LỜI GIỚI THIỆU
Trong bối cảnh hiện nay, giảng dạy Ngữ văn tại trường phổ thông đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là việc tạo sự hứng thú cho học sinh Câu hỏi “Dạy như thế nào để hiệu quả và hấp dẫn?” trở thành vấn đề nan giải cho giáo viên Nguyên nhân chính khiến học sinh không dành nhiều thời gian cho môn văn là do giáo viên chưa tạo ra sự cuốn hút trong bài giảng Do đó, giáo viên cần tìm kiếm các biện pháp để phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh, nhằm khơi dậy niềm đam mê học tập Quan trọng nhất, giáo viên cần có kiến thức sâu rộng, thường xuyên cập nhật xu hướng môn học và tự học, tự bồi dưỡng để cung cấp cho học sinh những kiến thức chính xác và liên kết giữa các môn học khác nhau.
Từ năm 2002, Bộ Giáo dục đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quan điểm tích hợp trong chương trình trung học phổ thông môn Ngữ văn, yêu cầu áp dụng toàn diện từ Đọc văn, Tiếng Việt đến Làm văn Điều này cần được thực hiện trong mọi khâu dạy học, từ nội dung chương trình, sách giáo khoa đến phương pháp giảng dạy và quá trình học tập của học sinh Nội dung tích hợp liên môn cũng là một phần trong lộ trình đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá, nhằm phát triển năng lực học sinh theo Nghị quyết 29 - NQ/TW về đổi mới giáo dục Năm học 2014-2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích hợp.
Dạy học liên môn trong Ngữ văn giúp học sinh nhận thức tác phẩm văn học trong bối cảnh văn hóa - lịch sử, từ đó hiểu rõ mối quan hệ giữa văn học và các hình thái ý thức xã hội khác Phương pháp này không chỉ khắc phục tính tản mạn trong kiến thức văn hóa của học sinh mà còn kích thích sự hứng thú học tập, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học Ngữ văn.
Là một giáo viên, tôi luôn băn khoăn, trăn trở với câu hỏi:
Làm thế nào để học sinh hiểu cụ thể, rõ ràng giá trị nội dung tư tưởng và nghệ thuật của một tác phẩm văn học?
Để tích hợp liên môn hiệu quả trong giảng dạy văn học, giáo viên cần tạo ra sự hứng thú cho học sinh thông qua các hoạt động tương tác và sáng tạo Việc kết hợp kiến thức từ các lĩnh vực khác như lịch sử, nghệ thuật và xã hội giúp học sinh hiểu rõ hơn về tư tưởng nội dung của tác phẩm Đồng thời, việc phân tích các đặc sắc nghệ thuật trong văn học sẽ giúp học sinh phát triển khả năng cảm thụ và đánh giá tác phẩm một cách sâu sắc hơn.
Việc áp dụng phương pháp tích hợp kiến thức từ các môn học như Lịch sử, Giáo dục công dân, Làm văn và Tiếng Việt vào bài giảng đã mang lại hiệu quả tích cực trong quá trình dạy và học.
Xuất phát từ những vấn đề giáo dục hiện nay, tôi mong muốn truyền cảm hứng cho học sinh, khuyến khích sự chủ động trong việc tiếp nhận tri thức và phát triển kỹ năng thực tiễn Do đó, tôi quyết định chọn đề tài "Tích hợp liên môn trong giảng dạy đoạn trích 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm" nhằm giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tế và phát triển nhân cách.
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
- Họ và tên: Phạm Thị Thu Hằng.
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Tam Đảo 2 - Tam Đảo - Vĩnh Phúc
- E-mail: phamthithuhang.gvtamdao2@vinhphuc.edu.vn.
LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
5.1 LĨNH VỰC CÓ THỂ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Sáng kiến có thể áp dụng trong môn Ngữ văn cho học sinh lớp 12, đặc biệt trong các bài kiểm tra định kỳ, kỳ thi học kỳ, thi chuyên đề, thi học sinh giỏi và thi THPT quốc gia Đề tài này không chỉ là tài liệu tham khảo hữu ích cho học sinh trong quá trình học tập mà còn hỗ trợ giáo viên trong việc giảng dạy, đặc biệt là trong giai đoạn ôn thi tốt nghiệp THPT quốc gia.
5.2 VẤN ĐỀ SÁNG KIẾN GIẢI QUYẾT
Đề tài này không chỉ nâng cao chất lượng môn học cho học sinh mà còn đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giảng dạy Nó được coi là tài liệu tham khảo hữu ích cho giáo viên theo hướng đổi mới phương pháp giảng dạy Hơn nữa, đề tài giúp học sinh vận dụng kiến thức từ các môn Lịch sử, Địa lí và Giáo dục công dân để hiểu sâu sắc một tác phẩm văn học.
+ Hiểu được cái nhìn mới mẻ, sâu sắc về đất nước: là của nhân dân, do nhân dân sáng tạo, gìn giữ.
Nhận diện và đánh giá những đặc điểm nghệ thuật nổi bật của tác giả là việc kết hợp hài hòa giữa chất chính luận và chất trữ tình, cùng với khả năng sáng tạo trong việc vận dụng các yếu tố văn hóa và văn học dân gian.
Nắm được ví trí địa lí của một số địa danh: Hòn Vọng Phu, Hòn Trống Mái, Núi Bút, Non Nghiên…
Củng cố thêm kiến thức về lịch sử Việt Nam: Vai trò của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.
- Môn Giáo dục công dân
+ Hiểu được những biểu hiện lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi công dân với tổ quốc.
+ Biết thiên nhiên bao gồm những gì, hiểu được vai trò của thiên nhiên đối với đời sống của mỗi con người và toàn xã hội.
+ Vì sao phải yêu và sống hòa hợp với thiên nhiên, một số biện pháp cần làm để bảo vệ thiên nhiên.
+ Đề tài giúp HS góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
+ Đề tài này cũng có thể coi là tài liêu giảng dạy theo hướng đổi mới cho các giáo viên tham khảo.
- Môn Ngữ văn Đề tài này sẽ giúp học sinh rèn kĩ năng:
+ Kĩ năng đọc hiểu truyện ngắn theo đặc trưng loại thể.
+ Kĩ năng phân tích, cảm thụ văn học.
+ Phân tích bảng số liệu, biểu đồ có liên quan
+ Phân tích và xử lí thông tin về môi trường sống gần gũi với học sinh.
Rèn luyện kỹ năng đánh giá công lao của nhân dân trong lịch sử dân tộc là rất quan trọng, giúp chúng ta nhận thức sâu sắc về vai trò và đóng góp của họ Phân tích các sự kiện lịch sử không chỉ giúp làm sáng tỏ ý nghĩa của những biến cố quan trọng mà còn tạo điều kiện cho việc hiểu biết và tôn vinh những giá trị văn hóa, tinh thần của dân tộc.
Biết ngăn chặn kịp thời những hành vi vô tình hay cố ý phá hoại đất nước.
Đề tài này khuyến khích học sinh từ bỏ phương pháp học máy móc và khuôn mẫu trong môn văn, đồng thời phát triển khả năng tự học, tư duy sáng tạo và tư duy logic Học sinh cần học cách hợp tác và tạo ra hứng thú khi tiếp cận bài học để nâng cao hiệu quả học tập.
+ Giáo dục ý thức trong việc bảo vệ đất nước
+ Tinh thần yêu nước trong thời đại mới thể hiện từ học tập, việc làm và những hành động nêu gương.
+ Giáo dục ý thức thực hiện một số giải pháp để phát triển bền vững, thái độ hợp tác, hăng hái xây dựng bài.
5.2.4 Về năng lực cần hình thành cho học sinh Đề tài này định hướng phát triển năng lực cho HS :
Năng lực chung bao gồm nhiều khía cạnh quan trọng như năng lực tự học, giúp cá nhân phát triển kiến thức và kỹ năng một cách độc lập; năng lực giải quyết vấn đề, cho phép tìm ra giải pháp hiệu quả cho các tình huống khó khăn; năng lực sáng tạo, khuyến khích tư duy đổi mới và ý tưởng độc đáo; năng lực giao tiếp, cần thiết để truyền đạt thông tin và ý tưởng một cách rõ ràng; năng lực hợp tác, hỗ trợ làm việc nhóm hiệu quả; và năng lực cảm thụ thẩm mỹ, giúp đánh giá và thưởng thức cái đẹp trong cuộc sống.
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp
MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN
Cơ sở lí luận
I Khái niệm tích hợp và tích hợp liên môn
- Tích hợp (integration) có nghĩa là sự hợp nhất, sự hoà nhập, sự kết hợp.
Khái niệm tích hợp trong khoa học được hiểu là sự hợp nhất các thành phần thành một thực thể thống nhất, không chỉ đơn thuần là phép cộng các thuộc tính riêng lẻ Tích hợp có hai tính chất cơ bản là tính liên kết và tính toàn vẹn, trong đó liên kết tạo ra một thực thể không còn sự phân chia giữa các thành phần Tính toàn vẹn dựa trên sự thống nhất nội tại của các thành phần, không phải chỉ là sự sắp xếp bên cạnh nhau Nếu các tri thức và kỹ năng được tiếp thu một cách riêng rẽ, không có sự liên kết hay phối hợp, thì không thể gọi đó là tích hợp.
Trong lí luận dạy học, tích hợp là quá trình kết hợp một cách hữu cơ và hệ thống các kiến thức, kĩ năng từ nhiều môn học khác nhau thành một nội dung thống nhất Quá trình này dựa trên các mối liên hệ lí luận và thực tiễn giữa các môn học hoặc các hợp phần của bộ môn, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
- Trong Chương trình Trung học phổ thông môn Ngữ văn, năm 2002 của
Bộ GD&ĐT định nghĩa tích hợp là sự phối hợp giữa các tri thức có mối quan hệ mật thiết, nhằm hỗ trợ và tác động lẫn nhau Điều này giúp tạo ra kết quả tổng hợp nhanh chóng và bền vững trong thực tiễn.
Tích hợp đã trở thành một xu hướng giáo dục hiện đại trên toàn cầu, giúp học sinh phát triển năng lực rõ ràng và khả năng dự tính trong các hoạt động tích hợp Qua đó, học sinh học cách kết hợp kiến thức và kỹ năng, đồng thời biết cách huy động hiệu quả những kiến thức và năng lực của mình để giải quyết các tình huống cụ thể.
Trong những năm gần đây, nhiều phương pháp dạy học mới đã được nghiên cứu và áp dụng tại các trường Trung học phổ thông, bao gồm dạy học tích cực, thảo luận nhóm, tạo ô chữ và sử dụng công nghệ thông tin Những phương pháp này nhằm mục tiêu kích thích hoạt động của học sinh, phát triển tư duy sáng tạo và chủ động, đồng thời hình thành năng lực cho học sinh.
Dạy học tích hợp là phương pháp kết hợp các nội dung giáo dục liên quan vào quá trình giảng dạy, bao gồm giáo dục đạo đức, lối sống, pháp luật, chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo, cũng như giáo dục về sử dụng năng lượng tiết kiệm, bảo vệ môi trường và an toàn giao thông.
I.2 Khái niệm tích hợp liên môn
Tích hợp liên môn là phương pháp giáo dục nhằm xác định và kết hợp các kiến thức liên quan từ hai hoặc nhiều môn học, giúp học sinh không phải học lại nội dung giống nhau nhiều lần Khi có kiến thức liên môn với một môn học chiếm ưu thế, việc giảng dạy nên được thực hiện trong chương trình của môn đó mà không cần lặp lại ở các môn học khác.
Khi nội dung kiến thức có tính liên môn cao, chúng sẽ được phân chia thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào thời điểm thích hợp, đồng thời kết hợp với quá trình giảng dạy các môn học liên quan.
Tích hợp liên môn trong dạy học, đặc biệt là môn Ngữ văn, là một phương pháp hiệu quả, giúp tối ưu hóa khả năng tri thức của học sinh Phương pháp này không chỉ tạo ra môi trường giáo dục tích cực mà còn mang đến sự hứng thú mới mẻ cho việc dạy và học tại trường phổ thông.
II Dạy học tích hợp liên môn
II.1 Sự khác nhau giữa chủ đề "đơn môn" và chủ đề "liên môn"?
Chủ đề đơn môn tập trung vào kiến thức của một môn học cụ thể, trong khi chủ đề liên môn khám phá mối liên hệ và kiến thức giữa hai hoặc nhiều môn học khác nhau.
Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học không có sự khác biệt đáng kể Đối với mỗi chủ đề, dù là đơn môn hay liên môn, cần phải chú trọng đến việc ứng dụng kiến thức vào thực tiễn và trong các môn học khác.
Về phương pháp dạy học, không có sự phân biệt giữa việc giảng dạy một chủ đề đơn môn và việc giảng dạy một chủ đề liên môn, tích hợp.
Dạy học hiệu quả để phát triển năng lực học sinh cần tổ chức các hoạt động học tích cực, tự lực và sáng tạo, diễn ra trong lớp học, ngoài lớp, trong trường, tại nhà và trong cộng đồng Đặc biệt, cần chú trọng đến các hoạt động thực hành và ứng dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn.
II 2 Ưu điểm của dạy học tích hợp liên môn
- Ưu điểm với học sinh
Các chủ đề liên môn và tích hợp cần phải sinh động và hấp dẫn để thu hút học sinh, từ đó kích thích hứng thú và đam mê học tập Việc học các chủ đề này giúp học sinh áp dụng kiến thức tổng hợp vào các tình huống thực tiễn, giảm thiểu việc ghi nhớ máy móc Nhờ đó, chất lượng dạy và học môn Văn được nâng cao rõ rệt.
Các chủ đề tích hợp và liên môn rất quan trọng vì chúng giúp học sinh tránh việc phải học lại cùng một nội dung kiến thức ở nhiều môn khác nhau Điều này không chỉ giảm thiểu sự quá tải và nhàm chán mà còn nâng cao khả năng hiểu biết tổng quát và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
Cơ sở thực tiễn
II.1 Xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục
Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ số phát triển nhanh chóng, khiến học sinh bị cuốn vào thế giới công nghệ hiện đại Điều này dẫn đến việc các em dần mất đi sự say mê với các môn học trong trường, đặc biệt là Ngữ văn, một môn học yêu cầu cao về tư duy, liên tưởng, tưởng tượng và khả năng diễn đạt Học sinh thường hiểu biết về Ngữ văn một cách rời rạc và hời hợt, không nắm bắt được mối liên hệ giữa các tri thức trong đời sống xã hội và kiến thức liên môn.
Trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng hiện nay, yêu cầu từ học sinh, xã hội và ngành giáo dục đối với giáo viên ngày càng cao Việc đổi mới phương pháp và kỹ thuật dạy học trở thành một nhiệm vụ cấp bách Mỗi giáo viên cần nhận thức rõ sự cần thiết phải thay đổi bản thân, cải tiến cách tổ chức giờ học cũng như cách kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Để nâng cao chất lượng dạy và học, dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn là nguyên tắc quan trọng, đặc biệt trong môn Ngữ văn Phương pháp này không chỉ phát huy tính tích cực của học sinh mà còn nâng cao chất lượng giáo dục Dạy học tích hợp giúp học sinh nhận thức rõ sự phát triển liên tục của xã hội và mối liên hệ giữa các lĩnh vực kiến thức, khắc phục tính rời rạc trong học tập Trong môn Ngữ văn, việc liên kết với các môn như Lịch sử, Địa lí, và Giáo dục công dân sẽ rèn luyện kỹ năng sống, đồng thời giáo dục ý thức bảo vệ di sản văn hóa Qua đó, học sinh có thể dễ dàng vận dụng kiến thức vào thực tiễn và giải quyết các vấn đề liên quan đến Văn học một cách hứng thú hơn.
Từ năm 2002, Bộ Giáo dục đã chỉ đạo chương trình trung học phổ thông môn Ngữ văn với quan điểm tích hợp cần được áp dụng toàn diện Điều này bao gồm việc tích hợp trong các lĩnh vực như Đọc văn, Tiếng Việt và Làm văn, cũng như trong mọi khâu của quá trình dạy học Tích hợp không chỉ diễn ra trong chương trình và sách giáo khoa mà còn trong phương pháp dạy học của giáo viên và quá trình học tập của học sinh.
Nội dung tích hợp liên môn là một phần quan trọng trong lộ trình đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá tại các trường phổ thông, nhằm phát triển năng lực học sinh theo tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TW về cải cách giáo dục Bắt đầu từ năm học 2019-2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai những thay đổi này để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Giáo Dục và Đào Tạo chỉ đạo các cơ sở giáo dục khuyến khích giáo viên dạy học theo hướng “tích hợp liên môn”.
Hướng dẫn số 791/HD-BGDĐT ngày 25/6/2013 của Bộ GD&ĐT đề cập đến việc điều chỉnh nội dung dạy học trong chương trình giáo dục phổ thông Hướng dẫn này yêu cầu rà soát lại nội dung chương trình sách giáo khoa hiện hành và sắp xếp lại nội dung dạy học của từng môn học theo định hướng phát triển năng lực học sinh Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch giáo dục mới cho các hoạt động giáo dục trong nhà trường.
Công văn số 5555/CV-BGDĐT ngày 08/10/2014 của Bộ GD&ĐT nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức sinh hoạt chuyên môn thường xuyên cho các Sở GDĐT, Phòng GDĐT và các trường học Văn bản yêu cầu các đơn vị này phải tổ chức dự giờ và rút kinh nghiệm để cải tiến phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá Ngoài ra, cần có các biện pháp khuyến khích giáo viên tham gia các hoạt động chuyên môn trực tuyến và động viên, khen thưởng những tổ/nhóm chuyên môn, giáo viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học.
- Trên cơ sở sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, trong những năm qua, Sở
GD&ĐT Vĩnh Phúc đã tổ chức các buổi tập huấn nhằm hướng dẫn cụ thể về đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học Trong đợt tập huấn diễn ra từ 01 đến 06/08/2018, các giáo viên cốt cán của Sở đã chia sẻ kiến thức với giáo viên các trường THPT trong tỉnh, tập trung vào nội dung "Sinh hoạt chuyên môn về phương pháp và kỹ thuật tổ chức hoạt động tự học của học sinh".
- Xuất phát từ định hướng đổi mới chương trình và SGK môn Ngữ Văn:
Trong định hướng đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông sau năm 2018, một quan điểm quan trọng là phát triển chương trình theo định hướng năng lực Giáo viên cần chú trọng hình thành cho học sinh kỹ năng học tập và tự học, từ phương pháp tiếp cận đến cách thức đọc hiểu, tạo lập văn bản và thực hành nghe – nói Điều này giúp học sinh có khả năng học suốt đời và giải quyết vấn đề trong cuộc sống Nhiệm vụ của giáo viên là tổ chức hoạt động học tập, hướng dẫn, giám sát và hỗ trợ học sinh để phát triển phẩm chất và năng lực theo yêu cầu của chương trình giáo dục.
Việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài học theo định hướng tích hợp liên môn là rất quan trọng và cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu của giáo dục hiện nay.
II.2 Xuất phát từ thực tiễn
Đoạn trích “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm tiêu biểu trong văn xuôi hiện đại Việt Nam, nổi bật với chủ đề đất nước Tác phẩm này không chỉ quan trọng trong các bài kiểm tra định kỳ, mà còn là tài liệu quý giá cho các kỳ thi học kỳ, thi chuyên đề, thi học sinh giỏi và kỳ thi THPT quốc gia Hơn nữa, “Đất Nước” giúp học sinh hình thành các năng lực cần thiết, đồng thời biết vận dụng kiến thức vào đời sống thực tiễn.
- Thực tế giảng dạy, trong nhiều năm qua, việc dạy học đoạn trích “Đất
Giáo dục hiện nay vẫn chủ yếu tập trung vào việc trang bị kiến thức một chiều, trong khi việc rèn luyện kỹ năng chưa được chú trọng Điều này khiến học sinh thiếu hứng thú, trở nên thụ động và gặp khó khăn trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn, dẫn đến sự phát triển năng lực của các em chưa được tối ưu.
Mặc dù giáo viên đã nỗ lực thay đổi phương pháp dạy học và cách tổ chức giờ học để phát triển năng lực cho học sinh, nhưng kết quả vẫn chưa đạt được như mong đợi Nguyên nhân của tình trạng này cần được xem xét và phân tích kỹ lưỡng.
Giáo viên hiện nay vẫn chịu ảnh hưởng của quan niệm cũ, coi mình là người cung cấp kiến thức mà không chú trọng đến việc phát triển kỹ năng và năng lực cho học sinh Áp lực từ định hướng nội dung và phương thức thi cử khiến việc đổi mới phương pháp dạy học chưa được thực hiện triệt để, vẫn còn nặng về phương pháp truyền thống Mặc dù có sự áp dụng một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, nhưng chúng chỉ dừng lại ở hình thức mà chưa đi sâu vào thực chất, không giúp học sinh khai thác kiến thức một cách sâu sắc và toàn diện.
Học sinh, đặc biệt là ở vùng nông thôn và học sinh dân tộc, vẫn quen với lối học cũ, dẫn đến tính thụ động và ỷ lại trong việc tiếp cận thông tin thời sự và kiến thức liên ngành Nhiều em chưa có phương pháp học tập hiệu quả và không tích cực tìm tòi nghiên cứu bài học, từ đó thiếu hứng thú với môn văn Kỹ năng làm bài còn hạn chế, điểm số thấp và chưa phát triển được các năng lực cần thiết cho việc học.
Các biện pháp tiến hành để tích hợp liên môn trong giảng dạy Ngữ văn
VỀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CỦA SÁNG KIẾN
- Sáng kiến đã được áp dụng cho học sinh lớp 12 và đã mang lại lợi ích thiết thực.
Sáng kiến này có thể được áp dụng cho nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm học sinh sử dụng làm tài liệu tham khảo trong quá trình học tập, và giáo viên tham khảo trong giảng dạy, đặc biệt là khi chuẩn bị cho các bài thi học kỳ, thi chuyên đề, thi học sinh giỏi, cũng như ôn thi THPT quốc gia.
Dạy học tích hợp liên môn là yếu tố then chốt trong việc đổi mới toàn diện ngành Giáo dục Qua sáng kiến này, hy vọng tất cả giáo viên trung học phổ thông sẽ nắm vững quy trình xây dựng bài giảng tích hợp Họ cũng sẽ biết cách áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và kỹ thuật phù hợp, từ đó có thể áp dụng vào môn học của mình để tạo ra những giờ dạy hiệu quả.
CÁC ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Lãnh đạo cấp cơ sở cần chú trọng đến những vấn đề đổi mới trong ngành giáo dục, đồng thời trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị và đồ dùng dạy học Việc này sẽ giúp giáo viên tích cực tiếp thu và áp dụng những đổi mới về cả hình thức lẫn nội dung giảng dạy.
Để xây dựng bài dạy tích hợp liên môn hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng về nội dung và kiến thức, nhằm chủ động trong việc đánh giá và phát huy năng lực của học sinh.
Học sinh cần tích cực tham gia các hoạt động do giáo viên tổ chức và tự thực hiện nhiệm vụ để thể hiện sự sáng tạo và khả năng tư duy Việc kết hợp giữa kiến thức lý thuyết và thực hành, cùng với việc liên hệ thực tế, sẽ giúp học sinh áp dụng kiến thức vào cuộc sống một cách hiệu quả.
ĐÁNH GIÁ LỢI ÍCH THU ĐƯỢC HOẶC DỰ KIẾN CÓ THỂ THU ĐƯỢC DO ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
10.1 Đánh giá lợi ích thu được (hoặc dự kiến có thể thu được) do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả
Đề tài này không chỉ nâng cao chất lượng bộ môn mà còn đáp ứng yêu cầu thực tiễn, giúp học sinh vận dụng kiến thức từ các môn Lịch sử, Địa lí và GDCD để hiểu rõ hơn về tác phẩm văn học Đồng thời, đây cũng là tài liệu giảng dạy theo hướng đổi mới mà giáo viên có thể tham khảo.
+ Hiểu được cái nhìn mới mẻ, sâu sắc về đất nước: là của nhân dân, do nhân dân sáng tạo, gìn giữ.
Để nhận biết và đánh giá những nét đặc sắc nghệ thuật của tác giả, cần chú ý đến sự hòa quyện giữa chất chính luận và chất trữ tình Tác giả còn thể hiện khả năng sáng tạo trong việc vận dụng nguồn chất liệu văn hóa và văn học dân gian một cách độc đáo.
Nắm được ví trí địa lí của một số địa danh: Hòn Vọng Phu, Hòn Trống Mái, Núi Bút, non Nghiên…
Củng cố thêm kiến thức về lịch sử Việt Nam : Vai trò của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.
- Môn Giáo dục công dân
+ Hiểu được những biểu hiện lòng yêu nước và trách nhiệm của mỗi công dân với tổ quốc.
+ Biết thiên nhiên bao gồm những gì, hiểu được vai trò của thiên nhiên đối với đời sống của mỗi con người và toàn xã hội.
+ Vì sao phải yêu và sống hòa hợp với thiên nhiên, một số biện pháp cần làm để bảo vệ thiên nhiên.
+ Đề tài giúp HS góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
+ Đề tài này cũng có thể coi là tài liêu giảng dạy theo hướng đổi mới cho các giáo viên tham khảo.
- Môn Ngữ văn Đề tài này sẽ giúp học sinh rèn kĩ năng:
+ Kĩ năng đọc hiểu truyện ngắn theo đặc trưng loại thể.
+ Kĩ năng phân tích, cảm thụ văn học.
+ Phân tích bảng số liệu, biểu đồ có liên quan
+ Phân tích và xử lí thông tin về môi trường sống gần gũi với học sinh.
+ Rèn luyện kĩ năng đánh giá công lao của nhân dân trong lịch sử dân tộc.
+ Phân tích sự kiện lịch sử để thấy được ý nghĩa của những sự kiện lịch sử.
Biết ngăn chặn kịp thời những hành vi vô tình hay cố ý phá hoại đất nước.
Đề tài này khuyến khích học sinh từ bỏ phương pháp học máy móc và khuôn mẫu trong môn văn, thay vào đó, phát triển kỹ năng tự học, tư duy sáng tạo và logic Học sinh cần học cách hợp tác và tạo ra hứng thú trong quá trình học bài để nâng cao hiệu quả học tập.
+ Giáo dục ý thức trong việc bảo vệ đất nước
+ Tinh thần yêu nước trong thời đại mới thể hiện từ học tập, việc làm và những hành động nêu gương.
+ Giáo dục ý thức thực hiện một số giải pháp để phát triển bền vững, thái độ hợp tác, hăng hái xây dựng bài.
* Về năng lực cần hình thành cho học sinh Đề tài này định hướng phát triển năng lực cho HS:
Năng lực chung bao gồm nhiều kỹ năng quan trọng như năng lực tự học, giúp cá nhân phát triển bản thân; năng lực giải quyết vấn đề, cho phép tìm ra giải pháp hiệu quả; năng lực sáng tạo, thúc đẩy khả năng đổi mới và phát triển ý tưởng; năng lực giao tiếp, cần thiết để tương tác và truyền đạt thông tin; năng lực hợp tác, giúp làm việc nhóm hiệu quả; và năng lực cảm thụ thẩm mỹ, nâng cao khả năng đánh giá và thưởng thức nghệ thuật.
- Năng lực chuyên biệt: Tư duy tổng hợp
Sau khi giảng dạy đoạn trích “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm theo hướng tích hợp liên môn, tôi đã tổ chức kiểm tra cho lớp 12A3 và 12A4 Tôi cũng đã thảo luận với các đồng nghiệp về kế hoạch dạy học và nhận được sự ủng hộ, khuyến khích mở rộng cho các lớp khác Kết quả kiểm tra đã được tổng hợp và phân tích.
Tổng số HS điều tra
Khi chưa dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Sau khi dạy học theo định hướng phát triển năng lực
Số chưa biết cách làm bài
Số biết cách làm bài
Số còn lúng túng, chưa biết cách làm bài
Số đã biết cách làm bài
Kết quả cụ thể của lớp 12A3, 12A4 khi chưa dạy học đoạn trích “Đất
Nước” theo hướng tích hợp liên môn
Lớp Sĩ số Điểm dưới 5 Điểm 5 - 6 Điểm 7 - 8 Điểm 9 - 10
Kết quả cụ thể của lớp 12A3, 12A4 khi dạy học đoạn trích “Đất Nước” theo hướng tích hợp liên môn
Lớp Sĩ số Điểm dưới 5 Điểm 5 - 6 Điểm 7 - 8 Điểm 9 - 10
Kết quả khảo sát cho thấy trước khi áp dụng phương pháp dạy học tích hợp liên môn với đoạn trích “Đất Nước”, phần lớn học sinh không nắm vững kiến thức, thiếu sự hứng thú và sáng tạo trong học tập, dẫn đến việc làm bài tập kém Không khí lớp học trở nên trầm lắng, ảnh hưởng tiêu cực đến kỹ năng làm bài và điểm số, từ đó cản trở sự hình thành các năng lực cần thiết cho học sinh.
Sau khi dạy đoạn trích “Đất Nước” theo hướng tích hợp liên môn, học sinh đã nắm vững kiến thức, hào hứng và tích cực trong việc học văn Việc kết hợp các môn như Lịch sử, Địa lý, GDCD và giáo dục kỹ năng sống vào Ngữ văn không chỉ giúp bài viết trở nên đầy đủ và thuyết phục hơn mà còn nâng cao điểm số của học sinh Qua đó, học sinh cũng được giáo dục về quê hương, phát triển lòng tự hào và ý thức rằng học tập cần gắn liền với thực hành, rèn luyện kỹ năng giải quyết tình huống trong cuộc sống.
10.2 Đánh giá lợi ích thu được (hoặc dự kiến có thể thu được) do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân
Sáng kiến này được ban giám hiệu, các tổ chuyên môn và học sinh đồng thuận đánh giá cao, vì nó rất hữu ích và cần thiết trong xu hướng dạy học tích hợp liên môn, nhằm phát triển năng lực tự học và thi cử của môn Ngữ văn Đề tài giúp học sinh nắm vững kiến thức, tạo hứng thú và khuyến khích sự chủ động, sáng tạo trong giờ học Học sinh có khả năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn, từ đó nâng cao chất lượng học tập và điểm số Đồng thời, đề tài cũng là tài liệu tham khảo quý giá cho giáo viên trong giảng dạy và ra đề thi, góp phần nâng cao chất lượng môn Ngữ văn và giáo dục nói chung.
DANH SÁCH NHỮNG TỔ CHỨC, CÁ NHÂN ĐÃ THAM GIA ÁP DỤNG SÁNG KIẾN LẦN ĐẦU
Tên tổ chức/cá nhân Địa chỉ Phạm vi/Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
1 Phạm Thị Thu Trường THPT Tam Đảo 2 Giờ dạy đoạn trích Đất
