MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI TRONG BỐI CẢNH ĐÔ THỊ HÓA
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẤT ĐAI TRONG BỐI CẢNH ĐÔ THỊ HÓA
2.1.1 Các khái niệm cơ bản của công tác quản lý Nhà nước về đất đai
Quản lý được hiểu theo nhiều cách khác nhau, từ việc cai trị đến điều hành và chỉ huy Theo quan niệm phổ biến trong lĩnh vực điều khiển học, quản lý là sự tác động định hướng lên một hệ thống nhằm trật tự hóa và phát triển nó theo những quy luật nhất định Quan niệm này không chỉ áp dụng cho máy móc hay cơ thể sống mà còn thích hợp cho các tổ chức, tập thể và cơ quan nhà nước.
Quản lý nhà nước là hình thức quản lý xã hội mang tính quyền lực, trong đó các chủ thể có quyền lực nhà nước sử dụng pháp luật để điều chỉnh quan hệ xã hội và hành vi của con người Mục tiêu của quản lý nhà nước là duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội, bảo đảm trật tự pháp luật nhằm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước Qua đó, quản lý nhà nước không chỉ ảnh hưởng đến các đối tượng mà còn phản ánh vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chức năng đối nội và đối ngoại của Nhà nước.
2.1.1.3 Quản lý Nhà nước về đất đai
Dựa trên việc phân tích các hoạt động quản lý nhà nước liên quan đến đất đai, có thể định nghĩa quản lý nhà nước về đất đai là quá trình tổ chức, điều hành và kiểm soát việc sử dụng, bảo vệ và phát triển tài nguyên đất nhằm đảm bảo quyền lợi của nhà nước và cộng đồng.
Quản lý nhà nước về đất đai bao gồm các hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm bảo vệ quyền sở hữu của Nhà nước đối với đất đai Các hoạt động này bao gồm theo dõi tình hình sử dụng đất, phân phối và phân phối lại quỹ đất theo quy hoạch, kiểm tra giám sát quá trình quản lý và sử dụng đất, cũng như điều tiết các nguồn lợi từ đất đai (Nguyễn Khắc Thái Sơn, 2007).
2.1.2 Vai trò của quản lý Nhà nước về đất đai trong bối cảnh đô thị hóa
Các quan hệ đất đai là những mối quan hệ xã hội trong lĩnh vực kinh tế, bao gồm sở hữu đất đai, sử dụng đất đai và phân phối sản phẩm từ việc sử dụng đất.
Bộ luật Dân sự xác định quyền sở hữu bao gồm ba yếu tố chính: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu, tất cả đều phải tuân theo quy định của pháp luật.
Kể từ khi Luật Đất đai công nhận quyền sử dụng đất là một loại tài sản dân sự đặc biệt vào năm 1993, quyền sở hữu đất đai cũng được xem là quyền sở hữu một loại tài sản dân sự đặc thù Trong nghiên cứu về quan hệ đất đai, các quyền năng của sở hữu nhà nước bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt đất đai Nhà nước thực hiện các quyền này thông qua việc thiết lập các chế độ pháp lý về quản lý và sử dụng đất, không trực tiếp mà thông qua hệ thống các cơ quan nhà nước và các tổ chức, cá nhân sử dụng đất dưới sự giám sát của Nhà nước.
Vai trò của quản lý Nhà nước về đất đai trong bối cảnh đô thị hóa rất quan trọng, thể hiện qua việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và sử dụng đất đai Đồng thời, việc lập quy hoạch và kế hoạch xây dựng các khu đô thị và khu công nghiệp cũng là một phần không thể thiếu trong công tác quản lý đất đai tại địa bàn điều tra.
+ Công tác quản lý đối với người có đất bị thu hồi;
+ Công tác quản lý đất bị thu hồi;
+ Công tác quản lý các khu đô thị trên diện tích đất bị thu hồi tại địa bàn điều tra
- Giải quyết tranh chấp về đất đai; giải quyết khiếu nại, tố cáo các vi phạm trong việc quản lý và sử dụng đất đai;
- Sự vận dụng các văn bản, chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai tại địa phương trong bối cảnh đô thị hóa
Đảng và Nhà nước ta đang nỗ lực hoàn thiện hệ thống pháp luật về đất đai, biến quyền sử dụng đất thành hàng hóa Đồng thời, việc mở rộng dân chủ và tạo cơ chế trách nhiệm giải trình cho các cơ quan quản lý là rất quan trọng Điều này cũng bao gồm việc khuyến khích người dân tham gia vào quản lý Nhà nước, giúp tổ chức và cá nhân thực hiện quyền giám sát của mình.
Hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai đang được cải thiện rõ rệt, với hệ thống văn bản pháp luật đầy đủ và việc thực hiện các quy định liên quan ngày càng cao Ý thức chấp hành pháp luật về đất đai cũng được nâng cao, tạo điều kiện cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận đất đai dễ dàng hơn Những vấn đề về bồi thường và hỗ trợ khi thu hồi đất đang dần được khắc phục, trong khi công tác thanh tra và kiểm tra Luật Đất đai được thực hiện thường xuyên, giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm Quy trình lập, xét duyệt và triển khai quy hoạch sử dụng đất đã đi vào nề nếp hơn.
Quỹ đất cho phát triển công nghiệp, dịch vụ và hạ tầng đô thị đang được mở rộng, với diện tích khu công nghiệp gần 100 nghìn ha trong giai đoạn 2006 - 2010, tăng trung bình 9,4 nghìn ha mỗi năm để thu hút đầu tư Diện tích đất chưa sử dụng trên toàn quốc cũng đang được khai thác hợp lý để trồng rừng, nhằm đảm bảo cân bằng hệ sinh thái và bảo vệ môi trường.
2.1.3 Đặc điểm của quản lý nhà nước về đất đai trong bối cảnh đô thị hóa
Hoạt động quản lý Nhà nước về đất đai rất đa dạng và phong phú, bao gồm điều tra, khảo sát, đo đạc, đánh giá và phân loại đất Các nhiệm vụ quan trọng khác bao gồm lập bản đồ địa chính, quản lý sử dụng đất, thống kê, kiểm kê và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Bên cạnh đó, việc kiểm tra, thanh tra thực hiện các quy định về quản lý và sử dụng đất cũng rất cần thiết Cuối cùng, giải quyết tranh chấp, khiếu nại và tố cáo liên quan đến đất đai là một phần không thể thiếu trong công tác quản lý này.
Quản lý hành chính nhà nước tại các đô thị là một lĩnh vực phức tạp, trong đó quản lý sử dụng đất đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa Điều này liên quan đến nhiều cơ chế và chính sách từ cấp trung ương đến địa phương, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của đô thị (Lê Đình Thắng, 2000).
Từ đó có thể nêu ra một số đặc điểm của hoạt động quản lý nhà nước về đất đai trong bối cảnh đô thị hóa như sau:
Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động liên quan đến đất đai trong bối cảnh đô thị hóa Sự phức tạp và nhạy cảm của quá trình đô thị hóa hiện nay yêu cầu nhà nước phải có quyền lực để điều hành hiệu quả các hoạt động quản lý đất đai Các cơ quan nhà nước, tổ chức và cá nhân được giao quyền quản lý đất đai cần phải hoạt động đồng bộ để đảm bảo công tác quản lý hiệu quả Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, nhà nước cần xây dựng và tổ chức các hoạt động liên quan đến đất đai một cách chặt chẽ và hiệu quả.
Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động liên quan đến đất đai, đặc biệt là trong lĩnh vực đất đô thị, nhằm đáp ứng nhu cầu khách quan của xã hội.
