Tính cấp thiết của đề tài
Kinh tế tập thể, với sự phát triển chủ yếu từ các hợp tác xã, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế xã hội của đất nước Đảng và Nhà nước luôn khuyến khích sự phát triển của kinh tế tập thể, được thể hiện rõ trong các Nghị quyết đại hội của Đảng Cụ thể, Nghị quyết Đại hội XII nhấn mạnh tầm quan trọng của kinh tế hợp tác, khuyến khích phát triển bền vững thông qua nhiều hình thức liên kết đa dạng Điều này nhằm nhân rộng các mô hình kinh tế hợp tác hiệu quả, tạo điều kiện cho kinh tế hộ phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, góp phần hình thành chuỗi giá trị từ sản phẩm đến chế biến và tiêu thụ, đồng thời bảo đảm hài hòa lợi ích cho tất cả các bên tham gia.
Kinh tế tập thể tại thành phố Hồ Chí Minh, với nòng cốt là các hợp tác xã, đang được khuyến khích và hỗ trợ phát triển đa dạng trong mọi ngành nghề Điều này không chỉ đáp ứng nhu cầu của người lao động và các hộ gia đình mà còn thúc đẩy sản xuất, chuyển đổi từ quy mô sản xuất nhỏ sang lớn Sự chuyển đổi này đóng góp vào việc thay đổi cơ cấu kinh tế thành phố, tạo ra nhiều việc làm và cung ứng đa dạng sản phẩm cho thị trường trong nước và xuất khẩu Nhiều hợp tác xã mới đã được thành lập và chuyển đổi theo Luật Hợp tác xã năm 2012, hoạt động hiệu quả và thu hút đông đảo người lao động tham gia vào mô hình kinh tế tập thể.
Kinh tế tập thể tại thành phố Hồ Chí Minh, với các hợp tác xã là nòng cốt, chưa phát triển tương xứng với tiềm năng của thành phố, chỉ chiếm 0,27% trong cơ cấu kinh tế Nhiều hạn chế và yếu kém vẫn tồn tại, đặc biệt trong việc chuyển đổi và hình thành các hợp tác xã kiểu mới.
Kinh tế tập thể tại TP Hồ Chí Minh đang gặp nhiều khó khăn, với số liệu từ Chi cục Thống kê cho thấy sự phát triển chậm, hợp tác xã hoạt động hiệu quả còn ít, vốn và trình độ công nghệ thấp, cùng với quản lý yếu kém và sức cạnh tranh hạn chế Công tác quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể còn buông lỏng, chưa thực sự quan tâm và khuyến khích phát triển theo chủ trương của Đảng, dẫn đến việc các chính sách hỗ trợ chưa được thực hiện đầy đủ và kịp thời Để thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển tương xứng với tiềm năng của thành phố, tôi đã chọn đề tài Luận văn “Quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” nhằm đánh giá thực trạng và đưa ra giải pháp phát triển kinh tế tập thể thành nền tảng vững chắc cho nền kinh tế Thành phố.
Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận văn
1- Các công trình công bố đã được in thành sách
Công trình nghiên cứu của tác giả Nguyễn Văn Bình, Chu Tiến Quang, và Lưu Văn Sùng mang tên “Kinh tế hợp tác, hợp tác xã ở Việt Nam - thực trạng và định hướng phát triển” đã tổng hợp quá trình hình thành và phát triển các loại hình kinh tế hợp tác và hợp tác xã trên thế giới cũng như ở Việt Nam Nghiên cứu này chỉ ra những thành công và thách thức mà các mô hình này gặp phải, đồng thời đề xuất định hướng phát triển phù hợp với đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước Công trình được xuất bản bởi Nhà xuất bản Nông nghiệp tại Hà Nội vào năm 2001.
Cuốn sách "Một số nội dung chủ yếu cơ bản và các văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu về hợp tác xã" do Vụ Hợp tác xã nghiên cứu đã hệ thống hóa các văn bản pháp luật liên quan đến Hợp tác xã, bao gồm Luật Hợp tác xã năm 2012 cùng với các nghị định và hướng dẫn thi hành Tác phẩm này làm rõ bản chất tổ chức hợp tác xã và cung cấp các quy định cụ thể về chính sách hỗ trợ, ưu đãi đặc thù đối với hợp tác xã Sách được xuất bản bởi Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội vào năm 2014.
Giáo trình của TS Võ Thị Kim Sa, Trưởng khoa Khuyến nông và Phát triển nông thôn, tập trung vào việc "Đổi mới hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2012", nhấn mạnh sự cần thiết phải cải cách hợp tác xã để phù hợp với quy định mới Tác giả trình bày giá trị và nguyên tắc của hợp tác xã, đồng thời so sánh sự khác biệt giữa hợp tác xã kiểu cũ và kiểu mới Giáo trình này được thiết kế dành cho cán bộ quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế tập thể, xuất bản năm 2014.
Trong công trình "Hợp tác xã Nông nghiệp trong thế kỷ 21" của các tác giả John R Dunn, Anthony C Crooks, Donald A Frederick, Tracey L Kennedy và James J Wadsworth (2002), các nguyên tắc của hợp tác xã được nêu rõ Đầu tiên là nguyên tắc người sử dụng - chủ sở hữu, nhấn mạnh rằng hợp tác xã thuộc sở hữu của những người sử dụng nó Tiếp theo là nguyên tắc người sử dụng - kiểm soát, cho thấy rằng hợp tác xã được điều hành bởi những người sử dụng Cuối cùng, nguyên tắc người sử dụng - lợi ích chỉ ra rằng lợi ích phát sinh từ hợp tác xã sẽ được tích lũy cho người sử dụng dựa trên mức độ sử dụng của họ.
Tác giả Eddie Oczkowski (2005) trong công trình "New Agricultural Co-operatives Model" đã thực hiện một nghiên cứu tổng quan về các mô hình hợp tác xã hiện nay trên thế giới Nghiên cứu này bao gồm các loại hình hợp tác xã như hợp tác xã nông nghiệp truyền thống, hợp tác xã theo tỷ lệ góp vốn, trong đó việc bổ nhiệm các chức vụ trong hợp tác xã tương ứng với mức đầu tư của xã viên, và hợp tác xã có thành viên là những nhà đầu tư, với lợi ích được phân phối dựa trên mức độ đầu tư của từng thành viên.
- Các tác giả GF Ortmann & RP King, Agrekon (2005) với công trình:
Trong bài viết “Hợp tác xã Nông nghiệp I: Lịch sử, lý thuyết và các vấn đề”, các tác giả đã nghiên cứu định nghĩa và nguyên tắc của hợp tác xã, cũng như lịch sử hình thành của chúng Bài viết nêu bật những vấn đề mà hợp tác xã truyền thống gặp phải ở cả nước phát triển và kém phát triển, bao gồm quyền lợi, trách nhiệm không rõ ràng, nhận thức, danh mục đầu tư, kiểm soát và chi phí Cuối cùng, tác giả cũng đề cập đến tương lai của các hợp tác xã truyền thống.
2- Báo cáo khoa học, các kỷ yếu hội thảo, các báo cáo nghiên cứu đã được đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành
- Văn kiện Đại hội lần IV của Liên minh Hợp tác Thành phố nhiệm kỳ 2015 -
Văn kiện năm 2020 đánh giá tình hình kinh tế tập thể và hoạt động của Liên minh Hợp tác xã Thành phố trong giai đoạn 2010 - 2015, đồng thời đề ra phương hướng phát triển kinh tế tập thể và nhiệm vụ của Liên minh giai đoạn 2015 - 2020 Ngoài ra, văn kiện còn bao gồm các bài tham luận từ Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng với các báo cáo tham luận của một số hợp tác xã đại diện cho các lĩnh vực như thương mại - dịch vụ, vận tải và tín dụng vào năm 2016.
Bài viết của TS Nguyễn Ty, “Phong trào hợp tác xã quốc tế qua gần hai thế kỷ”, xuất bản năm 2002, tóm tắt quá trình hình thành hợp tác xã đầu tiên tại Anh vào năm 1761 và lịch sử phát triển của Liên minh Hợp tác xã quốc tế (ICA) Tác giả cũng chia sẻ kinh nghiệm phát triển hợp tác xã tại Ấn Độ, Israel và Nhật Bản Ông nhấn mạnh rằng hợp tác xã, đặc biệt là hợp tác xã nông nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân và kinh tế nông nghiệp, nông thôn, và việc hình thành hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả là mong muốn chung của nhiều quốc gia trên thế giới.
- Bài viết của tác giả Nguyễn Minh Tú: “Mô hình tổ chức hợp tác xã kiểu mới
Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 2010, đã nêu rõ rằng việc xây dựng một xã hội hợp tác và đoàn kết là cần thiết để cùng chia sẻ sự thịnh vượng Tác giả phân tích những nguyên nhân dẫn đến thất bại của mô hình hợp tác xã kiểu cũ và chỉ ra rằng kinh nghiệm từ các nước trên thế giới về tổ chức hợp tác xã vẫn rất quan trọng Mô hình hợp tác xã không thay thế cho hộ kinh doanh cá thể, tư nhân hay doanh nghiệp, mà thực chất là một thể chế bổ sung và cạnh tranh cùng với doanh nghiệp trên thị trường.
Công trình nghiên cứu của Vụ Hợp tác xã, mang tên “Một số giải pháp, sửa đổi, bổ sung quy định kiểm toán áp dụng riêng đối với hợp tác xã nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các hợp tác xã”, được thực hiện vào năm 2013, đã phân tích thực trạng hợp tác xã tại Việt Nam từ năm 2000 đến 2014 Nghiên cứu này cũng xem xét quá trình chuyển đổi từ Luật Hợp tác xã 2003 sang Luật Hợp tác xã 2012, đồng thời nêu bật những điểm mới trong luật này Bên cạnh đó, công trình còn rút ra bài học kinh nghiệm từ sự phát triển hợp tác xã ở Thái Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc, cùng với việc tổng hợp các chính sách khuyến khích phát triển hợp tác xã của Chính phủ Việt Nam.
3- Các Luận án Tiến sĩ, Luận văn Thạc sĩ có liên quan đến đề tài nghiên cứu
Luận văn Thạc sĩ "Quản lý Nhà nước về hợp tác xã trên địa bàn thành phố Hà Nội" của tác giả Phùng Khánh Toàn đã phân tích tình hình phát triển kinh tế tập thể tại Hà Nội, chỉ ra những ưu điểm, nhược điểm và hạn chế trong bộ máy quản lý hợp tác xã Bên cạnh đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hợp tác xã, đặc biệt là trong bối cảnh thành phố Hà Nội Luận văn được thực hiện tại Học viện Hành chính Quốc gia vào năm 2015.
- Luận văn: “Hoàn thiện pháp luật về quản lý nhà nước đối với hợp tác xã ở
Bài viết "Việt Nam hiện nay" của tác giả Doãn Thị Văn Anh tổng quan quá trình phát triển và hoàn thiện pháp luật quản lý nhà nước đối với hợp tác xã tại Việt Nam từ Luật Hợp tác xã năm 1996 đến Luật Hợp tác xã năm 2012 Tác giả cũng đưa ra các giải pháp nhằm cải thiện pháp luật quản lý nhà nước về hợp tác xã, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức này Luận văn Thạc sĩ Luật Học, 2014.
3 Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Dựa trên khung lý thuyết nghiên cứu và thực trạng quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này tại thành phố Hồ Chí Minh.
- Làm rõ cơ sở khoa học qua đó hình thành khung lý thuyết quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể.
- Phân tích, đánh giá tình hình phát triển và thực trạng quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
- Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Các hoạt động quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể trên địa bàn thành phố
Luận văn tập trung vào việc nghiên cứu quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể tại thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời tham khảo kinh nghiệm quản lý từ một số địa phương và quốc gia khác.
Bài viết cung cấp thông tin và dữ liệu cập nhật từ năm 2012 đến nay nhằm phân tích và đánh giá tình hình phát triển cũng như thực trạng quản lý nhà nước tại thành phố Hồ Chí Minh Đồng thời, bài viết cũng đưa ra định hướng giải pháp và tầm nhìn cho giai đoạn đến năm 2025.
4.2.3 Giới hạn nội dung nghiên cứu:
