuỷ sản ngành năm tới - Tiếp tục phát huy mạnh biển, vùng nớc ngọt, lợ, tiềm lực lao động kết hợp với phát triển nông lâm thuỷ sản du lịch để phát triển sản xuất kinh doanh đẩy mạnh công nghiệp hoá, đại hoá, bớc đa ngành thuỷ sản trở thành ngµnh kinh tÕ mịi nhän nỊn kinh tÕ qc dân - Tăng cờng khả cạnh tranh, mở rộng bớc vững hội nhập khu vực quốc tế Trên sở tăng nhanh giá trị kim ngạch xuất thuỷ sản, nhằm tăng cờng tích luỹ nội bộ, mở rộng lực sản xuât kinh doanh, xây dựng sở vật chất kỹ thuật, cải thiện đời sống lao động nghề cá làm nghĩa vụ nộp ngân sách ngày tăng - Phát triển mạnh mẽ nuôi trồng thuỷ sản, đổi cấu nghề khai thác hải sản ven bờ, tăng cờng công tác khai thác thuỷ sản xa bờ, góp phần làm thay đổi cấu hàng thuỷ sản xuất cải thiện đời sống xà hội nông thôn vùng ven biển - áp dụng tiến kỹ thuật công nghệ thích hợp vào phát triển sản xuất, đa dạng hoá sản phẩm mở rộng thị trờng xuất sản phẩm thuỷ sản 84 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng - Thúc đẩy công tác bảo vệ nguồn lợi, bảo vệ môi trờng, trì cân sinh thái vùng nuôi, khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trờng nuôi, đồng thời có biện pháp hữu hiệu phòng dịch bệnh nuôi trồng thuỷ sản, đảm bảo hàng thuỷ sản xuất có chất lợng cao đáp ứng đợc yêu cầu thị trờng khó tính nh EU, Mỹ, Nhật Bản - Tập trung vật t vốn để xây dựng sở vật chất kỹ thuật Ngành, u tiên vào vùng trọng điểm, đồng thời đa nhanh công trình dự án vào sản xuất, bảo đảm hiệu đầu t - Sử dụng có hiệu viện trợ hoạt động hợp tác quốc tế, thu hút hoạt động có vốn đầu t trực tiếp, đặc biệt nuôi trồng thuỷ sản chế biến đối tợng có giá trị thơng mại cao - Đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi máy tổ chức, xếp lại cán để đáp ứng yêu cầu giai đoạn Mục tiêu phát triển xuất thuỷ sản Việt Nam đến năm 2010 3.1 Mục tiêu dài hạn Với tiềm to lớn sẵn có xu hớng phát triển xuất thuỷ sản giới ngày tăng, ngành thuỷ sản đặt mục tiêu xuất thuỷ sản đến năm 2010 nh sau: - Không ngừng tăng phần đóng góp ngành thuỷ sản vào công phát triển kinh tế xà hội đất nớc việc tăng cờng xuất khẩu, gia tăng thu nhập ngoạI tệ nâng cao vị thuỷ sản trờng quốc tế, giải đợc nhiều công ăn việc làm nâng cao thu nhập, mức sống cộng đồng dân c sống dựa vào nghề cá - Tăng mức cung cấp sản phẩm thuỷ sản cho thị trờng tạo điều kiện thuận lợi cho ngời dân tiếp cận, tiêu dùng sản phẩm thuỷ sản dễ dàng - Đa ngành thuỷ sản trở thành ngành kinh tế đợc công nghiệp hoá đại hoá với khoa học kỹ thuật tiên tiến nhằm tạo hiệu kinh tế cao, phát huy lợi so sánh mà góp phần đẩy nhanh qúa trình công nghiệp hoá, đại hoá đất nớc 85 Chuyên đề tốt nghiệp Đặng Thị Thuý Hồng - Xây dựng ngành thuỷ sản đợc quản lý tốt nhằm đạt đợc phát triển ổn định, bền vững cho tơng lai Đó tiền đề, động lực để nâng cao khả cạnh tranh thuỷ sản xuất 3.2 Mục tiêu ngắn hạn Ngành cần tập trung thực mục tiêu chđ u sau: - G¾n chÕ biÕn xt khÈu víi sản xuất nguyên liệu, tạo sở vững cho sản xuất hàng hoá quy mô lớn, giảm giá thành nhằm nâng cao khả cạnh tranh - Giữ vững phát triển thị trờng khu vực giới, tăng nhanh kim ngạch xuất thuỷ sản đạt 1,8 tỷ USD vào 2002 3,5 tỷ vào 2010 - Phát huy lợi kinh tế biển cách khai thác hợp lý nguồn tài nguyên, phấn đấu đa tỷ trọng ngành thuỷ sản GDP lên 2,5-3% bảo đảm tốc độ tăng tổng sản lợng bình quân ngành 4,5-5,1% - Không tăng sản lợng khai thác nhiều thời kỳ 2000-2010, giữ mức tăng từ 1,2-1,4 triệu (trong đó, khai thác cá, tôm, mực khoảng 1,3 triệu tấn, nhuyễn thể 100.000 tấn) Tăng nhanh sản lợng nuôi trồng thuỷ sản từ 1013%/năm - Số lao động trực tiếp phục vụ nghề cá tăng trung bình 2,65%/năm; 3,55 triệu lao động (năm 2002); 3,9 triệu lao động (năm 2005) 4,4 triệu lao động năm 2010 Trong lao động nuôi trồng thuỷ sản lao động chế biến thuỷ sản tăng gấp lần Định hớng xuất thuỷ sản Việt Nam sang Mỹ Căn vào lực xuất ngành thuỷ sản Việt Nam triển vọng xt khÈu sang thÞ trêng Mü, chóng ta cã thĨ tin tởng khả tiếp cận phát triển thị trờng Hoa Kỳ sản phẩm thuỷ sản Việt Nam trở thành thực tơng lai không xa Kim ngạch xuất hàng thuỷ sản sang thị trờng tính nh EU, Nhật Bản tăng trởng ổn định qua năm đủ sức chứng minh sản phẩm cạnh tranh đợc với đối thủ khác thị trờng quốc tế Tuy nhiên để thuyết phục thị trờng giới 86 ... Đặng Thị Thuý Hồng Một điều lu ý đa đây, nhà xuất Việt Nam cần nhớ sản phẩm xuất sang Mỹ thờng đáp ứng yêu cầu đặc biệt, nhà xuất thuỷ sản Việt Nam không nên tin cần xuất sang đợc Châu Âu xuất sang. .. thuỷ sản thực phẩm tỷ USD) nhng ta trọng đến xuất thuỷ sản thực phẩm Vì vậy, nói cha có đợc phù hợp cao mặt hàng thuỷ sản xuất Việt Nam với yêu cầu nhập thị trờng thuỷ sản Mỹ - Thị trờng Mỹ thị. .. chế biến thuỷ sản Mỹ sinh lợi cao có vai trò định cho hiệu ngành thuỷ sản nớc 2.5 Ngoại thơng thuỷ sản Mỹ với Nhật Bản thị trờng thuỷ sản lớn Cách năm, ngoại thơng thuỷ sản Mỹ đà vợt số 10 tỷ