Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
1.1 Sự phát triển của thương mại điện tử trên thế giới và ở Việt Nam
Bước sang thiên niên kỷ thứ ba, Internet đã trở thành nền tảng quan trọng trong mọi hoạt động xã hội, thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa Công nghệ thông tin ngày càng thâm nhập sâu vào lĩnh vực thương mại, dẫn đến sự ra đời của thương mại điện tử, một phương thức kinh doanh mới Mặc dù mới xuất hiện, thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và được đánh giá có tiềm năng to lớn Doanh thu thương mại điện tử bán lẻ (B2C) trên toàn cầu đã chứng minh sự phát triển này, theo eMarketer.
Dự báo doanh thu thương mại điện tử toàn cầu sẽ tăng từ 4,891 nghìn tỷ USD vào năm 2021 lên 6,388 nghìn tỷ USD vào năm 2024 Theo eMarketer, tốc độ tăng trưởng doanh thu thương mại điện tử bán lẻ sẽ dao động từ 8,1% đến 10,9% mỗi năm trong giai đoạn này Ngoài ra, tỷ trọng doanh thu thương mại điện tử bán lẻ so với tổng giá trị thị trường bán lẻ cũng sẽ tăng, từ 19,5% vào năm 2021 lên 21,8% vào năm 2024.
Thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và tiềm năng lớn, phản ánh xu hướng toàn cầu Theo Bộ Công thương, doanh thu từ thương mại điện tử ngày càng tăng, cho thấy sự chuyển mình của thị trường này.
1 Công ty chuyên nghiên cứu thị trường, hoạt động từ năm 1996, có trụ sở tại Hoa Kỳ (Website: emarketer.com)
Vietnam's retail e-commerce revenue surged from $5 billion in 2016 to $11.8 billion by 2020, reflecting a robust annual growth rate ranging from 18% to 30% during this period This impressive increase highlights the rapid expansion of the e-commerce sector in Vietnam, positioning it as a significant player in the global market.
1.2 Ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đại dịch Covid-19
1.2.1 Ảnh hưởng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tạo ra những thay đổi sâu sắc trong các hoạt động kinh tế - xã hội, mang lại cả cơ hội và thách thức cho các nền kinh tế toàn cầu Nhiều quốc gia đã thực hiện các chính sách nhằm khai thác lợi ích từ công nghệ mới để thúc đẩy phát triển kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh Tuy nhiên, cuộc cách mạng này cũng đặt ra nhiều thách thức, bao gồm: (1) Tăng cường rủi ro về an toàn thông tin do hoạt động kinh tế ngày càng diễn ra trong môi trường số; (2) Khó khăn trong việc xây dựng thể chế và pháp luật phù hợp với các mối quan hệ kinh tế mới, dẫn đến xung đột và cản trở sự phát triển; (3) Nguy cơ tụt hậu đối với các quốc gia chậm thay đổi, không kịp thời tận dụng lợi ích từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế - xã hội, vì vậy Đảng ta đã đưa ra các quyết sách quan trọng nhằm chủ động tham gia vào cuộc cách mạng này Đây là nhiệm vụ chiến lược mang tính cấp bách và lâu dài, liên quan chặt chẽ đến quá trình hội nhập quốc tế Để thực hiện điều này, cần nhận thức đúng đắn về bản chất của cuộc cách mạng, từ đó quyết tâm đổi mới tư duy và hành động.
3 Bộ Công thương (2021), Sách trắng thương mại điện tử Việt Nam năm 2021, trang 28
Giải pháp đột phá với lộ trình phù hợp sẽ tạo cơ hội cho Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực kinh tế - xã hội.
1.2.2 Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đại dịch Covid-19 đã làm nổi bật lợi thế của thương mại điện tử so với thương mại truyền thống Đại dịch này không chỉ gây ra khủng hoảng y tế mà còn tác động sâu rộng đến kinh tế - xã hội toàn cầu, dẫn đến suy giảm 4,3% GDP toàn cầu vào năm 2020, cao hơn gấp đôi so với cuộc khủng hoảng tài chính 2009 Tại Việt Nam, sự bùng phát của dịch Covid-19 đã làm chậm tăng trưởng ở hầu hết các ngành, với GDP năm 2021 chỉ tăng 2,58%, mức thấp nhất trong giai đoạn 2011-2021 Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn đó, thương mại điện tử lại trở thành cơ hội và chất xúc tác cho sự phát triển mạnh mẽ hơn, được xem là một trong những "điểm sáng" trong nền kinh tế Việt Nam.
5 Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27 tháng 9 năm 2019 của Bộ Chính trị
6 https://nhandan.vn/baothoinay-hosotulieu/kinh-te-the-gioi-duoi-tac-dong-cua-dai-dich-666135 / (Truy cập 01/10/2021)
7 https://vtv.vn/kinh-te/gdp-viet-nam-nam-2021-tang-258-20211229093513329.htm#:~:text=B%C 3
Theo Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, thương mại điện tử tại Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng khoảng 18% trong mùa dịch Covid-19 Từ khi dịch xuất hiện, thương mại điện tử đã trải qua hai làn sóng chính: làn sóng đầu tiên từ tháng 2 đến tháng 4 năm 2020, và làn sóng thứ hai từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2021.
Trong bối cảnh kinh tế - xã hội trì trệ, cả hai làn sóng đều thể hiện những đặc điểm nổi bật khi người bán hàng nỗ lực chuyển đổi số để tận dụng cơ hội kinh doanh Đồng thời, số lượng và chất lượng người tiêu dùng trực tuyến cũng tăng mạnh.
Giãn cách xã hội do đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi thói quen tiêu dùng, khiến nhiều người, kể cả người lớn tuổi, bắt đầu cân nhắc mua sắm trực tuyến Việc mua hàng trực tuyến không chỉ trở thành phương thức an toàn và tiện lợi để có được hàng hóa cần thiết mà còn gia tăng số lượng người tiêu dùng tham gia vào hoạt động này Kỹ năng mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng cũng được cải thiện, và việc này đã trở thành thói quen của nhiều người Đặc biệt, nhóm người cao tuổi, mặc dù hạn chế về kỹ năng công nghệ, đã chủ động học hỏi để mua sắm trực tuyến Người tiêu dùng hiện nay cũng tin tưởng hơn vào thương mại điện tử và duy trì thói quen mua hàng trực tuyến, đồng thời sử dụng mạng xã hội và công cụ tìm kiếm để so sánh hàng hóa trước khi quyết định mua.
8 https://vnexpress.net/thuong-mai-dien-tu-viet-nam-tang-hai-con-so-trong-mua-dich-4394944.htm l (Truy cập 31/12/2021)
Theo báo cáo của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam năm 2021, làn sóng thứ hai của thương mại điện tử sẽ khuyến khích người tiêu dùng tiếp tục sử dụng dịch vụ này ngay cả khi đại dịch đã kết thúc.
Trong bối cảnh chuyển đổi số, các thương nhân, bao gồm cả những người áp dụng thương mại điện tử, đã chủ động và tích cực trong việc cải thiện hoạt động kinh doanh của mình Họ sử dụng các kênh trực tuyến để tương tác với khách hàng và bán sản phẩm, đồng thời cải cách các hoạt động nội bộ như tổ chức và đào tạo nhân lực cho phù hợp với thương mại điện tử Ngay cả những thương nhân chưa từng tham gia thương mại điện tử cũng đã bắt đầu quan tâm đến hình thức bán hàng trực tuyến Đặc biệt, trong thời kỳ dịch Covid-19, nhiều nông dân đã giới thiệu và bán sản phẩm của mình qua các nền tảng trực tuyến, thậm chí sử dụng livestream để thu hút khách hàng Ngoài việc bán hàng, nhiều đơn vị cũng đã áp dụng công nghệ blockchain để giúp người tiêu dùng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, từ đó nâng cao niềm tin của khách hàng.
Thương mại điện tử ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong tương lai, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 không phải là hiện tượng đơn lẻ Theo các nhà khoa học, khả năng xuất hiện các đại dịch tương tự Covid-19 trên toàn cầu lên tới 40%, và con số này có thể gia tăng đáng kể trong những năm tới.
Thương mại điện tử đang trên đà phát triển bền vững và sẽ ngày càng khẳng định vị trí quan trọng trong tương lai.
10 https://cand.com.vn/van-de-hom-nay-thoi-su/bai-1-thuong-mai-dien-tu-tang-truong-than-ky-i6389 91/ (Truy cập 31/12/2021)
11 https://nld.com.vn/thoi-su-quoc-te/cac-nha-khoa-hoc-canh-bao-dai-dich-moi-co-the-quet-sach-su-
1.3 Tình hình nghiên cứu của đề tài
Phương pháp nghiên cứu
Luận án này áp dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin để phân tích nguyên nhân và điều kiện phát triển của pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam Dựa trên quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và chính sách của Nhà nước, luận án đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay Để thực hiện nghiên cứu, luận án kết hợp nhiều phương pháp như phân tích, tổng hợp và thống kê dữ liệu, nhằm làm rõ các vấn đề lý luận liên quan đến thương mại điện tử Đồng thời, phương pháp so sánh luật học cũng được sử dụng để đối chiếu quy định pháp luật thương mại điện tử của Việt Nam với các quy định quốc tế, từ đó chỉ ra những điểm tương đồng, khác biệt và bất cập trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Câu hỏi nghiên cứu, cơ sở lý thuyết nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
Nghiên cứu về "Pháp luật về thương mại điện tử ở Việt Nam" đặt ra câu hỏi quan trọng: "Những quy định nào cần được thiết lập để nhận diện hoạt động thương mại điện tử, nhằm đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước và thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử tại Việt Nam?"
Nội dung luận án cần trả lời các câu hỏi cụ thể sau:
Thương mại điện tử khác biệt so với thương mại truyền thống ở những đặc điểm như tính tiện lợi, khả năng tiếp cận toàn cầu và sự linh hoạt trong giao dịch Những đặc điểm này dẫn đến nhu cầu cần có các quy định pháp luật đặc thù để điều chỉnh hoạt động thương mại điện tử, nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo tính minh bạch trong giao dịch.
- Thứ hai, pháp luật hiện hành ở Việt Nam đã có những quy định điều chỉnh về thương mại điện tử như thế nào?
Các quy định về thương mại điện tử ở Việt Nam cần phải được thiết lập một cách hợp lý nhằm đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước, đồng thời hài hòa lợi ích của các bên liên quan Việc này không chỉ giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững của thương mại điện tử hiện tại mà còn tạo nền tảng vững chắc cho tương lai.
5.2 Cơ sở lý thuyết nghiên cứu
Tác giả đã xác định cơ sở lý thuyết nghiên cứu để triển khai thực hiện luận án:
Luận án tiếp cận thương mại điện tử như một hình thức của thương mại truyền thống, thực hiện qua các phương tiện điện tử kết nối Internet Trong đó, các bên có quyền thỏa thuận tự do và pháp luật chỉ can thiệp khi cần thiết để bảo vệ lợi ích công cộng.
Thứ hai, về các lý thuyết nghiên cứu được áp dụng để triển khai luận án:
- Lý thuyết về quyền tự do kinh doanh
- Lý thuyết về quyền tự định đoạt
- Lý thuyết về hợp đồng
Luận án được thực hiện dựa trên các giả thuyết nghiên cứu sau:
- Thương mại điện tử có bản chất của thương mại truyền thống nhưng được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử có kết nối Internet
- Thương mại điện tử có các đặc trưng khác biệt so với thương mại truyền thống nên cần có các quy định của pháp luật mang tính đặc thù
- Những quy định của pháp luật hiện hành ở Việt Nam về thương mại điện tử còn có nhiều bất cập
Các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về thương mại điện tử chủ yếu tập trung vào việc bổ sung các quy định trong hệ thống pháp luật hiện hành Những điều chỉnh này sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động thương mại điện tử, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp.
Những kết quả nghiên cứu mới của luận án
Luận án đã đạt được các kết quả nghiên cứu mới sau:
Luận án đã thực hiện một đánh giá khách quan và toàn diện về các vấn đề lý luận liên quan đến thương mại điện tử Bằng cách phân tích sự tương đồng và khác biệt giữa thương mại điện tử và thương mại truyền thống, luận án cung cấp cơ sở khoa học vững chắc để phân tích và đánh giá các quy định pháp luật về thương mại điện tử tại Việt Nam.
Luận án đã nghiên cứu và đánh giá tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cùng với đại dịch Covid-19 đối với thương mại điện tử Nghiên cứu này nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về thương mại điện tử tại Việt Nam.
Luận án đã thực hiện việc phân tích và đánh giá bản chất pháp lý của thương mại điện tử, đồng thời xem xét các nội dung cơ bản của pháp luật thương mại điện tử Mục tiêu của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam.
Luận án đã tiến hành phân tích và đánh giá pháp luật về thương mại điện tử của Uncitral cùng với pháp luật thương mại điện tử của một số quốc gia trên thế giới, nhằm cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam.
Luận án đã phân tích và đánh giá các hạn chế trong các nội dung cơ bản của thương mại điện tử, bao gồm thông điệp dữ liệu, chữ ký điện tử và chữ ký số, hợp đồng thương mại điện tử, thanh toán trong thương mại điện tử, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quyền lợi người tiêu dùng Những phân tích này nhằm cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam.
Luận án đã xác định rõ định hướng và yêu cầu khoa học cần thiết để hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử tại Việt Nam Đồng thời, luận án cũng đã xây dựng và phân tích các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả của pháp luật trong lĩnh vực thương mại điện tử ở nước ta.
Kết cấu của luận án
Luận án được cấu trúc hợp lý, phù hợp với mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu Ngoài phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án bao gồm ba chương chính.
- Chương 1: Những vấn đề lý luận về thương mại điện tử và pháp luật thương mại điện tử
- Chương 2: Thực trạng pháp luật thương mại điện tử ở Việt Nam
- Chương 3: Định hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật thương mại điện tử ở Việt Nam
PHẦN TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Trong khi nghiên cứu về pháp luật thương mại điện tử ở Việt Nam mới bắt đầu gần đây, nhiều quốc gia khác đã có những công trình nghiên cứu sâu sắc về lĩnh vực này từ lâu Sự khác biệt này phản ánh thực trạng phát triển thương mại điện tử và các điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nó trên toàn cầu Một số công trình nghiên cứu tiêu biểu về pháp luật thương mại điện tử ở nước ngoài đã đóng góp quan trọng vào việc hiểu biết và xây dựng khung pháp lý cho lĩnh vực này.
- E-Commerce and International Political Economics: The Legal and Political
Ramifications of the Internet on World Economies (Tạm dịch: Thương mại điện tử và
In her article "International Political Economy: The Legal and Political Changes of the Internet on Global Economies," published in the ILSA Journal of International & Comparative Law, Vol 7 in 2000, Chelsea P Ferrette explores the significant impact of the Internet on international political economy The author addresses the evolving legal frameworks and political dynamics that shape global economic interactions, highlighting how digital advancements influence trade, governance, and economic policies worldwide Through her analysis, Ferrette emphasizes the necessity for adaptive legal structures to effectively manage the complexities introduced by the Internet in the global economic landscape.
Thương mại điện tử trên thị trường quốc tế đang phát triển mạnh mẽ nhờ sự bùng nổ của Internet Internet không chỉ là nền tảng kết nối mà còn là công cụ quan trọng để thực hiện các giao dịch kinh doanh hiệu quả Sự phát triển này đã thúc đẩy thương mại điện tử quốc tế, mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường toàn cầu.
Trong bối cảnh thương mại điện tử quốc tế, vấn đề pháp lý đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thông tin của người tiêu dùng Để xây dựng niềm tin của người tiêu dùng đối với thương mại điện tử quốc tế, cần có các giải pháp pháp lý hiệu quả nhằm đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin cá nhân Việc giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan đến thương mại điện tử không chỉ giúp tăng cường sự tin tưởng của người tiêu dùng mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của lĩnh vực này.
Vấn đề chính trị trong thương mại điện tử đang trở nên ngày càng quan trọng, đặc biệt khi xem xét tác động quốc tế của khoảng cách số hóa Khoảng cách này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận công nghệ mà còn tác động đến các chính sách thương mại toàn cầu Để giải quyết vấn đề này, cần có cách tiếp cận quốc tế đồng bộ nhằm thu hẹp khoảng cách số hóa và đảm bảo mọi quốc gia đều có cơ hội phát triển trong lĩnh vực thương mại điện tử.
In his 2000 article, "Economic and Other Barriers to Electronic Commerce," Henry H Perritt, JR explores the various challenges that impede the growth of e-commerce He identifies economic factors such as market access, infrastructure limitations, and regulatory hurdles, which can significantly hinder online business development Additionally, Perritt discusses non-economic barriers, including consumer trust issues and technological disparities, that further complicate the e-commerce landscape By addressing these obstacles, the article emphasizes the need for strategic solutions to foster a more inclusive and robust electronic marketplace.
(http://heinonline.org) Wed Jul 13 00:04:48 2016 Trong bài báo của mình, tác giả đã đề cập đến các vấn đề:
Thị trường mới thường đối mặt với những đặc điểm kinh tế đặc thù, trong đó nền kinh tế lạc hậu là một rào cản lớn cho quá trình hội nhập Các tiêu chuẩn kỹ thuật cũng trở thành một trở ngại trong lĩnh vực thương mại điện tử Tuy nhiên, sự phát triển của Internet đã tạo ra những đột phá quan trọng trong giao dịch thương mại điện tử, đồng thời sự phổ biến của máy tính và Internet đã làm thay đổi cách thức quản trị của các doanh nghiệp.
Chi phí giao dịch ảnh hưởng đến thị trường thương mại điện tử toàn cầu, nơi niềm tin đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển Để thúc đẩy thương mại điện tử, cần có cơ chế bảo vệ người tiêu dùng hiệu quả Hơn nữa, pháp luật thường bị giới hạn trong khu vực địa lý, do đó, cần thiết phải có các quy định pháp lý quốc tế để giải quyết các vấn đề liên quan Cuối cùng, tính phi biên giới của thương mại điện tử qua Internet đã tạo ra thách thức lớn cho việc quản lý dựa trên khái niệm về chủ quyền quốc gia.
In her 2001 article "The Uniform Electronic Transactions Act in a Global Environment," Amelia H Boss discusses the implications of the Uniform Electronic Transactions Act (UETA) within the context of international commerce She explores how UETA facilitates electronic transactions by providing a legal framework that recognizes electronic signatures and records, thereby enhancing the efficiency of global business operations Boss also addresses the challenges and considerations that arise when applying UETA in a diverse legal landscape, emphasizing the importance of harmonizing electronic transaction laws to support global trade The article highlights the need for adaptability in legal frameworks to keep pace with technological advancements in the digital economy.
+ Luật giao dịch điện tử chung trong khuôn khổ toàn cầu: nguồn quốc tế của luật giao dịch điện tử chung; ảnh hưởng của luật mẫu quốc tế
Luật giao dịch điện tử chung và luật mẫu có nhiều điểm tương đồng và khác biệt quan trọng Cả hai đều thiết lập nguyên tắc chung cho giao dịch điện tử, nhưng phạm vi áp dụng có thể khác nhau Thuật ngữ được sử dụng trong hai bộ luật này cũng cần được làm rõ để đảm bảo sự hiểu biết thống nhất Về yêu cầu pháp lý, luật giao dịch điện tử chung có những quy định cụ thể hơn, bao gồm cả các quy định miễn trừ Ngoài ra, luật giao dịch điện tử chung cũng đưa ra các quy định mới nhằm đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và nhu cầu thực tiễn trong giao dịch điện tử.
In his 2001 article "E-Commerce and International Arbitration," published in the University College Dublin Law Review, Cian Ferriter explores key issues surrounding the intersection of e-commerce and international arbitration The study highlights the challenges and opportunities presented by digital transactions in a global context, emphasizing the need for effective dispute resolution mechanisms that cater to the unique characteristics of online commerce Ferriter's research underscores the importance of adapting traditional arbitration frameworks to accommodate the rapid evolution of e-commerce, ensuring that legal protections keep pace with technological advancements.
Khung pháp luật cho thương mại điện tử đã được nhiều quốc gia thiết lập thông qua các văn bản pháp luật, dựa trên luật mẫu về thương mại điện tử của Liên hợp quốc (Uncitral) Những quy định này tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc cho các giao dịch thương mại điện tử, góp phần thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này.
Trong thương mại điện tử, các vấn đề tranh chấp thường gặp bao gồm thẩm quyền, luật áp dụng và trọng tài Đối với tranh chấp thương mại điện tử quốc tế, cần có một tòa án xuyên quốc gia để giải quyết Việc xác định luật áp dụng cũng là một thách thức lớn trong lĩnh vực này Hơn nữa, trọng tài đang trở thành một phương thức quan trọng để giải quyết các tranh chấp thương mại điện tử một cách hiệu quả.
In his 2003 article "Consumer Protection or Veiled Protectionism? An Overview of Recent Challenges to State Restrictions on E-Commerce," published in the Loyola Consumer Law Review, David H Smith explores the tension between consumer protection laws and potential protectionist measures that may hinder e-commerce He examines recent legal challenges to state-imposed restrictions, arguing that while consumer safety is paramount, these regulations can sometimes serve as veiled attempts to protect local businesses from competition Smith highlights the need for a balanced approach that safeguards consumer interests without stifling the growth of the digital marketplace.
Mặc dù thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ, nhưng một số lĩnh vực kinh doanh không phù hợp với hình thức này nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, bao gồm thay kính áp tròng, dịch vụ tang lễ, đấu giá và kinh doanh rượu.
Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
Pháp luật về thương mại điện tử là một lĩnh vực quan trọng nhưng chưa được nghiên cứu đầy đủ tại Việt Nam Mặc dù đã có một số công trình khoa học về vấn đề này, hầu hết chỉ tập trung vào các khía cạnh riêng lẻ của pháp luật thương mại điện tử Do đó, cần có những nghiên cứu sâu hơn để làm rõ các vấn đề liên quan đến pháp luật trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Luận văn Thạc sĩ Luật học của tác giả Vũ Hải Anh năm 1999 là một trong những công trình tiên phong tại Việt Nam nghiên cứu về pháp luật liên quan đến thương mại điện tử Trong tác phẩm này, tác giả đã phân tích một số vấn đề cơ bản về thương mại điện tử cũng như các quy định pháp lý cần thiết để quản lý lĩnh vực này.
Tác giả đã phân tích sự phát triển của công nghệ thông tin và ảnh hưởng của nó đến hoạt động thương mại, tiếp cận khái niệm thương mại điện tử từ hai góc độ rộng và hẹp Bài viết phân loại thương mại điện tử theo chủ thể tham gia và giai đoạn giao dịch, đồng thời nêu rõ những thuận lợi như thay đổi nền kinh tế, khả năng tham gia thị trường toàn cầu, cơ hội kinh doanh mới, giảm chi phí và nâng cao khả năng cạnh tranh Tuy nhiên, tác giả cũng chỉ ra những khó khăn liên quan đến công nghệ, thương mại, pháp lý và văn hóa xã hội Ngoài ra, bài viết đề cập đến các vấn đề pháp lý trong giao dịch thương mại điện tử, bao gồm sự an toàn và độ tin cậy, bảo mật thông tin cá nhân, bảo vệ người tiêu dùng, các vấn đề về luật hợp đồng, trách nhiệm của các cơ quan trung gian, thuế và hải quan, cũng như giải quyết tranh chấp.
Bài viết này trình bày tổng quan về các quy định liên quan đến thương mại điện tử trong pháp luật quốc tế, đặc biệt là luật mẫu về thương mại điện tử của Uncitral, cùng với việc phân tích pháp luật của một số quốc gia như Singapore, các nước châu Âu và Hoa Kỳ.
Bài viết nhấn mạnh sự cần thiết phát triển thương mại điện tử tại Việt Nam, với sự ảnh hưởng từ sự tiến bộ công nghệ thông tin, nền kinh tế hướng đến xuất khẩu, và việc hội nhập quốc tế Ngoài ra, sự phát triển của Internet và các quy định pháp luật hiện hành cũng đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực này Tác giả đề cập đến một số vấn đề pháp lý trong thương mại điện tử, bao gồm luật hợp đồng, chứng cứ, trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ mạng và siêu thị ảo Để xây dựng khung pháp lý cho thương mại điện tử, cần sửa đổi và bổ sung các quy định hiện có, đồng thời ban hành văn bản pháp luật mới để giải quyết các vấn đề liên quan.
Bài báo của tác giả Bùi Bích Liên, đăng trong tạp chí Luật học số 6-2000, phân tích các vấn đề pháp lý liên quan đến thương mại điện tử tại Việt Nam Tác giả đã nêu rõ những thách thức và cơ hội mà lĩnh vực này mang lại, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo sự phát triển bền vững cho thương mại điện tử trong nước.
Thương mại điện tử được định nghĩa theo hai cách: theo nghĩa hẹp, dựa trên quan điểm của WTO và OECD, và theo nghĩa rộng, theo quan điểm của Uncitral Ngoài ra, bài viết cũng đề cập đến quan điểm của Việt Nam về thương mại điện tử, nhấn mạnh sự phát triển và vai trò ngày càng quan trọng của nó trong nền kinh tế hiện đại.
Thương mại điện tử tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức pháp lý, bao gồm hệ thống pháp luật chưa ổn định và thiếu chặt chẽ, hiệu lực thi hành chưa cao Chính sách và pháp luật hỗ trợ sự phát triển Internet còn hạn chế, cùng với việc chưa có sự lựa chọn chính thức về phạm vi thương mại điện tử Bên cạnh đó, các thiết chế pháp lý khác cũng chưa phát triển đồng bộ, gây cản trở cho sự phát triển bền vững của lĩnh vực này.
Tác giả đề xuất giải pháp xây dựng khung pháp luật về thương mại điện tử tại Việt Nam bằng cách ban hành một hoặc nhiều đạo luật liên quan đến lĩnh vực này Đồng thời, cần sửa đổi và bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành để điều chỉnh các quan hệ thương mại, đảm bảo tính phù hợp với sự phát triển của thương mại điện tử.
Bài báo của tác giả Mai Hồng Quỳ, đăng trong tạp chí Nhà nước và pháp luật số 2 (142) - 2000, đề cập đến một số vấn đề pháp lý liên quan đến thương mại điện tử và việc áp dụng chúng tại Việt Nam Tác giả đã phân tích các khía cạnh pháp lý quan trọng, nhằm làm rõ những thách thức và cơ hội trong việc phát triển thương mại điện tử trong bối cảnh pháp luật hiện hành.
Thương mại điện tử, còn được gọi là online trade, cyber trade, electronic business và electronic commerce, có thể được hiểu theo hai góc độ: nghĩa rộng, khi sử dụng các phương tiện điện tử, và nghĩa hẹp, khi tập trung vào việc giao dịch qua Internet.
Tác giả đã phân tích tình hình thương mại điện tử tại các quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Singapore, Thái Lan và Malaysia, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập môi trường pháp lý cho thương mại điện tử Cần thiết phải ban hành các văn bản luật cụ thể cho lĩnh vực này, đồng thời quy định về thương mại điện tử trong pháp luật quốc gia cần phải hòa nhập và phù hợp với các tiêu chuẩn pháp lý quốc tế.
Tác giả nêu rõ thực tiễn và pháp lý trong việc áp dụng thương mại điện tử tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng cơ sở hạ tầng viễn thông đã có những cải tiến đáng kể Tuy nhiên, tâm lý của người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn chưa quen với việc sử dụng Internet Ngoài ra, phương thức thanh toán trực tiếp qua các phương tiện điện tử vẫn chưa được triển khai rộng rãi, và hiện tại chưa có văn bản pháp luật nào giải quyết trực tiếp các vấn đề liên quan đến thương mại điện tử.
- Một số vấn đề pháp lý về hợp đồng trong lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt
Luận văn Thạc sĩ Luật học của Trần Đình Toản năm 2004 trình bày các nội dung cơ bản liên quan đến lĩnh vực luật học, cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề pháp lý hiện nay Tác giả đã phân tích và đánh giá những khía cạnh quan trọng, góp phần làm rõ các quan điểm và lý thuyết trong ngành luật.
Thương mại điện tử là một khái niệm rộng lớn, bao gồm các giao dịch diễn ra qua mạng mà không có biên giới Nó đặc trưng bởi tính gián tiếp trong giao dịch và sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau, trong đó mạng lưới thông tin đóng vai trò như thị trường chính Các hình thức hoạt động chủ yếu của thương mại điện tử bao gồm thư điện tử, thanh toán điện tử, trao đổi dữ liệu điện tử, truyền dung lượng và bán lẻ hàng hóa hữu hình Để thành công trong thương mại điện tử, cần đáp ứng các yêu cầu về nhận thức, hạ tầng công nghệ, thanh toán điện tử, tiêu chuẩn hóa công nghiệp, và cơ sở pháp lý liên quan đến hợp đồng điện tử, bảo vệ người tiêu dùng, sở hữu trí tuệ, bảo vệ bí mật cá nhân, an ninh mạng và giải quyết tranh chấp Lợi ích của thương mại điện tử không chỉ mang lại cho doanh nghiệp và người tiêu dùng mà còn cho chính phủ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng dịch vụ.