TỔNG QUAN VỀ THẨM ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN BẢO ĐẢM TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Tổng qua n về tà i s ả n b ả o đ ả m 4 1 Khái niệm tài sản b ảo đảm
1.1.1 Khái niệm tài sản bảo đảm
Theo nghị định 178/1999/NĐ-CP, bảo đảm tiền vay là biện pháp của tổ chức tín dụng nhằm phòng ngừa rủi ro và tạo cơ sở pháp lý để thu hồi nợ Cho vay có bảo đảm bằng tài sản nghĩa là nghĩa vụ trả nợ của khách hàng được bảo đảm bằng tài sản cầm cố, thế chấp, hoặc tài sản hình thành từ vốn vay Tài sản bảo đảm tiền vay bao gồm tài sản của khách hàng, tài sản hình thành từ vốn vay, và tài sản của bên thứ ba, nhằm đảm bảo thực hiện nghĩa vụ trả nợ đối với tổ chức tín dụng.
Theo Bộ luật Dân sự năm 2005, các tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự bao gồm vật (có thể là hiện có hoặc hình thành trong tương lai), tiền giấy tờ có giá, và quyền về tài sản.
Theo nghị định 163/2006/NĐ-CP, tài sản bảo đảm là tài sản mà bên bảo đảm sử dụng để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự đối với bên nhận bảo đảm Tài sản này có thể thuộc sở hữu của bên có nghĩa vụ hoặc của người thứ ba, người này cam kết dùng tài sản đó để đảm bảo nghĩa vụ Tài sản bảo đảm có thể là tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai và phải được phép giao dịch Tài sản hình thành trong tương lai là tài sản sẽ thuộc sở hữu của bên bảo đảm sau khi nghĩa vụ được xác lập hoặc giao dịch bảo đảm được ký kết Tài sản này bao gồm cả tài sản đã hình thành tại thời điểm giao kết nhưng chỉ thuộc sở hữu của bên bảo đảm sau thời điểm đó.
Khóa lu ận tốt nghiệp
Tài sản bảo đảm là tài sản của bên vay hoặc bên bảo lãnh nhằm cam kết thực hiện nghĩa vụ vay vốn Tài sản này có thể là hiện tại hoặc hình thành trong tương lai, phải là tài sản được phép giao dịch và thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm.
1.1.2 Phân loại tài sản bảo đảm
Phân loại theo hình thức bảo đảm tiền vay: theo thông tư 07/2003/TT-NHNN phân loại tài sản bảo đảm theo các phương thức đảm b ảo như sau:
- Máy mó c, thiết bị, phương tiện vận tải, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, hàng ti êu dùng , kim khí quý, đá quý và các vật c ó g iá trị khác;
Ngoại tệ có thể được sử dụng dưới dạng tiền mặt hoặc số dư trên tài khoản tiền gửi tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán Việc này có thể thực hiện bằng cả tiền Việt Nam và ngoại tệ.
Trái phiếu, cổ phiếu, tín phiếu, kì phiếu, chứng chỉ tiền gửi, sổ tiết kiệm và thương phiếu là những loại giấy tờ có giá trị được giao dịch bằng tiền Tuy nhiên, đối với cổ phiếu của tổ chức tín dụng phát hành, khách hàng vay vốn không được phép cầm cố tại chính tổ chức tín dụng đó.
Quyền tài sản bao gồm quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền đòi nợ, quyền nhận tiền bảo hiểm và các quyền tài sản khác phát sinh từ hợp đồng hoặc các căn cứ pháp lý khác.
- Quyền đối với phần vốn g óp trong doanh nghiệp, kể cả trong doanh nghiệp c ó vốn đầu tư nước ngoài;
- Quyền khai thác tài nguyên thiên nhiên theo quy định của pháp luật;
Theo Bộ Luật Hàng hải Việt Nam, tàu biển và tàu bay được quy định cụ thể, trong đó tàu bay thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Hàng không dân dụng Việt Nam khi có trường hợp cầm cố.
Tài sản hình thành trong tương lai là các động sản được tạo ra sau khi ký kết hợp đồng cầm cố, thuộc quyền sở hữu của bên cầm cố Những tài sản này bao gồm hoa lợi, lợi tức, tài sản hình thành từ vốn vay và các động sản khác mà bên cầm cố có quyền nhận.
- C ác tài sản khác theo quy định của pháp luật.
Lợi tức và quyền phát sinh từ tài sản cầm cố sẽ được coi là một phần của tài sản cầm cố, nếu có thỏa thuận giữa các bên hoặc theo quy định của pháp luật Ngoài ra, trong trường hợp tài sản cầm cố được bảo hiểm, khoản tiền bảo hiểm cũng sẽ được xem là tài sản cầm cố.
Nhà ở và công trình xây dựng là những tài sản gắn liền với đất, bao gồm cả các tài sản liên quan đến nhà ở và công trình xây dựng.
- Giá trị quyền sử dụng đất mà pháp luật về đất đai quy định được thế chấp;
Theo quy định của Bộ Luật Hàng hải Việt Nam, tàu biển và tàu bay được điều chỉnh bởi Luật Hàng không dân dụng Việt Nam trong trường hợp được thế chấp.
Tài sản hình thành trong tương lai là bất động sản được tạo ra sau khi ký kết hợp đồng thế chấp, thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp Các tài sản này bao gồm hoa lợi, lợi tức, tài sản hình thành từ vốn vay, công trình xây dựng, và các bất động sản khác mà bên thế chấp có quyền nhận.
- C ác tài sản khác theo quy định của pháp luật.
Khi thế chấp toàn bộ tài sản có vật phụ, vật phụ đó cũng sẽ được coi là tài sản thế chấp Đối với trường hợp thế chấp một phần tài sản có vật phụ, vật phụ chỉ được xem là tài sản thế chấp nếu các bên có thỏa thuận rõ ràng.
Hoa lợi, lợi tức và các quyền phát sinh từ tài sản thế chấp đều được xem là một phần của tài sản thế chấp, trừ khi có thỏa thuận khác hoặc quy định của pháp luật Nếu tài sản thế chấp được bảo hiểm, khoản bảo hiểm cũng sẽ thuộc về tài sản thế chấp.
Tầm quan trọng của công tác thẩm đ ịnh giá tài s ả n b ả o đ ảm trong hoạt đ ộng của ngân hàng thương mạ i hiện nay
trong hoạt đ ộng của ngâ n h à ng th ương m ạ i hiện nay.
Hạn chế rủi ro cho ngân hàng là một yếu tố quan trọng trong việc khách hàng thực hiện nghĩa vụ tài chính theo hợp đồng tín dụng Trong trường hợp không thu hồi được vốn, ngân hàng có thể sử dụng tài sản bảo đảm để bù đắp tổn thất do vi phạm hợp đồng Do đó, việc thẩm định giá tài sản một cách chính xác là cần thiết để giảm thiểu rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng của ngân hàng.
Hiện nay hầu hết các ng ân hàng thuơng mại đều cấp tín dụng theo nguyên tắc ng ân hàng hiện đại theo nguyên tắc 6 C:
• Character: tính chất, đặc điểm, phân loại nguời vay.
Khóa lu ận tốt nghiệp
• Conditions: điều kiện mô i trường
• Control: khả năng kiểm soát
Các điều kiện xét duyệt món vay được chia thành hai nhóm: điều kiện cần và điều kiện đủ Điều kiện cần bao gồm các yếu tố tiên quyết như tính cách người vay (Character), năng lực tài chính và khả năng trả nợ (Capacity), dòng tiền (Cash Flow) và điều kiện môi trường (Conditions) Khi thẩm định cấp tín dụng, cần xem xét các yếu tố nội tại của khách hàng như năng lực hành vi dân sự, năng lực pháp luật, quá trình hoạt động và tình hình tài chính của doanh nghiệp, khả năng cạnh tranh trên thị trường, triển vọng ngành nghề, cơ cấu vốn, mục đích vay và phương án sử dụng vốn vay, cũng như nguồn thu nhập để trả nợ.
Để đảm bảo tín dụng an toàn, ngân hàng cần đáp ứng hai điều kiện quan trọng: điều kiện môi trường và khả năng kiểm soát Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phát triển và hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, các báo cáo tài chính và hoạt động kế toán, kiểm toán vẫn chưa minh bạch Điều này khiến ngân hàng gặp khó khăn trong việc xác thực năng lực tài chính và dòng tiền của khách hàng, dễ dẫn đến rủi ro trong việc cho vay Do đó, TSBĐ là yếu tố then chốt giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro khi cấp tín dụng.
Tài sản bảo đảm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lợi ích của khách hàng và đảm bảo họ thực hiện nghĩa vụ hợp đồng tài chính Tuy nhiên, nhiều khách hàng có uy tín, lịch sử tín dụng tốt và phương án kinh doanh khả thi vẫn gặp khó khăn khi nhu cầu vay vốn vượt quá hạn mức tín dụng dựa trên tài sản bảo đảm Điều này khiến ngân hàng khó khăn trong việc giải ngân, có thể dẫn đến việc mất khách hàng tiềm năng và rơi vào tình trạng "không cho khách hàng tốt vay".
Đối với ngân hàng, việc định giá chính xác tài sản đảm bảo (TSBĐ) là rất quan trọng để giảm thiểu rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến khả năng thanh toán của khách hàng Tài sản bảo đảm không chỉ là nguồn thu nợ bổ sung mà còn phải có giá trị và thuộc quyền kiểm soát của ngân hàng.
Đối với khách hàng, việc định giá đúng giá trị của TSB Đ là rất quan trọng để xác định mức cấp tín dụng tối đa một cách chính xác Nếu định giá quá thấp, điều này có thể dẫn đến việc không đáp ứng được nhu cầu vay vốn của khách hàng.
Đối với bên gửi tiền, việc định giá đúng giá trị của tài sản đảm bảo (TSBĐ) giúp giảm bớt rủi ro cho ngân hàng, đồng thời ngăn ngừa tình trạng ngân hàng mất khả năng thanh toán.
1.4 Ki nh ng h í ệm của một s ố quo C gí a trong CO ng tá C th ẩm đ ịnh gi á trị tà í s ả n b ả o đ ảm và b à í h ọc rú t ra
1.4.1 Kinh ngh iệm ở một so qUốc gia trên th ế giới
Mỹ là nền kinh tế hàng đầu thế giới, nổi bật về quy mô và trình độ phát triển Đồng thời, Mỹ cũng là nguồn gốc của nhiều cuộc khủng hoảng toàn cầu, trong đó có cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929.
Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, bắt nguồn từ việc cho vay dưới chuẩn và sự bùng nổ trong lĩnh vực bất động sản, đã dẫn đến khủng hoảng kinh tế toàn cầu với hậu quả kéo dài đến ngày nay Những bài học quan trọng rút ra từ cuộc khủng hoảng này bao gồm việc phát triển chính sách tín dụng bền vững, chú trọng vào tín dụng có bảo đảm bằng tài sản và điều chỉnh tốc độ tăng trưởng tín dụng phù hợp với từng thời kỳ Ngoài ra, việc thẩm định giá tài sản bảo đảm cần được thực hiện trong bối cảnh kinh tế và dự đoán sự thay đổi của thị trường nhằm giảm thiểu tổn thất cho ngân hàng cấp tín dụng.
Từ cuộc khủng hoảng tài chính cho thấy nguyên nhân lớn nhất là cấp tín dụng
Khóa luận tốt nghiệp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thẩm định kỹ lưỡng các khoản cho vay, đặc biệt là những khoản vay dưới chuẩn Việc sử dụng nguồn tài chính ngắn hạn để đầu tư dài hạn có thể dẫn đến rủi ro lớn Những bài học này là kinh nghiệm quý báu cho hệ thống ngân hàng Việt Nam trong việc quản lý và phát triển bền vững.
Kinh nghỉệm Của Trung QuOC
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã chứng kiến mức tăng trưởng kinh tế ấn tượng trên 7%, ngoại trừ năm 2015 với 6,9%, mức thấp nhất trong 25 năm Tuy nhiên, sự tăng trưởng này chủ yếu xuất phát từ việc ngân hàng cung cấp tín dụng một cách tối đa Sự phát triển nóng của nền kinh tế đã bộc lộ những yếu điểm, đặc biệt là trong lĩnh vực cấp tín dụng, từ đó rút ra bài học cho Việt Nam về việc thận trọng trong quản lý tín dụng Nợ tín dụng tăng nhanh trong khi trình độ chuyên môn của cán bộ tín dụng còn hạn chế, dẫn đến việc cho vay chủ yếu dựa vào tín chấp và danh tiếng mà không đánh giá đúng nguồn trả nợ Trong giai đoạn này, các ngân hàng Trung Quốc đã mở rộng cho vay ra ngoài lĩnh vực truyền thống với tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản cao, dẫn đến rủi ro khi giá trị tài sản không như mong đợi, gây khó khăn cho cả khách hàng và ngân hàng.
Kỉnh nghỉệm Của Thái Lan
Quy trình vay tiền được thực hiện một cách rõ ràng và minh bạch, bao gồm các bước tách bạch: tiếp xúc khách hàng, phân tích tín dụng, thẩm định tín dụng, đánh giá rủi ro, quyết định cho vay, hoàn thiện thủ tục giấy tờ hợp đồng, đánh giá chất lượng và cuối cùng là xem lại khoản vay Mỗi khách hàng và người có liên quan sẽ được cho điểm để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả trong quá trình vay.
1.4.2 Bài h ọC rút ra ch o Việt Nam
Việc ban hành hệ thống chấm điểm và đánh giá khách hàng theo các nhóm khách hàng là rất quan trọng đối với các nhà hàng tại Việt Nam hiện nay Hệ thống này không chỉ giúp cải thiện chất lượng phục vụ mà còn cung cấp cơ sở để đánh giá khách hàng một cách khách quan và hiệu quả hơn Chấm điểm khách hàng sẽ góp phần nâng cao trải nghiệm của họ và tạo điều kiện cho các nhà hàng phát triển bền vững.
Dự đoán diễn biến thị trường là yếu tố quan trọng trong quá trình thẩm định giá tài sản bảo đảm, đặc biệt đối với các tài sản hình thành sau khi ký kết hợp đồng tín dụng Việc nắm bắt xu hướng thị trường giúp xác định giá trị thực tế của tài sản và giảm thiểu rủi ro cho các bên liên quan.
Tách bạch chức năng giữa cán bộ thẩm định và cán bộ tín dụng là rất quan trọng trong hoạt động ngân hàng Việc phân định rõ ràng vai trò của từng bộ phận không chỉ nâng cao hiệu quả trong quá trình cấp tín dụng mà còn đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống ngân hàng.
Kh á i quát về h oạt động b ả o đ ảm ti ền vay tạ i ngâ n h a ng TMCP Công Thương Vi ệt Na m- ch i nh á nh B ắ C H à Nội
Th ương Vi ệt Na m- chi nhánh B ắ C H à Nội
2.1.1 Giới thiệu về ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam- chi nhánh Bac
Ngân hàng TMCP C ông Thương Việt Nam (VietinBank) được thành lập từ năm
Ngân hàng được thành lập vào năm 1988 sau khi tách ra từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, là một trong những ngân hàng thương mại lớn và đóng vai trò trụ cột trong ngành ngân hàng Việt Nam Ngân hàng có hệ thống mạng lưới rộng khắp với 01 sở giao dịch, 151 chi nhánh và hơn 1000 phòng giao dịch/quỹ tiết kiệm, cùng 9 công ty hạch toán độc lập Là thành viên sáng lập và đối tác liên doanh của ngân hàng INDOVINA, ngân hàng cũng duy trì mối quan hệ đại lý với hơn 900 ngân hàng và định chế tài chính tại hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.
VietinBank là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam được cấp chứng chỉ ISO 9001:2000 Với quy mô vốn lớn nhất, chất lượng tài sản vượt trội và giá trị thương hiệu cao nhất, VietinBank đã liên tiếp được Tạp chí Forbes bình chọn vào Top trong 4 năm từ 2012 đến 2015.
Theo bảng xếp hạng Top 500 thương hiệu ngân hàng giá trị nhất thế giới do Brand Finance công bố, VietinBank đã liên tục tăng hạng và đạt được vị thế ấn tượng Ngày 7/1/2013, ngân hàng này vinh dự được ghi nhận trong danh sách các doanh nghiệp lớn nhất toàn cầu.
Vào tháng 9 năm 2015, VietinBank đã được hãng xếp hạng tín nhiệm quốc tế Moody's đánh giá với chỉ số sức mạnh tài chính cao nhất (BCA), đồng thời Chủ tịch nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho ngân hàng này.
Chi nhánh Bắc Hà Nội, tiền thân là phòng giao dịch Đức Giang, được thành lập vào năm 1994 và đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ việc nâng cấp lên chi nhánh cấp 2 vào năm 2001 đến chi nhánh cấp 1 vào tháng 4/2003 Dù gặp nhiều khó khăn ban đầu, chi nhánh Bắc Hà Nội đã không ngừng nỗ lực và phát triển, trở thành một trong những chi nhánh lớn mạnh và nổi bật của hệ thống VietinBank tại Thủ đô.
2.1.1.2 Tình hình kết quả hoạt động kỉnh doanh
Giai đoạn 2013-2015, nền kinh tế thế giới bắt đầu hồi phục chậm và chưa bền vững, trong khi Việt Nam đạt được nhiều thành tựu đáng kể như duy trì ổn định kinh tế và giữ lạm phát ở mức thấp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều hành linh hoạt, tạo điều kiện cho thị trường tiền tệ ổn định Trong bối cảnh đó, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam đã đạt được kết quả khả quan, hướng đến phát triển an toàn và bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế.
B ả ng 2.1: Tình hình kết quả ho ạ t đ ộng kinh doanh ngân hàng VietinBank giai đ oạ n 2013-2015
(Đơn vị: tỷ đồng) trưởng trưởng trưởng
Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng
Huy động vốn và dư nợ tín dụng của VietinBank đã liên tục tăng trưởng mạnh mẽ trong các năm 2013, 2014 và 2015, với tỷ lệ huy động vốn lần lượt đạt 11,2%, 16,3% và 19,61% Tương tự, dư nợ tín dụng cũng ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng với 13,39% năm 2013, 17,95% năm 2014 và 24,69% năm 2015, cho thấy sự phù hợp với nhu cầu sử dụng vốn và cơ cấu vốn đa dạng VietinBank luôn duy trì tốc độ tăng trưởng cao hơn so với toàn ngành ngân hàng, đồng thời chuyển dịch tỷ trọng cho vay từ doanh nghiệp nhà nước sang doanh nghiệp cổ phần không vốn nhà nước và hộ kinh doanh tư nhân Các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và bán buôn bán lẻ vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động cho vay, đạt trên 60% trong ba năm liên tiếp Đặc biệt, năm 2015 chứng kiến sự bứt phá trong hoạt động cấp tín dụng, với dư nợ bán lẻ tăng 51% so với năm trước, trong khi dư nợ khách hàng doanh nghiệp cũng tăng 15,3%, đặc biệt phân khúc khách hàng vừa và nhỏ tăng 26% và doanh nghiệp FDI tăng 37,5% Tỷ trọng dư nợ bán lẻ trong tổng dư nợ cho vay của VietinBank đã tăng từ 18,1% năm 2014 lên 22,4% năm 2015 Tuy nhiên, tình hình nợ xấu tại VietinBank vẫn có những diễn biến phức tạp, mặc dù tỷ lệ nợ xấu được duy trì ở mức an toàn dưới ngưỡng cho phép.
Tỷ lệ nợ xấu tại VietinBank đã có sự biến động đáng chú ý trong những năm gần đây Năm 2014, tỷ lệ nợ xấu tăng lên 0,9%, tăng 0,08% so với năm 2013, nhưng đã giảm xuống còn 0,73% vào năm 2015 Tuy nhiên, cơ cấu nợ xấu lại cho thấy những vấn đề nghiêm trọng, với nợ nhóm 5 (nợ có nguy cơ mất vốn) tăng mạnh 34%, đạt 2.795.540 triệu đồng Đồng thời, nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn) cũng tăng hơn 4 lần so với năm 2014, trong khi nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ) giảm mạnh tới 70,21% Mặc dù tỷ lệ nợ xấu năm 2015 có giảm so với năm trước, nhưng tình hình nợ xấu vẫn cần được theo dõi chặt chẽ.
Khóa luận tốt nghiệp năm 2016 của VietinBank cho thấy ngân hàng cần có giải pháp hiệu quả để xử lý nợ nhóm 3, tránh chuyển thành nợ nhóm 4, 5 Lợi nhuận hệ thống giảm nhẹ trong năm 2013 và 2014, nhưng có dấu hiệu phục hồi vào năm 2015 Mặc dù huy động vốn và dư nợ tín dụng tăng trưởng mạnh, lợi nhuận không tương ứng tăng theo Năm 2014, cả thu nhập từ lãi và chi phí giảm, nhưng chi phí giảm ít hơn thu nhập, dẫn đến lợi nhuận trước thuế giảm Năm 2015, tình hình khả quan hơn khi thu nhập và chi phí đều tăng, ngoại trừ chi phí hoạt động khác giảm Mặc dù tốc độ tăng trưởng lợi nhuận không cao như các năm trước, VietinBank vẫn duy trì vị trí hàng đầu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam, với sự đóng góp từ chi nhánh Bắc Hà Nội.
B ả ng 2.2 : Ti nh hì nh kết quả h oạt đ ộng kí nh doa nh của ngâ n h à ng
VietinBank- ch í nh á nh B ắ c Hà Nộí gí a í đ oạ n 2013- 2015 (Đơn vị: tỷ đồng) hệ thống thống thống
Khóa lu ận tốt nghiệp
Chi nhánh VietinBank tại huyện Gia Lâm đang phải đối mặt với sự cạnh tranh từ nhiều ngân hàng thương mại khác, nhưng vẫn có những lợi thế nổi bật như thương hiệu mạnh, lượng khách hàng trung thành và đội ngũ lãnh đạo dày dạn kinh nghiệm Chi nhánh đã chủ động mở rộng mạng lưới hoạt động và thành lập nhiều phòng giao dịch mới, từ đó thu hút đông đảo khách hàng và từng bước chiếm lĩnh thị trường Nhờ vào những nỗ lực này, hoạt động kinh doanh của chi nhánh không ngừng phát triển về quy mô và chất lượng, với lợi nhuận tăng trưởng ổn định, giữ vị trí hàng đầu trong toàn hệ thống ngân hàng.
Chi nhánh Bắc Hà Nội đã triển khai chiến lược kinh doanh linh hoạt và hiệu quả, dẫn đến sự tăng trưởng bền vững trong hoạt động kinh doanh Đến cuối năm 2015, tổng huy động vốn đạt 7521 tỷ đồng, tăng hơn 20 lần so với năm 2003, với cơ cấu nguồn vốn hợp lý đảm bảo khả năng thanh khoản Dư nợ tính đến 31/12/2015 đạt 5618 tỷ đồng Tuy nhiên, giai đoạn 2013-2015 chứng kiến sự biến động lớn, với việc lợi nhuận trước thuế năm 2014 giảm 40 tỷ đồng, tương đương 27,21% so với năm 2013, mặc dù huy động vốn và dư nợ tín dụng vẫn liên tục tăng.
Năm 2015, lợi nhuận trước thuế đã tăng 62,62% so với năm 2014 và 18,37% so với năm 2014 Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu đã tăng đột biến lên 1,84%, đòi hỏi các ngân hàng phải kiểm tra và rà soát lại hoạt động thẩm định tín dụng, đặc biệt là siết chặt các biện pháp bảo đảm.
Chi nhánh đã giải ngân cho vay nhiều dự án trọng điểm quốc gia, bao gồm dự án mua máy bay của Vietnam Airlines, dự án đường dây 500KV của EVN, và dự án cảng dịch vụ Dung Quất của PetroVietnam Đồng thời, chi nhánh cũng nổi bật trong phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế, với doanh số mua bán ngoại tệ lớn, đáp ứng nhu cầu khách hàng Đặc biệt, chi nhánh đã mở rộng cho vay cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cá nhân, hộ gia đình và các khu công nghiệp, giúp hàng nghìn khách hàng ổn định sản xuất kinh doanh, tạo ra nhiều việc làm và tăng thu nhập cho người lao động.
2.1.2 Hoạt động bảo đảm tiền vay tại ngân h àng TMCP Công Th ương Việt Nam
2.1.2.1 Bỉện pháp bảo đảm và các loại tài sản bảo đảm tỉền vay tại ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam a B iện pháp b ảo đảm tiền vay
Cầm co, th ế ch ấp bang tài sản của kh ách h àng h oặc bên th ứ ba
Cầm cố tài sản là hành động mà khách hàng (bên cầm cố) sử dụng tài sản của mình để giao cho ngân hàng cấp tín dụng nhằm đảm bảo nghĩa vụ trả nợ Ngân hàng có thể ủy quyền cho bên thứ ba giữ tài sản cầm cố này.
Thế chấp tài sản là hình thức mà bên thế chấp sử dụng tài sản thuộc sở hữu của mình để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ với ngân hàng mà không cần giao tài sản đó cho ngân hàng Các bên có thể thỏa thuận để giao tài sản thế chấp cho bên thứ ba giữ.
Bảo lãn h củ a b ên th ứ b a
Đ á nh gi á th ực trạ ng công tác thẩm đ ịnh giá tài s ả n bả o đ ả m tạ i ngân hàng
hàng TMCP Co ng Th ương Việt Nam- chi nhánh Bắc Hà Nội.
Ngân hàng VietinBank - chi nhánh Bắc Hà Nội đã ghi nhận những thành tựu nổi bật trong lĩnh vực tín dụng, đặc biệt là trong công tác thẩm định tài sản đảm bảo.
Trong những năm gần đây, công tác định giá tài sản bảo đảm (TSBD) đã trở nên ngày càng quan trọng, thể hiện rõ rệt qua việc tăng tỷ trọng dư nợ cho vay Việc định giá chính xác TSBD không chỉ giúp ngân hàng quản lý rủi ro hiệu quả mà còn hỗ trợ trong việc nâng cao chất lượng tín dụng.
TSB Đ trong tổng dư nợ cho vay luôn đạt trên 50% và c ó xu hư ớng tiếp tục tăngBiểu đ ồ 2.1: Cơ cấu giá trị TSB Đ tạ i VietinBank- chi nhánh Bắc Hà Nội
Sau nhiều năm hoạt động, ban lãnh đạo chi nhánh nhận thấy tầm quan trọng của TSBĐ đối với thái độ trả nợ của khách hàng vay vốn TSBĐ không chỉ là một ràng buộc mạnh mẽ mà còn tác động trực tiếp đến lợi ích của khách hàng Đặc biệt, năm 2014, chi nhánh ghi nhận tới 49,63% giá trị cấp tín dụng không có tài sản bảo đảm, cho thấy sự cần thiết phải xem xét lại chính sách cho vay.
2015 giảm xuống còn 38,02% Việc cấp tín dụng không có TSBD nhiều vào năm
Năm 2015, tỷ lệ nợ xấu tăng mạnh lên 1.84%, dẫn đến yêu cầu thẩm định tín dụng phải được thực hiện cẩn trọng hơn Công tác thẩm định khách hàng được thực hiện với sự tham gia của cả cán bộ phòng và cán bộ chi nhánh, dưới sự chỉ đạo sát sao của ban lãnh đạo, ngay cả đối với các khoản vay nhỏ Đặc biệt, ngân hàng hạn chế cấp các khoản vay không có tài sản bảo đảm Trong giai đoạn này, tỷ trọng tài sản đảm bảo là bất động sản giảm, thay vào đó là các phương tiện vận tải, máy móc thiết bị và sổ/ thẻ tiết kiệm, những tài sản có tính thanh khoản cao trên thị trường.
Tháng 3 năm 2016 ngân hàng VietinBank ban hành quyết định m ới số 242/2016/ QD-TGD -NHCT35 về quy trình bảo đảm cấp tín dụng có phần chặt chẽ hơn các khâu trong quy trình và phân cấp trách nhiệm rõ ràng hơn.
Để đảm bảo quy trình thẩm định và đánh giá tài sản diễn ra hiệu quả, cần phân cấp trách nhiệm rõ ràng từ khâu tiếp nhận hồ sơ đến công bố kết quả Mỗi cán bộ phải được giao nhiệm vụ cụ thể trong việc tiếp nhận, thẩm định, giám sát và kiểm tra đánh giá Họ cũng phải chịu trách nhiệm về những sai sót xảy ra trong quá trình này, nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong công việc.
Vào thứ ba, VietinBank áp dụng các phương pháp định giá phù hợp với từng loại tài sản bảo đảm, tuân thủ tiêu chuẩn thẩm định giá do Bộ Tài chính ban hành Đối với việc định giá bất động sản, ngân hàng xây dựng ba phương pháp chính: so sánh, thu nhập và chi phí, với quy định cụ thể cho từng loại bất động sản khác nhau Mục đích định giá của VietinBank chủ yếu nhằm đảm bảo tín dụng, tức là có tài sản bù đắp tổn thất nếu khách hàng không thực hiện đúng nghĩa vụ, do đó không xây dựng phương pháp thặng dư.
D ịnh g iá động sản và định giá giấy tờ có giá các quyền tài sản đều c ó huớng dẫn cụ thể, chi tiết cho cán bộ.
Khóa lu ận tốt nghiệp
Việc xác định chủ thể định giá tại VietinBank hiện chưa rõ ràng và quy định thành lập tổ định giá dựa trên giá trị cấp tín dụng chưa hợp lý Điều này dẫn đến việc các tài sản có đặc điểm khác nhau, đặc biệt là những tài sản phức tạp, thường bị đánh giá một cách chủ quan bởi cán bộ.
Quyết định tự thực hiện hay thuê ngoài công tác thẩm định giá tài sản đảm bảo hoàn toàn phụ thuộc vào sự chủ quan của cán bộ ngân hàng Công Thương, thiếu cơ sở xác định rõ ràng Tình trạng này gây khó khăn cho cán bộ trong việc tiếp nhận hồ sơ khách hàng và có thể dẫn đến việc tài sản bảo đảm không đủ điều kiện hoặc giá trị không đảm bảo Do sự đánh giá chủ quan, có thể xảy ra tình huống cán bộ cố tình không chuyển hồ sơ cho Vietinbank AMC để đạt được thỏa thuận với bên bảo đảm, điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hoạt động của ngân hàng.
Cơ sở dữ liệu phục vụ hoạt động định giá chưa được thiết lập
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường Việt Nam còn nhiều lỗ hổng về giá và thiếu tính minh bạch, việc xây dựng một bộ cơ sở dữ liệu riêng phục vụ cho hoạt động định giá là rất cần thiết Tuy nhiên, tại VietinBank, việc thiết lập cơ sở dữ liệu này vẫn chưa được thực hiện, và cán bộ ngân hàng chưa được phép tiếp cận thông tin từ VietinBank AMC.
Thông tin và cán bộ thẩm định của VietinBank chủ yếu dựa vào phía khách hàng và các nguồn trên mạng, nhưng chưa có căn cứ tin cậy Các thông tin trên mạng thường chỉ là lời chào mua mà chưa xác thực được tính chính xác của giao dịch, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả định giá.
Hồ sơ thẩm định giá của ngân hàng TMCP Công Thương không chỉ rõ căn cứ cụ thể, mà chỉ đề cập đến căn cứ thị trường, gây khó khăn trong công tác giám sát và xác thực thông tin Việc áp dụng các biện pháp, cách thức và căn cứ thực hiện cần được trình bày chi tiết và xin phê duyệt, thay vì chỉ xin xét duyệt qua biên bản định giá.
Bộ phận định giá chưa được hoàn thiện
Tại VietinBank - chi nhánh Bắc Hà Nội, việc định giá tài sản thường do cán bộ thẩm định tín dụng thực hiện, mặc dù họ không chuyên trách công việc này và chưa được đào tạo chuyên môn bài bản Điều này gây khó khăn trong việc đảm bảo lợi ích cho cả ngân hàng và khách hàng, vì thẩm định giá yêu cầu kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm Hiện tại, việc định giá chủ yếu dựa vào đánh giá chủ quan của cá nhân.
Hạn ch ế về thời gian tham định
Thời gian thẩm định tại VietinBank không được quy định cụ thể, mà do cán bộ ngân hàng tự quyết định, dẫn đến áp lực từ phía ngân hàng và khách hàng Điều này có thể khiến thời gian thẩm định bị rút ngắn không đảm bảo chất lượng, với một số trường hợp chỉ thực hiện trong một ngày do yêu cầu giải ngân gấp Ngược lại, cũng có những trường hợp thẩm định kéo dài quá lâu Việc thẩm định gấp gáp trong khoảng thời gian ngắn có thể dẫn đến sai lệch trong kết quả do thiếu thời gian thu thập thông tin và bằng chứng cần thiết.
2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan Các văn bản pháp luật về định giá chưa hoàn thỉện C ác văn b ản hướng dẫn cụ thể từ phía ng ân hàng TMCP C ông Thương Việt Nam còn ít và chồng chéo, gây kh khăn cho cán ộ làm công tác định iá ơ sở pháp lý cho hoạt độn này chưa vững vàng ặc biệt là các hư ng dẫn về thực hiện các biện pháp xác định giá trị TSB Đ c òn chưa cụ thể và chi tiết, việc áp dụng các tỉ lệ điều chỉnh không c ó căn cứ rõ ràng nên mỗi khi thực hiện các CB TĐ thường thực hiện theo đánh giá chủ quan của cá nh n ác quy định c n kh n n u cụ thể về việc phải n u căn cứ rõ ràng trong việc định iá TS dẫn đến cán bộ ngân hàng chủ quan trong việc tìm những
Khóa lu ận tốt nghiệp năm 2015 năm 2015 Tổng tài sản Ty đồng 889.55
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH GIÁ TÀI SẢN BẢO ĐẢM TẠI NGÂN HÀNG
ộng cấp tín dụng tạ i ngân hàng TMCP Co ng Th ương Vi ệt Nam
3.1.1 Định hưởng hoạt động kinh doanh
Năm 2016, VietinBank đã bám sát chỉ đạo của chính phủ và ngân hàng nhà nước, phấn đấu đạt mức tăng trưởng tổng tài sản từ 14 đến 17%, cùng với nguồn vốn huy động và dư nợ tín dụng tăng từ 18 đến 20%.
B ả ng 2.1: B ả ng kế hoạ ch một s ố chỉ tiêu tài chính cụ thể trong năm của VietinBank
Lợi nhuận trước thuế Ty đồng 5 7.900 _ 8% Vốn chủ sở hữu Ty đồng
Năm 2016, Ngân hàng Nhà nước đã nghiêm túc thực hiện các chính sách tiền tệ, tuân thủ chỉ đạo của Chính phủ và NHNN, nhằm thúc đẩy tăng trưởng quy mô và kiểm soát chặt chẽ chất lượng tài sản Đồng thời, ngân hàng cũng tích cực triển khai các giải pháp xử lý nợ xấu, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành nhiệm vụ của ngành ngân hàng trong năm 2016.
VietinBank đang triển khai mạnh mẽ chiến lược kinh doanh trung hạn nhằm trở thành ngân hàng có quy mô tổng tài sản lớn nhất và hiệu quả hoạt động hàng đầu ngành ngân hàng Việt Nam vào năm 2017 Ngân hàng tiếp tục khẳng định vị thế số 1 trong lĩnh vực khách hàng doanh nghiệp và đẩy mạnh hoạt động kinh doanh bán lẻ, hướng tới việc xây dựng thương hiệu số 1 trong hoạt động này Đồng thời, VietinBank cũng triển khai đề án Ngân hàng thanh toán, nhằm cải thiện thu nhập và tăng tỷ trọng thu nhập từ phí trong tổng thu nhập.
Để xây dựng VietinBank trở thành môi trường làm việc hàng đầu tại Việt Nam, cần hoàn thiện mô hình tổ chức, văn hóa doanh nghiệp và công tác quản trị nguồn nhân lực theo chuẩn ngân hàng hiện đại.
Ngân hàng Việt Nam tiếp tục giữ vai trò trụ cột trong hệ thống tài chính quốc gia bằng cách chủ động tham gia vào quá trình cơ cấu lại các tổ chức tín dụng theo chủ trương của Ngân hàng Nhà nước Điều này không chỉ giúp lành mạnh hóa hoạt động của hệ thống ngân hàng mà còn nâng cao uy tín của ngành ngân hàng trong mắt người dân và doanh nghiệp.
VietinBank đang nỗ lực mạnh mẽ trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro thông qua việc triển khai thành công Dự án Basel II Bên cạnh đó, ngân hàng cũng đã thực hiện thành công dự án chuyển đổi Core Banking và một số dự án công nghệ thông tin lớn, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động và quản lý.
VietinBank cam kết duy trì và phát huy truyền thống tốt đẹp của ngành ngân hàng thông qua việc thực hiện hiệu quả công tác an sinh xã hội, thể hiện trách nhiệm đối với cộng đồng và xã hội.
3.1.2 Định hưởng hoạt động bảo đảm tiền vay
• Định hướng cho hoạt động b ảo đảm tiền vay
Năm 2016, nền kinh tế vẫn chưa ổn định, khiến các doanh nghiệp phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ nước ngoài, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình cho vay vốn Vì vậy, VietinBank - chi nhánh Hà Nội tập trung vào việc kiểm soát chặt chẽ công tác thẩm định để đảm bảo an toàn cho các khoản vay.
• Định hướng cho hoạt động thẩm định giá tài sản bảo đảm
Khóa lu ận tốt nghiệp
- Tiếp tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
- Thường xuyên cập nhật các văn b ản pháp luật
- Hoàn thiện hệ thống quy định, quy trình
- Đ a dạng hóa tài sản b ảo đảm
3.2 Một s ố gi ả i pháp nâng cao chất 1 ượng công tác thẩm đ ịnh gi á TSBĐ
3.2.1 Xác định cụ thể chủ thể thực hiện công tác định giá
Việc phân trách nhiệm định giá tại Vietinbank hiện chưa rõ ràng, dẫn đến quyết định thực hiện công tác định giá hay thuê ngoài hoàn toàn phụ thuộc vào ý kiến cá nhân của cán bộ ngân hàng mà không có cơ sở vững chắc Trong khi chờ đợi quyết định từ trụ sở chính, chi nhánh Bắc Hà Nội cần quy định rõ ràng quyền hạn của cán bộ định giá để tránh sự chồng chéo trách nhiệm Cần thiết lập quy trình phân cấp định giá cho các phòng ban dựa trên tiêu chí như loại tài sản, vị trí địa lý, giá trị ước tính cấp tín dụng tối đa và mức độ phức tạp của việc định giá Ngoài ra, cán bộ ngân hàng cũng nên được phép giám sát hoạt động thẩm định của công ty thẩm định giá được thuê trong quá trình thẩm định tài sản bảo đảm.
C ó cơ chế phối hợp giữa các b ên để đảm bảo lợi ích hài hòa cho cả khách hàng và ngân hàng.
Trong lĩnh vực thẩm định, các chuyên gia thường được phân chia thành những nhóm khác nhau, mỗi nhóm đảm nhận trách nhiệm đối với từng loại tài sản cụ thể như bất động sản, máy móc thiết bị, giấy tờ có giá và phương tiện vận tải Việc này giúp họ có kiến thức chuyên sâu trong việc phân tích các thông số kỹ thuật của từng loại tài sản, đồng thời dự báo được những biến động của thị trường.
3.2.2 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực công tác thẩm định giá TSB Đ thì kết quả định giá chính xác hay chủ yếu phụ thuộc vào trình độ chuyên môn, kinh nghiệm và đạo đức của nguời làm c ông tác định giá. Tại Vietinbank- chi nhánh Bắc Hà Nội, khối luợng công việc thì vô cùng nhiều, đội ngũ cán bộ thẩm định số luợng chua đủ đáp ứng nhu cầu, tuơng đối trẻ chua c ó nhiều kinh nghiệm trong công việc.
Chúng tôi đang tuyển dụng bổ sung cán bộ định giá có chuyên môn phù hợp, ưu tiên những ứng viên có kinh nghiệm Đội ngũ này sẽ đóng vai trò quan trọng trong công tác thẩm định giá tài sản, không chỉ thực hiện nhiệm vụ thẩm định mà còn đào tạo và hướng dẫn các cán bộ khác trong lĩnh vực này.
Cần tạo điều kiện cho cán bộ nâng cao chuyên môn thông qua việc thường xuyên cung cấp thông tin về các khóa học đào tạo chuyên môn do Bộ Tài chính tổ chức Đồng thời, cần khuyến khích cán bộ tham gia các khóa học này và thi lấy chứng chỉ thẩm định viên để nâng cao năng lực và chuyên môn trong công việc.
Mời chuyên gia đào tạo là một bước quan trọng trong việc nâng cao kiến thức cho cán bộ ngân hàng Chúng ta cần trực tiếp mời các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực định giá và giảng viên từ các trường đại học uy tín để chia sẻ kiến thức thực tiễn Để đào tạo hiệu quả, có thể chia nhỏ lĩnh vực thẩm định theo các nhóm tài sản như giấy tờ có giá, bất động sản và động sản, nhằm tạo ra kiến thức chuyên sâu hơn cho từng nhóm cán bộ Cuối cùng, thực hiện kiểm tra đánh giá sau mỗi khóa đào tạo để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của chương trình.
Để nâng cao hiệu quả công việc của cán bộ, cần thiết phải thiết lập một chế độ phụ cấp rõ ràng, bao gồm hỗ trợ chi phí đi lại và liên lạc Điều này sẽ khuyến khích cán bộ chủ động và tích cực trong việc tìm kiếm thông tin, từ đó cải thiện chất lượng công việc.
3.2.3 Hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thẩm định giá TSBD