NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 1 Cơ sở lí luận
Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng
Tại trường THPT Quảng Xương 1, học sinh chậm tiến và chưa ngoan không phải là hiếm, và sự hiện diện của họ ảnh hưởng đến phong trào chung của lớp cũng như kết quả thi đua của bạn bè Nhìn chung, các em thể hiện sự thiếu kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.
Xét ở thực trạng của học sinh nhiều năm giáo dục và tại lớp 10C2 (2016-2019). Tôi rút ra được những thực trạng và nguyên nhân như sau:
*Nguyên nhân dẫn đến học sinh cá biệt :
- Các em đi học do gia đình ép buộc
- Do tác động của xã hội, bị bè bạn không tốt lôi kéo.
- Sự kích động của phim ảnh, các trò trơi bạo lực từ game.
- Chưa có sự quan tâm của cha mẹ đến việc học của con cái.
- Do gia đình khá giả, chỉ biết cung cấp tiền cho con mà không quan tâm đến kết quả học tập của con mình, dẫn đến tính ỷ lại.
- Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, phải làm thêm giúp gia đình nên thường xuyên bỏ học, học lực sa sút.
- Do cho mẹ ly hôn, dẫn đến buồn chán.
- Do lớp học có quá nhiều học sinh yếu, kém…
Bên cạnh cũng có thể một số nguyên nhân xuất phát từ giáo viên như:
*Đối với giáo viên bộ môn:
- Do học yếu kém nên giáo viên bộ môn phân biệt trong cư xử.
- Thường xuyên gọi trả bài.
- So sánh giữa học sinh này với học sinh khác.
- Hăm dọa sẽ ở lại lớp … làm cho học sinh mất đi niềm tin dẫn đến bi oan, chán chường, không muốn học những môn đó…
*Đối với giáo viên chủ nhiệm:
-Trong quá trình giáo dục học sinh cá biệt còn sử dụng tùy tiện các phương pháp không phù hợp và chưa khoa học.
- Xử lý học sinh trong lớp không công bằng
- Không xây dựng được quy định riêng cho lớp.
- Xử lý không đến nơi, đến chốn.
- Chỉ nhắc nhở mà không có biện pháp cưỡng chế.
- Học sinh vi phạm lỗi nhẹ cũng mời phụ huynh.
- Chưa kết hợp với phụ huynh, chưa thông báo kịp thời với phụ huynh.
- Có thái độ kỳ thị đối với học sinh yếu, kém (chậm tiến).
- Không thường xuyên theo dõi lớp mà chỉ giao cho lớp trưởng quản lý.
- Bầu Ban cán sự lớp không đủ năng lực.
- Phạt học sinh vi phạm quá nặng.
- Chỉ nói mà không thực hiện…
*Đối với học sinh chậm tiến thường có các biểu hiện sau:
- Bỏ học, bo tiết, thường đi học trễ.
- Không đồng phục, phù hiệu.
- Mất trật tự trong giờ học.
- Không chú ý nghe thầy cô giảng dạy.
- Thiếu văn hóa (nói tục, chửi thề).
- Đùa giỡn, chọc gẹo người khác quá mức.
- Sách vở không đầy đủ, thường xuyên không chép bài, không làm bài tập.
- Mê chơi game, lôi kéo, rủ rê bè bạn.
- Đi học về nhà không đúng giờ.
- Không giữ vệ sinh trường lớp …
Kinh nghiệm giáo dục học sinh chậm tiến thành công của bản thân…
a Kinh nghiệm đầu tiên là phải xác định được đặc điểm của từng đối tượng HS để có phương pháp quản lí phù hợp
Giáo dục học sinh chậm tiến cần tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho tất cả học sinh, nhằm xây dựng một tập thể vững mạnh Trong 10 năm công tác, tôi đã có cơ hội làm chủ nhiệm cho nhiều đối tượng học sinh khác nhau, từ học sinh đại trà đến học sinh chuyên khối C, A và D Việc dạy Ngữ văn đã giúp tôi dễ dàng hơn trong việc tiếp cận và hiểu biết về từng nhóm học sinh Tôi luôn chú trọng tìm hiểu đặc điểm và tình hình lớp trước mỗi khóa chủ nhiệm, từ đó nhận diện những thuận lợi và khó khăn trong nhiệm vụ giáo dục của mình.
Ngay từ đầu năm lớp 10, các lớp chủ nhiệm gặp nhiều khó khăn do học sinh mới vào trường chưa quen với môi trường học tập và nội quy mới, dẫn đến việc vi phạm thường xuyên Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) phải nỗ lực giúp các em làm quen với những việc nhỏ như vệ sinh lớp, trang phục, và khóa xe Tuy nhiên, GVCN cũng có lợi thế trong việc xây dựng mô hình lớp theo ý đồ của mình ngay từ đầu, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của học sinh.
Tôi hiện có hai lớp chủ nhiệm là 11T5 và 11C3, đây là những học sinh mà tôi gặp khó khăn trong việc gắn kết học tập do không dạy môn ôn thi đại học Sau một năm học lớp 10, các em đã quen với khuôn khổ học tập, khiến cho việc áp dụng "chương trình cải cách" của giáo viên chủ nhiệm trở nên vất vả hơn.
Việc xác định đúng đối tượng học sinh là rất quan trọng, vì đây là nền tảng để xây dựng phương pháp quản lý và công tác lớp học phù hợp Kinh nghiệm quý giá nhất của tôi là tìm hiểu học sinh và thiết lập mối liên kết, tình cảm giữa giáo viên chủ nhiệm và tập thể lớp.
Khi giáo viên và học sinh có mối quan hệ tốt đẹp, những yêu cầu của giáo viên không còn mang tính bắt buộc mà được học sinh thực hiện vì sự tôn trọng và tình cảm dành cho giáo viên, cũng như vì lợi ích của tập thể lớp và bản thân mỗi học sinh.
Người xưa từng nói “ biết người biết ta, trăm trận trăm thắng.” Việc tìm hiểu
Học sinh (HS) có thể dễ dàng được hiểu qua những dòng tự kể, giúp giáo viên nắm bắt hoàn cảnh gia đình và thành tích học tập Tuy nhiên, đó chỉ là bề nổi của tảng băng chìm, vì nhiều HS với hoàn cảnh hoặc tính cách đặc biệt thường không sẵn sàng chia sẻ những khó khăn và bí mật của mình.
Tôi xác định muốn được HS tin tưởng thì trước hết phải làm cho HS thấy
GVCN cần tạo sự gần gũi và thân thiện với học sinh, giúp các em không cảm thấy tâm lý đề phòng khi tiếp xúc với giáo viên Việc tìm hiểu sở thích và thần tượng của các em, đặc biệt là những thần tượng nổi tiếng từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, sẽ giúp GVCN kết nối tốt hơn Nhiều học sinh hiện đang đam mê thần tượng và thường xuyên thể hiện điều này qua mạng xã hội, nhưng lại gặp khó khăn khi bị phụ huynh chỉ trích Nếu GVCN cũng thể hiện sự khó gần, các em sẽ càng thu mình lại trong thế giới riêng, làm giảm hiệu quả trong việc giáo dục và phát triển tâm lý của các em.
Tôi áp dụng chiến thuật "lấy độc trị độc" bằng cách tìm đọc những loại sách báo mà học sinh yêu thích như Hoa Học trò, Trà sữa cho tâm hồn, và Tiểu thuyết ngôn tình, để có thể thảo luận về thần tượng của các em Việc này không chỉ giúp tôi gần gũi hơn với học sinh mà còn tạo cơ hội cho các em tự chia sẻ Một biện pháp khác tôi thường sử dụng là yêu cầu các em viết thư góp ý, trong đó các em có thể kể về gia đình, bản thân, và bạn bè Những lá thư này giúp tôi hiểu rõ hơn về hoàn cảnh đặc biệt của các em như em Trịnh Hồng Lý hay em Tiến, từ đó nắm bắt được điểm mạnh, điểm yếu và nguyện vọng của lớp Tôi cũng luôn cố gắng gắn bó với học sinh chậm tiến, hỗ trợ các em trong những lúc khó khăn, điều này tạo ấn tượng sâu sắc về hình ảnh "cô giáo" trong lòng các em.
Câu chuyện của cô Nguyệt, nguyên Phó hiệu trưởng, luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi khi cô luôn chuẩn bị một chiếc khăn dự trữ để cứu nguy cho lớp học Hành động này không chỉ giúp học sinh cảm thấy an tâm mà còn tạo nên sự kính trọng đối với cô Tôi đã áp dụng ý tưởng này bằng cách lập một hộp đựng kim chỉ và các vật dụng cần thiết cho nữ sinh, giúp họ vượt qua những tình huống khẩn cấp Đến nay, hộp đã cứu nguy cho các em ba lần và khiến học sinh cảm thấy biết ơn Ngoài ra, trong dịp kỷ niệm 50 năm thành lập trường, lớp tôi đã tổ chức nấu ăn cho các em ở lại trông trại, mang lại niềm vui và sự ấm áp cho các em, điều này khiến các em vẫn nhớ mãi và tiếc nuối vì không được tham gia.
Trong lớp T5, tôi có một kỷ niệm đáng nhớ vào Trung thu khi học sinh nam tự tay làm một ngôi sao lớn Sau khi tổ chức và chụp ảnh, nhóm bạn cố gắng mang ngôi sao về nhưng gặp khó khăn vì nó quá to và nặng Tôi đã mượn xe ba gác để giúp các em chở ngôi sao, trong khi em Phương, lớp trưởng, ngồi sau và giữ vững Đoàn xe di chuyển trên đường thu hút sự chú ý của mọi người, và mặc dù có chút va chạm, nhưng tất cả đều rất vui vẻ Khi về đến nhà, các em đã nhắn tin cảm ơn và nói rằng sẽ không bao giờ quên ngày hôm đó Những hành động hỗ trợ kịp thời của giáo viên khi học sinh cần giúp đỡ là những khoảnh khắc quan trọng, giúp xây dựng mối quan hệ tốt đẹp và dễ dàng hơn trong việc quản lý giáo dục.
* Đối với bản thân, tôi đặt ra cho mình những nguyên tắc trong quá trình giáo dục học sinh chậm tiến như sau:
Không thể áp dụng một phương pháp duy nhất cho tất cả học sinh chậm tiến, vì mỗi em là một cá thể độc đáo với tính cách khác nhau Do đó, giáo viên cần linh hoạt thay đổi phương pháp và cách ứng xử để phù hợp với từng học sinh Theo các chuyên gia tâm lý giáo dục, nhiều hành vi chống đối và nghịch ngợm của học sinh thường xuất phát từ hoàn cảnh gia đình như ly hôn, khó khăn tài chính, hoặc bạo hành Vì vậy, phương pháp sư phạm hiệu quả nhất là giáo viên cần kiên nhẫn và thông cảm với hoàn cảnh của học sinh để có thể giúp các em phát triển tốt hơn.
Việc thông báo cho gia đình học sinh về các vi phạm kỷ luật không nên lạm dụng, cũng như không nên áp dụng hình thức xử phạt quá nghiêm khắc hay nhắc đi nhắc lại lỗi vi phạm Hành động này có thể dẫn đến việc học sinh trở nên chai lì cảm xúc và thể hiện sự chống đối mạnh mẽ hơn.
Hãy chú ý phát hiện và khuyến khích những điểm mạnh của học sinh, như năng khiếu thể thao và nghệ thuật Thường xuyên khen ngợi và tạo cơ hội cho các em thể hiện tài năng sẽ giúp tăng cường sự tự tin, từ đó cải thiện khả năng hòa đồng với thầy cô và bạn bè Sự tự tin này sẽ dẫn đến sự hợp tác tích cực hơn trong các phương pháp dạy học của giáo viên.
Khi học sinh vi phạm, giáo viên nên tránh chỉ trích và tách riêng học sinh khỏi tập thể để phân tích Thay vào đó, cần nhẹ nhàng phân tích những ưu, khuyết điểm cũng như đúng sai trong nhận thức và hành động của học sinh vào thời điểm thích hợp Điều quan trọng là thầy cô phải thể hiện niềm tin tưởng vào học sinh và khích lệ sự phấn đấu của các em.
Sử dụng linh hoạt bản kiểm điểm, tôi thường gọi là GIẤY GHI NHỚ, để học sinh tự viết về sự việc, phân tích lý do và cam kết thời gian sửa đổi Giáo viên nên theo dõi và kịp thời điều chỉnh quá trình thay đổi của học sinh.