NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TRẬT TỰ ĐÔ THỊ
Khái niệm, nguyên tắc quản lý nhà nước về trật tự đô thị
1.1.1 Khái niệm quản lý nhà nước về trật tự đô thị Để làm rõ được nội hàm của khái niệm “QLNN về TTĐT”, trước hết phải làm rõ nội hàm của khái niệm “quản lý nhà nước” và khái niệm “trật tự đô thị
Thứ nhất, về khái niệm QLNN
Quản lý được hiểu là hoạt động có tổ chức nhằm tác động đến đối tượng nhất định để điều chỉnh các quá trình xã hội và hành vi con người, từ đó duy trì tính ổn định và phát triển theo mục tiêu đã định Nó cũng bao gồm sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng, nhằm chỉ huy, điều hành và hướng dẫn các quá trình xã hội, đảm bảo đạt được mục đích hoạt động chung và tuân thủ quy luật khách quan.
Quản lý nhà nước là hình thức quản lý xã hội đặc thù, sử dụng quyền lực nhà nước và pháp luật để điều chỉnh hành vi con người trong các lĩnh vực sống cơ bản Các cơ quan nhà nước thực hiện quản lý này nhằm đáp ứng nhu cầu hợp pháp của công dân, đồng thời duy trì sự ổn định và phát triển xã hội Trong khoa học pháp lý, thuật ngữ quản lý nhà nước được hiểu theo hai phạm vi: nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
Quản lý nhà nước (QLNN) theo nghĩa rộng bao gồm tất cả các hoạt động của nhà nước nhằm thực hiện các nhiệm vụ và chức năng của nó, với chủ thể là toàn bộ cơ quan nhà nước thuộc ba hệ thống: lập pháp, hành pháp và tư pháp Trong khi đó, QLNN theo nghĩa hẹp chỉ ra các hoạt động quản lý do cơ quan hành chính nhà nước và các chủ thể khác được trao quyền thực hiện, tập trung vào việc chấp hành hiến pháp và luật Do đó, QLNN theo nghĩa hẹp là một phần của QLNN theo nghĩa rộng, và hiện nay, cách hiểu này đang trở nên phổ biến trong khoa học Quản lý và Luật Hành chính.
Quản lý nhà nước (QLNN) là hoạt động thực thi và điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước cùng với các chủ thể được Nhà nước ủy quyền, nhằm thực hiện hiến pháp, luật và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên Mục tiêu của QLNN là đáp ứng nhu cầu hợp pháp của công dân, đồng thời duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội.
Thứ hai, về khái niệm TTĐT
“Trật tự đô thị” là một cụm từ mang tính ước lệ, không có định nghĩa rõ ràng và không xuất hiện trong các từ điển chính thống cũng như văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương Tuy nhiên, nó được sử dụng trong nhiều văn bản của các chính quyền địa phương, thường liên quan đến quản lý trật tự lòng lề đường, đặc biệt là vỉa hè và các hoạt động kinh doanh trên đường phố Từ sau đợt ra quân lập lại trật tự vỉa hè tại Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh vào cuối năm 2017, chủ đề này đã thu hút nhiều sự quan tâm từ truyền thông Để hiểu rõ hơn về “trật tự đô thị”, cần phân tích hai khái niệm “trật tự” và “đô thị”, trong đó “trật tự” được hiểu là sự sắp xếp theo quy tắc và tình trạng ổn định, có tổ chức.
Về khái niệm “đô thị”, theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Quy hoạch đô thị năm
Đô thị, theo định nghĩa năm 2009, là khu vực có mật độ dân cư cao, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp Đây là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế và văn hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia hoặc một vùng lãnh thổ, bao gồm cả nội thành, ngoại thành của thành phố; nội thị và ngoại thị của thị xã; cũng như các thị trấn.
Trật tự đô thị (TTĐT) có thể hiểu theo hai nghĩa chính: Thứ nhất, TTĐT là việc sắp xếp hoạt động của cá nhân, tổ chức và các vấn đề quy hoạch, hạ tầng, môi trường tại đô thị theo một quy tắc nhất định Thứ hai, TTĐT thể hiện tình trạng ổn định, tổ chức và kỷ luật trong các hoạt động liên quan đến quy hoạch, hạ tầng và môi trường tại đô thị Theo cách hiểu đầu tiên, TTĐT là hành động của những chủ thể có thẩm quyền thực hiện việc sắp xếp lại các hoạt động này Trong khi đó, cách hiểu thứ hai nhấn mạnh đến sự ổn định và tổ chức trong các hoạt động đô thị.
Quản lý nhà nước về thông tin điện tử (QLNN về TTĐT) bao gồm các hoạt động thực thi và điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước và các chủ thể được Nhà nước ủy quyền Hoạt động này dựa trên hiến pháp, luật pháp và các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, nhằm tổ chức và duy trì sự ổn định, kỷ luật trong các hoạt động của cá nhân, tổ chức Điều này đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực như quy hoạch, hạ tầng và môi trường tại đô thị, từ đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, đồng thời đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội.
QLNN về TTĐT là một khái niệm phức tạp, bao gồm nhiều lĩnh vực như quy hoạch, hạ tầng, môi trường, giao thông, đất đai, nhà ở, xây dựng, quảng cáo và an ninh Trong khuôn khổ nghiên cứu này, luận văn sẽ tập trung vào ba vấn đề chính thuộc QLNN về TTĐT, cụ thể là: (i) QLNN về TTXD đô thị; (ii) QLNN về trật tự ATGT đường bộ đô thị; và (iii) QLNN về trật tự quảng cáo ngoài trời.
1.1.2 Nguyên tắc quản lý nhà nước về trật tự đô thị
Quản lý nhà nước về thông tin điện tử (TTĐT) là một lĩnh vực quan trọng trong quản lý nhà nước (QLNN) Mặc dù phải tuân thủ các nguyên tắc chung của QLNN, nhưng quản lý nhà nước về TTĐT cũng có những đặc thù riêng Vì vậy, trong lĩnh vực TTĐT, cần áp dụng thêm các nguyên tắc đặc thù để đảm bảo hiệu quả và phù hợp với tính chất của lĩnh vực này.
Trong quản lý nhà nước về thông tin điện tử, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam là điều cốt yếu, được quy định tại Điều 4 Hiến pháp 2013 Cụ thể, khoản 1 của Điều 4 khẳng định Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội, từ đó tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện các chính sách và quy định trong lĩnh vực này.
Nguyên tắc Nhân dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước được quy định trong Điều 2 và Điều 6 Hiến pháp 2013 Theo đó, Nhân dân là chủ thể chính, nắm giữ toàn bộ quyền lực nhà nước Điều 6 xác định rằng Nhân dân thực hiện quyền lực này thông qua các hình thức dân chủ trực tiếp và đại diện, bao gồm Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan nhà nước khác Do đó, trong hoạt động quản lý nhà nước, Nhân dân cần được thông tin, tham gia thảo luận, quyết định, thực hiện và hưởng lợi từ các kết quả của hoạt động này.
Nguyên tắc quản lý nhà nước bằng Hiến pháp và pháp luật được quy định tại Điều 8 Hiến pháp 2013, nhấn mạnh rằng Nhà nước phải tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, đồng thời quản lý xã hội bằng các quy định này Do đó, trong quá trình quản lý nhà nước, các chủ thể phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định liên quan của Hiến pháp và pháp luật, sử dụng chúng như công cụ cơ bản nhất trong hoạt động quản lý.
Nguyên tắc bình đẳng trong hoạt động quản lý nhà nước được thể hiện qua hai khía cạnh chính: bình đẳng giữa các dân tộc và bình đẳng giữa các cá nhân Về bình đẳng giữa các dân tộc, Điều 5 khoản 2 của Hiến pháp 2013 quy định rằng các dân tộc phải bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau trong sự phát triển, đồng thời nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị và chia rẽ dân tộc Đối với bình đẳng giữa các cá nhân, Điều 16 của Hiến pháp 2013 khẳng định rằng mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, không ai bị phân biệt đối xử trong các lĩnh vực chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội.
Cấu thành quản lý nhà nước về trật tự đô thị
1.2.1 Chủ thể quản lý nhà nước về trật tự đô thị
Nhiều chủ thể, từ trung ương đến các cấp chính quyền địa phương, đều tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước về thông tin điện tử Bài viết này sẽ giới thiệu khái quát về các chủ thể tham gia vào công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thông tin điện tử.
Thứ nhất , đối với chính quyền cấp trung ương có các cơ quan nhà nước sau: (i)
Chính phủ Việt Nam, theo Điều 94 Hiến pháp 2013 và Điều 1 Luật Tổ chức chính phủ 2015, là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, có trách nhiệm quản lý nhà nước trên mọi lĩnh vực Do đó, Chính phủ đóng vai trò chủ thể quản lý nhà nước cao nhất về thông tin điện tử Ngoài ra, một số Bộ như Bộ Xây dựng và Bộ Văn hóa, Thể thao cũng tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước liên quan đến thông tin điện tử.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, và Bộ Tài nguyên và Môi trường là những cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành và dịch vụ công trên toàn quốc Theo quy định tại Điều 39 Luật Tổ chức Chính phủ 2015 và Nghị định 123/2016/NĐ-CP, các bộ này không chỉ có vai trò quản lý vĩ mô mà còn tham gia trực tiếp vào công tác quản lý nhà nước về đô thị Ngoài ra, các bộ, cơ quan ngang bộ khác, mặc dù không tham gia trực tiếp, vẫn có thể tham mưu hoặc phối hợp với các cơ quan nhà nước khác trong quản lý nhà nước về thông tin điện tử trong lĩnh vực mà họ phụ trách.
Theo Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, chính quyền cấp tỉnh bao gồm các cơ quan nhà nước, trong đó có Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh.
Vào năm 2015, UBND cấp tỉnh được xác định là cơ quan hành chính nhà nước tại địa phương, thực hiện chức năng quản lý nhà nước (QLNN) trên hầu hết các ngành, lĩnh vực UBND cấp tỉnh là một trong những chủ thể cơ bản tham gia vào hoạt động QLNN về thông tin điện tử (TTĐT) Một số sở, với vai trò là cơ quan tham mưu, hỗ trợ UBND cấp tỉnh trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước tại địa phương, cũng tham gia trực tiếp vào hoạt động này Theo Nghị định số 24/2014/NĐ-CP, các sở như Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giao thông vận tải, Sở Tài nguyên và Môi trường, cùng Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đều tham gia vào QLNN về TTĐT Thêm vào đó, công an cấp tỉnh, mặc dù không phải là cơ quan chuyên môn của UBND cấp tỉnh, cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động QLNN về TTĐT trên địa bàn phụ trách.
Chính quyền cấp huyện bao gồm UBND cấp huyện và các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện, theo quy định của Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 UBND cấp huyện là cơ quan hành chính nhà nước, thực hiện quản lý nhà nước trên nhiều lĩnh vực theo phân cấp và ủy quyền Các cơ quan chuyên môn như Phòng Tài chính – Kế hoạch, Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Văn hóa và Thông tin, Phòng QLĐT (tại quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh), và Phòng Kinh tế và Hạ tầng (tại huyện) cũng tham gia vào công tác quản lý nhà nước về thông tin điện tử Bên cạnh đó, Công an cấp huyện, mặc dù không phải là cơ quan chuyên môn, cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động này.
UBND phường, thị trấn là cơ quan nhà nước tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước về trật tự đô thị (TTĐT) theo quy định pháp luật và phân cấp từ cơ quan hành chính cấp trên Được xác định bởi Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, UBND phường, thị trấn thực hiện chức năng quản lý nhà nước tại địa phương, đảm bảo các lĩnh vực hoạt động theo quy định Để hỗ trợ công tác quản lý nhà nước về đô thị, UBND phường, thị trấn có sự tham gia của công chức địa chính, xây dựng, công an và lực lượng dân quân tự vệ.
1.2.2 Đối tượng quản lý nhà nước về trật tự đô thị
Quản lý nhà nước về thương mại điện tử (TTĐT) là một lĩnh vực đa dạng và phức tạp, bao gồm nhiều đối tượng khác nhau Bài viết này sẽ trình bày một số đối tượng cơ bản trong hoạt động quản lý nhà nước về TTĐT, nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về các thành phần tham gia trong lĩnh vực này.
Hoạt động giao thông đường bộ đô thị và đảm bảo trật tự giao thông là một trong những mục tiêu quan trọng của quản lý nhà nước về trật tự đô thị Đặc điểm của đô thị với diện tích nhỏ nhưng dân cư đông đúc dẫn đến mật độ dân số cao, cùng với vai trò là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế và văn hóa, tạo ra lượng người và phương tiện giao thông lớn Do đó, quản lý giao thông đô thị trở thành nhiệm vụ thiết yếu nhằm đảm bảo giao thông thông suốt, tránh ùn tắc và tai nạn Quản lý nhà nước về trật tự lòng đường, lề đường và vỉa hè là một phần quan trọng trong công tác này.
Hoạt động xây dựng tại đô thị diễn ra sôi nổi, phản ánh đặc điểm dân cư đông đúc và là trung tâm của các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội.
Nhu cầu về chỗ ở và các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế đang gia tăng mạnh mẽ, dẫn đến yêu cầu quản lý hoạt động xây dựng một cách cấp bách và thường xuyên Quản lý xây dựng không chỉ đảm bảo chất lượng công trình mà còn phải tránh ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự giao thông, cấp thoát nước và mỹ quan đô thị Do đó, hoạt động xây dựng trong đô thị trở thành một lĩnh vực quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về trật tự đô thị và xây dựng.
Hoạt động thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị là rất quan trọng do dân cư đông đúc và các hoạt động kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế diễn ra sôi động, dẫn đến lượng rác thải phát sinh hàng ngày lớn Rác thải sinh hoạt, chủ yếu là rác hữu cơ, dễ lên men và phân hủy, tạo điều kiện cho vi sinh vật gây bệnh phát triển Nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh từ rác hữu cơ rất cao, đặc biệt ở những khu vực đông dân cư Do đó, việc quản lý hoạt động thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trở thành một phần quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về vệ sinh môi trường đô thị.
Hoạt động quảng cáo ngoài trời tại các đô thị đông đúc đang ngày càng phát triển do nhu cầu quảng cáo lớn từ các hoạt động kinh tế sôi động Ngoài việc sử dụng các phương tiện truyền thông như báo in, báo nói, và truyền hình, quảng cáo ngoài trời như bảng quảng cáo, biển hiệu, băng-rôn, và quảng cáo trên phương tiện giao thông cũng rất phổ biến Tuy nhiên, nếu không được quản lý chặt chẽ, hoạt động quảng cáo này có thể gây ra nhiều vấn đề tiêu cực cho mỹ quan đô thị và trật tự xã hội Do đó, quảng cáo ngoài trời đã trở thành một trong những lĩnh vực cần được quản lý nhà nước về trật tự đô thị.
Ngoài bốn đối tượng chính đã đề cập, còn có nhiều yếu tố khác như cấp thoát nước đô thị, công viên cây xanh và chiếu sáng đô thị, cũng có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động quản lý nhà nước về tài nguyên đô thị Tuy nhiên, để phù hợp với nội hàm khái niệm tài nguyên đô thị đã trình bày ở mục 1.1.1, mục 1.2.2 chỉ tập trung vào bốn vấn đề cơ bản nhất trong hoạt động quản lý nhà nước về tài nguyên đô thị.
1.2.3 Nội dung quản lý nhà nước về trật tự đô thị
Căn cứ vào quy định của pháp luật về từng ngành, lĩnh vực tương ứng để có thể rút ra nội dung QLNN về TTĐT
1.2.3.1 Nội dung quản lý nhà nước về trật tự xây dựng đô thị
Nội dung quản lý nhà nước về hoạt động xây dựng được quy định tại Điều 160 Luật Xây dựng 2014, bao gồm 12 nội dung chính: (i) Xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch phát triển thị trường xây dựng; (ii) Ban hành và thực hiện văn bản pháp luật về xây dựng; (iii) Xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; (iv) Quản lý quy hoạch xây dựng, thẩm định dự án, và công bố định mức giá; (v) Hướng dẫn, kiểm tra quản lý chất lượng công trình và an toàn lao động; (vi) Cấp, thu hồi giấy phép trong đầu tư xây dựng; (vii) Kiểm tra, giải quyết khiếu nại và xử lý vi phạm; (viii) Nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong xây dựng; (ix) Đào tạo nguồn nhân lực cho ngành xây dựng; (x) Cung cấp thông tin cho đầu tư xây dựng; (xi) Quản lý hồ sơ công trình; (xii) Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đầu tư xây dựng.
Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về trật tự đô thị
1.3.1 Sự phát triển của đô thị
Sự phát triển của đô thị có tác động mạnh đến công tác QLNN về TTĐT, điều đó được thể hiện trên các khía cạnh sau:
Sự phát triển đô thị quá nhanh chóng gây áp lực lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật và xã hội, cùng với vấn đề sinh kế tại đô thị, tạo ra nhiều thách thức cho công tác quản lý nhà nước về trật tự xây dựng Tốc độ phát triển nhanh kéo theo nhu cầu di dân cao, nhưng hệ thống nhà ở không đủ đáp ứng, dẫn đến tình trạng xây dựng nhà ở không phép và trên đất nông nghiệp gia tăng, như ở huyện Bình Chánh, TP.HCM Hơn nữa, số lượng nhà ổ chuột và nhà tạm bợ ven kênh rạch cũng tăng lên, với khoảng 20.000 căn nhà như vậy tại TP.HCM tính đến tháng 01/2018 Những thực trạng này đặt ra áp lực lớn cho quản lý nhà nước về trật tự xây dựng đô thị, nếu không được xử lý tốt sẽ dẫn đến việc phá vỡ quy hoạch đô thị và ảnh hưởng tiêu cực đến mỹ quan, cũng như việc xây dựng một đô thị văn minh, lịch sự.
Ngoài vấn đề nêu trên, khu đô thị phát triển quá nóng, thu hút quá nhiều người nhập cư còn có thể dẫn đến ba vấn đề sau:
Sự gia tăng dân số nhập cư dẫn đến tăng số lượng phương tiện giao thông đường bộ, trong khi hệ thống giao thông công cộng chưa phát triển đồng bộ Hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ không được đầu tư kịp thời, gây ra tình trạng tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội Vấn nạn kẹt xe trở thành vấn đề nhức nhối, gây nhiều bức xúc nhưng vẫn chưa có giải pháp triệt để.
Sự gia tăng người nhập cư vào đô thị đã tạo ra áp lực lớn về sinh kế, buộc người lao động phải tìm việc làm Tuy nhiên, không phải ai từ nông thôn di cư vào đô thị cũng đủ điều kiện về tuổi tác, sức khỏe, tay nghề hay trình độ để được tuyển dụng Nhiều người không đủ kinh phí để thuê mặt bằng kinh doanh đắt đỏ, do đó đã chuyển sang buôn bán trên vỉa hè với xe đẩy hoặc gánh hàng rong Nhu cầu tiêu dùng cao tại đô thị đã tạo điều kiện cho hoạt động này phát triển, dẫn đến tình trạng lấn chiếm vỉa hè, làm mất đi chức năng giao thông của nó Trong bối cảnh đường phố chật hẹp và thường xuyên ùn tắc, việc lấn chiếm vỉa hè càng làm tình trạng giao thông trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Sự gia tăng dân cư tại Ba La dẫn đến lượng chất thải sinh hoạt tăng cao, nhưng nếu lực lượng và phương tiện thu gom không đáp ứng kịp thời, chất thải sẽ ứ động trong khu dân cư và trên các tuyến đường, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân Tình trạng này đã xảy ra tại nhiều đô thị Việt Nam, điển hình là vụ ứ động rác tại thị xã Sơn Tây, Hà Nội vào năm 2017.
Thứ hai , xu hướng phát triển của đô thị sẽ có tác động mạnh đến hoạt động
QLNN về TTĐT Theo đó, nếu đô thị được phát triển theo xu hướng của một đô thị
Phát triển đô thị theo xu hướng "n n" gây áp lực lên quản lý nhà nước về trật tự xây dựng và giao thông do mật độ dân cư gia tăng mà hạ tầng kỹ thuật và xã hội không theo kịp Ngược lại, phát triển đô thị theo xu hướng "giãn" với các đô thị lõi và vệ tinh sẽ giúp giảm tải áp lực lên các khu vực trung tâm, hình thành các phân khu chức năng và cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước về trật tự đô thị.
Xu hướng phát triển đô thị ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý nhà nước về trật tự đô thị Nếu đô thị ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp cần nhiều lao động mà chưa áp dụng công nghệ tự động hóa, sẽ dẫn đến áp lực gia tăng về nhà ở và hạ tầng giao thông Ngược lại, nếu đô thị tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao, thương mại, du lịch và giáo dục, sẽ giảm áp lực lên hệ thống hạ tầng kỹ thuật, từ đó giảm bớt gánh nặng cho công tác quản lý nhà nước về trật tự đô thị.
1.3.2 Năng lực quản lý trật tự đô thị của các chủ thể có thẩm quyền
Năng lực là khả năng và điều kiện tự nhiên hoặc chủ quan để thực hiện một hoạt động, bao gồm phẩm chất tâm lý và sinh lý giúp con người hoàn thiện hoạt động với chất lượng cao Năng lực quản lý nhà nước (QLNN) về thông tin điện tử (TTĐT) của các chủ thể có thẩm quyền được hiểu là khả năng và phẩm chất của cán bộ, công chức có trách nhiệm tham gia vào hoạt động này Hoạt động QLNN về TTĐT được thực hiện thông qua các hành vi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức theo quy định pháp luật Do đó, năng lực QLNN về TTĐT của các chủ thể có thẩm quyền có ảnh hưởng lớn đến hiệu lực và hiệu quả của hoạt động QLNN trong lĩnh vực này.
Thời gian qua, những đô thị có cán bộ, công chức tham gia vào công tác quản lý nhà nước về trật tự đô thị với tâm huyết, năng lực và quyết tâm cao đã đạt được những kết quả tích cực, dù chưa hoàn toàn triệt để Điều này thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật và giúp trật tự đô thị đi vào nề nếp Ngược lại, ở những nơi mà hoạt động công vụ chỉ mang tính hình thức, thiếu quyết liệt, không chỉ trật tự vỉa hè bị xâm phạm mà còn gây bất bình trong nhân dân Ví dụ điển hình cho vấn đề này là các trường hợp "đòi lại" vỉa hè diễn ra trong năm 2017 và đầu năm 2018 tại một số đô thị.
Lãnh đạo Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, đang triển khai kế hoạch lập lại trật tự vỉa hè nhằm cải thiện tình hình an ninh trật tự và tạo ra một không gian công cộng thông thoáng hơn Đây là một phần trong nỗ lực biến khu trung tâm Sài Gòn trở thành điểm đến hấp dẫn, thân thiện và văn minh hơn cho người dân và du khách.
Vào ngày 16/1/2017, ông Đoàn Ngọc Hải, Phó Chủ tịch UBND quận 1 (TPHCM), đã dẫn đầu một đoàn công tác để xử lý tình trạng lấn chiếm vỉa hè và lòng đường Tiếp tục vào ngày 20/2/2017, ông Hải trực tiếp chỉ đạo kiểm tra và xử lý vi phạm tại phường Phạm Ngũ Lão và Nguyễn Cư Trinh, bao gồm việc phá dỡ các công trình lấn chiếm và cẩu xe vi phạm Trong chiến dịch kéo dài 40 ngày, Quận 1 đã xử phạt gần 1.000 trường hợp, thu về khoảng 500 triệu đồng Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong đã ghi nhận và yêu cầu các quận khác học hỏi từ sự quyết liệt của quận 1 Ông Hải tuyên bố sẽ từ chức nếu không thực hiện được nhiệm vụ, nhưng sau một thời gian, tình trạng lấn chiếm lại tái diễn Ngày 08/01/2018, ông Hải đã nộp đơn xin từ chức, bày tỏ sự thất vọng khi không thể giải quyết triệt để vấn đề này do ảnh hưởng đến lợi ích của nhiều bên.
Ông Đoàn Ngọc Hải và chính quyền Quận 1 (TP.HCM) đã thể hiện quyết tâm thông qua những hành động cụ thể, từ đó nhận được sự đồng thuận và ủng hộ từ cộng đồng xã hội.
Tại hội nghị vào sáng 04/3/2017, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Đức Chung đã nhấn mạnh kế hoạch tăng cường kiểm tra và xử lý vi phạm trật tự giao thông, đô thị Ông giao trách nhiệm quản lý vỉa hè cho các chủ tịch và trưởng công an các phường, nhằm lập lại trật tự và an toàn cho các tuyến phố.
Trưởng công an phường có thể bị cách chức nếu không xử lý được vi phạm trật tự vỉa hè Chủ tịch UBND TP Hà Nội yêu cầu giám đốc Công an TP giao trách nhiệm cho trưởng công an phường và các lực lượng cảnh sát trật tự, cảnh sát khu vực để thực hiện nhiệm vụ này Sau một tuần ra quân, tình trạng lấn chiếm vỉa hè tại Hà Nội đã tái diễn ở nhiều tuyến phố, ngay cả gần trụ sở Công an phường Nhiều tuyến phố thuộc quận Hoàn Kiếm vẫn chưa có cải thiện, gây khó khăn cho người đi bộ Các bài báo đã chỉ ra rằng cuộc chiến giành lại vỉa hè đã thất bại, cho thấy sự ra quân lập lại trật tự vỉa hè mặc dù quy mô lớn nhưng nhanh chóng không đạt hiệu quả do thiếu sự đồng thuận của người dân, nguyên nhân chính là do thiếu quyết liệt và hành động cụ thể từ các cán bộ lãnh đạo.
1.3.3 Sự đồng bộ, phù hợp thực tiễn của thể chế QLNN về TTĐT
Quy định pháp luật đối với hoạt động quản lý nhà nước về thông tin điện tử (TTĐT) là yếu tố cơ bản và quan trọng nhất trong thể chế quản lý nhà nước về TTĐT Theo khoản 1 Điều 8 Hiến pháp 2013, Nhà nước tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật Do đó, thể chế quản lý nhà nước về TTĐT sẽ tạo ra khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động tại đô thị và công cụ quản lý hợp pháp để Nhà nước thực hiện nhiệm vụ này Thể chế này có ảnh hưởng lớn đến hiệu lực và hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước về TTĐT, trong đó sự đồng bộ và phù hợp với thực tiễn là yếu tố quyết định thành công trong công tác quản lý nhà nước về TTĐT.
Sự đồng bộ của thể chế quản lý nhà nước về trật tự đô thị là rất quan trọng, yêu cầu loại bỏ các mâu thuẫn và chồng chéo trong quy định pháp luật Nếu có sự chồng chéo giữa các quy định, thể chế không thể đảm bảo hiệu quả trong việc điều chỉnh pháp luật Thể chế này được hình thành từ nhu cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội trong lĩnh vực trật tự đô thị, nhờ đó mà các quan hệ này phát triển tích cực Hiệu quả của thể chế chỉ đạt được khi nó được xây dựng phù hợp với điều kiện cụ thể của đô thị trong từng giai đoạn phát triển Hơn nữa, thể chế quản lý nhà nước về trật tự đô thị cần phải tương thích với trình độ phát triển của đô thị và được xem xét từ nhiều khía cạnh như kinh tế, chính trị, đạo đức, tập quán và truyền thống tại các đô thị.
