Giải quyết vấn đề
Cơ sở lí luận
Trẻ mẫu giáo nhỡ đã phát triển tư duy trực quan hình tượng, từ đó hình thành nhu cầu khám phá mối quan hệ giữa các sự vật Qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm các thí nghiệm khoa học về nước, ánh sáng, không khí và sự chuyển động, chúng ta có thể áp dụng kiến thức khoa học vào các hoạt động chung như tìm hiểu về nước và phân loại đồ dùng theo chất liệu Việc tổ chức các hoạt động ngoài trời và ngoại khóa cũng giúp mở rộng hiểu biết cho trẻ Trẻ em sẽ cảm thấy hứng thú khi được trực tiếp tham gia thí nghiệm và trải nghiệm thực tế, từ đó phát triển kỹ năng và kiến thức một cách chủ động Để nâng cao hiệu quả giảng dạy, tôi và các đồng nghiệp đã sáng tạo ra nhiều thí nghiệm trò chơi thực nghiệm, giúp trẻ phát huy tối đa khả năng của mình trong quá trình khám phá khoa học tại trường.
Hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non
Lớp học đã tạo ra một góc thiên nhiên phong phú với nhiều loại cây hấp dẫn, thu hút sự chú ý của trẻ Tuy nhiên, các hoạt động của trẻ tại đây chủ yếu chỉ dừng lại ở việc quan sát cây cối và thực hiện những công việc chăm sóc đơn giản như tưới cây hàng ngày.
Ban đầu, trẻ rất hào hứng tham gia các hoạt động khám phá cây cối, nhưng sau vài lần, sự hứng thú này giảm dần do các loại cây không được thay đổi thường xuyên Điều này khiến trẻ không còn cảm thấy kích thích để tiếp tục khám phá và tìm tòi.
Tại góc bé cùng khám phá, trẻ em được tham gia vào các trò chơi được giáo viên thiết kế trên mảng tường và đồ chơi học tập Để nâng cao hiệu quả giáo dục, góc này cần được mở rộng, tạo thêm nhiều cơ hội cho trẻ thực hiện các thí nghiệm và trải nghiệm thực hành.
Trong giờ hoạt động chung môn khám phá khoa học:
Giáo viên đã áp dụng nhiều phương tiện trực quan như tranh ảnh, đồ chơi và vật thật trong quá trình giảng dạy, kết hợp với lời giảng giải để truyền đạt kiến thức cho trẻ Tuy nhiên, trẻ em chưa có cơ hội tự mình khám phá và phát hiện bản chất của sự vật, hiện tượng, dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa đạt mức cao.
Chương trình khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi đã được xây dựng theo chương trình giáo dục mầm non mới, nhưng việc thực hiện còn thiếu đầu tư, dẫn đến nhiều bất cập Trẻ em chưa được khuyến khích chủ động và tích cực trong các hoạt động tìm tòi, khám phá bản chất của sự vật hiện tượng Các đồ dùng, dụng cụ dạy học và đồ chơi cho trẻ tuy đơn giản nhưng thể hiện sự sáng tạo và ý tưởng phong phú qua từng sản phẩm.
Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, trẻ em tiếp cận nhiều nguồn thông tin hiện đại, từ đó nhận thức về thế giới xung quanh phát triển mạnh mẽ Sự quan tâm chăm sóc về thể chất và tinh thần giúp trẻ ngày càng khỏe mạnh và thông minh hơn Điều này đặt ra yêu cầu cho các cô giáo phải không ngừng sáng tạo và nghiên cứu những phương pháp giáo dục phù hợp để phát triển trí não trẻ Nhằm góp phần vào công cuộc này, tôi mạnh dạn đề xuất sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ (4-5 tuổi) khám phá khoa học.”
Cơ sở thực tiễn
Dưới sự chỉ đạo chuyên môn của nhà trường, phiên chế chương trình và thời khóa biểu đã được xây dựng ngay từ đầu năm học Nội dung chương trình được điều chỉnh phù hợp với chương trình giáo dục mầm non mới.
Trường được xây dựng với 4 tầng, bao gồm 23 phòng học và các phòng chức năng, tạo nên một môi trường học tập khang trang Khuôn viên trường đẹp với bồn hoa cây cảnh, cùng sân trường rộng rãi và thoáng mát, mang đến không gian lý tưởng cho học sinh.
- Cơ sở vật chất của lớp, được nhà trường cung cấp đầy đủ trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi dạy học
Nhà trường luôn chú trọng đến cơ sở vật chất và tinh thần, khuyến khích giáo viên tham gia các phong trào thi đua và viết sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên cũng được cử tham gia các lớp tập huấn do phòng giáo dục tổ chức Tôi yêu nghề, mến trẻ và luôn nỗ lực nâng cao chuyên môn qua tự học và tự rèn Tôi biết sử dụng máy vi tính để soạn bài và thiết kế bài giảng điện tử, đồng thời tìm tòi và tự làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho các hoạt động dạy học của trẻ.
Giáo viên nắm vững phương pháp tổ chức các hoạt động, sáng tạo khi tổ chức các hoạt động cho trẻ
- Giáo viên tích cực tham gia học hỏi bạn bè, đồng nghiệp để nâng cao trình độ của mình
- Trẻ đi học đều Sĩ số học sinh trong lớp vừa phải nên sự bao quát và quan tâm của cô tới trẻ đúng mức.
Phụ huynh luôn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tinh thần và vật chất cho học sinh, thông qua việc góp ý chân thành và giúp đỡ Sự đồng hành của phụ huynh bên cạnh giáo viên và học sinh không chỉ tạo động lực mà còn khuyến khích sự quan tâm và phát triển toàn diện cho các em.
Bên cạnh những thuận lợi trên khi thực hiện đề tài này tôi gặp một số khó khăn trong việc tổ chức giờ học thí nghiệm:
Do phần lớn phụ huynh làm nông nghiệp với thu nhập thấp, họ thường dành nhiều thời gian cho sản xuất, dẫn đến việc ít có điều kiện chăm sóc và dạy dỗ con cái Kết quả là khả năng hiểu biết của trẻ em bị hạn chế, và trẻ chưa mạnh dạn, tự tin, gặp khó khăn trong việc tham gia các hoạt động xã hội.
- Số học sinh nam nhiều hơn học sinh nữ, trẻ hiếu động.
- Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhất là kiến thức, kỹ năng khám phá khoa học.
- Cơ sở vật chất thiếu thốn, trường mới nên việc đầu tư trang thiết bị còn hạn chế, đồ dùng dụng cụ phục vụ tiết dạy còn thiếu.
- Trang thiêt bị phục vụ góc khám phá còn ít………
- Vốn hiểu biết về khoa học còn hạn chế.
* Từ những thuận lợi và khó khăn trên, tôi đã tìm ra một số biện pháp khắc phục.
1, Xây dựng cơ sở vật chất, bổ xung đồ dùng trang thiết bị cần thiết
2, Hướng dẫn trẻ làm thí nhiệm trong các giờ hoạt động hàng ngày, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động học, ……
3, Một số trò chơi củng cố ôn luyện kiến thức cho trẻ
4, Kết hợp giữa cô và phụ huynh dạy trẻ để đạt kết quả cao nhất.
Các biện pháp thực hiện
Giáo viên đã tích cực kết hợp các phương tiện trực quan như tranh ảnh, đồ chơi và hình ảnh vào quá trình giảng dạy để cung cấp kiến thức cho trẻ Tuy nhiên, phương pháp này vẫn còn hạn chế, chưa giúp trẻ khám phá mối liên hệ giữa các hiện tượng hay giải thích các hiện tượng khoa học một cách dễ dàng Điều này cho thấy môn khám phá khoa học chưa phát huy hết tiềm năng Dưới sự chỉ đạo của các cấp giáo dục, tôi cam kết tuân theo chương trình giáo dục mới, nhằm mang đến nội dung và hình thức học tập đa dạng, tạo cơ hội tốt nhất cho trẻ trong việc tiếp thu kiến thức và rèn luyện kỹ năng.
Giáo viên cần xây dựng kế hoạch cho lớp học dựa trên tình hình thực tế của địa phương và lớp học, đặc biệt là trong các hoạt động khám phá khoa học với trẻ Trước khi bắt đầu, giáo viên nên chuẩn bị một loạt các hoạt động để đảm bảo sự cân bằng Một giáo viên có kinh nghiệm sẽ nhanh chóng nhận ra trạng thái của nhóm lớp và lựa chọn nội dung phù hợp Để tổ chức tốt hoạt động thí nghiệm khoa học, giáo viên cần lập kế hoạch và tập duyệt nghiêm túc Sự thiếu tập trung trong quá trình thực hành có thể ảnh hưởng đến kết quả và gây ra sự cố không mong muốn Hơn nữa, sự tự tin và năng động của giáo viên là rất quan trọng để thu hút trẻ vào hoạt động thí nghiệm Để đạt được điều này, giáo viên cần chăm chỉ luyện tập, tích cực khám phá và học hỏi để nâng cao hiệu quả giảng dạy và giúp trẻ học hỏi nhiều hơn.
1 Biện pháp 1: Xây dựng cơ sở vật chất:
- Khảo sát cơ sở vật chất ngay từ những ngày đầu năm học.
Đề nghị nhà trường xem xét đầu tư vào các thiết bị hiện đại như vô tuyến, ti vi, đầu đĩa, đài và đàn, cùng với việc kết nối mạng internet Bên cạnh đó, cần bổ sung các đồ dùng dạy học cơ bản như tranh, ảnh và đồ chơi để nâng cao chất lượng giáo dục.
Để tạo ra một môi trường lớp học ngăn nắp và gọn gàng, cần sắp xếp khoa học theo các chủ đề cụ thể Việc sử dụng tối đa sản phẩm do trẻ tạo ra để trang trí lớp học không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ mà còn khuyến khích sự sáng tạo và cảm hứng học tập của trẻ.
Tôi thu thập nhạc, tranh ảnh và video thí nghiệm từ internet để trang trí lớp học Những hình ảnh khám phá khoa học thú vị này rất phù hợp với trẻ em, giúp kích thích sự tò mò và ham học hỏi của các em.
Nhà trường đã cung cấp cho lớp nhiều đồ dùng và dụng cụ hiện đại, tạo điều kiện cho tiết khám phá khoa học trở nên sinh động và hấp dẫn hơn Trẻ em rất thích thú với những đồ dùng này, giúp nâng cao tinh thần và sự hứng thú trong các hoạt động học tập.
2 Biện pháp 2: Hướng dẫn trẻ làm thí nhiệm trong các giờ hoạt động hàng ngày, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động học, ……
2.1: Trong giờ hoạt động ngoài trời: Thí nghiệm ”Dạy về không khí” Đầu tiên cô cho trẻ chơi các trò chơi nhỏ:
Cho trẻ bịt mũi, hỏi trẻ có thở được không? → không thở được
Vậy làm thế nào để thở được? → thả tay ra, thở được
Cho cháu đứng vào chổ cô quy định, hỏi cháu: thở được không?
Cho cháu đứng góc khác cùng vài bạn nữa, hỏi cháu: thở được không?
Cho cháu đứng tự do trong lớp, hỏi cháu: thở được không? Ảnh : Thí nghiệm, không khí để làm gì ?
Lúc này tôi mới đặt vấn đề: Chúng ta thở được là nhờ có không khí, vậy không khí ở đâu? → Không khí ở xung quanh chúng ta.
Tôi kết luận: như vậy không khí ở xung quanh chúng ta.
Tôi tiếp tục đặt tình huống: thế không khí có bắt được không? → Có cháu nói được có cháu nói không.
Tôi hỏi làm thế nào để bắt được không khí, và các cháu đã đưa ra nhiều ý kiến sáng tạo như sử dụng ly, chai, lon, và hộp để thực hiện điều này.
Tôi đã phát cho mỗi cháu một túi nilon và yêu cầu các cháu bắt không khí vào túi Mỗi cháu thực hiện theo cách riêng, có cháu nắm bắt không khí xung quanh, có cháu thổi không khí vào túi, nhưng tất cả đều chưa thấy gì bên trong túi.
Các con hãy tìm cách làm cho túi phồng lên bằng cách thổi hơi vào bên trong Để giữ hơi trong túi, các con cần phải xoắn hoặc cột miệng túi lại.
Sau đó tôi giải thích: :Không khí đang ở trong túi của các con đấy”.
Tiếp theo tôi cho các cháu chơi với túi không khí….
Ví dụ: Lấy kéo cắt túi để thấy không khí xì ra, lấy cây nhọn đâm nhẹ sẽ thấy hơi thoát → đó là không khí.
Trong tiết học sôi động và vui vẻ, các em đã hiểu rằng không khí luôn hiện hữu xung quanh chúng ta Con người cần có không khí để sống và thở, điều này cho thấy vai trò quan trọng của không khí trong cuộc sống hàng ngày.
Thí nghiệm ngoài trời rất hợp lý nhờ không gian thoáng đãng và không khí xung quanh, giúp việc thực hiện trở nên đơn giản và hiệu quả 100% trẻ em tham gia thí nghiệm đều có cơ hội cảm nhận, hứng thú và tự giải thích các hiện tượng xảy ra.
Trẻ em được khuyến khích tự khám phá và thực hiện các thí nghiệm, từ việc gieo trồng hạt đến chăm sóc cây Qua những trải nghiệm này, trẻ không chỉ tiếp thu nhiều kiến thức bổ ích mà còn hiểu rõ hơn về nguồn gốc và quá trình phát triển của cây, cũng như lợi ích của đất trong sự sinh trưởng của thực vật.
2.2 Trong giờ hoạt động góc: Thí nghiệm “Trứng chìm – Trứng nổi”
Tôi đã thực hiện một thí nghiệm với cháu, trong đó đổ muối vào hai ly nước có cùng lượng nước nhưng khác nhau về lượng muối Khi khuấy đều, chúng tôi quan sát thấy trứng có quả nổi lên trong ly nước có nhiều muối, trong khi quả chìm xuống ở ly nước ít muối.
Trẻ thực hiện: bỏ trứng vào hai ly nước
Ly A trứng nổi, ly B trứng chìm
Để tìm ra nguyên nhân sự khác biệt về độ mặn giữa hai ly nước, bạn có thể thử nghiệm bằng cách so sánh độ mặn của ly nước A và ly nước B Hãy cho cháu biết rằng ly A có vị mặn hơn, và để xác định mức độ mặn, bạn có thể đổ vào ly A một số muỗng muối nhất định, sau đó kiểm tra xem ly B có mặn hơn hay không với cùng số lượng muối.
Cháu nhận thấy rằng do ly B ít muối nên trứng không nổi lên được Để trứng nổi lên, cần thêm muối vào ly B Vậy liệu trứng có nổi trong nước muối không? Ngoài ra, trứng còn có thể nổi ở đâu khác nữa không?
→ Mở rộng: nước đường, dầu ăn….→ tiếp tục cho trẻ khám phá.
