CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ
Quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh
1.2.1 Khái niệm quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh
Quản lý chi thường xuyên NSNN là tổng hợp các phương pháp và biện pháp được áp dụng một cách thống nhất để đạt được các mục tiêu chi tiêu đã đề ra.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh là quá trình mà chính quyền tỉnh áp dụng các quy luật khách quan cùng với các phương pháp và công cụ quản lý để điều chỉnh hoạt động chi thường xuyên của ngân sách nhà nước Mục tiêu của quá trình này là đảm bảo thực hiện hiệu quả các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) là quá trình hệ thống hóa các biện pháp phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung, nhằm phục vụ cho chi tiêu của bộ máy chính quyền tỉnh và thực hiện các chức năng của nó Quá trình này bao gồm từ lập kế hoạch đến sử dụng và quyết toán ngân sách, đảm bảo chi tiêu tiết kiệm, hiệu quả và phù hợp với chính sách của Nhà nước, đồng thời phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh Một trong những vấn đề quan trọng trong quản lý chi thường xuyên NSNN là tổ chức giám sát các khoản chi để đạt được hiệu quả cao và tiết kiệm.
- Bảo đảm yêu cầu tiết kiệm, hiệu quả trong việc bố trí và quản lý các khoản chi tiêu NSNN.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cần liên kết chặt chẽ với việc phân bổ các khoản chi thường xuyên, tạo cơ sở cho việc xây dựng quy chế kiểm tra và kiểm soát Để đảm bảo hiệu quả, quản lý chi thường xuyên NSNN phải thực hiện các biện pháp đồng bộ và tiến hành kiểm tra, giám sát trước, trong và sau khi thực hiện chi.
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cần tích hợp quản lý các khoản chi từ nguồn vốn nhà nước và các khoản chi từ các thành phần kinh tế Việc này sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản chi.
Phân cấp quản lý các khoản chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cho các cấp chính quyền địa phương và các tổ chức là rất quan trọng Việc này cần phải phân biệt rõ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) của từng cấp để đảm bảo bố trí các khoản chi thường xuyên NSNN một cách hợp lý và hiệu quả.
1.2.2 Mục tiêu quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh Đảm bảo kinh phí hoạt động thường xuyên của bộ máy chính quyền địa phương một cách đầy đủ, hiệu quả và kịp thời. Đảm bảo kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội; các chính sách, chế độ, nhiệm vụ phát sinh được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chỉ đạo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội một cách đầy đủ và kịp thời. Đảm bảo công tác lập, xét duyệt, cấp phát dự toán kinh phí chi thường xuyên ngân sách địa phương của các đơn vị dự toán đầy đủ, hiệu quả. Đảm bảo hoạt động chi thường xuyên của các đơn vị sử dụng dự toán được thực hiện theo đúng quy định, chế độ, chính sách hiện hành trên tinh thần tiết kiệm.
Hạn chế việc sử dụng dự toán chi sai mục đích ban đầu được cấp có thẩm quyền giao.
1.2.3 Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách
Nguyên tắc quản lý dự án bắt đầu từ việc lập dự toán, đóng vai trò quan trọng trong quy trình ngân sách nhà nước (NSNN) Quản lý chi thường xuyên NSNN phải tuân thủ dự toán dựa trên các cơ sở lý luận và thực tiễn, đặc biệt là trong việc tổ chức hoạt động ngân sách, bao gồm cơ cấu thu và chi.
Ngân sách nhà nước (NSNN) phụ thuộc vào quyết định của cơ quan quyền lực nhà nước, vì vậy mọi khoản chi chỉ có thể thực hiện khi nằm trong cơ cấu chi đã được phê duyệt Phạm vi chi của NSNN rất đa dạng, liên quan đến nhiều loại hình đơn vị và lĩnh vực hoạt động khác nhau, với mức chi được xác định theo từng đối tượng và định mức riêng Ngay cả trong cùng một lĩnh vực, sự khác biệt về trang bị cơ sở vật chất, quy mô và tính chất hoạt động cũng dẫn đến mức chi từ NSNN khác nhau cho từng cơ quan Quản lý theo dự toán là yếu tố quan trọng để đảm bảo yêu cầu cân đối ngân sách.
NSNN giúp cải thiện việc quản lý ngân sách nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho việc điều hành và hạn chế tính tùy tiện trong việc quản lý và sử dụng kinh phí tại các đơn vị thụ hưởng.
Nguyên tắc tiết kiệm hiệu quả là một trong những nguyên tắc hàng đầu trong quản lý kinh tế và tài chính, nhấn mạnh rằng nguồn lực luôn có hạn trong khi nhu cầu lại vô hạn Do đó, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực khan hiếm cần được tính toán cẩn thận, nhằm đạt được kết quả tối ưu với chi phí thấp nhất.
Hoạt động của ngân sách nhà nước (NSNN) diễn ra trên phạm vi rộng và phức tạp, dẫn đến nhu cầu chi tiêu ngày càng tăng nhanh Tuy nhiên, khả năng huy động nguồn thu có hạn, vì vậy việc tuân thủ nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả trong quản lý chi thường xuyên của NSNN là vô cùng cần thiết.
Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả trong quản lý chi thường xuyên của ngân sách nhà nước chỉ có thể đạt được khi thực hiện đồng bộ các nội dung quan trọng.
Để đảm bảo hiệu quả trong quản lý chi tiêu, cần xây dựng các định mức và tiêu chuẩn phù hợp với từng đối tượng và tính chất công việc, đồng thời đảm bảo tính thực tiễn cao.
Để tối ưu hóa quy trình cấp phát, cần thiết lập các hình thức cấp phát đa dạng và lựa chọn phương thức phù hợp cho từng loại đơn vị cũng như yêu cầu quản lý của từng nhóm mục chi.
Kinh nghiệm về quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh của Việt
và những bài học cho Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
1.3.1 Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách tỉnh tại Việt Nam 1.3.1.1 Kinh nghiệm của thành h Đà Nẵng Đà Nẵng là đô thị loại I, thành phố lớn nhất miền Trung Việt Nam, có hệ thống giao thông đa dạng và thuận tiện: có quốc lộ 1A, 14A, đường sắt, hàng không, đường thủy; có cảng nước sâu Tiên Sa và Liên Chiểu Hệ thống thông tin liên lạc của thành phố phát triển mạnh, là một trong ba trung tâm viễn thông lớn nhất nước Trong quản lý chi NSNN gắn với quá trình CNH-HĐH, Đà Nẵng đã thực hiện một số chính sách:
Chính sách phân phối tài chính trung hạn nhằm tái cấu trúc nền kinh tế và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực tài chính nhà nước Điều này bao gồm việc kết hợp phân phối ngân sách nhà nước với việc huy động các nguồn lực xã hội để đáp ứng các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn trung hạn.
Để thúc đẩy phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, cần tập trung nguồn lực ngân sách nhà nước vào các lĩnh vực như giáo dục đào tạo, công nghiệp, dịch vụ và du lịch Đồng thời, cần đẩy mạnh xã hội hóa và huy động nguồn lực từ các tổ chức, cá nhân ngoài xã hội nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển.
Điều chỉnh cơ cấu chi ngân sách nhà nước nhằm đảm bảo nguồn lực cho chi thường xuyên và phát triển các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa và xã hội, đáp ứng nhu cầu đời sống của nhân dân.
Để nâng cao hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp có thu như giáo dục, y tế, văn hóa và giao thông vận tải, cần thực hiện giao quyền tự chủ tài chính đầy đủ theo Nghị định số 43/2006/NĐ-CP Đồng thời, áp dụng chế độ tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong việc sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính theo Nghị định số 130/200/NĐ-CP Việc đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động sự nghiệp sẽ tập trung vào những nhiệm vụ mang tính xã hội như đào tạo nhân tài và hỗ trợ người nghèo, đồng thời huy động nguồn lực xã hội để phát triển bền vững.
- Thực hiện chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia các dịch vụ xã hội.
Đà Nẵng đã có sự phát triển mạnh mẽ trong những năm qua nhờ vào việc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước một cách khoa học và hiệu quả Sự quan tâm đúng mức đến hoạt động này đã góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế của thành phố.
1.3.1.2 Kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước của tỉnh ắc Ninh
Chi thường xuyên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động hiệu quả của toàn bộ guồng máy xã hội Nhận thức được điều này, UBND tỉnh Bắc Ninh đã đặc biệt chú trọng đến công tác quản lý loại chi này trong nhiều năm qua.
Nhiệm vụ chi thường xuyên được HĐND tỉnh thông qua bao gồm nhiều nội dung và hạng mục chi theo các chính sách cụ thể Tuy nhiên, việc phân định và phân bổ ngân sách thường gặp chênh lệch giữa kế hoạch và thực tế sử dụng tài chính Sự khác biệt này còn thể hiện rõ rệt giữa các thời kỳ, địa phương và vùng miền, dẫn đến hiệu quả cuối cùng không đồng nhất.
Chi thường xuyên trong ngân sách Nhà nước phải đối mặt với áp lực lớn từ nhiều ngành và lĩnh vực quan trọng, đòi hỏi nguồn ngân sách được cấp kịp thời để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ Quản lý chi thường xuyên một cách công bằng, công tâm và đúng đối tượng là yêu cầu thiết yếu Đồng thời, điều này cũng tạo động lực cho hệ thống chính trị và các cơ quan chuyên môn hoạt động hiệu quả, góp phần tích cực vào quản lý xã hội và phát triển kinh tế - xã hội theo đúng kế hoạch.
Xây dựng dự toán chi thường xuyên cần phải sát thực tế và tuân thủ đúng quy định Khi cân đối ngân sách, chi thường xuyên phụ thuộc vào định mức phân bổ từ Trung ương, nhưng các cơ sở thụ hưởng thường dựa vào định mức chi để tính toán Việc chỉ lấy định mức phân bổ không đáp ứng đủ nhu cầu thực tế, trong khi việc dựa vào định mức chi có thể dẫn đến việc phá vỡ cơ cấu tài chính Để cải thiện quy trình xây dựng dự toán chi thường xuyên, tỉnh Bắc Ninh cần giải quyết những vấn đề tồn tại hiện nay.
Tinh gọn bộ máy và phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị là cần thiết để xây dựng dự toán ngân sách cân đối Việc hợp nhất, tách chia và lồng ghép nhiệm vụ giúp tối ưu hóa hoạt động của cơ quan, đảm bảo đủ nguồn lực cho các hoạt động Giải quyết hiệu quả vấn đề này sẽ xác định chính xác đối tượng được hưởng chi ngân sách.
Để đảm bảo tính hài hòa trong định mức chi từ tổng định mức phân bổ, cần có căn cứ thuyết phục cho từng loại công việc trong danh mục tổng nguồn và các cơ cấu phân định Chỉ xử lý các trường hợp đặc biệt khi có sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền Nhờ vào phương pháp này, dự toán chi thường xuyên của các đối tượng thụ hưởng tại Bắc Ninh đã được hài hòa, công khai, công bằng và bảo đảm cho hoạt động của các đơn vị.
Quản lý chi tiêu chặt chẽ trong năm kế hoạch là cần thiết để hạn chế thất thoát và sử dụng sai mục đích ngân sách HĐND-UBND tỉnh Bắc Ninh yêu cầu các đơn vị thụ hưởng thực hiện quản lý nghiêm ngặt, từ việc tìm nguồn cung cấp, đấu giá, đến đấu thầu trong quá trình mua sắm nhằm tiết kiệm chi phí Đồng thời, cần tuân thủ quy tắc quản lý và sử dụng tài sản công Hàng năm, tỉnh đặt ra mục tiêu tiết kiệm chi trong khuôn khổ quy định, đảm bảo 100% các đơn vị dự toán không bị phá vỡ và không để nợ đọng phải thu, phải trả.
Tỉnh Bắc Ninh chú trọng việc chấp hành dự toán chi thường xuyên và đánh giá mức độ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, chính trị trong các cuộc sơ kết và tổng kết hàng năm Việc này không chỉ giúp chấm điểm thi đua mà còn bình xét các tổ chức đảng, công đoàn, đoàn thanh niên theo khối Thói quen này khuyến khích các đơn vị tự xác định mức độ thi đua và sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách.
Trong những năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ để hoàn thành xuất sắc dự toán ngân sách nhà nước, đảm bảo chi thường xuyên và xây dựng nền tài chính lành mạnh Kết quả này đã thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá tỉnh một cách vững chắc, với mức tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 13,8%/năm An sinh xã hội được đảm bảo, đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt, góp phần phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững.
1.3.2 Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Luangprabang nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC GIAI ĐOẠN 2014 – 2016 TẠI TỈNH
Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nư c tỉnh Luangprabang giai đoạn 2014-2016
nư c tỉnh Luangprabang giai đoạn 2014-2016
2.3.1 Kết quả đạt được hứ nhất cụ thể hóa khuôn khổ há lý quản lý chi tiêu ngân sách.
Việc phân cấp tài chính đã nâng cao tính tự chủ của chính quyền địa phương, giúp họ hoạt động độc lập hơn trong việc xây dựng chính sách chi tiêu, đồng thời nâng cao tính trách nhiệm chính trị, hiệu quả và minh bạch trong quản lý tài chính công Các dịch vụ công cộng hiện nay đã được phân cấp đến chính quyền tỉnh và huyện, với vai trò quan trọng trong phát triển con người Địa phương đảm nhận gần 3/4 chi tiêu giáo dục và đào tạo, trong khi chi ngân sách địa phương cho y tế chiếm khoảng 2/3.
+ Hoàn thiện hệ thống định mức chi NS thường xuyên làm cơ sở phân bổ ngân sách.
Sau khi ban hành Luật Ngân sách Nhà nước, Chính phủ đã thiết lập hệ thống định mức chi tiêu ngân sách hàng năm, cùng với các định mức được sửa đổi thường xuyên Những định mức này được tiêu chuẩn hóa và áp dụng cho các lĩnh vực chi tiêu như giáo dục, y tế, văn hóa và thể thao.
Hệ thống định mức chi tiêu đóng vai trò quan trọng trong việc dự toán nhu cầu chi tiêu của chính quyền địa phương và phân bổ nguồn lực tài chính Phương pháp xác lập hệ thống này không chỉ giúp xác định hiệu quả phân bổ mà còn nâng cao hiệu quả kỹ thuật trong chi tiêu ngân sách nhà nước.
Kế hoạch chi thường xuyên là phần thiết yếu trong kế hoạch chi ngân sách của tỉnh, dựa vào các chủ trương của Nhà nước nhằm duy trì và phát triển hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước, quốc phòng, an ninh và các hoạt động xã hội Lãnh đạo tỉnh căn cứ vào Quyết định phân bổ dự toán hàng năm và khả năng tài chính địa phương để quy định mức phân bổ ngân sách cho từng năm Định mức này áp dụng cho các lĩnh vực như y tế, giáo dục, đào tạo, quốc phòng và an ninh, được xác định theo cấp tỉnh và cấp huyện dựa trên số lượng kíp/người dân/năm Ngoài ra, chi cho quản lý hành chính nhà nước và các đơn vị sự nghiệp được phân bổ theo số lượng biên chế, với sự điều chỉnh cho các cán bộ ở huyện miền núi Việc triển khai các nghị định về tự chủ và trách nhiệm tài chính cũng được thực hiện để nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập.
Dựa trên định mức và biên chế ngân sách hàng năm, các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ và định mức chi tiêu theo quy định Nếu không sử dụng hết ngân sách, các đơn vị sẽ tiết kiệm được số tiền đó Cơ chế khoán chi và quyền tự chủ mang lại động lực cho các đơn vị trong việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước và sử dụng ngân sách hiệu quả hơn, từ đó tăng thu nhập.
Thông qua cơ chế tự chủ, các đơn vị có khả năng sử dụng hiệu quả kinh phí, tài sản và nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ Công tác quản lý và sử dụng kinh phí được thực hiện một cách chặt chẽ, công khai và dân chủ, từ đó góp phần tăng nguồn thu, tiết kiệm chi phí để bổ sung cho hoạt động, trích lập quỹ, đầu tư trang thiết bị, nâng cao chất lượng dịch vụ công và tăng thu nhập cho người lao động.
Tính minh bạch trong chi tiêu ngân sách là yếu tố quan trọng giúp giải trình với công dân về việc phân bổ nguồn lực tài chính của Nhà nước và chất lượng chi tiêu ngân sách Cục thống kê Luangprabang đã công bố số liệu quyết toán ngân sách dưới dạng ấn phẩm, đặc biệt là cho tỉnh Từ năm 2012, các số liệu quyết toán ngân sách nhà nước và dự toán thu chi cũng được công khai trên hệ thống thông tin điện tử của tỉnh Chính quyền các cấp thực hiện niêm yết công khai ngân sách tại trụ sở làm việc, nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
2.3.2 Hạn chế hứ nhất, quy trình phân bổ nguồn lực chi thường xuyên NSNN thiếu mối liên kết chặt chẽ với kế hoạch phát triển KT-XH.
Luangprabang hiện đang áp dụng phương thức quản lý ngân sách nhà nước theo cách truyền thống, chủ yếu tập trung vào kiểm soát đầu vào và quản lý theo niên độ hàng năm Tuy nhiên, thực tế cho thấy phương pháp này mang tính chủ quan và duy ý chí, thường do các cơ quan cung cấp nguồn lực áp đặt, dẫn đến nhiều kết quả không mong muốn.
- Hiệu lực quản lý chưa cao;
- Việc gắn kết giữa kinh phí cấp ra với mục tiêu còn nhiều hạn chế;
- Vẫn còn bất cập ngay từ khâu chuẩn bị xây dựng dự toán;
- Phân bổ dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm dẫn đến hiệu quả sử dụng nguồn lực chưa được cao.
Cụ thể như sau: iệu lực quản lý chưa ca
Trong quá trình lập ngân sách, việc kiểm soát các yếu tố đầu vào được ưu tiên hơn so với việc cải thiện kết quả hoạt động của địa phương thông qua việc thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ Hiện nay, ngân sách tỉnh Luangprabang chủ yếu được xem là ngân sách đầu vào Các thông số về đầu ra và kết quả thường không được chú trọng, dẫn đến ngân sách thiếu tính thực tiễn, dễ bị điều chỉnh và có khả năng tạo ra những kết quả không mong muốn.
Ngân sách hàng năm không chỉ tiêu tốn thời gian, nhân lực và tài chính mà còn không thể dự đoán đầy đủ các biến cố trung hạn ảnh hưởng đến dự toán Việc lập ngân sách năm sau dựa trên ngân sách năm trước mà không xem xét tính cần thiết của các hoạt động tài chính hiện tại dẫn đến sự kém hiệu quả Hơn nữa, ngân sách chi thường xuyên và ngân sách chi đầu tư phát triển được lập riêng biệt, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực công Tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quy trình ngân sách chưa rõ ràng, đồng thời hạn chế sự tham gia của các tổ chức xã hội.
Việc gắn k t giữa kinh h cấ ra với mục tiêu còn h n ch
Quản lý chi ngân sách nhà nước theo kiểu truyền thống thiếu sự kết nối giữa việc phân bổ nguồn lực tài chính và các mục tiêu chính trị, dẫn đến sự không rõ ràng trong trách nhiệm giải trình Điều này khiến cho việc phân bổ và sử dụng nguồn lực không được minh bạch, không thể hiện được kết quả và hiệu quả cụ thể mà nó mang lại cho đời sống kinh tế - xã hội.
Quản lý và kiểm soát nguồn lực tài chính công hiện nay gặp nhiều bất cập, khi không có sự liên kết chặt chẽ giữa kế hoạch chi tiêu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ chính trị - kinh tế - xã hội Điều này dẫn đến việc các cấp ngành chỉ có thể công bố tổng chi ngân sách nhà nước một cách rời rạc, thiếu thông tin về mức độ sử dụng nguồn lực để đạt được các mục tiêu phát triển cụ thể như xóa đói giảm nghèo hay nâng cao chất lượng cuộc sống Do đó, cần thiết phải đổi mới quản lý chi ngân sách nhà nước để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Luangprabang.
V n còn bất c ngay từ khâu chuẩn b xây dựng dự toán
Việc lập dự toán ngân sách dựa trên cơ sở nguồn lực hiện có mang lại tính thực tiễn và dễ thực hiện, nhưng cũng gặp nhiều bất cập Quá trình thương thuyết trong việc chuẩn bị, soạn thảo và điều chỉnh ngân sách hàng năm thường phức tạp và kéo dài giữa các bên liên quan.
Bên chi tiêu thường gặp nhiều nhu cầu tài chính để hoàn thành nhiệm vụ, trong khi bên quản lý nguồn lực phải đối mặt với áp lực từ ngân sách hạn chế Điều này dẫn đến việc thảo luận về dự toán ngân sách kéo dài, thiếu sức thuyết phục và thường kết thúc bằng sự thoả hiệp Hơn nữa, quá trình cấp phát ngân sách thường mang dấu ấn của sự không đồng nhất giữa các bên liên quan.
Quy trình quản lý ngân sách truyền thống gặp phải bất cập lớn nhất là việc "ban phát" từ các cấp lãnh đạo quản lý nguồn lực công.
