Tên sáng kiến
Nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh thông qua việc tích hợp chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào bài giảng lịch sử, đặc biệt là phần về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại trong sách giáo khoa Lịch sử 10 - Ban cơ bản, giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về các sự kiện lịch sử và ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn Việc này không chỉ tăng cường kiến thức lịch sử mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng phân tích cho học sinh.
Tác giả sáng kiến
Họ và tên: Trần Thị Kim Thơ
Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Lịch sử
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường THPT Bình Xuyên. Điện thoại: 0988.107.991
Email: trankimthoc3bx@gmail.com
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sáng kiến được áp dụng trong dạy học bộ môn Lịch sử.
Sáng kiến này nhằm mục đích khơi dậy hứng thú cho học sinh trong việc học tập về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại, một chủ đề lịch sử quan trọng.
Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
Tháng 11, 12 năm 2017 (Học kì II, năm học 2017 - 2018).
Mô tả bản chất của sáng kiến
Cơ sở lý luận
Dạy học tích hợp đang trở thành xu thế toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo Phương pháp này không chỉ hướng tới việc hình thành năng lực cho người học mà còn giúp giảm tải và tránh sự trùng lặp kiến thức giữa các môn học.
Dạy học tích hợp liên môn là phương pháp giáo dục giúp học sinh kết hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết nhiệm vụ học tập, từ đó hình thành kiến thức và kỹ năng mới, phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống Ở mức độ cơ bản, dạy học tích hợp chỉ đơn thuần là lồng ghép các nội dung giáo dục liên quan vào một môn học, như giáo dục đạo đức, pháp luật, chủ quyền quốc gia, sử dụng năng lượng tiết kiệm, bảo vệ môi trường và an toàn giao thông.
Mức độ tích hợp cao hơn yêu cầu xử lý các nội dung kiến thức có liên quan, giúp học sinh vận dụng tổng hợp kiến thức một cách hợp lý để giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống Điều này cũng giúp tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau.
Dạy học tích hợp, đặc biệt là tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh trong môn lịch sử, có vai trò quan trọng đối với nhà trường, giáo viên và học sinh Qua nhiều năm kinh nghiệm, tôi nhận thấy rằng phương pháp này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn gắn liền với thực tiễn đời sống xã hội.
Trong giảng dạy môn lịch sử ở trường THPT, giáo viên cần truyền đạt chính xác và đầy đủ kiến thức khoa học của từng bài học Qua đó, giáo viên nên giúp học sinh hiểu sâu về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, những yếu tố quan trọng trong lịch sử phát triển của nhân loại và lịch sử Việt Nam.
Và một bài giảng được coi là thành công khi làm được hai nhiệm vụ sau:
Khôi phục bức tranh lịch sử là một nhiệm vụ quan trọng, trong đó việc tạo ra các biểu tượng lịch sử đóng vai trò chủ chốt Các tác phẩm của Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh chứa đựng nhiều biểu tượng lịch sử quý giá Bên cạnh đó, bài giảng lịch sử còn có chức năng làm sáng tỏ bản chất lịch sử, giúp chúng ta có cái nhìn và đánh giá đúng đắn về các sự kiện, nhân vật và bài học lịch sử, từ đó nâng cao tính khoa học trong việc nghiên cứu lịch sử.
Việc áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy lịch sử ở trường THPT là một yếu tố quan trọng, định hướng cho toàn bộ hoạt động giảng dạy của giáo viên và quá trình học tập của học sinh.
Trong giảng dạy lịch sử, giáo viên cần áp dụng quan điểm Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh một cách hiệu quả, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo tính chính xác và sâu sắc của nội dung Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về lịch sử mà còn phát triển tư duy phê phán và nhận thức xã hội.
Khi áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy lịch sử, cần nhận thức rõ vai trò quan trọng của các học thuyết này trong việc hình thành tư duy và nhận thức của người học Việc kết hợp lý thuyết với thực tiễn sẽ giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về lịch sử dân tộc và những giá trị cốt lõi của chủ nghĩa xã hội.
Hồ Chí Minh thể hiện sự hòa hợp và gắn bó với cộng đồng thế giới, không phải là sự đối lập Học thuyết của Người đã làm phong phú thêm nhận thức nhân loại và di sản văn hóa toàn cầu Tư tưởng Mác - Lênin và Hồ Chí Minh không phải là sự phân chia giữa các bộ phận khác nhau của loài người, mà chính là phần thiết yếu của bản chất nhân loại.
Thứ hai: phải trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Giáo viên lịch sử cần trở thành chiến sĩ trên mặt trận văn hóa và tư tưởng, với sự trung thực không chỉ ở từng câu chữ mà còn trong hành động cách mạng và khoa học Điều này phản ánh hai đặc tính căn bản của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp chặt chẽ trong bản thân người giáo viên.
Trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là yêu cầu thiết yếu đối với giáo viên lịch sử, đòi hỏi họ phải kiên định với lập trường của giai cấp công nhân và Đảng Như Lênin đã nhấn mạnh, “Chủ nghĩa duy vật yêu cầu chúng ta phải công khai và dứt khoát đứng về một tập đoàn xã hội nhất định khi đánh giá sự kiện.”
Trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là yêu cầu thiết yếu đối với giáo viên Lịch sử Điều này đòi hỏi giáo viên phải liên tục nâng cao kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời rèn luyện lòng nhiệt huyết cách mạng.
Thứ ba: Như chúng ta đã biết, việc giảng dạy môn Lịch sử là một khoa học.
Việc xây dựng tư tưởng chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng cho học sinh không phải là điều xa lạ, mà chính là quá trình truyền thụ tri thức thông qua các bài học lịch sử.
Trong giảng dạy lịch sử, việc trích dẫn ý kiến của các nhân vật như Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh là rất quan trọng Tuy nhiên, cần phải cân nhắc và lựa chọn cách trích dẫn phù hợp, chú ý đến tâm lý và thái độ của học sinh Việc trích dẫn phải liên quan chặt chẽ đến mục đích bài giảng, giúp học sinh nắm bắt rõ bản chất của lịch sử.
Giải pháp và quá trình thực hiện
Giáo viên có thể vận dụng quan điểm Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh vào từng bài học như sau:
* Trong bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh (SGK lịch sử lớp 10 - Ban cơ bản)
Sau cuộc cách mạng tư sản Anh, vào tháng 12 năm 1688, Quốc hội đã tiến hành một cuộc chính biến quan trọng, đưa Vin Hem Ô-Ran-Giơ, rể của Vua Anh và Quốc trưởng Hà Lan, lên ngôi vua Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh nước Anh đang trải qua tình trạng chính trị bất ổn sau cái chết của Crôm Oen vào năm 1658, dẫn đến một thỏa hiệp giữa Quốc hội và lực lượng phong kiến cũ Sự kiện này đánh dấu sự thiết lập chế độ quân chủ lập hiến tại Anh, tạo nền tảng cho sự phát triển của nền dân chủ trong tương lai.
Về sự kiện này, trong cuốn Tư bản, Quyển 1, tập 3, trang 233, Mác viết:
Cuộc cách mạng vẻ vang đã nâng cao vị thế của Guy-Ôm III, ông hoàng xứ Ô-Ran-Giơ, đồng thời cũng đưa những nhóm người như giới làm tiền, địa chủ quý tộc và các nhà tư bản không quý tộc lên vị trí thống trị.
Như vậy, trong quá trình dạy, khi nói đến cuộc chính biến tháng 12/1688, giáo viên trích dẫn nhận định trên của Mác sẽ giúp học sinh hiểu rõ:
Sau sự kiện tháng 12/1688, nước Anh không chỉ được thống trị bởi Vin Hem Ô-Ran-Giơ mà còn có sự tham gia của địa chủ quý tộc và các nhà tư bản không quý tộc Điều này dẫn đến việc hình thành chế độ "Quân chủ lập hiến", trong đó vua chỉ mang tính chất tượng trưng, còn quyền lực thực sự tập trung vào Nghị viện Việc trích dẫn nhận định của Mác sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về bản chất của nền quân chủ lập hiến ở Anh sau cuộc chính biến này.
Giáo viên giúp học sinh hiểu rõ bản chất của chế độ quân chủ lập hiến ở Anh, từ đó phân biệt được các chế độ chính trị khác nhau Sự hiểu biết này giúp học sinh nhận thức được con đường phát triển của dân tộc, tin tưởng vào chủ nghĩa cộng sản, nuôi dưỡng tinh thần quốc tế vô sản chân chính và lý tưởng cách mạng cao đẹp Qua đó, học sinh sẽ có thái độ và hành động đúng đắn trong cuộc sống hiện tại.
Lãnh đạo cuộc cách mạng tư sản Anh là sự liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản, dẫn đến việc nhiều tàn dư của chế độ phong kiến vẫn tồn tại Cuộc cách mạng chủ yếu phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản và quí tộc mới, trong khi nhân dân không chỉ không được hưởng lợi mà còn tiếp tục bị mất đất đai.
SGK chỉ ra rằng tính chất không triệt để của cách mạng tư sản Anh xuất phát từ việc lãnh đạo cách mạng là sự liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản.
Trong Tuyển tập năm 1948, Mác và Ăng-ghen đã nêu rõ về sự liên minh giữa giai cấp tư sản và tầng lớp quí tộc mới trong cuộc cách mạng tư sản Anh, khi họ cùng nhau đấu tranh chống lại chế độ quân chủ, quí tộc phong kiến và giáo hội thống trị.
Trong quá trình giảng dạy về cuộc cách mạng tư sản Anh, việc trích dẫn ý kiến của Mác và Ăngghen sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về kết quả và tính chất của sự kiện lịch sử này Điều này không chỉ làm sâu sắc thêm nhận thức của học sinh mà còn khuyến khích họ phân tích và đánh giá các khía cạnh khác nhau của cuộc cách mạng.
Cuộc cách mạng tư sản Anh được lãnh đạo bởi sự liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản, không chỉ nhằm giải thích tính chất không triệt để của cuộc cách mạng mà còn làm nổi bật vai trò quan trọng của hai giai cấp này Sự kết hợp này là yếu tố then chốt giúp cuộc cách mạng giành được thắng lợi, cho thấy rằng nếu thiếu sự liên minh này, cuộc cách mạng sẽ khó có thể đạt được thành công.
Việc giáo dục thái độ đúng đắn về vai trò của giai cấp lãnh đạo trong một cuộc cách mạng là rất quan trọng, giúp học sinh nhận thức rõ ràng và hình thành niềm tin vững chắc vào đường lối lãnh đạo của Đảng.
Giáo án minh họa: Phụ lục 1
* Trong bài 30: Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc
Mĩ (SGK lịch sử lớp 10 - Ban cơ bản)
Về Tuyên ngôn độc lập
Vào ngày 4/7/1776, Đại hội đã thông qua bản Tuyên ngôn độc lập, lên án chế độ áp bức thuộc địa của thực dân Anh và chính thức tuyên bố 13 thuộc địa tách ra khỏi chính quốc, thành lập một quốc gia độc lập mang tên Hợp chúng quốc Mĩ.
Trong Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn những lời bất hủ từ Tuyên ngôn độc lập của Mỹ, nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do và độc lập cho dân tộc Việt Nam.
Mọi người đều sinh ra với quyền bình đẳng và được ban cho những quyền không ai có thể xâm phạm, bao gồm quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.
Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh rằng trong bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mỹ có một câu bất hủ khẳng định rằng tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng Điều này có nghĩa là mọi dân tộc đều có quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc và quyền tự do.
Việc trích dẫn câu nói này của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào bài giảng, sẽ giúp học sinh:
Bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mỹ mang ý nghĩa trọng đại, khẳng định các quyền tự do và dân chủ tư sản, đồng thời lần đầu tiên công nhận nhân quyền và quyền công dân trước toàn nhân loại Tuyên ngôn này thể hiện một thách thức mạnh mẽ đối với chế độ quân chủ chuyên chế đang thống trị châu Âu, nhấn mạnh rằng chỉ có nhân dân mới có quyền thiết lập và hủy bỏ chính quyền khi nó không phục vụ lợi ích của quần chúng Đây là một văn kiện mang tính chất dân chủ tự do, phản ánh tinh thần của thời đại.
+ Học sinh nhận thức được các quyền của con người và quyền công dân - Đó là quyền tự nhiên và tuyệt đối của con người.
Kết quả đạt được
Trước những thách thức trong việc giảng dạy môn lịch sử ở trường THPT, tôi, một giáo viên trẻ, luôn trăn trở về cách nâng cao hiệu quả dạy học Trong năm học 2017 - 2018, khi được giao nhiệm vụ giảng dạy lịch sử cho khối 10 - Ban cơ bản, tôi đã quyết định áp dụng phương pháp dạy học mới nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy.
Việc áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào giảng dạy lịch sử về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại giúp học sinh hiểu rõ bản chất của các sự kiện và hiện tượng lịch sử Điều này không chỉ giúp các em có những đánh giá đúng đắn về vấn đề mà còn hình thành một thế giới quan tiến bộ Để đánh giá hiệu quả của việc vận dụng những quan điểm này trong giảng dạy, cần có những phương pháp kiểm tra cụ thể và khoa học.
Trong quá trình giảng dạy lịch sử, tôi đã thực hiện thí nghiệm tại lớp 10A6 và 10A9 để so sánh hiệu quả của việc sử dụng tư tưởng của Lênin và Hồ Chí Minh Ở lớp 10A9, khi dạy về "Các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại", tôi không đưa ra ý kiến của Mác, Ăngghen, Lênin, và Hồ Chí Minh, dẫn đến việc học sinh chỉ ghi nhớ máy móc và không hiểu sâu bản chất, thường xuyên quên kiến thức và đánh giá sai sự việc Ngược lại, ở lớp 10A6, tôi đã trích dẫn ý kiến của các nhân vật này, giúp học sinh so sánh và đánh giá sâu sắc hơn Kết quả là đa số học sinh nắm vững kiến thức, biết vận dụng và đánh giá đúng bản chất sự vật, từ đó hình thành được thế giới quan tiến bộ và cái nhìn đúng đắn về các sự kiện lịch sử.
Sau khi hoàn thành phần "Các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại", tôi đã tổ chức một bài kiểm tra cho học sinh nhằm đánh giá hiệu quả việc áp dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Kết quả thu được cho thấy sự hiểu biết và vận dụng các lý thuyết này trong thực tiễn của học sinh.
Lớp Số học sinh Điểm
Dựa vào các số liệu đã được trình bày, có thể thấy rõ sự khác biệt giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm trong việc áp dụng quan điểm chủ nghĩa Mác.
- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
Tôi rất vui mừng với thành công trong việc đổi mới phương pháp dạy học và sẽ tiếp tục nỗ lực học hỏi, khám phá để cải thiện chất lượng giảng dạy môn lịch sử ngày càng hiệu quả hơn.
