Lịch sử vấn đề
Di Li là một tác giả trẻ dũng cảm theo đuổi thể loại văn học trinh thám và kinh dị, thể hiện sự sáng tạo độc đáo trong hai cuốn tiểu thuyết “Trại Hoa Đỏ” và “Câu lạc bộ số 7” Sự kết hợp giữa yếu tố trinh thám và kinh dị trong tác phẩm của cô đã gây ấn tượng mạnh mẽ với độc giả và giới phê bình Tuy nhiên, hiện tại vẫn còn thiếu nhiều nghiên cứu về các tác phẩm của Di Li, tạo nên một khoảng trống mà chúng tôi hy vọng sẽ được lấp đầy.
Theo khảo sát của chúng tôi, hiện tại chỉ có một số bài báo phân tích và đánh giá về tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li Các bài viết này đều nhấn mạnh sự đổi mới trong tác phẩm của Di Li, thể hiện qua sự kết hợp giữa hai thể loại trinh thám và kinh dị Tuy nhiên, tiểu thuyết trinh thám - kinh dị của Di Li vẫn chưa được nghiên cứu một cách sâu sắc như một đối tượng độc lập Những nhận xét từ các tác giả đã cung cấp cho chúng tôi những gợi ý quý báu để tiến hành nghiên cứu sâu hơn.
Nhà văn Trần Thanh Hà đã chỉ ra rằng truyện trinh thám và truyện kinh dị, rùng rợn đã xuất hiện tại Việt Nam từ thế kỷ trước, với nhiều tác phẩm nổi bật của Thế.
Lữ, Hồ Dzếnh (bút danh Lưu Thị Hạnh) là một trong những tên tuổi nổi bật trong văn học Gần đây, hai thể loại trinh thám và kinh dị không phát triển mạnh mẽ Di Li được biết đến là nhà văn nữ tiên phong trong việc kết hợp hai thể loại này, tạo ra những tác phẩm độc đáo và hấp dẫn.
Tiểu thuyết "Câu lạc bộ số 7" đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà văn và nhà phê bình Nhà văn Nguyễn Quang Thiều nhận định rằng Di Li sở hữu phẩm chất kiên nhẫn trong việc gieo rắc các chi tiết quan trọng một cách tinh tế, tạo nên sự hồi hộp cho tác phẩm Nguyễn Việt Hà cũng khẳng định rằng văn chương trinh thám Việt Nam đã có chỗ đứng vững chắc, và "Câu lạc bộ số 7" thể hiện rõ nét điều đó với cốt truyện lãng mạn và ly kỳ, khai thác tội ác mang màu sắc nghi lễ tôn giáo Đạo diễn Quốc Trọng cho rằng câu chuyện cuốn hút người đọc qua các tình huống đan xen khéo léo, khiến họ luôn bị nhầm lẫn trong việc đoán định diễn biến Tác phẩm không chỉ mang đến sự căng thẳng mà còn hòa quyện không khí ma mị, thể hiện phong cách đặc trưng của Di Li.
Tiểu thuyết "Trại Hoa Đỏ" của Trần Thanh Hà nổi bật với yếu tố trinh thám, đòi hỏi sự bản lĩnh và tính toán tỉ mỉ Nhà văn Di Li khéo léo dẫn dắt độc giả qua những tình huống bất ngờ, giữ cho họ bị lừa cho đến phút cuối cùng Như một hình tượng trong tác phẩm, Di Li được ví như một bậc thầy trong trò chơi ma trận, xuất sắc vượt qua mọi thử thách.
Tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li, như được Trần Thị Vân đánh giá trong bài viết trên Tạp chí Văn nghệ quân đội, nổi bật với sự bất ngờ và kịch tính, yếu tố cốt lõi tạo nên sức hấp dẫn của thể loại này Trong các tác phẩm như Trại Hoa Đỏ và Câu lạc bộ số 7, Di Li khéo léo sắp xếp các chi tiết, dẫn dắt người đọc từ bất ngờ này đến bất ngờ khác Dù đôi khi các sự kiện có vẻ không liên quan, nhưng cuối cùng chúng lại kết nối chặt chẽ, làm sáng tỏ những vấn đề đã được đề cập.
Mặc dù đã có một số bài báo và nghiên cứu đánh giá về tác phẩm của Di Li, nhưng phần lớn vẫn chỉ dừng lại ở mức độ khái lược và mang tính chất giới thiệu.
Đối tượng và mục tiêu nghiên cứu
Bài luận văn này nghiên cứu các yếu tố quan trọng trong hai tiểu thuyết trinh thám - kinh dị, bao gồm cốt truyện, tình huống truyện, hình tượng nhân vật, nghệ thuật xây dựng nhân vật, cùng với không gian và thời gian nghệ thuật.
“Trại Hoa Đỏ” và “Câu lạc bộ số 7” của Di Li là những tác phẩm tiêu biểu, nhưng phong cách sáng tác cần được xem xét trong mối liên hệ với nhiều khía cạnh khác trong văn học đương đại.
Thực hiện đề tài này, chúng tôi hướng đến ba mục tiêu:
Để giải quyết đề tài, trước hết cần xác định cơ sở lý thuyết, từ đó phân tích rõ các đặc trưng nội dung và nghệ thuật trong tiểu thuyết trinh thám - kinh dị của Di Li.
Di Li nổi bật với cá tính sáng tạo độc đáo trong các tác phẩm tiểu thuyết trinh thám và kinh dị tại Việt Nam Sự so sánh mở rộng giữa các tác giả cho thấy tài năng và đóng góp đáng kể của cô cho nền văn học đương đại.
Chúng tôi hy vọng rằng thông qua việc phân tích tác phẩm và cá tính sáng tác của nhà văn Di Li, có thể nhận diện và khẳng định giá trị của các khuynh hướng sáng tác trong văn xuôi trẻ Việt Nam hiện nay.
Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu văn bản tiểu thuyết trinh thám - kinh dị “Trại Hoa Đỏ” và
“Câu lạc bộ số 7” của Di Li
Bài viết này sẽ so sánh và mở rộng về một số tác phẩm nổi bật trong thể loại truyện trinh thám và truyện kinh dị tại Việt Nam, đặc biệt là các tác phẩm của các tác giả như Phạm Cao Củng, Thế Lữ và Lan Khai Những tác phẩm này không chỉ thể hiện sự sáng tạo độc đáo mà còn phản ánh tâm tư, tình cảm và bối cảnh xã hội của thời đại.
- Phân tích và đánh giá những giá trị của tác phẩm, cá tính sáng tạo của nhà văn Di Li
Xuất phát từ mục đích, yêu cầu, đối tượng của đề tài, luận văn, chúng tôi sử dụng đồng bộ các phương pháp sau:
Phương pháp phân tích tác phẩm văn học theo đặc trưng thể loại là cách tiếp cận hiệu quả để nghiên cứu tiểu thuyết của Di Li, đặc biệt là trong các yếu tố của thể loại trinh thám – kinh dị Việc áp dụng phương pháp này giúp làm nổi bật những đặc điểm riêng biệt và cấu trúc của thể loại, từ đó hiểu rõ hơn về nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm.
Phương pháp nghiên cứu thi pháp học được áp dụng để tiếp cận và phân tích tiểu thuyết của Di Li một cách khoa học và có hệ thống.
Phương pháp nghiên cứu liên ngành, bao gồm văn hóa học và xã hội học, được áp dụng để phân tích tiểu thuyết của Di Li trong mối liên hệ với các lĩnh vực khoa học khác Phương pháp này giúp giải quyết những vấn đề liên quan đến tâm lý học và pháp luật, từ đó làm nổi bật những khía cạnh sâu sắc của tác phẩm.
Chúng tôi áp dụng các phương pháp nghiên cứu văn học quen thuộc như so sánh, thống kê và liệt kê Những thao tác này giúp cung cấp cứ liệu và định lượng cần thiết để đánh giá và nhận định vấn đề, đồng thời làm rõ các luận điểm đã nêu.
Cấu trúc của luận văn
- Phần nội dung: chia làm 3 chương
+ Chương 1: Tiểu thuyết trinh thám - kinh dị của Di Li trong văn xuôi trẻ Việt Nam đương đại
+ Chương 2: Cốt truyện, tình huống truyện, nhân vật trong tiểu thuyết trinh thám - kinh dị của Di Li
+ Chương 3: Không gian và thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li
- Phần tài liệu tham khảo
Đóng góp của luận văn
- Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên tìm hiểu toàn diện, hệ thống về tiểu thuyết trinh thám - kinh dị của Di Li
- Ban đầu xác lập một số đặc trưng nổi bật của thể tài tiểu thuyết trinh thám kinh dị
- Khẳng định ưu điểm và hạn chế của tác phẩm cũng như đóng góp của nhà văn vào thành tựu của văn xuôi trẻ Việt Nam đương đại.
TIỂU THUYẾT TRINH THÁM – KINH DỊ CỦA DI LI
Cơ sở lí luận của đề tài
1.1.1 Giới thuyết về truyện trinh thám
Truyện trinh thám là thể loại văn học xoay quanh các vụ án và hành trình điều tra, với cấu trúc tuyến tính nhằm làm sáng tỏ các bí ẩn Thể loại này phát triển mạnh mẽ ở phương Tây, bắt nguồn từ Mỹ và lan rộng ra các nước như Anh, Pháp, Nga, Nhật Bản và Trung Quốc Văn học trinh thám có nguồn gốc từ Kinh Thánh và tiếp tục phát triển trong các tác phẩm bí hiểm thời Khai Sáng, đến thế kỷ XIX chính thức khai sinh với E.A Poe Nhiều tác phẩm nổi tiếng như “Bí mật của Marie Roget”, “Thám tử Sherlock Holmes” của Conan Doyle, và “Mười người da đen nhỏ” của Agatha Christie đã thu hút đông đảo bạn đọc Tại Việt Nam, các tác phẩm như “Bàn tay sáu ngón” và “Chiếc gối đẫm máu” của Phạm Cao Củng cũng góp phần vào sự phát triển của thể loại này.
Truyện trinh thám chủ yếu phục vụ nhu cầu giải trí của độc giả, nhưng nhiều nhà văn đã coi nhẹ yếu tố văn chương để tập trung vào những tình tiết gay cấn nhằm thu hút người đọc Điều này dẫn đến việc truyện trinh thám thường bị xếp vào thể loại cận văn học, văn học bình dân, mặc dù nó thu hút đông đảo độc giả Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, văn học trinh thám đã có nhiều thay đổi để đáp ứng những yêu cầu thẩm mỹ ngày càng khắt khe hơn từ phía độc giả.
Bàn về văn học trinh thám, TS Nguyễn Văn Tùng đã nhận định rằng:
Văn học trinh thám ra đời nhằm phục vụ nhu cầu nâng cao ý thức tự vệ của con người, giúp họ phát hiện và chống lại cái ác Thể loại này không chỉ rèn luyện tư duy logic mà còn phát triển khả năng phán đoán chính xác và phản ứng nhanh chóng trước các tình huống.
Lí luận văn học và đổi mới đọc hiểu tác phẩm, NXB Giáo dục Việt Nam, tr162]
Tiểu thuyết trinh thám, một thể loại văn học thứ yếu, không nên nhầm lẫn với tiểu thuyết đen hay tiểu thuyết giật gân, mà là thể loại khám phá ẩn ngữ, với Agatha Christie là đại diện tiêu biểu Những tác phẩm của bà đã mang đến sự đổi mới và hấp dẫn cho văn học Gần đây, sự xuất bản các tác phẩm cuối cùng của ba "nữ hoàng tội ác" P.D James, E George, và R Rendell đã khẳng định tài năng của các bậc thầy trong thể loại này Trong khi tiểu thuyết hiện đại có xu hướng bỏ qua yếu tố kể chuyện, tiểu thuyết trinh thám vẫn giữ vững vai trò quan trọng trong việc kể lại những câu chuyện hấp dẫn.
Trung tâm của tiểu thuyết trinh thám không phải là tội ác mà là cuộc điều tra, nơi cái chết trở thành một ẩn số, không còn là điều phi lý hay tàn nhẫn mà là một phần của phương trình cần giải Khi con người chết vì tội ác, cái chết trở nên trừu tượng và kích thích sự tò mò, như một giải pháp cho bí ẩn đã xảy ra Điều này tạo ra một cuộc điều tra về ý nghĩa của cái chết mà không gây sợ hãi hay xáo trộn, làm cho người đọc cảm thấy như đang sống trong một tiểu thuyết trinh thám.
Tiểu thuyết trinh thám không nên bị chi phối bởi bất kỳ cái nhìn, ý thức hệ hay chủ nghĩa tượng trưng nào, mà phải giữ được sự trong sáng và rõ ràng của chính nó Sự phong phú của truyện kể trinh thám nằm ở khả năng khám phá những ẩn ngữ, tạo nên một trải nghiệm độc đáo cho độc giả.
Tiểu thuyết đen, như các tác phẩm của James Ellroy, Ed McBain và Lieberman, thể hiện sự căng thẳng giữa khả năng mơ mộng vô hạn và những vấn đề về con người, xã hội, và Chúa trời, kết hợp với logic tự sự và tuyến tính của tiểu thuyết trinh thám Tiểu thuyết trinh thám không chỉ đơn thuần là "truyện kể vị truyện kể", mà mỗi chi tiết đều có lý do tồn tại, phản ánh nguyên lý "lý do đầy đủ" của Leibniz: mọi sự kiện xảy ra đều có nguyên nhân, và không có gì diễn ra mà không thể được giải thích một cách rõ ràng.
Tiểu thuyết trinh thám, với bản chất của một cuộc điều tra về sự thật, không chỉ đơn thuần là khám phá mà còn là một sản phẩm của trí tưởng tượng Sự thật không nằm ngoài văn bản mà được thể hiện qua những gì đã được miêu tả, không có khoảng trống hay bí ẩn nào ngoại trừ danh tính của kẻ sát nhân Độc giả thường tin rằng sự thật cần được khám phá và giải thích, nhưng thực tế, nó luôn hiện hữu trong câu chuyện, chỉ chờ đến khi kết thúc để được nhận ra Mối liên hệ giữa sự thật và nguyên lý lý do đầy đủ đã biến tiểu thuyết trinh thám thành một thể loại phản-tiểu thuyết, nơi mọi yếu tố đều phục vụ cho cốt truyện.
1.1.2 Giới thuyết về truyện kinh dị
Khi công chúng bắt đầu chán ngán tiểu thuyết hiện thực, đặc biệt từ năm 1860, họ tìm kiếm những thể loại mới mẻ hơn Mặc dù vẫn còn nhiều độc giả yêu thích tiểu thuyết hiện thực, nhưng những người đọc tinh tế và sâu sắc mong muốn khám phá những trải nghiệm khác biệt, không chỉ là những mô tả trung thực về thế giới và con người Văn học hiện thực thường phụ thuộc vào logic và chuẩn mực xã hội, dẫn đến cảm giác đơn điệu và cứng nhắc trong cách thể hiện.
Những người khao khát sự thật sâu sắc thường tìm đến thể tài kinh dị với hy vọng thỏa mãn những nguyện vọng sâu kín của mình Họ tin rằng chỉ có thể loại này mới có thể đáp ứng được những mong mỏi đó Yếu tố kinh dị, mặc dù có thể được nuôi dưỡng bởi sự hoang tưởng hay cuồng loạn, nhưng luôn được thúc đẩy bởi niềm hy vọng của độc giả.
Hầu hết mọi người đều phản đối các nhà văn viết tiểu thuyết kinh dị, từ những người có thần kinh mạnh mẽ không thích chi tiết ma quái, đến những tín đồ Thiên Chúa giáo nghi ngờ về việc các nhà văn đã liên kết với quỷ dữ Các nhà tư tưởng tiến bộ chỉ trích họ vì không quan tâm đến các vấn đề chính trị, trong khi giới trí thức xem truyện kinh dị như một cách để rèn luyện phong cách viết Tuy nhiên, vẫn có một số ít ủng hộ các nhà văn này, bao gồm những người hiếu kỳ, lo sợ, nhiệt tình và không bảo thủ, những ai tìm kiếm điều gì đó khác biệt trong cuộc sống thường nhật.
Kinh dị không chỉ đơn thuần gắn liền với sự điên rồ hay phù thủy, mà là một hiện thực được nhìn nhận từ một góc độ khác Yếu tố kinh dị cho phép các nhà văn khám phá những vấn đề sâu sắc như thời gian, định mệnh, và tình yêu, thông qua những hình ảnh sinh động từ cuộc sống hàng ngày Trong khi các nhà nghiên cứu thần học và triết học có thể tiếp cận những vấn đề này một cách sâu sắc hơn, thì các nhà văn viết truyện kinh dị lại sử dụng hình ảnh, biểu tượng và phép liên tưởng để truyền tải thông điệp của mình đến với độc giả Họ thường khắc họa những hình ảnh quen thuộc, như bông hồng, nhưng lại mang đến những liên tưởng phong phú về mùa xuân, máu hay lòng ham muốn Điều quan trọng là cách nhìn nhận khác biệt mà họ mang đến, không phải là sự bóp méo thực tại, mà là việc mở rộng ý nghĩa và quyền lực của những đối tượng đó.
Yếu tố hoang đường, kỳ bí và thần tiên là những yếu tố chính liên kết với kinh dị, trong khi những yếu tố khác thường đối kháng hoặc xa lạ với nó.
Văn học kinh dị tập trung vào thể xác và linh hồn của con người trên Trái Đất, trái ngược với khoa học viễn tưởng, vốn dựa vào giả thuyết về sự sống ở các hành tinh khác Các nhà văn kinh dị thường theo đuổi tư tưởng phi lý, không quan tâm đến thực tại mà chỉ chú ý đến thế giới nội tâm của con người Họ nhấn mạnh những điều kỳ diệu trong tâm hồn, trong khi con người chỉ sống một nửa cuộc đời trong trạng thái tỉnh táo và dành nửa còn lại cho giấc ngủ.
Pascal đã từng đặt ra câu hỏi về sự khác biệt giữa cuộc sống và giấc ngủ, khiến chúng ta tự hỏi liệu những gì ta gọi là thức có thực sự là một dạng giấc ngủ khác Các nhà văn viết truyện kinh dị cũng chia sẻ sự lẫn lộn giữa mộng và thực, thường ưa thích thế giới mộng mơ hơn thực tại Họ dũng cảm khám phá những miền đất kỳ bí, rùng rợn, tạo ra những tác phẩm độc đáo từ trí tưởng tượng phong phú của mình.
Nhà văn Di Li và những sáng tác đặc sắc trong văn xuôi trẻ Việt Nam đương đại
Di Li là một nhà văn và dịch giả nữ nổi bật trong dòng văn học trinh thám - kinh dị tại Việt Nam Cô được xem là hiện tượng văn học với tiểu thuyết đầu tay "Trại Hoa Đỏ," phát hành năm 2009 và thu hút sự chú ý từ báo Yomiuri của Nhật Bản Cuốn sách gần đây của cô, "Adam và Eva," phát hành vào ngày 8.3.2013, khám phá những khía cạnh về tình yêu và hôn nhân giữa hai giới, nhanh chóng trở thành tác phẩm bán chạy.
Di Li, tên thật là Nguyễn Diệu Linh, sinh ngày 3 tháng 6 năm 1978 tại Hà Nội, là một giảng viên tiếng Anh tại Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội Cô tốt nghiệp Cử nhân tiếng Đức và tiếng Anh tại Đại học Ngoại ngữ Hà Nội và có Thạc sĩ Quản lý giáo dục từ Đại học Sư phạm Hà Nội Là hội viên của Hội Nhà văn Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn và Dịch giả châu Á Thái Bình Dương, Di Li không chỉ viết văn, viết báo và dịch thuật mà còn hoạt động trong lĩnh vực quảng cáo & PR với vai trò là giảng viên bộ môn Quan hệ công chúng Tất cả kiến thức và kinh nghiệm của cô chủ yếu đến từ việc tự học.
Từ thời còn học sinh, Di Li đã nổi tiếng với tính cách nghịch ngợm, được coi là "trùm sò" trong nhóm bạn tinh nghịch Trong tác phẩm "Nhật ký mùa hạ", cô chia sẻ những kỷ niệm về tuổi thơ, quãng đời học trò và thời sinh viên của mình.
Di Li đã chia sẻ những trò chơi nghịch ngợm của mình, nhưng không ai trong số trẻ hàng xóm đọc sách nhiều như cô bé Kể từ khi 8 tuổi, Di Li đã bắt đầu đọc tác phẩm của Nam Cao.
Nguyễn Công Hoan và Tự Lực Văn Đoàn là những tác giả mà Di Li yêu thích, bên cạnh việc tiếp tục khám phá tủ sách phong phú của người cha đam mê đọc sách Cô còn thuê truyện từ các cửa hàng và không ngần ngại thưởng thức những tiểu thuyết “diễm tình ba xu” tại đây.
Trong thời sinh viên, Di Li đã kiên trì theo đuổi hai bằng đại học và học thêm một ngoại ngữ thứ ba, đồng thời làm thêm nhiều công việc để tự lập Cô từng làm điện hoa, tour guide, tổ chức sự kiện và viết báo, dịch bài Sau khi tốt nghiệp, Di Li trở thành giảng viên tại Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội, và đã hơn 10 năm giảng dạy Ngoài ra, cô còn là giảng viên thỉnh giảng tại Đại học Hòa Bình và Đại học Văn hóa, giảng dạy các môn về kỹ năng viết và tiếng Anh trong văn học.
Di Li, một tác giả văn học, bắt đầu sự nghiệp viết lách muộn hơn so với những người đồng nghiệp như Trang Hạ, Phong Điệp, và Hoàng Anh Tú Sau khi tốt nghiệp đại học, cô mới bắt đầu sáng tác, và vào năm 2000, tác phẩm đầu tay của cô, truyện ngắn “Hoa mộc trắng,” được ra mắt Những tác phẩm đầu tiên của Di Li sau đó được đăng rải rác trên các báo và được tập hợp trong cuốn “Tầng thứ nhất,” phát hành năm 2007 Tiếp theo, cô cho ra mắt tập truyện ngắn “Điệu Valse địa ngục,” gồm 10 tác phẩm được sáng tác trong cùng năm.
Tiểu thuyết “Trại Hoa Đỏ” của Di Li đánh dấu sự ra đời của một thể loại văn học mới tại Việt Nam, kết hợp giữa trinh thám và kinh dị Tác phẩm không chỉ chiếm được cảm tình của độc giả, trở thành bestseller và được tái bản nhiều lần, mà còn nhận được sự đánh giá cao từ các nước trong khu vực Các tờ báo tại Hàn Quốc và Nhật Bản đã ca ngợi Di Li như một trong những nữ nhà văn được yêu thích nhất tại Việt Nam.
Năm 2009, Di Li đã cho ra mắt tập truyện ngắn "7 ngày trên sa mạc" và vào cuối năm, tác giả tiếp tục gây ấn tượng với tập bút ký du lịch "Đảo thiên đường".
Từ năm 2010 đến 2012, Di Li đã phát hành 8 cuốn sách, trong đó có các tác phẩm nổi bật như “Đôi khi tình yêu vẫn hay đi lạc đường”, “Cocktail thị thành”, “Tháp Babel trên đỉnh thác Ánh trăng”, “Chiếc gương đồng” và “Nhật ký mùa hạ”, tiếp tục khẳng định vị thế của mình trên văn đàn.
“Chuyện làng văn”, “San hô đỏ” và “The Black Diamond” là những tập truyện ngắn được dịch sang tiếng Anh bởi tác giả và một số dịch giả khác Mỗi cuốn truyện mang một thể loại khác nhau, từ hài hước, kinh dị, trinh thám, tình cảm lãng mạn cho đến thiếu nhi và phiếm đàm.
Trong vòng 6 năm, Di Li đã cho ra mắt 23 tác phẩm, bao gồm sách chuyên ngành và sách dịch, thể hiện sức sáng tạo vượt trội Cuốn sách mới “Adam và Eva” khám phá mối quan hệ giữa hai giới và các vấn đề về tình yêu, hôn nhân, nhanh chóng trở thành bestseller trên Vinabook Nhà thơ Lê Minh Quốc nhận xét rằng Di Li có sự hiểu biết sâu sắc và cảm nhận tinh tế về tính cách và tâm tư của mỗi giới, khiến độc giả cảm nhận như cô có khả năng thấu hiểu họ một cách sâu sắc.
Di Li, một nhà văn trẻ đầy bản lĩnh và cá tính, đã sớm đạt được nhiều thành công đáng kể trong sự nghiệp sáng tác Tác giả nhấn mạnh rằng sự chuyên nghiệp là yếu tố quan trọng trong mọi nghề, bao gồm cả văn chương Để viết một cách dễ dàng và hiệu quả, nhà văn cần tích lũy kinh nghiệm sống phong phú và đọc nhiều, từ đó chỉ nên chia sẻ một phần nhỏ trong kho tàng kiến thức của mình Giống như những nghệ sĩ xiếc, để có được sự điêu luyện trước khán giả, họ đã phải trải qua nhiều năm luyện tập gian khổ Cuối cùng, mặc dù một nhà văn chuyên nghiệp không nhất thiết phải có tác phẩm xuất sắc mọi lúc, nhưng họ không thể viết những tác phẩm ở mức trung bình khá.
1.2.3 Sáng tác của Di Li trong văn xuôi trẻ Việt Nam đương đại
Trong văn xuôi Việt Nam đương đại, nhiều cây bút trẻ xuất sắc đã xuất hiện, đóng góp đáng kể vào thành tựu văn học nước nhà Một số tác giả nổi bật như Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Đình Tú, Uông Triều, và Đỗ Bích Thúy đã gây tiếng vang lớn Trong số đó, Di Li nổi bật với phong cách và con đường sáng tạo độc đáo, tạo dấu ấn riêng trong nền văn học hiện đại.
Văn xuôi trẻ Việt Nam đương đại đang trải qua một sự bùng nổ mạnh mẽ, với sự đa dạng về bút pháp nghệ thuật và nhiều khuynh hướng sáng tác độc đáo Những tác giả như Nguyễn Bình Phương khám phá sâu sắc thế giới nội tâm phức tạp của con người, trong khi Nguyễn Ngọc Tư mang đến những cảm xúc nồng hậu, ám ảnh về cuộc sống miền sông nước Nam Bộ Đỗ Bích Thúy tạo dựng một không gian văn hóa riêng biệt từ miền núi cao phía Bắc, thể hiện những nỗi niềm và vẻ đẹp quyến rũ Những đóng góp này không chỉ làm phong phú thêm nền văn học đương đại mà còn khẳng định vị thế của văn xuôi trẻ trong bức tranh văn học Việt Nam.
CỐT TRUYỆN, TÌNH HUỐNG TRUYỆN, NHÂN VẬT
Cốt truyện trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li
Cốt truyện là sự phát triển của hành động và tiến trình các sự kiện trong tác phẩm, thường diễn ra theo trình tự thắt nút, phát triển hành động và mở nút Mặc dù đây là cấu trúc cốt truyện truyền thống, nhiều tiểu thuyết hiện đại vẫn bao gồm các phần này nhưng không nhất thiết phải theo thứ tự.
Theo Từ điển thuật ngữ văn học (NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, năm
Cốt truyện, theo định nghĩa, là hệ thống sự kiện được tổ chức theo yêu cầu tư tưởng và nghệ thuật, tạo thành phần cơ bản trong tác phẩm văn học Nó không chỉ bộc lộ tính cách nhân vật thông qua sự tương tác giữa họ, mà còn là phương tiện để nhà văn tái hiện các xung đột xã hội Cốt truyện góp phần hiệu quả trong việc thể hiện đặc điểm mỗi nhân vật và tổ chức hệ thống tính cách, đồng thời phản ánh xung đột xã hội một cách mạnh mẽ, thu hút người đọc Đặc biệt, cốt truyện là hiện tượng phức tạp, với sự đa dạng trong các tác phẩm văn học, kết tinh truyền thống dân tộc và thể hiện tài năng nghệ thuật của từng nhà văn qua các thời kỳ lịch sử.
Cốt truyện kinh dị ở Việt Nam, thường được gọi là truyện ma, thường có cấu trúc đơn giản và ít diễn biến phức tạp Trong tác phẩm Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ, câu chuyện "Chuyện người con gái Nam Xương" nổi bật với yếu tố huyền ảo và kinh dị, đặc biệt là ở phần kết khi nhân vật Vũ Thị Thiết tự tử và có cuộc gặp gỡ đầy bi thương với chồng trên sông vào rằm tháng 7.
Cốt truyện trinh thám thường phức tạp, xuất phát từ hiện thực với nhiều chi tiết mà thủ phạm tạo ra để che giấu tội ác Thám tử phải đối mặt với thách thức lớn trong việc xác định chính xác để bắt được thủ phạm Cốt truyện này giống như một sợi chỉ mỏng manh, bị đứt quãng, và nhân vật thám tử phải nối lại những đoạn đứt quãng ấy để tạo nên sự liền mạch, lần theo những dấu vết tưởng chừng mơ hồ nhất nhằm xác định và bắt giữ thủ phạm.
Như vậy, cốt truyện trinh thám và kinh dị đều có những đặc thù riêng bên cạnh những đặc trưng chung của cốt truyện trong tác phẩm văn học
2.1.2 Một số kiểu cốt truyện trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di
2.1.2.1 Cốt truyện “vụ án” truyền thống Đặc điểm nổi bật của thể loại trinh thám là kể về việc điều tra một vụ án, cho nên dù có kể theo cách nào thì cuối cùng câu chuyện cũng phải chỉ ra thủ phạm gây án, nguyên nhân gây án một cách rõ ràng dựa trên những chứng cứ duy lí xác thực Về điều này, tiến sĩ Triết học người Pháp Laurence Devillairs đã chỉ ra rằng: “Trung tâm của một tiểu thuyết trinh thám không phải là tội ác mà là cuộc điều tra Trong tiểu thuyết trinh thám, cái chết không xuất hiện như là sự phi lý, quá đáng, không thể tưởng tượng được, mà nó giống như trong một phương trình, một ẩn số thích hợp để cấp cho nó một giá trị” (theo Trần Thanh Hà, Văn học trinh thám, Báo Thể thao
& Văn hóa, 2009) Như vậy, có thể thấy rằng, một tác phẩm trinh thám có cốt truyện kinh điển nhất vẫn là cốt truyện kiểu vụ án
Di Li đã khéo léo áp dụng quy luật và đặc trưng của thể loại hình sự trong tác phẩm "Trại Hoa Đỏ", xây dựng cốt truyện xoay quanh chuỗi án mạng bí ẩn tại một nông trang.
Vĩ nhận được món quà bất ngờ từ chồng - một trang trại hẻo lánh giữa núi rừng, nhưng ngay khi đặt chân đến, cô đã cảm thấy bất an Trang trại Hoa Đỏ không chỉ là nơi sinh sống mà còn ẩn chứa những bí ẩn rùng rợn, từ bộ tộc kỳ lạ, các vụ sát hại bí ẩn đến truyền thuyết về việc hiến tế trinh nữ để tìm kho báu dòng họ Quách Đại úy Phan Đăng Bách, một khách mời tại trang trại, vô tình trở thành thám tử điều tra các cái chết bí ẩn Đồng thời, anh cũng phải đối mặt với nỗi đau mất người bạn thân trong một vụ án liên quan đến tổ chức tội phạm quốc tế Khi các nghi ngờ dồn về lão thầy mo bí ẩn, cú sốc lớn xảy ra khi thủ phạm thực sự lại chính là Trần Hoàng Lưu, chồng của Diên Vĩ Tác phẩm "Câu lạc bộ số 7" khai thác đề tài giới tính thứ tư qua bảy vụ án mạng bí ẩn, liên kết bởi các nạn nhân đều bước lên chiếc taxi mang thương hiệu Hoa Sen trước khi gặp nạn, tạo nên một câu chuyện hấp dẫn và ly kỳ.
Trại Hoa Đỏ đang gặp khó khăn trong việc điều tra các vụ giết người khi không tìm thấy dấu vết sinh học hay động cơ nào rõ ràng Cảnh sát tiếp cận một hội kín tự xưng theo tên của những nhân vật nổi tiếng, thực chất là một giáo phái không bị hấp dẫn về mặt tình dục, do một giáo chủ với tư tưởng sai lệch dẫn dắt Hắn cho rằng tình yêu không tồn tại và tình dục là thứ bẩn thỉu cần thanh lọc, dẫn đến việc giáo phái tạo ra một thánh nhân trinh nữ từ các bộ phận của những cô gái Cái chết của bảy thiếu nữ dần được làm sáng tỏ, cùng với những bí mật và mối quan hệ phức tạp liên quan Thiếu tá Phan Đăng Bách, trong hành trình tìm kiếm sự thật, cũng bị cuốn vào các vụ án khi người yêu của anh, Mỹ Lâm, là một nạn nhân của giáo phái Anh quyết tâm tìm ra nguyên nhân và chứng minh rằng tình yêu là món quà tuyệt vời mà tạo hóa ban tặng cho con người.
Trong hai tiểu thuyết của Di Li, cốt truyện diễn ra qua sáu bước chính của một vụ án: bắt đầu từ hiện trường tội ác, tiếp theo là xác chết, sau đó là sự xuất hiện của thám tử - người điều tra Tiếp theo là việc xác định thủ phạm giả định, quá trình truy tìm thủ phạm, và cuối cùng là sự lộ diện của thủ phạm với một kết thúc bất ngờ.
Tác giả đã thành công trong việc xây dựng và triển khai cốt truyện của cả hai tiểu thuyết, thể hiện sự công phu, chặt chẽ và logic Sự bất ngờ trong các tình tiết khiến độc giả không chỉ tò mò mà còn hồi hộp, thích thú khi theo dõi câu chuyện.
2.1.2.2 Cốt truyện cấu trúc “sóng đôi”
Cốt truyện trong hai tiểu thuyết của Di Li không chỉ tuân thủ sáu bước truyền thống mà còn kết hợp môi trường huyền ảo và ma quái, tạo ra những tình tiết bất ngờ gây choáng váng Sự hòa quyện giữa yếu tố kinh dị và thực tại, cùng với cấu trúc cốt truyện “sóng đôi” đã mang đến sự hấp dẫn đặc biệt cho tác phẩm Chúng tôi đã tổng hợp và phân tích để làm rõ biểu hiện của cấu trúc này trong hai tiểu thuyết.
Cốt truyện cấu trúc “sóng đôi” trong Trại Hoa Đỏ
Bước Yếu tố li kì của truyện trinh thám
Yếu tố hoang đường của truyện kinh dị
Hiện trường xảy ra tội ác
- Nước tràn ra sàn nhà Huy với màu sắc và mùi không bình thường
- Lưu tái mặt, đôi mắt thất thần, tay lạnh ngắt
- Người phụ nữ thắt cổ, nhưng có vẻ như không phải tự tử
- Gió lùa hun hút trong phòng của Huy dù các cửa đã đóng chặt
- Ngôi nhà kín đáo như hang động, tối om, ẩm mốc và có mùi chết chóc
- Người phụ nữ thắt cổ ngay cửa hang, chỗ bức tượng hình người cụt đầu
- Huy: chết trong bồn tắm trong khi cửa vẫn đóng, nhạc vẫn mở
- Người đàn bà thắt cổ tự tử trong phòng: hai tay buông thõng, mắt mở
- Người phụ nữ thắt cổ tự tử trong hang: xác bị buộc bởi chính chiếc khăn vấn đầu của chị ta
- Huy: mắt toàn tròng trắng, cổ có vết cứa sâu
- Người đàn bà thắt cổ tự tử: đôi mắt chòng chọc nhìn đám đông xung quanh, vẻ khó chịu và căm ghét
- Người phụ nữ thắt cổ tự tử trong hang: đôi bàn chân thòi ra tím tái dưới bộ váy dân tộc, mái tóc xổ tung phất phơ
Thám tử - người điều tra
Bách: đóng chặt các cửa mà vẫn thấy bị gió thốc vào đỉnh đầu; tránh xe
Bách rú lên khi giật cửa bước vào, chiếc xe chặn đường bỗng dưng biến mất một cách kỳ lạ như bị phù phép, và anh suýt chút nữa đã rơi xuống vực.
Lão thầy mo: đứng tách ra khỏ đám đông, ánh mắt quái đản, kỳ quặc
Lão thầy mo: đôi môi dếch lên nụ cười rợn tóc gáy
Quá trình truy tìm thủ phạm
Lão thầy mo ban đầu có vẻ hoảng sợ, nhưng khi bắt đầu tra hỏi, lão lại tỏ ra tỉnh táo Khi nhìn thấy thằng bé mà mình đã bắt có ý định bán, lão sợ hãi đến mức trợn ngược mắt.
Lão thầy mo da mặt xám như chì chuyển sang tím tái, đột nhiên lăn quay ra đất cấm khẩu
Thủ phạm lộ bộ mặt thật trong một kết thúc bất ngờ
Mùi lạ thoảng qua, cánh tay bị thương chảy máu đen của thủ phạm; Diên
Vĩ vừa thoát chết, chạy đến chồng (Lưu) như gặp cứu tinh, bất thần nhìn thấy cánh tay chảy máu đen và mùi lạ vừa gặp
Diên Vĩ gọi tìm con nhưng thấy giọng mình vọng lại âm âm từ vách đá, rền rĩ và ai oán như giọng người khác
Cốt truyện cấu trúc “sóng đôi” trong Câu lạc bộ số 7
Bước Yếu tố li kì của truyện trinh thám
Yếu tố hoang đường của truyện kinh dị
- Một vụ tai nạn giao thông bí ẩn
- Một vụ ngã núi khó hiểu
- Chiếc xe đậu trên con đường không sự sống, một xảy ra tội ác
- Một vụ chết đuối không chút dấu tích
- Một vụ sát hại ngay hành lang ngôi nhà nạn nhân
- Một vụ giết người trên tầng áp mái bên là dòng sông đục ngầu cuộn chảy, một bên là cánh đồng nhấp nhô bia mộ đen sì
- Trần Mỹ Anh đi taxi Hoa Sen, sau đó thi thể được phát hiện nằm ngay trên đường đi
- Lê Hoàng Mai cũng đi taxi Hoa Sen, thi thể tìm thấy ở một khúc sông Hồng
- Hoàng Cẩm Tú lại đi taxi Hoa Sen, thi thể tìm thấy dưới một thung lũng
- Mai Thủy Lê bị đâm chết bên hành lang
- Mỹ Lâm bị giết chêt tầng áp mái của chung cư
- Linh Đan bị giết ngay trong phòng
- Khuôn mặt Trần Mỹ Anh tím tái với đôi mắt mở to còn giữ nguyên vẻ kinh hoàng
- Khuôn mặt Lê Hoàng Mai phù nề không còn nhận dạng được
- Khuôn mặt Hoàng Cẩm Tú dập nát đầy máu
- Xác Linh Đan úp xấp mặt, tai bị cắt
Thám tử - người điều tra
Bách cảm thấy như có một vật nặng đè lên chân và mắc vào cổ chân, báo hiệu điềm xấu Để tìm hiểu về thủ phạm, Bách đã đến mộ của người bạn để cầu khấn.
Bách nhìn thấy một xác con mèo đen cứng đờ nổi lên từ chân anh, đôi mắt tròn xoe như đang nhìn chằm chằm vào anh Những ánh mắt này khiến anh nhớ đến người bạn thường dùng linh tính để tìm hiểu sự thật Bia mộ dường như mỉm cười nhếch lên, như thể đang chế giễu và khẳng định rằng Vũ Phương Đăng không phải là thủ phạm.
Tình huống truyện trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li
2.2.1 Khái niệm Tình huống truyện
Tình huống truyện là bối cảnh đặc biệt khiến con người thể hiện bản lĩnh và tính cách của mình Trong tác phẩm tự sự, tình huống có vai trò quan trọng trong việc bộc lộ số phận và tính cách nhân vật, là một trong những yếu tố cốt lõi giúp khám phá sâu sắc tác phẩm.
Cawelti xác định rằng tác phẩm truyện bắt đầu với một tội ác bí ẩn, trong khi Todorov chỉ ra đặc trưng này trong thể loại trinh thám cổ điển Michel Butor nhận định rằng mọi tiểu thuyết trinh thám đều xoay quanh hai vụ giết người, với vụ đầu tiên là cơ hội cho vụ thứ hai, nơi kẻ sát nhân trở thành nạn nhân của một thám tử Ý tưởng của Butor tương đồng với quan niệm của Todorov về tính nhị nguyên trong truyện trinh thám, bao gồm câu chuyện về tội ác và cuộc điều tra Todorov đã chỉ ra quá trình sáng tạo của nhà văn trong thể loại này, trong đó hạt nhân cốt truyện vẫn xoay quanh một tội ác Diễn biến cốt truyện thường không theo trình tự thời gian tuyến tính, mà lật ngược lại để khám phá quá trình dẫn đến cái kết Đặc trưng này đặt ra yêu cầu cho nhà thám tử phải quan sát, phân tích và rút ra kết luận thay vì hành động ngay lập tức.
Tình huống truyện trong thể loại trinh thám và kinh dị có những điểm tương đồng và khác biệt Cả hai thể loại đều tạo ra sự căng thẳng và kịch tính, kích thích sự tò mò và cảm giác sợ hãi cho người đọc Tuy nhiên, chúng cũng có những đặc điểm riêng biệt, làm nổi bật sự khác nhau giữa hai thể loại này.
Trong truyện trinh thám, tình huống truyện cần đảm bảo một số chức năng quan trọng như: xóa dấu vết và đánh lạc hướng thám tử của thủ phạm; xâu chuỗi dấu vết thông minh để vượt qua các bẫy chết người và tìm ra sự thật; thể hiện những bi thảm rùng rợn như việc thủ phạm bắt cóc hoặc giết hại nạn nhân; và tạo ra những cuộc đối đầu dữ dội giữa thủ phạm và thám tử Bên cạnh đó, còn có tình huống trung gian để làm giảm căng thẳng trong cốt truyện, giúp "hãm chậm" diễn tiến và kích thích sự tò mò của người đọc.
Truyện kinh dị thường có những tình huống đặc thù, diễn ra trong không gian và thời gian đặc biệt, thường gắn liền với sự rùng rợn và bí ẩn, như hầm mộ, nghĩa địa hay những nơi vắng vẻ vào ban đêm Thể loại này thường tạo ra sự hòa quyện giữa thực tại và ảo giác, dễ dàng khơi gợi những hình ảnh khủng khiếp, như lễ hội hóa trang hay nhà thương điên Ngoài ra, sự gặp gỡ giữa con người và các lực lượng siêu nhiên, như nạn nhân đối diện với thầy bói hay hồn ma, cũng là một đặc điểm nổi bật trong các câu chuyện kinh dị.
Truyện trinh thám và truyện kinh dị có những điểm tương đồng và khác biệt rõ ràng về tình huống Mỗi thể loại mang đến những thế mạnh và đặc trưng riêng, và khi nhà văn kết hợp chúng, hiệu quả nghệ thuật được nâng cao đáng kể Di Li là một nhà văn đã thành công trong việc tạo ra sự giao thoa độc đáo giữa hai thể loại này trong các tác phẩm của mình.
2.2.2 Một số kiểu tình huống truyện trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li
2.2.2.1 Tình huống truyện chứa điểm nhấn “mai phục”
Cốt truyện được xây dựng từ một chuỗi sự kiện theo dòng thời gian tuyến tính, trong khi những tình huống truyện kịch tính đóng vai trò là những điểm nhấn quan trọng Những tình huống này không chỉ chỉ ra những ngã rẽ bất ngờ mà còn "mai phục" những dấu hiệu thiết yếu, giúp người đọc dần khám phá sự thật trong cốt truyện.
Di Li thành công trong việc tạo ra những tình huống truyện với điểm nhấn “mai phục”, thể hiện sự tinh tế và tỉnh táo của mình Nhà văn khéo léo đan xen những chi tiết nhỏ, thoáng qua nhưng đầy bí ẩn, khiến người đọc không thể ngay lập tức hiểu rõ ý nghĩa của chúng Những chi tiết này thực chất là những dự báo, tiên tri về sự thật của vụ án, giúp người đọc tìm ra lời giải đáp sau này Qua đó, Di Li thể hiện sự chuẩn bị tỉ mỉ và tính toán kỹ lưỡng trong từng tình huống truyện.
Trong tiểu thuyết Trại Hoa Đỏ, nhân vật Diên Vĩ đang trong tình huống bị truy sát và chú ý đến mùi lạ cùng những giọt máu đen từ cánh tay của kẻ sát nhân giấu mặt Chi tiết này trở thành chìa khóa giúp cô phát hiện ra thủ phạm thực sự một cách bất ngờ - chính là chồng mình.
Trong tiểu thuyết "Câu lạc bộ số 7", nhân vật cảnh sát điều tra Phan Đăng Bách nghi ngờ Vũ Phương Đăng là thủ phạm sát hại các cô gái Khi bày tỏ suy nghĩ này trước linh hồn người bạn cũ, di ảnh trên ngôi mộ bất ngờ nhếch cười Sau khi điều tra, Bách phát hiện ra nhóm giáo phái mới là thủ phạm, và nhận ra rằng nghi ngờ ban đầu của mình là sai lầm.
Nhà văn Di Li đã khéo léo lồng ghép nhiều tình huống đặc sắc trong hai tác phẩm của mình Chúng tôi đã tiến hành thống kê và khảo sát các tình huống này, trình bày chi tiết trong bảng dưới đây.
Những tình huống chứa điểm nhấn “mai phục” trong hai tiểu thuyết:
Tình huống Trại Hoa Đỏ Câu lạc bộ số 7
1 Tr10 Chiếc xe bất thần chao đi Tr21 Mỹ Anh bị giết trong xe ô tô
2 Tr46 Vĩ nằm mơ nhìn thấy người đàn bà thều thào, thái dương tuôn chảy máu
Tr23 Cô gái lao xe vào xe của Bách Bách thoát chết
3 Tr82 Vĩ đi theo giai điệu của tiếng sáo như bị thôi miên
Tr38 Bách đọc cuốn nhật kí, biết mối quan hệ Mỹ Anh - Vũ Phương Đăng
4 Tr87 Vĩ gặp người phụ nữ và được biết thông tin về ngôi nhà dòng họ Quách
Tr45 Bách gặp Vũ Phương Đăng khai thác thông tin vụ án thì Đăng đã khóc
5 Tr91 Người phụ nữ khuyên Vĩ đi về, Vĩ đuổi theo hỏi về lời nguyền nhưng người phụ nữ bí ẩn đã biến mất
Tr49 Bách đưa cho dăng xem ba tấm chân dung tử thi, Đăng gạt phắt chiếc máy tính xuống đất rồi gào rú
6 Tr99 Bách gặp người đàn bà đội nón kỳ dị trước cổng nhà khiến anh khó chịu
Tr53 Đăng thấy màn hình máy tính hiện dòng chữ: "Tôi biết tất cả những việc anh đã làm"
7 Tr107 Bách gặp Lưu lần đầu Tr67 Taxi phanh gấp, Bách lạnh gáy
8 Tr118 Bách đến nhà Huy lúc 12h, gặp cảnh bạn bị giết chết trong nhà tắm
Tr72 Bách gặp gã đàn ông đánh người phụ nữ trong ngôi nhà đang xây dựng
9 Tr133 Vĩ đã gặp cảnh lão thầy mo đào vàng đựng trong hộp sắt
Tr73 Bách va vào cô gái chạy ngược chiều (định mệnh - về sau yêu nhau)
10 Tr138 Vĩ nhìn thấy người đàn bà ở ngôi nhà đá ong thứ chín tự tử và bất thình lình cô bị gã điên thò hai tay ra cổ
Tr82 Đăng nhìn thấy bóng ma hiện ra, Đăng hét lên như sắp khóc Hình ảnh Lê Hoàng Mai ám ảnh
11 Tr148 Vĩ đi theo tiếng sáo, gặp lão thầy mo, bị lão đẩy cô vào bên trong Lúc này Vĩ nghĩ mình đang chết dần
Tr89-90 Đăng nhìn thấy người trong áo mưa đỏ trên biển nhưng đó là xác chết rũ rượi chứ không phải Linh Đan
12 Tr150 Trong sự nguy kịch, Vĩ được gã điên cứu sống, thoát khỏi lão thầy mo
Tr110 Bách và Mai Thanh đặt câu hỏi: Đăng yêu bốn cô gái cùng lúc?
13 Tr176 Khi Bách đến Trại Hoa Đỏ dự lễ khánh thành, Bách gặp cảnh gã điên bị chết
Tr111, Bách và Mai Thanh đã đến thăm mộ Huy Trên tấm bia đá trắng, đôi mắt khảm mỉm cười và khóe môi nhếch lên như đang giễu cợt Bách cảm nhận rằng Huy muốn truyền đạt rằng Vũ Phương Đăng không phải là kẻ giết người.
14 Tr185 Con trai của Di cũng như nhiều trẻ con trong bản bị ma rừng bắt mất
Tr123 Mai Thủy Lê bị giết trong đêm
15 Tr195 Bách nhận được điện thoại của Vĩ về vụ người phụ nữ bị chết ngay ở hang đá nơi có bức tượng cụt đầu
Tr152 Bách đón người em họ tên Kevin Quang tại sân bay
16 Tr266 Vĩ nói chuyện với đàn bà trong ngôi nhà cổ
Tr166 Tú đen cho Bách xem đoạn chát giữa Mỹ Anh (Party Queen) với Durga
17 Tr272 Mai Thanh gặp kẻ giấu mặt với con dao, nhưng thoát chết
Tr183 Bách gặp Đăng tại quán cà phê để giúp Đăng đang bị ma ám
18 Tr281 Bách vô tình nhìn thấy ảnh đứa bé trên trang báo, với dòng chữt “Cầm thú trong lốt cha mẹ”
Tr200 Bách gặp vị đại sư núi Vĩnh
19 Tr287 Bách đã tìm gặp được đứa bé trong ảnh và nhắc tên Di bằng tiếng địa phương mà dân bản ở
Trại Hoa Đỏ vẫn thường gọi, bất chợt nó khóc thét lên và nức nở không dứt rồi gọi: Mế, mế
Trong câu chuyện của Tr233 Bách, Thiên Kim kể lại khoảnh khắc kinh hoàng khi cô bị một con quỷ siết cổ Đột nhiên, một con quỷ khác xuất hiện từ phía sau, cầm một con dao dính đầy máu, như thể đang chờ đợi thời điểm cô ngất xỉu để đâm vào ngực cô.
20 Tr295 Vĩ gặp lão thầy mo ở phía vách núi và cuộc vật lộn căng thẳng diễn ra
Tr235 Bách gặp nhân chứng - Thiên Kim
Tại địa điểm 21 Tr299, Bách chứng kiến cảnh Tr263 Bách cùng mọi người phát hiện một người đàn ông địa phương nằm dưới đất, mặt đầy máu và đang rên rỉ Trên cao, Vĩ đứng vững với tảng đá giơ cao như một nữ thần báo thù Họ cũng đã tìm thấy mộ của Mai Thủy Lê tại nghĩa địa trinh nữ trong đêm tối.
22 Tr301 Thằng bé con của Di dược đưa về Trại Hoa Đỏ trong sự đón chào của những người dân bản, được đưa vào gặp lão thầy mo
Người nó co dúm, nước mắt lưng tròng Lão thầy mo mắt lão trợn ngược và rối rít xin tha tội
Tr267 Bách lấy một thanh inox chuyên dành cho bác sĩ tai mũi họng và thận trọng lách vào miệng tử thi
Tại số 23 Tr337, Vĩ đã tình cờ nghe lén cuộc trò chuyện bí mật giữa Ráy và Sương Qua cuộc đối thoại, Vĩ phát hiện Sương chính là kẻ đã gây ra cái chết cho những người dân trong bản.
Các kiểu loại nhân vật trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di Li
2.3.1 Khái niệm nhân vật trong tác phẩm văn học
Nhân vật, theo Trần Đình Sử, là con người được thể hiện qua văn học, đóng vai trò quan trọng trong việc miêu tả thế giới một cách hình tượng Văn học không thể thiếu nhân vật, vì chúng là những chủ thể phản ánh đời sống, như những “tấm gương của cuộc đời” Do đó, nhân vật trở thành yếu tố thiết yếu trong sáng tạo văn học.
Trong Từ điển thuật ngữ văn học, (NXB Đại học Quốc gia Hà Nội), nhân vật được phân loại như sau:
Nhân vật chính: nhân vật then chốt của cốt truyện, giữ vị trí trung tâm trong việc thể hiện đề tài, chủ đề và tư tưởng của tác phẩm
Nhân vật phụ là những nhân vật có vai trò thứ yếu so với nhân vật chính trong cốt truyện, đóng góp vào sự phát triển của đề tài và thể hiện tư tưởng cũng như chủ đề của tác phẩm.
Nhân vật chính diện, hay còn gọi là nhân vật tích cực, là hình mẫu thể hiện những giá trị tinh thần và phẩm chất cao đẹp của con người Trong tác phẩm, nhà văn khẳng định và đề cao những hành vi cao cả này theo một quan điểm tư tưởng và lí tưởng xã hội - thẩm mỹ nhất định.
Nhân vật phản diện, hay còn gọi là nhân vật tiêu cực, là những nhân vật mang những phẩm chất xấu xa, trái ngược với đạo lý và tư tưởng của con người Trong các tác phẩm văn học, nhà văn thường miêu tả những nhân vật này với thái độ chế giễu, lên án và phủ định, nhằm thể hiện sự phản đối đối với những giá trị tiêu cực mà họ đại diện.
Nhân vật chức năng, hay còn gọi là nhân vật "mặt nạ", là những nhân vật có đặc điểm và phẩm chất cố định, không thay đổi xuyên suốt tác phẩm Chúng không có đời sống nội tâm phong phú và sự tồn tại của chúng chủ yếu nhằm thực hiện các chức năng cụ thể trong câu chuyện cũng như phản ánh thực tế đời sống Nhân vật này đồng nhất với vai trò mà nó đảm nhận trong tác phẩm văn học.
Nhân vật loại hình là những nhân vật thể hiện rõ ràng một loại phẩm chất hoặc tính cách đặc trưng của con người, đồng thời phản ánh các đặc điểm, tính cách và đạo đức của một nhóm người cụ thể trong một thời đại nhất định.
Nhân vật tính cách: một kiểu nhân vật phức tạp được miêu tả trong tác phẩm như một nhân cách, một cá nhân có cá tính nổi bật
Nhân vật tư tưởng: loại nhân vật tập trung thể hiện một tư tưởng, một y thức tồn tại trong đời sống tinh thần của xã hội
Nhân vật trữ tình là hình ảnh phản chiếu của tác giả, nhà thơ, thể hiện qua văn bản với kết cấu trữ tình Họ không chỉ là những nhân vật có đường nét rõ ràng mà còn là những vai diễn sống động, mang số phận cá nhân xác định và thế giới nội tâm phong phú Đôi khi, nhân vật trữ tình còn được khắc họa với những nét vẽ chân dung tinh tế.
Nhân vật văn học là những hình tượng cụ thể được khắc họa trong tác phẩm, phản ánh những đặc điểm và tính cách riêng Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nhân vật văn học không thể bị đồng nhất với con người thực tế trong đời sống, mà chỉ là một đơn vị ước lệ thể hiện ý tưởng và cảm xúc của tác giả.
Nhân vật trong truyện trinh thám và truyện kinh dị có những đặc điểm riêng biệt Trong truyện trinh thám, các nhân vật chủ yếu bao gồm thủ phạm, nạn nhân, thám tử và các nhân vật trung gian, tất cả đều liên quan đến việc điều tra và giải quyết vụ án.
Trong truyện kinh dị, nhân vật thường được phân thành ba loại chính: con người, bao gồm nạn nhân và đồng phạm với lực lượng siêu nhiên; hóa thân của lực lượng siêu nhiên như ma quỷ, linh hồn ác hại, và những loài vật sống hàng ngàn năm biến hóa thành người; và nhân vật trung gian, người chứng kiến và kể lại câu chuyện.
Với thể loại truyện trinh thám kinh dị của Di Li, việc phân tích nhân vật cần được thực hiện khác biệt so với các tác phẩm văn học thông thường, đòi hỏi sự chú ý đến các đặc thù và phương pháp phân loại riêng biệt của chúng.
Trong truyện trinh thám cổ điển, nhân vật thám tử nổi bật với trí tuệ siêu việt, có khả năng phân tích và lý giải các tình huống phức tạp Tuy nhiên, các nhà văn thường tạo ra những tình tiết gây cản trở, làm chậm quá trình khám phá danh tính kẻ phạm tội Để khởi đầu cuộc điều tra và tìm ra giải pháp, nhà thám tử cần phải đối mặt với một tội ác.
Tội phạm trong tiểu thuyết trinh thám không chỉ là yếu tố gây ra sự tan vỡ trật tự xã hội mà còn là nhân vật chính với khả năng phân nhánh phức tạp, theo quan điểm của Cawelti Theo Van Dine, sự xuất hiện của thi thể, đặc biệt là xác chết đã lâu không còn manh mối, là một quy ước quan trọng Tội phạm, có thể là kẻ giết người hay thế lực phi nghĩa, đóng vai trò thiết yếu trong câu chuyện, tạo nên một đối trọng với thám tử Sự tài năng của tội phạm thu hút sự chú ý vào hình ảnh người thám tử và hành trình điều tra của anh ta.
Từ những tác phẩm trinh thám đầu tiên, thám tử đã phải đối mặt với “mê cung thử thách trí tuệ” và không phải lúc nào cũng “bất khả chiến bại” Nguyễn Thị Ngọc Huệ chỉ ra rằng ngay cả trong các tác phẩm của những tác giả mẫu mực, dấu hiệu khủng hoảng của lý trí cũng đã xuất hiện Điều này như một lời cảnh báo rằng trí tuệ con người không phải là tuyệt đối và không phải sự thật nào cũng có thể được phơi bày.
2.3.2 Một số kiểu loại nhân vật trong tiểu thuyết trinh thám kinh dị của Di
2.3.2.1 Nhân vật thám tử - con người vừa tài giỏi cao siêu vừa gần gũi với đời thường
Nhân vật văn học là những con người cụ thể được miêu tả trong tác phẩm, đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện thế giới một cách hình tượng Văn học phản ánh đời sống thông qua các chủ thể nhất định, với nhân vật trữ tình trong tác phẩm trữ tình và nhân vật chính trong tác phẩm tự sự Những nhân vật này không chỉ mang tính cụ thể, sinh động mà còn khái quát những quy luật của cuộc sống, thể hiện hiểu biết, ước ao và kì vọng của con người Nhà văn sáng tạo nhân vật nhằm thể hiện các cá nhân xã hội và quan niệm về họ.
