Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS PHẦN A: DẪN LUẬN I/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Nghị TW IV tiếp tục đổi nghiệp Giáo dục Đào tạo rõ: “Đổi phương pháp dạy học tất cấp học, bậc học cần áp dụng phương pháp giáo dục bồi dưỡng cho Học sinh lực tư sáng tạo, lực giải vấn đề, phải thường xuyên khơi dậy, rèn luyện phát triển lực tự học, tự nghiên cứu, lực tự nghó làm cách tự chủ; Năng lực tự đặt giải vấn đề trình học tập nhà trường, đôi với vai trò Thầy người hướng dẫn cho người học biết tự tìm kiến thức, xử lí tình huống, biết làm việc cá nhân, với bạn, với thầy, với tập thể, biết chuyển trình đào tạo nhà trường thành trình tự đào tạo, người trọng tài tự đánh giá kết học tập, người cố vấn giúp người học tự đánh giá, tự điều chỉnh theo yêu cầu mục đích đào tạo” Thực tế trình dạy học thời đại bùng nổ thông tin nay, đòi hỏi người dạy nói chung dạy văn nói riêng cần phải có đổi mặt phương pháp dạy học cho phù hợp với yêu cầu dạy học lấy học sinh làm trung tâm Mặc khác, cần xác định đắn mục tiêu, vị trí môn Ngữ văn hệ thống chương trình phổ thông nói chung THCS nói riêng Trước hết, môn Ngữ văn môn học thuộc nhóm công cụ Điều nói lên mối quan hệ mật thiết Ngữ văn với môn học khác Các em học tốt môn Ngữ văn có tác động tích cực đến kết học tập môn học; Và, môn học khác góp phần giúp học tốt môn Ngữ văn Ngoài ra, xét vài phương diện đó, môn ngữ văn lại có mối quan hệ mật thiết với môn thuộc nhóm nghệ thuật như: m nhạc, Hội hoạ, Điêu khắc…… Dạy văn – Học văn, chương trình THCS góp phần hình thành người có trình độ học vấn THCS, chuẩn bị cho em đời, tiếp tục học lên bậc học cao Đó người có ý thức tự tu dưỡng, biết thương yêu, quý trọng gia đình, bè bạn; có lòng yêu nước, yêu CNXH, biết hướng tới tư tưởng, tình cảm cao đẹp lòng nhân ái, tinh thần tôn trọng lẽ phải, công bằng, lòng căm ghét xấu, ác Đó người biết rèn luyện để có tính tự lập, có tư sáng tạo ; Bước đầu có lực cảm thụ giá trị Chân – Thiện – Mỹ nghệ thuật, trước hết văn học; có lực thực hành lực sử dụng Tiếng việt công cụ để tư giao tiếp Chương trình Ngữ văn THCS nhấn mạnh trọng tâm việc rèn luyện kỹ Ngữ văn cho Học sinh giúp cho em có kỹ năng: Nghe – Nói – Đọc – Viết Tiếng việt thành thạo theo kiểu văn có kỹ sơ giản phân tích tác phẩm văn học, bước đầu có lực cảm nhận bình giá văn học Tuy nhiên, thực tế giảng dạy, nhận thấy Giảng văn Giáo viên tâm rèn luyện cho Học sinh kỹ trên, kỹ đọc văn bản, mà đặc biệt tâm vào trình chiếm lónh nội dung kiến thức tác phẩm Điều ảnh hưởng không nhỏ trình nắm bắt nội dung kiến thức em Đồng thời, theo cảm nhận riêng chúng tôi, nguyên nhân gây cho em cảm giác khó cảm thụ hay, đẹp văn học mang lại, mà trở thành rào cản, trở ngại lớn; Hay nói cách khác, áp lực cho em học văn Bởi chất học văn trước hết phải đọc hiểu văn, mà đọc hiểu văn không giản đơn đọc văn mà bao hàm ý thức cách mà hiểu tác phẩm đó, tìm tác phẩm “của riêng mình” Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Đọc văn tảng học văn Học văn lực cảm thụ văn, bồi dưỡng thị hiếu văn, tiếp nhận kiến thức văn hoá văn, rèn luyện lực biểu đạt sáng tạo văn Nhà thơ Đỗ Phủ nói: “Đọc rách vạn sách, Hạ bút thần”; M Gorki kể chuyện ông đọc nhiều trước thành nhà văn lớn Vì vậy, theo chúng tôi, Học sinh muốn học giỏi văn phải bắt đầu việc đọc văn Đọc văn khác giảng văn; Giảng văn công việc người thầy; đọc văn công việc người, Và, theo Giáo sư – Tiến só Trần Đình Sử nói “đã đến lúc phải chuyển việc giảng văn nhà trường thành việc dạy đọc, dạy cách đọc để học trò tự đọc lấy, việc học văn thực có kết Phải đọc văn để người đọc tự phát lớn lên” Xuất phát từ nguyên lí trên, với thực tiễn giảng dạy tác phẩm văn học nhà trường THCS năm qua, mạnh dạn chọn đề tài: “ Rèn luyện Học sinh – Kỹ đọc diễn Tác phẩm Văn học chương trình Ngữ văn THCS” Hy vọng qua sở, tiền đề cho việc giảng dạy học sinh tiếp cận tác phẩm văn học nghệ thuật sâu sắc hơn, giúp em yêu thích môn văn học hơn, nhằm góp phần nâng cao chất lượng môn văn nhaứ trửụứng hieọn II- Mục đích nghiên cứu: Nghieõn cứu thực trạng, vận dụng đề tài vào thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng dạy – học giảng văn chương trình Ngữ văn cấp THCS III- KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯNG NGHIÊN CỨU: 1-Khách thể: Hình thành cho Học sinh lực đọc diễn cảm tác phẩm văn chương mang đậm chất trữ tình đưa vào giảng dạy chương trình Ngữ văn cấp THCS 2- Đối tượng: Rèn luyện học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn học chương trình Ngữ văn THCS IV- NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: Phát huy tích cực hoá hoạt động Học sinh, nhằm giúp Học sinh bước đầu đạt kết tốt trình học văn học tác phẩm văn học cụ thể thể loại văn học khác đưa vào chương trình Trong SGK tích hợp nay, đặc biệt coi trọng yêu cầu Học sinh đọc kỹ Văn Chú thích để nhớ nội dung văn nghóa từ khó, mà hướng Học sinh đọc diễn cảm Văn Cho nên, việc xác định lí luận vấn đề: “Rèn luyện học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn học chương trình Ngữ văn THCS” phù hợp nội dung yêu cầu giảng dạy phạm vi mà thân phương pháp tích hợp vừa cho phép, vừa đòi hỏi Vai trò người đọc lịch sử phát triển văn học khẳng định vô quan trọng Trước hết, người đọc(và người nghe) lí sống số tồn văn học Bởi mục đích việc sáng tác nhà văn – xét đến – “ Ký thác”, gởi gắm tâm sự, bộc lộ cảm xúc cá nhân tinh thần thời đại hướng tới người đọc, hướng tới giao tiếp, đối thoại với người đọc qua tác phẩm trái tim, khối óc, hứng thú giao tiếp lực cảm hiểu, phân tích, so sánh, khái quát nghệ thuật – hệ người đọc tham gia khẳng định đánh giá tác phẩm Nói cách khác, người đọc qua thời kì lịch sử thực có vai trò định sức sống sáng tác văn học Cho nên người đọc ( người nghe) có khả mang đến cho văn phong phú khác trường liên tưởng kinh nghiệm cá nhân; Nhưng, làm để học sinh từ tình trạng đọc trở thành có khả đọc tốt để góp phần rút ngắn khoảng cách “ Đồng hoá thẫm mó” người đọc với nhà văn đòi hỏi xúc nhu cầu khẳng định thân Giáo viên trình giảng dạy nhà trường Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Tuy nhiên, với thời gian có hạn, cho nên, thông qua đề tài này, tham vọng đề cập hết tất tác phẩm văn học đưa vào sách Ngữ văn THCS, mà lựa chọn số tác phẩm tiêu biểu chủ yếu Thơ số Tác phẩm văn xuôi thể loại khác : Cáo, Hịch ,… Văn học Việt Nam nhà Biên soạn sách lựa chọn đưa vào SGK khối lớp 6,7,8,9 Đồng thời, sở đó, tâm vào việc hướng dẫn cụ thể cho Học sinh cách đọc diễn cảm cho đoạn văn ( thơ) hoàn chỉnh; góp phần hoàn thiện cho em học tập môn Ngữ văn nhà trường tốt V- Gi¶ thut khoa häc : Với vị trí quan trọng mạnh riêng chương trình trường phổ thông nói chung, trường THCS nói riêng, môn văn trước hết giúp người học tiếp xúc với vốn văn hoá dân tộc văn hoá nhân loại kết tinh tác phẩm văn học – để bồi dưỡng tâm hồn, góp phần hình thành phát triển toàn diện nhân cách học sinh Nói tới trình tiếp nhận tác phẩm văn chương nói tới hoạt động tổ chức, hướng dẫn nhận thức Giáo viên hoạt động Học sinh, nhằm chiếm lónh đối tượng thẩm mó - Tác phẩm văn học Do đó, văn học phải hiểu trình giao tiếp Rèn luyện Học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn chương đồng thời xác lập mối quan hệ đặc thù Tác phẩm – Nhà văn với Bạn đọc – Học sinh trình chuyển hoá từ chủ thể tiếp nhận sang chủ thể văn học Cảm thụ văn học hoạt động tự giác, vận động nhiều lực chủ quan người Đọc sách nói chung, tác phẩm văn học nói riêng trình liên tưởng, hồi ức tưởng tượng Nó hoạt động mang tính đơn trình tiếp nhận văn học Vì vậy, nói tới vấn đề Rèn luyện Học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn học không nói tới đối tượng – Mục đích – Phương pháp – Cơ chế giới hạn trình chiếm lónh lớp vỏ kiến thức tác phẩm văn học sở nghiên cứu mối quan hệ hoạt động khác học sinh trình lónh hội giá trị Tác phẩm như: Kể; Tóm tắt; Phân tích; So sánh; Khái quát Một hình tượng nghệ thuật đến với người đọc trải qua hai trình: Khách quan Chủ quan Quá trình khách quan biểu khách quan thân hình tượng khiến cho độc giả tiếp nhận giống Và, người từ kinh nghiệm riêng mà thêu dệt thêm, làm phong phú thêm hình tượng Tác phẩm văn học Chính trình chủ quan này, đọc nơi bắt đầu thu nhận kiến thức đường tự khám phá Theo Mechel Gichrl, có ba giai đoạn – “ba động lực bản” việc đọc văn: - Giai đoạn chiếm lónh giới cụ thể, nhận thức giới bên - Giai đoạn phát hiện, khám phá giới bên bước ngoặt biến cố người - Giai đoạn nổ lực để thoát khỏi giới miêu tả Theo cách phân biệt nói trên, muốn tạo tác động văn học nhân cách người đọc, hay “ Thoát khỏi giới miêu tả” – rõ ràng nổ lực cá nhân “ Chủ thể” – người đọc giữ vị quan trọng hàng đầu Như vậy, chất lượng trình đọc – cảm hiểu, giải mã, khám phá giới tác phẩm……Hay nói cách khác: vận động giai đoạn tiếp nhận nêu luận điểm khoa học, nhằm chất, nội dung phương pháp trình đọc văn nói chung dạy học văn nhà trường nói riêng Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Quan điểm coi học sinh thành viên thức trực tiếp tham gia xây dựng nội dung kiến thức trình phân tích Tác phẩm văn học thông qua trình đồng thể nghiệm nghệ thuật góp phần hình thành phẩm chất bạn đọc – Học sinh nhà trường; Đồng thời đặt vấn đề “Rèn luyện học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn học chương trình Ngữ văn THCS” gợi ý lý thú cho việc tích cực tìm tòi phương hướng dạy học văn phát huy tính động sáng tạo chủ thể : Học sinh VI- NHIEM VUẽ: 1- Tìm hiểu sở lý luận, thực tiễn vấn đề nghiên cứu 2- Reứn luyeọn học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn học chương trình Ngữ văn THCS 3- Thùc nghiƯm s­ ph¹m VII PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU : 1- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nhằm thu thập thông tin lí luận có liên quan đến đề tài nghiên cứu .2- Phương pháp quan sát, điều tra Nhằm tìm hiểu thực tiễn dạy học vaờn vaứ vieọc ủoùc diễõn cảm Học sinh giảng văn .3 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Nhằm xem xét, xác nhận tính đắn, hợp lý tính kh¶ thi cđa viƯc rèn luyện học sinh số kyừ naờng ủoùc dieón caỷm .4 - Phương pháp thống kê toán học: Nhằm sử lý kết thu qua thực nghiệm, tính điểm trung bình, độ lệch chuẩn để đánh giá hiệu trình thực nghiệm Chúng hy vọng: Với hệ thống luận điểm phương pháp sư phạm, số thể nghiệm trình bày góp phần chia sẻ thầy cô giáo tâm huyết với công việc đổi phương pháp dạy học nói riêng, nghề dạy học nói chung giai đoạn VIII - GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI: Giới hạn nghiên cứu: Chỉ nghiên cứu đề xuất số kỹ mang tính nhằm giúp học sinh đọc tốt – đọc diễn cảm tác phảm văn học chương trình ngữ văn THCS Phạm vi nghiên cứu: Học sinh trường THCS Cát Minh kết đạt lớp trực tiếp giảng dạy năm gần IX - §ÓNG GOP CUA CHUYEN ẹE: Góp phần nâng cao hieọu quaỷ cuỷa giụứ giaỷng vaờn nhaứ trửụứng THCS lùc cảm thụ văn học học sinh qua việc đọc diễn cảm tác phẩm văn học nhà trường phổ thông Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS PHẦN B: NỘI DUNG: Nói đến Tác phẩm văn chương nói đến văn chỉnh thể.Tác phẩm văn chương cấu tạo ngôn ngữ nghệ thuật nhằm xây dựng lên giới nghệ thuâït riêng kết cấu cách chặt chẽ quan hệ nội dung hình thức; phận tổng thể; yếu tố hữu hình vô hình; phản ánh biểu ………… Một tác phẩm văn học thông điệp, đề án nhà văn gởi tới bạn đọc Đặc trưng văn nghệ thuật thông tin thẩm mỹ; Nhà văn gởi tới đời niềm xúc động mãnh liệt nhất, rung động tha thiết sống người Tác phẩm văn chương chứa đựng muôn mặt, muôn vẻ đời sống xã hội, người mà bạn đọc ngày bỏ qua, đến Vì vậy, coi trọng việc rèn luyện lực ngôn ngữ cho người học; Đặc biệt, lực sử dụng tiếng mẹ đẻ bao gồm lực tiếp nhận, phân tích, bình giá yếu tố văn toàn văn Đây trình lâu dài gian khổ đòi hỏi người dạy phải có kế hoạch cố gắng bền bỉ Tác phẩm văn học – xã hội thu nhỏ qua giai đoạn lịch sử dân tộc, thông qua ngôn ngữ mang tính nghệ thuật khái quát hoá đời sống xã hội phong phú, chân dung cộng đồng công lao động sản xuất, chiến đấu chống kẻ thù sinh hoạt với nét tiêu biểu văn hoá đậm đà sắc dân tộc Cho nên, ngôn ngữ thói quen mà người dạy văn phải xây dựng cho học sinh thói quen tốt, thói quen có tính quy tắc, nghiêm ngặt Phải trang bị cho học sinh biết cách sử dụng tốt ngôn ngữ – công cụ đắc lực giúp học sinh tự giác ứng xử, tự giác hoạt động vào xã hội, tự hoàn thiện dần thân mà tiếp thu giá trị đích thực tác phẩm văn học tri thức môn khoa học khác I Cơ sở lí luận việc rèn học sinh kỹ đọc diễn cảm Thực trạng môn văn việc đọc văn nhà trường Những người dạy văn học đứng trước thực tế khích lệ, không muốn nói đáng nản lòng Chúng ta dạy văn học – môn đẹp nghệ thuật ngôn ngữ, gây khoái cảm thẩm mỹ, rung động tâm hồn mà đưa người đọc đến Chân –Thiện –Mỹ theo quan niệm mỹ học phương Đông, đại đa số học sinh lại thích văn học Những tác giả lớn Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm Nguyễn Du, em gần xa lạ Những tác giả cách chục năm như: Nguyễn Khuyến, Phan Bội Châu, Tản Đà……đối học sinh xa lạ tác giả cổ đại phục hưng phương Tây Điều theo nghó có phần trách nhiệm người dạy Bởi vì, xuất phát từ đường học thuật thân, giáo viên người định hướng cho học sinh tiếp cận giá trị đích thực mà văn học mang lại; đó, giảng văn, giáo viên tâm hướng dẫn em cách chung chung cách đọc tác phẩm Điều xét cho có nhiều yếu tố khách quan tác động: Thời gian có hạn mà tri thức khôn cùng; môn học tải mà thời gian sức học học sinh hữu hạn Mặc khác, Sách thiết kế giảng dạy SGV việc hướng dẫn cách đọc sơ sài mang tính khái quát Do đó, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy giáo viên Từ nhận định trên, thân thiết nghó: Đọc diễn cảm thể sáng tạo tác phẩm văn học giọng đọc nhằm tác động đến người Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS nghe Nếu biện pháp khác thông thường tác động đến lý trí đọc diễn cảm, trước hết chủ yếu tác động đến tình cảm Bởi vì, thực chất đọc diễn cảm thuộc nghệ thuật trình diễn, có điểm tương đồng với ngâm thơ trình diễn ca khúc Nếu giáo viên đọc diễn cảm tốt tạo nên bầu không khí phấn chấn học em Học sinh – người học chừng mực đó, thưởng thức giọng đọc dễ sản sinh ấn tượng, xúc động tự nhiên văn Có thể thấy rõ rằng: thực tế học sinh nhà tiếp xúc với văn không lần; việc lên lớp đọc lại văn không tạo khác biệt dễ gây em nhàm chán tập trung Do đó, hình thức đọc diễn cảm, giáo viên tạo cho học sinh bất ngờ, hứng thú khiến em nhiên có cảm nhận mẻ văn Vì theo , qua giảng văn, giáo viên thiết phải gieo vào học sinh ý thức đọc cho hút qua chuyện đọc thể hiêïn cảm thụ thể nghiệm sâu sắc tác phẩm văn học, để người khác sản sinh ấn tượng tương tự Tuy nhiên, đọc diễn cảm hoàn toàn uốn éo đầu lưỡi mà thể cảm xúc nội tâm hồn, có nghóa lột tả nội dung tình cảm nó, phải đọc giọng điệu, làm lây lan cảm xúc nhà văn đến người đọc, truyền cảm hứng cho độc giả; hay nói cách khác: chất đọc diễn cảm người đọc phải thể xúc cảm, tình cảm giọng đọc Mặc khác, trình bày, đọc diễn cảm thuộc nghệ thuật trình diễn, “khoe giọng” mà thể xúc động trái tim Vì vậy, giáo viên cần tạo cho học sinh khả kích thích liên tưởng, tưởng tượng tạo thâm nhập thuận lợi vào giới nghệ thuật văn Giáo sư Trần Thanh Đạm khẳng định: Đọc diễn cảm tác phẩm văn học tác phẩm thơ phải đọc cho tác phẩm “Sáng hếùt hình ngân hết nhạc”, nghóa phải thể rung động mãnh liệt, cảm hứng nồng nàn, cháy bỏng nghệ só vào tác phẩm Giảng văn với trình đọc Tác phẩm văn học học sinh Văn học phản ánh đời sống ngôn ngữ hình tượng với thuộc tính: Chính xác; Hàm xúc; Đa nghóa; Tạo hình biểu cảm Ngôn ngữ xem “yếu tố thứ nhất” văn học; đó, tính hàm xúc luôn có khả ẩn chứa nhiều đường lí giải – tạo tiền đề cho khả linh hoạt việc vận dụng phát huy liên tưởng nghệ thuật người đọc Mặc khác, ngôn ngữ tác phẩm văn học không phương tiện nghệ thuật nhằm phản ánh đời sống, mà thân ngôn ngữ thể cá tính sáng tạo, phong cách, tài nhà văn Khả khơi gợi, tính hàm xúc ngôn ngữ đòi hỏi cảm thụ sác nhằm tạo sở đắn, khách quan cho việc khai thác yếu tố độc đáo tác phẩm Lấy tác phẩm văn học làm đối tượng để hình thành phát triển nhân cách, tâm hồn hệ trẻ Giảng văn hình thức cảm thụ tiếp nhận văn học đặc biệt Bởi trước hết, diễn khuôn khổ hoạt động sư phạm nhà trường nhằm phát triển toàn diện chủ thể tiếp nhận học sinh xác định lứa tuổi đặc điểm tâm lí; Và, thân đối tượng chiếm lónh để phát triển tác phẩm văn học chọn lọc theo qui định giáo dục thẩm mó rõ rệt Mặc khác, việc tiếp nhận văn học bình thường không xác định thời gian; không gian; đối tượng ……… giảng văn ngược lại Nói tới giảng văn nói tới mối quan hệ hữu yếu tố tạo nên chế hoạt động, nói tới chất loại hình lao động đặc thù tính mục đích cụ thể; Đồng thời, nói tới giảng văn nói tới phương thức chiếm lónh đời sống ngôn ngữ hình tượng văn học Giảng văn nhà trường phổ thông nói chung, THCS nói riêng – gọi phân tích tác phẩm văn học, bài( giờ) dạy học tác phảm văn chương – Bao gồm hoạt động tổ chức, Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS hướng dẫn nhận thức giáo viên đảm nhiệm hoạt động cảm thụ, hình thành kiến thức để phát triển toàn diện học sinh thông qua đối tượng trung gian Tác phẩm văn học Là môn khoa học đồng thời nghệ thuật – tác phẩm văn học đòi hỏi lực có tính chất tổng hợp cao lực người thầy Điều này, tạo nên nét khác biệt chế đọc văn Thầy ( Cô) giáo, so với chế đọc văn độc giả thông thường học sinh nhà trường Học sinh - với người đọc thông thường – việc tiếp nhận chủ yếu dựa sở liệu tường minh tác phẩm văn học: Con người; cảm xúc; việc; tình huống; kết thúc câu chuyện … Đọc văn - giáo viên – tố chất độc giả thông thường phải thường trực tố chất nhạy cảm, tinh tế người có khả tích luỹ kiến thức khả chuyển hoá nhuần nhuyễn “Hiện thực tâm lí” tác phẩm thành nội dung phương pháp tổ chức cho học sinh tiếp nhận kiến thức dạy học Mặc khác, thiên chức sáng tạo – việc đọc văn người thầy lại sáng tạo đến hai lần: Vừa huy động lực cảm thụ cá nhân; Vừa hình thành phương cách thiết kế để chuyển tải kết cảm thụ theo yêu cầu tổ chức nội dung tiếp nhận “thức tỉnh quan tâm tò mò thân học sinh” Tuy nhiên, thực tế lao động người thầy, theo chúng tôi, có ba giai đoạn thiết phải trải qua, cụ thể: Tìm hiểu sơ văn; Những vấn đề lịch sử phát sinh, sâu vào tác phẩm; Đọc tưởng tượng tái hiện, chiếm lónh tác phẩm: phân tích tổng hợp Ba giai đoạn vừa tiếp nối vừa lồng ghép vào Đối với người đọc để thưởng thức, không thiết phải tìm hiểu nhiều tiền đề tác phẩm vào chất bên tác phẩm với giáo viên bắt buộc phải làm làm kỹ Trong hoạt động học Học sinh, đối tượng mà bạn đọc – Học sinh cần chiếm lónh trình học tác phẩm văn chương, theo chúng tôi, tất yếu tố xác định chất, đặc trưng riêng công trình nghệ thuật ngôn từ tác phẩm, nhằm khái quát sống hình tượng, hướng tới tiếp nhận tinh thần người đọc Tác phẩm văn học chỉnh thể nghệ thuật có cấu tạo phức tạp, tinh vi, vừa có tính xác định ( Văn bản, phương tiện biểu hiện, kết cấu) ; Vừa sản phẩm cố định tác phẩm văn học thống phần khái quát “ mã hoá” văn phần cảm nhận khám phá, sáng tạo người đọc Chẳng hạn, từ câu ca dao dân gian quen thuộc: Anh anh nhớ quê nhà Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương Nhớ dãi nắng dầm sương Nhớ tát nước bên đường hôm nao đến câu da diết Nguyễn Đình Thi: Ta ta nhớ núi rừng Ta ta nhớ dòng sông vỗ bờ Nhớ đồng ruộng, nhớ khoai ngô Bát canh rau muống, cà giòn tan (Bài thơ Hắc Hải) phải kết sáng tạo tiếp nhận thông điệp nguồn mạch truyền thống, góp phần khẳng định sức sống mãnh liệt tác phẩm văn học Chất liệu mà người đọc dễ dàng trực quan tri giác tác phẩm văn học hệ thống cấu trúc ngôn từ dấu hiệu thể loại, như: thơ, văn xuôi, kịch văn học…… Trong thể loại văn học lại có Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS tiểu loại văn học, tuỳ theo cách chia như: thơ ( thơ luật; thơ tự hay thơ ngắn trường ca); văn xuôi ( ký, bút ký, tuỳ bút, phóng sự, truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết) Có yếu tố quan trọng tham gia tích cực trình đọc, yếu tố tình cảm ( hay xúc cảm) để tạo ngữ cảm cho văn chương Nếu cảm xúc, việc đọc dễ hoạt động sinh lý hoạt động tâm lý sáng tạo, tình trạng thờ vô cảm, việc đọc trình biểu lọc cảm xúc thẩm mỹ chủ thể tiếp nhận Đọc sách trình liên tưởng, hồi ức, tưởng tượng; để tái cảnh sống thực với người “ đứng, nói năng, với cảnh đời sinh động …” người đọc phải có kinh nghiệm ngôn ngữ , khả diễn đạt ngôn ngữ Đọc giảng văn, theo nhận định riêng thân, chia thành hai mức độ: - Đọc sáng tạo - Đọc diễn cảm Đọc văn sở dó biểu lực sáng tạo người đọc hoạt động đọc gắn với nhu cầu nhận thức, đồng thời thể mức độ khả vận dụng kinh ghiệm cá nhân người đọc Tuy nhiên, nói nghóa muốn tiếp nhận tác phẩm văn học, phải tìm giọng đọc giống hệt giọng nhà văn, mà đây, đọc để phát bề sâu cấu trúc, ngân rung sức lan tỏa nhịp điệu ngôn ngữ cho thích hợp với việc diễn đạt nội dung văn nghệ thuật Thực điều đó, “ Sự cản trở” ban đầu hàng rào ngôn ngữ có khả gỡ bỏ, “ khoảng cách thời đại, khoảng cách tâm lý- xã hội” nhà văn bạn đọc có hội rút ngắn hứa hẹn khả đồng điệu Bằng tập trung cao độ rung động mạnh mẽ, đọc diễn cảm có khả giúp học sinh khai mở tình cảm thẩm mỹ, định hình ấn tượng tinh tế nhạy bén sở quan trọng cho tiến trình nhận thức lí tính từ tác phẩm văn học II Một số kỹ đọc diễn cảm 1/ Những cấp độ khác việc đọc diễn cảm tác phẩm văn học Do tính đặc thù môn học, đọc hoạt động thiếu Tuy nhiên, đọc giai đoạn yêu cầu cần đọc vấn đề thu hút quan tâm nhà sư phạm – đặc biệt giáo viên trực tiếp thực công tác giảng dạy môn văn học Đọc văn gắn liền với tiếp nhận, hay nói cách khác: Đọc văn bắt đầu tiếp nhận, mang đậm dấu ấn cá nhân người đọc cảm nhận tác phẩm thông qua hoạt động ngân rung thẩm thấu âm Đọc văn không việc phát âm thông thường mà trình “thức tỉnh cảm xúc”, trình tự giác nhuần thấm tín hiệu để “chuyển mã” ngôn ngữ nghệ thuật, đồng thời với việc huy động vốn sống, kinh nghiệm cá nhân người đọc để lựa chọn nét nghóa thích hợp cho văn Vốn sống, vốn kinh nghiệm, theo chúng tôi, tự nhiên xuất trùng khớp với nghóa văn mà rung động, sàng lọc thông qua đường liên tưởng tưởng tượng Trong nhà trường, việc đọc học sinh gắn liền với yêu cầu chặt chẽ bước khai thác giá trị nghệ thuật nội dung văn nhằm tạo nên quán hình tượng ( tính cách nhân vật; cảm xúc giọng điệu nhà văn ); tạo nên nhận thức trọn vẹn, hoàn chỉnh tranh nghệ thuật; tạo nên thống sáng tỏ tư tưởng thẩm mỹ Vì vậy, để khơi gợi liên tưởng, tưởng tượng tích cực học sinh, yêu cầu học sinh đọc theo cấp độ sau: - Đọc lướt, tạo ấn tượng chung vấn đề xã hội thẩm mỹ sống tác phẩm( sơ hình dung tranh tổng thể vad khách quan sống, thái độ phong cách nhà văn) Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS - Đọc tập trung vào “điểm sáng thẩm mỹ” để tạo nên sức biểu bật tranh nghệ thuật - Đọc hồi cố chi tiết điển hình đặc sắc dự đoán khuynh hướng phát triển tác phẩm tạo nên quán hình tượng nghệ thuật - Đọc nhấn mạnh âm hưởng chủ đạo giọng điệu nhà văn, tạo nên thống nhát tư tưởng thẩm mỹ phong cách nghệ thuật tác giả - Đọc diễn cảm( nhập vai, đọc theo vai) tô đậm giá trị nội dung tư tưởng hình thức nghệ thuật tác phẩm Với tính đặc thù hoạt động học tập môn ngữ văn, cấp độ thể hai giai đoạn: Giai đoạn đọc chuẩn bị ( đọc trước đến lớp) đọc lớp Yêu cầu trước hết việc đọc chuẩn bị học sinh kể giáo viên chuẩn bị tâm thế, tập trung ý để tri giác ngôn ngữ văn bản, bước làm rõ lớp nghóa công cụ ngôn từ Trong giai đoạn này, trươc hết cần giải từ khó, điển tích, điển cố, từ cổ phổ biến xã hội ngày Ví dụ: Ở đoạn trích “ Chị em Thúy Kiều” trích Truyện Kiều – Nguyễn Du, chương trình Ngữ văn 9, có điển cố thông dụng giao tiếp ngôn ngữ thời đại, hiểu rõ (hoàn cảnh, xuất xứ, ý nghóa……) trước thực thao tác ( phân tích, cắt nghóa, bình luận, đánh giá……), nhằm tạo điều kiện thuận lợi việc định hướng cho học sinh tìm hiểu văn bản, giáo viên cần cho học sinh hiểu được: -Ngũ âm: câu thơ “ Cung thương làu bật ngũ âm” – có nghóa là: năm nốt âm giai nhạc cổ( cung, thương, dốc, chủy, vũ) -Hồng quần: câu thơ “ Phong lưu mực hồng quần”– có nghóa là: quần đỏ, phụ nữ ( phụ nữ nhà quyền quý Trung Quốc thường mặc quần đỏ) Yêu cầu cần thiết học có nhiều từ ngữ liên quan đến điển tích, điển cố văn học từ cổ Đọc Hịch tướng só ( Dụ chư tỳ tướng hịch văn) chương trình Ngữ văn 8, học sinh gặp tới 27 mục từ thích điển tích, điển cố vốn khó nhớ – nhiên, không nhớ, không thuộc điển tích, điển cố thật không dễ thông hiểu kiến thức Cũng vậy, đọc đoạn trích “ Nước Đại Việt ta”, SGK, tập – Ngữ văn – học sinh gặp tới 12 mục từ thích – có dạng giải thích: - từ giải thích thể loại ( Ví dụ: “Cáo” Đại cáo) - từ giải thích điïa danh ( Ví dụ: Lam sơn) - từ giải thích điển cố ( Ví dụ: cửa Hàm Tử; sông Bạch Đằng) - từ giải thích từ cổ ( Ví dụ: Điếu phạt; Nhân nghóa) Vì vậy, trình Dạy – Học, giai đoạn ( thao tác) đọc chuẩn bị với việc giải yêu cầu đọc trên, bước khai thác giá trị nghệ thuật nội dung tác phẩm sau gặp không khó khăn Giai đoạn đọc chuẩn bị thường tiến hành khâu chuẩn bị nhà học sinh, trình chuẩn bị soạn giảng giáo viên Xác định lớp nghóa công cụ( nghóa văn bản) tạo tiền đề để xác định lớp nghóa văn cảnh( nghóa chức năng, nghóa văn học) ngôn ngữ Ví dụ đọc “ Hai chữ nước nhà” – Trần Tuấn Khải – SGK, tập – Ngữ văn việc đọc chuẩn bị giải xác định nghóa văn cho từ: - “ ải bắc”: biên giới phía Bắc nước ta Trung Quốc thời đó, nằm tỉnh Lạng Sơn - “ giời nam”: đất trời phương Nam, nước ta lúc Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS - “ phân mao”: chia cỏ Sách xưa chép, nơi giáp giới nước ta với Trung Quốc cỏ ngả hai bên, nghóa nửa đường bên cỏ ngả Trung Quốc, mà bên cỏ ngả ta, gọi phân mao Trên sở kết đọc trình chuẩn bị học sinh – tức lớp nghóa công cụ lớp nghóa văn cảnh liên thông hình dung, liên tưởng người đọc – lớp, giáo viên tiến hành hướng dẫn học sinh đọc với tái kiến thức mà học sinh tiếp xúc đọc chuẩn bị – đọc sáng tạo Đọc sáng tạo trình người đọc hình dung, liên tưởng bước thâm nhập văn, từ lựa chọn lớp nghóa thích hợp đến định hình ấn tượng đường nét, bố cục tranh nghệ thuật; đồng thời xác định cảm xúc giọng điệu nhà văn để hiểu tác phẩm cách thấu đáo Muốn xác định giọng điệu nhà văn, dựa dấu hiệu hình thức nguyên tắc tổ chức hình tượng tác phẩm, vào thể loại, phong cách tác giả … Để tìm đặc điểm tiết tấu, âm, nhịp điệu ngôn ngữ Giáo viên cần giúp học sinh phân biệt cách rõ ràng: Tiết tấu, giai điệu ngừng nghỉ đọc văn xuôi khác tiết tấu, giai điệu ngừng nghỉ đọc tác phẩm thơ; Và, thơ tiết tâu thơ tự khác tiết tấu thơ luật Trong văn xuôi, mạch văn truyện ngắn khác mạch văn ký bút ký… Ví dụ: đọc thơ “Lượm” Tố Hữu chương trình Ngữ văn 6, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách cụ thể sau: - Đoạn 1: cần đọc theo giọng kể ( trung bình, chậm) Ngày Huế đổ máu Chú Hà nội Tình cờ cháu Gặp hàng bè - Đoạn đọc tiết tấu nhanh đọc đoạn Chú bé loắt choắc Cái sắc xinh xinh Cái chân thoăn Cái đầu nghênh nghênh Ca lô đội lệch Mồm hích sáo vang Như chim chích Nhảy đường vàng - Đoạn đọc theo giọng đối thoại ( tươi vui, thể tính cách hồn nhiên) - Hai câu đầu đoạn trở giọng kể, câu thứ đọc giọng cao câu thơ cuối (“ Cháu xa dần”) đọc chậm ngừng nghỉ cách đoạn lâu đoạn khác - Ba câu đầu đoạn đọc giọng kể, câu thơ thứ đọc giọng trầm chậm hơn, chuẩn bị tâm xúc động - Đoạn thơ thứ gồm hai dòng thơ, dòng hai chữ, đọc chậm ( nhịp 1/1), biểu lộ đau xót, cuối đoạn ngừng nghỉ lâu, thể tình cảm lắng đọng - Đoạn thơ 8, 9, 10 đọc giọng kể, thể hồi tưởng – đặc biệt câu “ Đạn bay vèo” ngắt nhịp 2/1/1 mạnh dứt khoát, câu thơ “ Nhấp nhô đồng” đọc chậm 10 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS - Phân tích thể - Giao tiếp với người nghe a Hiểu truyền đạt ngụ ý: Ngụ ý, nói rộng tư tưởng, lòng Tác giả gửi gắm Tác phẩm Ngụ ý, sống từ Theo nghó điều thâït đơn giản : Nếu từ ngữ không mang tư tưởng bên bị tách rời riêng biệt chúng âm tuý Vì vậy, biết phát ngụ ý tác giả trình bày ngụ ý lời đọc yêu cầu quan trọng đối người đọc Bởi vì, khả phát ngụ ý biểu tính chất cá nhân sáng tạo chặt chẽ sâu sắc người đọc, thước đo tài người đọc khác Hay nói cách khác khả cảm thụ tác phẩm văn học người khác Do đó, khẳng định rằng: Kỹ hiểu truyền đạt ngụ ý rèn luyện phát triển với trưởng thành khả cảm thụ tác phẩm văn học nói chung b Tưởng tượng: Có thể nói tưởng tượng có liên quan chặt chẽ với tư tưởng tình cảm Chính tưởng tượng hình ảnh, chi tiết, biểu tượng tác phẩm văn học tảng để xây dựng khắc hoạ tư tưởng, tình cảm Tưởng tượng cần thiết đọc tác phẩm văn học thơ kể văn xuôi Vì đọc tác phẩm mà không hình dung thực xã hội, người mà nhà văn thể đứa tinh thần Tuy nhiên, mức độ tưởng tượng khác phụ thuộc vào vốn tri thức khả cảm nhận người đọc Chẳng hạn, đọc tác phẩm tư liệu miêu tả mà thể suy tư, xúc động, tâm trạng tác giả – đặc trưng nhiều thơ trữ tình cổ điển – nhìn thấy không rõ rệt tỉ mỉ đọc tác phẩm có yếu tố miêu tả, trần thuật Nhưng người đọc cần hình dung – dù mức độ chung – tượng thực gợi từ suy nghó xúc động cụ thể tâm trạng tác giả Đọc diễn cảm tác phẩm trữ tình trị xã hội, triết học, tình yêu đòi hỏi kiến thức xác tưởng tượng rõ rệt điều kiện hình thành chúng, kiện đưa chúng vào sống Theo tưởng tượng người đọc đối tác phẩm, không xuất sở tác phẩm mà từ kinh nghiệm riêng cá nhân qua trải nghiệm sống thực xung quanh Vì vậy, đọc tác phẩm khác đặc điểm loại thể tưởng tượng cần phải vừa phù hợp với ý nghó tác phẩm, vừa phản ánh ngụ ý Ví dụ: Khi đọc đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều” – trích Tác phẩm truyện Kiều – Nguyễn Du, chương trình Ngữ văn 9, người đọc không tưởng tượng hình dáng bề Mã, tay già làm đỏm: 17 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao mà tưởng tượng hành động thái độ y quan hệ với đầy tớ: Trước thầy sau tớ lao xao Qua cử ngồi: Ghế ngồi tót sỗ sàng Qua lời lẽ bề nho nhã không che đậy tính chất buôn tên họ Mã: Rằng mua ngọc đến Lam Kiều Sính nghi xin dạy cho tường Qua việc mua bán giằng co, mặc cả: Cò kè bớt thêm hai, Giờ lâu ngã giá vàng bốn mươi Những từ ngữ khắc hoạ chân dung, tính cách tên họ Mã trên, đọc phải thể hiêïn với ngữ điệu bộc lộ giễu cợt, mỉa mai khinh bỉ Nguyễn Du Từ nhận định trên, nhận thấy rằng:Tưởng tượng phản ánh ý nghóa tác phẩm hay đoạn trích không xuất giây lát tuỳ hứng Từ vốn kiến thức tích luỹ, quan sát, cảm giác kỉ niệm riêng thân người đọc cần phải khai thác chọn tư liệu để giúp cho hình tượng tác giả xây dựng kiến lập tưởng tượng Tuy nhiên, hình tượng bị chi phối kinh nghiệm riêng người đọc không trùng khớp hoàn toàn với hình tượng tác giả thể tác phẩm Nhưng, lại điều quan trọng giúp người đọc giải thích chất tư tưởng nghệ thuật tác phẩm, gợi đánh giá có xúc cảm mang tính thẩm mỹ vấn đề nói tác phẩm c Phân tích thể hiện: Phân tích thể người đọc loại phân tích độc lập, liên quan chặt chẽ với hoạt động phân tích tác phẩm văn học nhà trường Tuy nhiên hai hoạt động có khác là: Trong trình phân tích tác phẩm văn học, thu nhận kiến thức nghiên cứu văn học định, nhằm xây dựng hệ thống lập luận giúp cho việc hiểu giá trị nội dung nghệ thuật tác phẩm đạt hiệu Còn phân tích thể toàn cảm xúc, tưởng tượng, toàn kết hiểu biết tác phẩm thể thông qua lời đọc Dựa kết phân tích tác phẩm (Xác định chủ đề, tư tưởng, kết cấu ngôn ngữ nghệ thuật……) người đọc xác định nhiệm vụ quan trọng mình: “ Anh muốn nói điều với người nghe đọc tác phẩm hay đoạn trích ?) Đó câu hỏi mà người đọc diễn cảm phải xác định thật rõ ràng sở hiểu biết sâu sắc tác giả – tác phẩm Tiếp đó, người đọc phải xác định cách để thực nhiệm vụ sáng tạo đặt ra, làm bật hình ảnh, từ ngữ yếu tố ngữ điệu biểu cảm: Cường độ; cao độ; tốc độ giọng; chỗ ngừng nghỉ…… 18 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Chẳng hạn, cần phải phân tích thể hai câu thơ thơ “ Tức cảnh Pác Bó” Hồ Chí Minh, chương trình ngữ văn – Tập 2: Sáng bờ suối tối vào hang Cháo bẹ rau măng sẵn sàng Nếu người đọc hiểu câu thơ thứ hai nhận xét hóm hỉnh sinh hoạt nhà cách mạng hai câu thơ có tương phản hình thức bên ngoài: gian khổ sống cách mạng ( phải sống hang núi, lam sơn chướng khí) có đàng hoàng phong lưu ( cháo bẹ rau măng đầy đủ, lúc sẵn) Nhưng “sẵn sàng đầy đủ” cháo bẹ rau măng lại làm cho câu thơ thứ hai thống với câu thơ mặt nội dung bên : nói nghèo cách mạng Cái nghèo trình bày hình thức dư dật Bởi vậy, câu thơ thứ hai xu hướng than nghèo, kể nghèo, mà nói lên ung dung, vui với nghèo người cách mạng Câu thơ phảng phất nụ cười nhà nho xưa “ Bạn đến chơi nhà” Nguyễn Khuyến Cần phải đọc giọng vui đùa pha chút hài hước Để thể đầy đủ, tức nhấn mạnh “ lúc sẵn”, ta thấy hai yếu tố “ sẵn sàng” “sẵn” yếu tố chính, chứa đựng lượng thông tin chủ yếu Do đó, mà câu thơ “ cháo bẹ rau măng sẵn sàng” xem kết cấu chủ yếu thơ Ngoài “sẵn sàng” theo ý nghóa đầy đủ, mạch đọc suốt câu mạch trần thuật chiều Cả câu nhấn giọng chút vào chữ “ sẵn” Nếu hiểu câu thơ thứ hai nối tiếp bình thường câu thơ thứ nhất, yếu tố hài hước nói khó khăn gian khổ,( núi hang, ăn rau măng cháo bẹ) quan hệ hai câu có thay đổi Điều đáng ý đối lập: Một bên gian khổ, khó khăn thiếu thốn – bên tinh thần sẵn sàng người cách mạng Người cộng sản năm xưa tù “vật chất thiếu thốn, khó khăn gian khổ không nao núng tinh thần” Tinh thần coi thường khó khăn, vượt lên khó khăn, ung dung tự chủ “kiên không ngừng tiến công”cần thể bật Từ “ sẵn sàng” bộc lộ tinh thần người cách mạng phải đọc tách riêng trội lên Câu thơ thứ hai tách thành hai phần đối lập Ngắt dài sử dụng sau chữ “măng” để thể tương phản, sau chữ “vẫn” có ngắt nhắn để chuẩn bị cho “sẵn sàng” nhấn mạnh, bật: Cháo bẹ rau măng // / sẵn sàng d Giao tiếp với người nghe: Đối với đọc diễn cảm, cần ý tới ba loại giao tiếp: - Giao tiếp với thân mình; giao tiếp với người đối thoại tưởng tượng giao tiếp trực tiếp với người nghe Thực ba loại giao tiếp hướng đến giao tiếp với người nghe Nhưng mức độ giao tiếp khác tính chất tác phẩm quy định nên sắc thái giao tiếp khác * Giao tiếp với mình: 19 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Đã đọc diễn cảm phải có mục đích tác động đến người nghe Nhưng có tác phẩm đặc trưng thể loại không cho phép người đọc giao tiếp cách trực tiếp với người nghe Những đoạn độc thoại chủ thể trữ tình thơ như: Thuật hoài; Thuật cảm – thơ trữ tình tác giả viết cho …… đòi hỏi người đọc phải giao tiếp với nhằm tác động đến người nghe Chẳng hạn: Bài thơ “ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác” nhà thơ Phan Bội Châu, thơ chân dung tự hoạ nhà thơ – người lãnh tụ yêu nước, cách mạng nhà tù: kiên cường hiên ngang, bất khuất, tràn đầy tinh thần lạc quan, tin tưởng vào tương lai, vào thân, vào nghiệp tranh đấu – bồ kinh tế, cứu nước, cứu dân Tuy nhiên, hai câu thơ – thơ tác giả lại tả tình tâm trạng tù Và ông tự xem “ khách không nhà bốn biển”, nên giọng thơ hai câu so với hai câu Khai đề có thay đổi Từ nhẹ nhàng, cười cợt chuyển qua suy nghó trầm ngâm, nên đòi hỏi người đọc phải tự giao tiếp với để tự rút giá trị tư tưởng tác giả muốn thể điều hai câu thơ này, từ xác định hướng cho thơ: Nếu hai câu thơ ( Khai đề) chủ yếu nhà thơ hướng vào tại, hướng ngoài, hai câu thơ: Đã khách không nhà bốn biển, Lại người có tội năm châu Nhà thơ chủ yếu hướng ngoài, tầm rộng, bao quát Phan Bội Châu gắn sóng gió đời riêng với tình cảm chung đất nước, nhân loại Giọng điệu thơ trầm tónh mà thống thiết, biểu tâm trạng đau đớn người anh hùng đầy khí phách, hoàn toàn tiếng than vãn, thở dài nhà thơ Với tác phẩm nêu trên, người đọc tự giao tiếp với mình, thấm thía với suy tư dằn vặt, khát vọng đau khổ, ước mơ thất vọng, hân hoan buồn tủi …… nghóa tất cung bậc tình cảm mà tác giả thể hay gửi gắm tác phẩm, để qua gợi lên đồng cảm sâu sắc người nghe * Giao tiếp với người đối thoại tưởng tượng: Đối với thơ tặng, tác phẩm viết theo thể thư từ, bút chiến, đọc, người đọc cần giao tiếp với người đối thoại tưởng tượng Đọc thơ: Đồng chí – Nhà thơ Chính Hữu, người đọc dường giao tiếp, trò chuyện với nhân vật “Tôi” - chủ thể trữ tình thơ: Ruộng nương anh gởi bạn thân cày Gian nhà không mặc kệ gió lung lay Giếng nước gốc đa nhớ người lính Chàng trai cày vốn gắn bó máu thịt với mảnh ruộng nhà mình, nhà tranh nghèo tự bao đời, khỏi luỹ tre xanh, hỏi cổng làng Thế mà dứt áo đến chân trời xa lạ, vào 20 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS nơi khói lửa, súng đạn hiểm nguy Hẳn “anh” phải xuất phát từ tình cảm lớn lao, tâm mãnh liệt Đó đánh giặc cứu nước, theo Cụ Hồ kháng chiến Ở đây, chàng trai cày người vô tâm, vô trách nhiệm với gia đình, cha mẹ, vợ con, quê hương mà ngược lại Sự hy sinh tình nhà cho việc nước thật giản dị cảm động Nhìn chung, thái độ người đọc “nhân vật đối thoại tưởng tượng” phụ thuộc vào thái độ tác giả ý nghóa khách quan tác giả thể qua nhân vật tác phẩm * Giao tiếp với người nghe trực tiếp Phần lớn tác phẩm văn học cho phép người đọc trình bày giao tiếp thẳng với người nghe Trong trường hợp này, học sinh đọc diễn cảm tác phẩm học thuộc thuận lợi đọc thơ theo sách Nhưng thực tế, có tác phẩm dài học thuộc, chủ yếu đọc theo sách Khi đọc theo sách, người trình bày phải cố gắng sau số câu (hoặc đoạn thơ ngắn) phải quan sát người nghe, phải chia sẻ với họ nét mặt, ánh mắt cử chỉ, vui buồn mà đem đến cho họ qua lời đọc Nếu người đọc chăm vào sách giao lưu tình cảm với người nghe hiệu truyền cảm bị giảm sút đáng kể, dù có đọc tốt Hằng ngày, trình lên lớp gặp không học sinh đọc theo sách không rời mắt giây Đặc biệt, trình bày tác phẩm học thuộc lòng, em thường quay mặt vào bảng đen hay góc lớp nhìn lên trần lớp, cửa sổ, không ý đến người nghe Vì vậy, theo thói quen giao tiếp trực tiếp với người nghe, giáo viên cần ý rèn luyện, uốn nắn cho em, lớp III.Các hình thức luyện đọc diễn cảm Rèn luyện học sinh kỹ đọc diễn cảm tác phẩm văn chương có nhiều hình thức khác mà giáo viên kỹ sư phạm, chuyên môn nghiệp vụ thân rèn luyện cho em Ở đây, qua trình giảng dạy thân tự nhận thấy giúp em đọc diễn cảm tốt tác phẩm văn học, thơ, có nhiều hình thức khác suốt trình lên lớp giáo viên ứng với tiết dạy nhiều thời điểm khác Với khuôn khổ chuyên đề, đề cập đến số hình thức mang tính baỷn: Khâu kiểm tra cũ: Bên cạnh việc kiểm tra yêu cầu luyện tập trước, giáo viên cần coi trọng việc đọc diễn cảm học học sinh qua thời gian kiểm tra cũ Những học sinh đọc liếng thoáng cần uốn nắn đọc lại cho ủuựng, cho diễn cảm Giaựo vieõn không nên cho điểm cao học sinh thuộc mà đọc chưa diễn cảm Hướng dẫn tìm hiểu mới: Giáo viên đọc mẫu lần thật diễn cảm có tác dụng vừa gây hứng thú vừa định hướng cách đọc văn trọn vẹn cho học sinh với ấn tượng ban đầu khó phai ễ đôi câu đoạn, áp dụng quy trình đọc - hỏi (để giảng từ gợi ý gợi cách đọc diễn cảm) thử cho caực em Ví dụ: Ở bµi Về thơ Tiểu đội xe không kính” – Phạm Tiến Duật 21 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Häc sinh ®äc khổ thơ thơ: “Không có kính xe kính Bom giật, bom rung kính vỡ Ung dung buồng lái ta ngồi, Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng Nhìn thấy đường chạy thẳng vào tim Thấy trời đột ngột cánh chim Như xa uứa vaứo buong laựi học sinh trả lời câu hoỷi mục tìm hiểu bài, giáo viên giảng bài, gợi tìm cách đọc diễn cảm nội dung cảm thụ chất thơ hai khoồ thụ thể qua nhịp điệu, điệu caỷ thụ cho hài hoà Như vậy, việc luyện đọc diễn cảm có lúc lồng vào khâu tìm hiểu (cã møc ®é) giê häc nh­ vËy sÏ sinh ®éng, nhĐ nhµng, høng thó - Trước tiến hành tổ chức cho học sinh luyện đọc, Giáo viên nên chia văn thành đoạn đọc (đơn vị chia tạm thời, đồng với cách chia đoạn theo bố cục văn bản) mà giáo viên vào trình độ đọc học sinh lớp để chia văn thành đoạn, cho đoạn không dài chênh lệch chữ số, cách ngắt đoạn không chi li, gây khó khăn cho học sinh đọc theo dõi đọc nối tiếp - Dựa vào số đoạn, giáo viên định trước số học sinh thạm gia đọc nối tiếp vòng đọc - Để củng cố kyõ đọc trơn rèn lớp dưới, giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc nối tiếp qua vòng: + Vòng 1: Qua học sinh đọc nối tiếp, giáo viên nghe phát hạn chế cách phát âm, ngắt nghỉ, ngữ điệu câu, từ có biện pháp hướng dẫn cá nhân nhắc nhở chung lớp để học sinh đạt yêu cầu đọc đứng đọc rành mạch + Vòng 2: Học sinh đọc nối tiếp, kết hợp nắm nghĩa từ giải SGK, có tác dụng góp phần nâng cao kĩ đọc hiểu (việc tìm hiểu nghĩa từ xen kẽ trìng đọc nối tiếp sau đọc hết bài) Nếu học sinh đọc sai, giáo viên tiếp tục hướng dẫn, sửa chữa + Vòng 3: Học sinh đọc nối tiếp để giáo viên đánh giá tiến bộ, tiếp tục hướng dẫn nhắc nhở Việc luyện đọc đoạn nối tiếp tạo điều kiện cho nhiều học sinh thực hành đọc Qua thực hành mà học sinh giáo viên dẫn, uốn nắn hay động viên, khích lệ để đạt vững kĩ đọc, chuẩn bị luyện tập kĩ mới: Đọc diễn cảm Khai thác giọng đọc học sinh thơng qua việc tìm hiểu nội dung 22 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nhằm trao đổi kỹ Đọc - Hiểu, góp phần nâng cao lực cảm thụ văn học tạo sở cho luyện đọc diễn cảm Nắm nội dung đoạn thơ giúp em xác định giọng đọc chung âm hưởng chung thơ Ví dụ: Bài thơ: “ Bài thơ Tiểu đội xe không kính” – nhà thơ Phạm Tiến Duật – Bài thơ cảm xúc suy nghó tác giả xe không kính người chiến só lái xe đường Trường sơn thời đánh Mó, khổ thơ xoay quanh làm bật chủ đề - tứ thơ chủ đạo đó, nên phân tích không cần chia đoạn Nhưng, giáo viên cần cho học sinh xác định nội dung khổ thơ trình phân tích để cảm nhận âm hưởng chủ đạo chung thơ sau: Khổ thơ thứ – thứ hai: Hình ảnh người chiến só lái xe Trường sơn - chủ nhân xe không kính - Khổ thơ thứ 4: Những vẻ đẹp phẩm chất người lính lái xe - Khổ thơ thứ 6: Những nét sinh hoạt ngày tiểu đội lính lái xe không kính đường Trường sơn - Khổ thơ thứ 7: Hình ảnh xe không kính – Một biểu tượng đẹp lòng cảm Từ xác định trên, học sinh xác định âm hưởng chung toàn thơ: Giọng điệu ngang tàng, dí dỏm, hóm hỉnh mà chân thật, bộc trực ồn phù hợp với tính cách phóng khoáng người lính lái xe - Giáo viên nêu câu hỏi để định hướng cho học sinh đọc thầm (đoạn, bài) trả lời nội dung Có thể kết hợp cho học sinh đọc thành tiếng, học sinh khác đọc thầm thảo luận vấn đề giáo viên đưa Ví dụ: Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thầm hai khổ thơ thơ “Bài thơ Tiểu đội xe không kính” để trả lời câu hỏi: Tư , cảm giác tâm trạng người lính lái xe điều khiển xe không kính chạy nẻo đường Trường sơn nào? - Tuỳ theo trình độ học sinh lớp, giáo viên đưa nguyên văn câu hỏi, tập SGK chia tách câu hỏi thành ý nhỏ để học sinh dễ thực bổ sung câu hỏi phụ có tác dụng dẫn dắt học sinh trả lời cau hỏi Ví dụ: Câu hỏi thơ “ Đồng chí” – nhà thơ Chính Hữu, nên tách thành ý nhỏ để học sinh dễ trả lời 23 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS + Theo nhà thơ, tình đồng chí, đồng đội ( chủ thể – nhân vật trữ tình ) anh ( người lính đồng đội – người bạn nông dân mặc áo lính) bắt nguồn từ sở nào? + Những hình ảnh nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá nói lên điều nguồn gốc xuất thân anh đội? + Đôi tri kỉ hai người bạn thân đôi đồng chí có chung, có khác nhau? - Bằng nhiều hình thức khác nhau, Giáo viên tổ chức học sinh hoaëc làm việc cá nhân theo cặp, theo nhóm….Đồng thời, Giáo viên tạo điện kiện cho học sinh luyện tập cách tích cực Trong q trình tìm hiểu bài, giáo viên cần rèn luyện cho học sinh cách trả lời câu hỏi, trao đổi ý kiến Muốn đọc diễn cảm văn bản, phải lựa chọn giọng điệu, ngữ điệu phù hợp với tình miêu tả, thể tình cảm, thái độ, đặc điểm nhân vật hay tình cảm, thái độ tác giả nhân vật nội dung miêu tả văn Sau tìm hiểu nắm nội dung, ý nghĩa đọc Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt đoạn nhằm “thăm dò” khả thể cảm nhận nội dung giọng đọc học sinh Qua kết đọc học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy ưu điểm, khắc phục hạn chế tự tìm cách đọc hợp lý Ví dụ: Hai khổ thơ đầu thơ “ Bài thơ Tiểu đội xe không kính” đọc với giọng điệu nào? Giọng điệu có phù hợp với tính cách người lính lái xe? Để nêu bật tư thế, cảm giác tâm trạng người lính lái xe, em cần ý nhấn giọng từ ngữ nào? Hoặc: Qua nội dung bài, em xác định giọng đọc chung toàn bài? Học sinh thảo luận trả lời – Sau giáo viên rút kết luận chung Từ hình thức đọc diễn cảm giáo viên học sinh nêu trên, tóm tắt hoạt động sau: - Giáo viên cung cấp cho học sinh hiểu biết nghệ thuật đọc, rèn luyện kỹ đọc diễn cảm, tổ chức đọc diễn cảm đánh giá chất lượng đọc - Giáo viên đọc trích đoạn hay đọc tác phẩm giảng khái quát giai đoạn văn học, giảng đời sáng tác nhà thơ ( chẳng hạn, Ở chương trình Ngữ văn có hai : Tác giả Nguyễn Du Nguyễn Đình Chiểu); Hay đàm thoại mở đầu phân tích tác phẩm, tiến trình phân tích tác phẩm khâu luyện tập - Giáo viên đọc đoạn thơ chọn lọc tác phẩm, đọc trọn vẹn tác phẩm văn, hướng dẫn đọc thêm 24 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS - Học sinh đọc diễn cảm câu thơ, đoạn thơ trích theo yêu cầu giáo viên nhằm phục vụ cho việc phân tích tác phẩm - Học sinh đọc diễn cảm theo sách sau nghe giáo viên phân tích lớp tự chuẩn bị tác phẩm nhà - Học sinh đọc diễn cảm học thuộc lòng nhà theo yêu cầu giáo viên lớp Có thể xem hoạt động đọc diễn cảm trình theo đường xoắn ốc: Việc đọc giáo viên không phương tiện dạy học mà phương tiện tích cực hoá sáng tạo học sinh Còn trình học sinh chuẩn bị đọc diễn cảm thúc đẩy nghiên cứu tác phẩm sâu sơn Đồng thời, tạo nên không khí sáng tạo lớp, kích thích đồng cảm thụ đồng sáng tạo giáo viên học sinh lónh vực nghệ thuật Chỉ có giáo viên đọc diễn cảm mà hoạt động đọc diễn cảm học sinh, có học sinh đọc, giáo viên im lặng ảnh hưởng không tốt đến vai trò tác dụng đọc diễn cảm IV Đánh giá đọc diễn cảm Học sinh Tổ chức hoạt động đọc diễn cảm đánh giá kỹ đọc diễn cảm học sinh công việc có ý nghóa sư phạm giáo dục lớn giáo viên trình giảng dạy Để kích thích tính sáng tạo học sinh, làm cho em say mê nâng cao kỹ thuật đọc trình bày, việc đánh giá cách công bằng, khách quan, nghiêm túc giáo viên thật vô cần thiết em Tuy nhiên, nên đánh giá việc đọc diễn cảm học sinh chủ yếu em giáo viên hướng dẫn cảm thụ tác phẩm Điều chủ yếu người thầy phải biết đánh giá chất lượng chuẩn bị đọc diễn cảm học sinh, mà phải làm cho em nắm tiêu chuẩn đáng giá biết dựa vào đánh giá Muốn làm điều này, thiết nghó thân giáo viên phải tìm hiểu sâu sắc có kiến giải xác đáng tất tác phẩm mà học sinh chuẩn bị đọc Và, phải vào kất bước chuẩn bị đọc học sinh để việc đánh giá đảm bảo xác có ý nghóa sư phạm Không nên vào mặt kết thể giọng đọc học sinh mà đánh giá Tất nhiên, thời gian đầu, việc đọc em lúng túng, nhiều nhược điểm so với tiêu chuẩn đánh nêu điều dễ hiểu, thấy trước Nhưng đánh giá đọc diễn cảm học sinh qua việc em trình bày tác phẩm, mà phần quan trọng việc thâm nhập hiểu tác phẩm Bởi có tìm tòi, suy nghó em chưa 25 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS diễn đạt, chưa bộc lộ giọng đọc cần xem xét, đánh giá đầy đủ Việc đánh giá cố gắng sáng tạo chưa bộc lộ được, có ý nghóa khuyến khích lớn lao học sinh Nó đòi hỏi tận tâm nhạy cảm giáo viên Vậy, đánh gía đọc diễn cảm học sinh cần dựa vào tiêu chuẩn nào? Đây vấn đề khó, theo tìm hiểu có nhiều cách quy định tiêu chuẩn đánh giá khác đọc diễn cảm học sinh Ở đây, xin nêu lên số cách thức để thầy cô tham khảo mà định tiêu chuẩn phù hợp với đối tượng học sinh giảng dạy Những tiêu chuẩn là: Giản dị tự nhiên Đi sâu vào nội dung tư tưởng nghệ thuật tác phẩm mức độ vừa sức với em Truyền đạt rõ ràng tư tưởng tác giả Bộc lộ rõ thái độ đánh giá điều đọc Giao tiếp tích cực với người nghe Phát âm xác rõ ràng Truyền đạt đặc trưng thể loại phong cách nhà văn thể tác phẩm Biết sử dụng âm vực, giọng cách hợp lí Từ tiêu chuẩn trên, xay dựng thang điểm để đáng giá kết tìm hiểu đọc tác phẩm theo thang điểm 10 sau: - Hiểu nội dung tác phẩm kém: điểm - Hiểu tác phẩm đọc không diễn cảm: điểm - Hiểu tác phẩm khá, đọc có diễn cảm, chưa đầy đủ: điểm - Hiểu tác phẩm tốt đọc diễn cảm tốt: 10 điểm Việc đánh giá bổ ích có kết em hiểu sâu sắc tác phẩm mà bạn trình bày nắm tiêu chuẩn đánh giá, giáo viên cần theo dõi để ưu – khuyết điểm mà em bỏ qua nói đến chưa đầy đủ Nhất cần uốn nắn nhận định không xác Đôi lý tâm lí, em hay chê việc đọc bạn, song mời đọc lại Những đó, cần đánh giá xác tinh tế mặt sư phạm giáo viên Tiếng nói đánh giá người thầy có vị trí quan trọng cá nhân người đọc tập thể lớp Khi em có tri thức kỹ đọc, biết tự đánh giá việc đánh giá 26 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS thầy đòi hỏi phải xác khách quan Một sơ xuất nhỏ thầy cô giáo ảnh hưởng tai hại cố gắng tiến học sinh lời tâm thầy giáo – nhà thơ Nguyễn Thái Vận nói: Chấm điểm em, nhận điểm V Khảo sát đối chứng – Bài học kinh nghiệm Khảo sát đối chứng : Để nâng cao chất lượng đọc diễn cảm cho học sinh việc làm địi hỏi kiên trì có thời gian Vì giáo viên cần phải áp dụng biện pháp luyện tập lớp nhà cách đồng mang lại hiệu tốt trình giảng dạy Để kiểm chứng biện pháp trên, tiến hành dạy thử nghiệm lớp năm học 2007 – 2008 Và, lớp năm học 2008 – 2009; Chủ yếu vào tuần cuối học kỳ năm, trình giảng dạy chúng tôi, kết đạt sau: Kết thực nghiệm Só Năm số học Lớp A9 49 7A1 50 20072008 2008 2009 Số em đọc chưa Số em đọc đạt Số em đọc đúng, Số em đọc diễn đạt yêu cầu trung bình rõ ràng cảm tốt SL % SL % SL % SL 14 16 15 16 10 18 % Như với thời gian ngắn nhận thấy biện pháp mà đưa thu kết thật khả quan Thiết nghĩ giáo viên áp dụng biện pháp cách thường xuyên lớp chắn chất lượng đọc diễn cảm em nâng lên Chúng mừng có nhiều em lớn lên qua tiết giảng văn, em cảm nhận hay đẹp đời, em có suy nghó sâu sắc với sống muôn ngàn hoa khác nhau, để em chiu, lượm nhặt hoa đẹp cho riêng Đã có nhiều em qua đời nghề giáo để lại cho nhiều ấn tượng đẹp với câu nói chân thành xuất phát từ lòng chân thật em Lê Nguyễn Thị Mai nói: Chính thầy đốt cho 27 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS em lửa văn chương.Và em không quên hình ảnh thầy bục giảng văn qua lời đọc – giảng văn thầy Bài học kinh nghiệm: Qua nghiên cứu lý luận thực tế dạy đọc diễn cảm cho caùc em học sinh, tơi rút học có giá trị sau: + Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi giúp đỡ học sinh, ln quan tâm tìm hiểu xem em vấp phải khó khăn cách đọc, cách phát âm cách đọc diễn cảm để từ khắc phục khó khăn em vướng mắc + Việc đọc mẫu diễn cảm giáo viên khâu quan trọng giúp học sinh luyện tập thể cảm nhận nội dung, ý nghĩa Vaên baûn qua giọng đọc, đồng thời em học tập cách đọc giáo viên + Việc nắm nội dung Văn xác định giọng đọc bài, đoạn, câu yếu tố giúp học sinh đọc diễn cảm tốt + Cần phát huy luyện đọc diễn cảm theo cặp, theo nhóm để học sinh luyện tập lẫn + Việc rèn học sinh có thói quen học nhà việc cần thiết khâu đọc diễn cảm, lớp thời gian học tập Các em chuẩn bị nhà tốt đến lớp tiếp thu nhanh hơn, đọc tốt 28 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS PHẦN C: KẾT LUẬN Trong thời đại ngày – thời đại tri thức trí tuệ, khoa học công nghệ thông tin Biết đọc, đọc diễn cảm lại quan trọng giúp sử dụng nguồn thông tin để đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội Rèn luyện kỹ đọc diễn cảm cho học sinh vấn đề cần thiết, có ý nghó lớn để kích thích sáng tạo em trình học văn, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng, nhân cách cho học sinh Qua đó, cung cấp cho em vốn từ ngữ, lực diễn đạt, hiểu biết tác phẩm văn học Từ đó, nâng cao trình độ văn hoá nói chung trình độ Tiếng Việt nói riêng Đọc diễn cảm công việc quan trọng trình dạy học văn Tác phẩm văn học nghiên cứu nhiều đường khác nhau.Nhưng, dù đường công việc làm quen trực tiếp với tác phẩm Đọc diễn cảm phương tiện để nghiên cứu tác phẩm Tuy nhiên phát triển tính tích cực sáng tạo học sinh phụ thuộc không vào hoạt động em, mà phần lớn vào việc đạo giáo viên hướng dẫn, tổ chức học sinh hoạt động Vấn đề giáo viên học sinh làm công việc mà cách tiến hành công việc Vì để nâng cao hiệu dạy đọc diễn cảm cho em học sinh cấp THCS Đòi hỏi giáo viên phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi phương pháp dạy học, đầu tư suy nghĩ sáng tạo làm cho em say mê, hứng thú hoạt động trình học tập tiếp cận tác phẩm văn học mang giá trị nghệ thuật chương trình Ngữ văn * 29 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS TÀI LIỆU THAM KHẢO: Tạp chí văn học Số – Năm 2002 Tạp chí Giáo dục Số 156 – 157 – 158 Về phương pháp dạy học văn lớp đầu cấp II Trong CCGD Tống Trần Ngọc – Vũ Ngọc Khánh Giảng văn, tập 1, NxB ĐH – THCN, Hà Nội, 1982 Lí luận Văn học – Chủ biên: Đỗ Văn Khang Nhà xuất GD Đọc văn – Học văn – Trần Đình Sử Nhà xuất GD Sách Ngữ văn – – – Sách Giáo viên – 9 Thiết kế Bài giảng ngữ văn – Nguyễn Văn Đường 10 Một số vấn đề đổi phương pháp dạy học Văn – Tiếng Việt Nguyễn Trí, Nguyễn Trọng Hoàn 30 Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS MỤC LỤC: Trang PHẦN A DẪN LUẬN I LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI II Mơc ®Ých nghiªn cøu: III KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯNG NGHIÊN CỨU: IV NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: V Gi¶ thut khoa häc : VI NHIỆM VỤ: VII PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU : VIII GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI: IX §ÓNG GÓP CỦA CHUYÊN ĐỀ: PHẦN B: NỘI DUNG I Cơ sở lí luận việc rèn học sinh kỹ đọc diễn cảm Thực trạng môn văn việc đọc văn nhà trường Giảng văn với trình đọc Tác phẩm văn học học sinh II Một số kỹ đọc diễn cảm Những cấp độ khác việc đọc diễn cảm tác phẩm văn học 2 4 4 5 8 Chuẩn bị taõm theỏ cho việc dạy đọc diễn c¶m: 13 Các kỹ trình đọc diễn cảm 16 III.Các hình thức luyện đọc diễn cảm IV Đánh giá đọc diễn cảm Học sinh 21 V Khảo sát đối chứng – Bài học kinh nghiệm 26 29 PHẦN C: KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHAÛO 25 30 31 ...Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Đọc văn tảng học văn Học văn lực cảm thụ văn, bồi dưỡng thị hiếu... nhu cầu khẳng định thân Giáo viên trình giảng dạy nhà trường Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Tuy nhiên, với thời gian có hạn, cho nên, thông qua đề tài này, tham... trình đọc văn nói chung dạy học văn nhà trường nói riêng Rèn luyện Học sinh - Kỹ đọc diễn cảm TPVH chương trình Ngữ văn THCS Quan điểm coi học sinh thành viên thức trực tiếp tham gia xây dựng