NỘI DUNG
Cơ sở lý luận
Luật giáo dục Việt Nam năm 2005 xác định mục tiêu giáo dục là phát triển toàn diện con người Việt Nam với đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, đồng thời bồi dưỡng nhân cách và năng lực công dân để phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Giáo dục không chỉ là quá trình truyền đạt kiến thức mà còn bao gồm giáo dưỡng, tạo nên sự hòa quyện giữa hai yếu tố này nhằm đạt được mục tiêu chung Để đảm bảo các thế hệ tương lai vừa có đức vừa có tài, và để giáo dục thực sự hiệu quả, trách nhiệm này cần được chia sẻ bởi toàn xã hội và những người làm công tác giáo dục.
Theo Thông tư số 463/BGDĐT-GDTX ngày 28/01/2015 của Bộ GD&ĐT, việc triển khai giáo dục kỹ năng sống tại các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên được quy định rõ ràng Mục tiêu của nội dung giáo dục kỹ năng sống là trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết để phát triển toàn diện và tự tin trong cuộc sống.
- Đẩy mạnh hoạt động giáo dục KNS cho HS theo định hướng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của HS gắn với định hướng nghề nghiệp;
- Giúp giáo viên chủ động, tích cực trong việc tự bồi dưỡng KNS cho bản thân và giáo dục KNS cho HS.
- Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, tạo môi trường thuận lợi để giáo dục KNS cho HS
Gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn số 4026/BGDĐT-GDCTHSSV vào ngày 01/09/2017 nhằm tăng cường giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cũng đã đưa ra hướng dẫn cụ thể và tạo điều kiện cho các đơn vị tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng sống trong trường học.
Vào ngày 17/5/2016, Sở GD&ĐT Nghệ An đã ban hành công văn số 865/SGD&ĐT-GDTX, cho phép Trung tâm GDTX tỉnh hợp tác với trường Hà Nội Vip School để tổ chức các khóa bồi dưỡng về năng khiếu và kỹ năng sống cho học sinh ở mọi bậc học.
Vào ngày 22 tháng 02 năm 2018, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã ban hành quyết định số 175 QĐ-SGD&ĐT, xác nhận việc đăng ký hoạt động giáo dục kỹ năng sống (KNS) và giáo dục ngoài giờ chính khóa cho Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh Nghệ An.
Cơ sở thực tiễn
2.1 Thực trạng công tác tổ chức giáo dục GTS, KNS cho học sinh tại thành phố Vinh
Thành phố Vinh, với dân số 545.180 người, là trung tâm văn hóa, kinh tế và chính trị của tỉnh Nghệ An, đồng thời là một trong ba trung tâm giáo dục lớn nhất khu vực Miền Trung - Tây Nguyên Thành phố hiện có 6 trường đại học, 13 trường cao đẳng và nhiều cơ sở giáo dục khác, phản ánh sự quan tâm ngày càng cao của phụ huynh đối với giáo dục kỹ năng sống cho con em Tuy nhiên, nội dung giáo dục trong các trường học vẫn chủ yếu tập trung vào việc dạy chữ, chưa chú trọng đầy đủ đến việc giáo dục nhân cách và kỹ năng sống Việc giáo dục kỹ năng sống thường chỉ được lồng ghép vào các môn học, trong khi đó, cần thiết phải kết hợp lý thuyết với các hoạt động thực tiễn linh hoạt và sáng tạo để thu hút và phát triển toàn diện trẻ em.
Bộ GD&ĐT đã triển khai chương trình giáo dục kỹ năng sống (KNS) cho học sinh ở mọi cấp học và lứa tuổi thông qua các hoạt động ngoại khóa Các chuyên đề giáo dục KNS được thiết kế phù hợp với sự phát triển tâm lý của tuổi vị thành niên, giúp học sinh rèn luyện nhân cách, khả năng tự lập và ý chí vượt khó trong cuộc sống Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cũng tổ chức các buổi tập huấn và phát hành tài liệu tham khảo về dạy kỹ năng sống trong nhà trường.
Sở GD&ĐT Nghệ An khuyến khích các trường triển khai dạy kỹ năng sống, nhưng thực tế hiện nay, các trường vẫn chủ yếu tự mày mò và lồng ghép vào các tiết ngoại khóa hoặc môn giáo dục công dân mà chưa có chương trình cụ thể Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong trường phổ thông còn nhiều hạn chế do khung chương trình chưa đầy đủ, năng lực giáo viên không đảm bảo, và phần lớn giáo viên chưa được đào tạo bài bản về nội dung và phương pháp giảng dạy, dẫn đến việc dạy học chủ yếu dựa vào kinh nghiệm.
Qua nhiều năm triển khai giáo dục kỹ năng sống (KNS) ở bậc tiểu học, nhiều giáo viên nhận thấy sự cần thiết của việc lồng ghép KNS vào chương trình học, giúp học sinh tự tin và có trách nhiệm hơn Tuy nhiên, việc lồng ghép này thường gặp khó khăn, chủ yếu được thực hiện một cách qua loa và thiếu thực hành Hệ thống kiến thức cho từng kỹ năng chưa rõ ràng, dẫn đến việc các em chỉ học KNS một cách hình thức, không chuyển hóa được kiến thức thành kinh nghiệm sống, từ đó thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động trong gia đình, trường học và xã hội.
Trong bối cảnh các trường học gặp khó khăn trong việc triển khai giảng dạy kỹ năng sống (KNS) cho học sinh, nhiều lớp kỹ năng sống đã được mở ra để đáp ứng nhu cầu của người dân tại thành phố Vinh Các cơ sở nhà nước như Nhà văn hóa thiếu nhi Việt - Đức và các trường cao đẳng đã tổ chức các hoạt động giáo dục KNS Trung tâm Tâm Việt Nghệ An, với gần 8 năm hoạt động, cung cấp các lớp đào tạo KNS cho mọi lứa tuổi Ngoài ra, trung tâm Vinabacus Nghệ An cũng lồng ghép dạy KNS và tổ chức các hoạt động ngoại khóa Nhiều trung tâm đào tạo KNS khác như AC, ĐHV, MH cũng đã được thành lập, cùng với các câu lạc bộ võ thuật, khiêu vũ và bơi lội, nhằm đáp ứng nhu cầu của phụ huynh và học sinh Đặc biệt, chương trình học kỳ quân đội do Tỉnh đoàn phối hợp với Bộ chỉ huy quân sự tỉnh tổ chức mang lại những trải nghiệm thú vị cho các em.
Trong thời gian gần đây, nhiều trung tâm giảng dạy Kỹ năng sống (KNS) đã được thành lập để đáp ứng nhu cầu chung của xã hội Tuy nhiên, những trung tâm này vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu cao và đa dạng của cộng đồng.
Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ em và xã hội Chúng tôi hướng đến việc tạo ra một môi trường học tập chuyên nghiệp, nơi cung cấp các khóa học kỹ năng đặc biệt cho trẻ từ 4 đến 15 tuổi Mục tiêu là phát triển toàn diện con người, khuyến khích các năng khiếu và kỹ năng của thế hệ trẻ, giúp họ trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước.
2.2 Năng lực của Trung tâm GDTX tỉnh
Trung tâm GDTX tỉnh tọa lạc tại trung tâm thành phố Vinh, với diện tích lên đến 7200 m² Tòa nhà 3 tầng của trung tâm có diện tích 1200 m², bao gồm 14 phòng làm việc, 1 phòng truyền thống và 1 phòng họp hội trường có sức chứa 150 người Tất cả các phòng đều được trang bị đầy đủ tiện nghi như máy tính, máy photocopy và các thiết bị hiện đại khác.
Khu giảng đường bao gồm 02 dãy nhà 04 tầng với 28 phòng học hiện đại, được trang bị đầy đủ máy chiếu, điều hòa nhiệt độ và bàn ghế phục vụ giảng dạy Trung tâm có 02 phòng học tiếng Anh, 01 phòng học nghe, 01 phòng học tương tác, 01 thư viện và 02 hội trường lớn nhỏ, với sức chứa lần lượt hơn 200 và 150 người, cùng các thiết bị âm thanh, ánh sáng hiện đại Ngoài ra, còn có 01 phòng học đa chức năng phục vụ nhu cầu học tập và tổ chức sự kiện.
- Trung tâm còn có10 phòng khách được trang bị đầy đủ tiện nghi phục vụ cho chuyên gia nước ngoài và các giáo viên các trường về giảng dạy.
- Trung tâm có 01 nhà ăn đảm bảo vệ sinh phục vụ từ 30 - 40 người, 01 phòng bếp nấu đảm bảo an toàn cháy nổ, vệ sinh an toàn toàn thực phẩm,
Khu sân chơi bãi tập của Trung tâm rộng rãi 3000m2, thoáng mát và có quang cảnh đẹp, lý tưởng cho các hoạt động ngoài trời và giờ học võ thuật Đây cũng là không gian lý tưởng cho trẻ vui chơi, đồng thời thuận lợi cho phụ huynh chờ đón con.
- Khu vệ sinh được làm mới với 4 công trình vệ sinh khép kín, đầy đủ tiện nghi, sạch đẹp phù hợp với lứa tuổi của học sinh.
- Khu nhà xe đã được tu sửa, một khu để xe ô tô và một khu để xe máy.
- Hệ thống hạ tầng công nghệ tin học được kết nối internet đầy đủ đáp ứng yêu cầu quản lý dạy học
Trung tâm sẽ tiếp tục phát triển trong những năm tới bằng cách trang bị thêm phòng học đàn và mua sắm thiết bị cho các môn năng khiếu như guitar, organ, và cờ vua Đồng thời, trung tâm cũng sẽ đầu tư vào học liệu để nâng cao chất lượng dạy học GTS và KNS, cũng như xây dựng bể bơi di động nhằm đảm bảo hiệu quả giảng dạy tốt nhất.
Với 30 cán bộ GV, với 12 GV có trình độ thạc sỹ, 18 GV có trình độ Cao đẳng, Đại học Bộ máy Trung tâm bao gồm Ban Giám đốc và 05 phòng tổ (Phòng Đào tạo, Phòng Bồi dưỡng nâng cao trình độ, phòng TC- HC, tổ tài vụ, tổ tin học ngoại ngữ) Trung tâm GDTX tỉnh đã nỗ lực học hỏi và tích lũy được nhiều kinh nghiệm, có 12 giáo viên đã tham gia lớp bồi dưỡng cấp chứng chỉ cho GV dạy GTS, KNS do trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội giảng dạy Đến nay Trung tâm đã có đội ngũ giáo viên cơ hữu có trình đô, chuyên môn nghiệp vụ tốt đáp ứng được việc quản lý, dạy học một cách hiệu quả.
Trung tâm mời giáo viên thỉnh giảng cho các môn Kỹ năng sống (KNS) và Năng khiếu (NK) với đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng sư phạm xuất sắc, đảm bảo đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh và mong muốn của phụ huynh.
2.3 Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống.
Trung tâm có một lịch sử lâu dài trong việc xây dựng và phát triển, luôn nhận được sự quan tâm và hỗ trợ từ Sở Giáo dục và Đào tạo, bất kể thời điểm nào.
- Các phòng tổ luôn có được sự chỉ đạo sát sao của BGĐ Trung tâm.
Đội ngũ cán bộ giáo viên tại Trung tâm GDTX tỉnh Nghệ An luôn đồng lòng và đoàn kết, nỗ lực phấn đấu vì sự phát triển chung Họ thích ứng nhanh chóng với các đổi mới trong giáo dục và điều kiện công việc, thể hiện sự nhiệt tình trong mọi lĩnh vực, đặc biệt trong tổ chức hoạt động GDKNS CBGV không chỉ là giáo viên chủ nhiệm mà còn tham gia tích cực vào công tác tuyển sinh và phục vụ, góp phần làm cho Trung tâm trở thành địa chỉ bồi dưỡng GTS, KNS đáng tin cậy tại Thành phố Vinh trong 04 năm qua.
Bên cạnh những thuận lợi trên, khi thực hiện giáo dục GTS, KNS Trung tâm vẫn còn gặp một số khó khăn, lúng túng:
- Đội ngũ GV cơ hữu của Trung tâm đạt chuẩn, nhiệt tình trong công tác tuy nhiên
Kết quả đạt được từ năm 2016 đến 2019
Với điều kiện cơ sở vật chất cũng như đội ngũ, Trung tâm GDTX tỉnh Nghệ
Trung tâm đã thành công trong việc xây dựng và tổ chức mô hình giảng dạy GTS, KNS cho học sinh, mặc dù gặp một số khó khăn trong quá trình triển khai Sự thành công này khẳng định hiệu quả của các hoạt động mà Trung tâm đã tổ chức.
Trong bốn năm hoạt động giáo dục kỹ năng sống, Trung tâm GDTX tỉnh chúng tôi đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng về số lượng học sinh tham gia Sự gia tăng này không chỉ phản ánh sự quan tâm của cộng đồng mà còn khẳng định hiệu quả của các chương trình giáo dục mà Trung tâm cung cấp.
Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng giá trị sống, kỹ năng sống tại Trung tâm
(Cụ thể: năm 2016: 460 học sinh; năm 2017: 985 học sinh; năm 2018: 1201 học sinh; năm 2019: 1440 học sinh).
Phương pháp dạy học trải nghiệm đã nâng cao rõ rệt chất lượng học tập của học sinh, với nhiều phản hồi tích cực từ học viên sau khi tham gia các khóa học kỹ năng sống tại Trung tâm Học sinh trở nên tự tin hơn trong thuyết trình và giao tiếp, đồng thời phát huy được những năng khiếu tiềm ẩn Theo khảo sát, 80% phụ huynh hài lòng với kết quả học tập của con em họ tại Trung tâm, trong khi 15% cảm thấy hài lòng và 5% chưa thật sự hài lòng Mỗi mùa hè, nhiều phụ huynh đã từng cho con học tại Trung tâm lại tiếp tục lựa chọn Trung tâm GDTX tỉnh làm địa điểm học tập cho kỹ năng sống và kỹ năng mềm.
4 Một số kinh nghiệm tổ chức bồi dưỡng GTS, KNS tại Trung tâm GDTX tỉnh
4.1 Đảm bảo tư cách pháp nhân
Năm 2016, Trung tâm GDTX tỉnh bắt đầu tổ chức hoạt động giáo dục GTS, KNS cho học sinh mà chưa có nhiều kinh nghiệm Để cải thiện chất lượng, Trung tâm đã gửi công văn xin phép Sở GD&ĐT Nghệ An liên kết với trường Hà Nội Vip School, một đơn vị có uy tín và kinh nghiệm trong lĩnh vực này Ngày 17/5/2016, Sở GD&ĐT Nghệ An đã chấp thuận bằng công văn số 865/SGD&ĐT-GDTX, cho phép Trung tâm GDTX tỉnh hợp tác với trường Hà Nội Vip School để tổ chức bồi dưỡng các môn năng khiếu và kỹ năng sống cho học sinh các bậc học.
Sau hai năm liên kết, Trung tâm GDTX tỉnh Nghệ An đã chủ động triển khai tổ chức hoạt động giáo dục GTS và KNS Vào ngày 05/2/2018, Trung tâm đã gửi tờ trình số 24/TTGDTXT đến Sở GD&ĐT Nghệ An để đề nghị xác nhận đăng ký hoạt động giáo dục KNS và giáo dục ngoài giờ chính khóa, kèm theo đề án Đến ngày 22/2/2018, Sở Giáo dục đã ban hành Quyết định số 175/QĐ-SGDĐT xác nhận đăng ký hoạt động giáo dục KNS và giáo dục ngoài giờ chính khóa cho Trung tâm GDTX tỉnh Nghệ An.
4.2 Đảm bảo cơ sở vật chất khang trang, đầy đủ (tham khảo 1 số hình ảnh phòng học tại phụ lục 1)
Cơ sở vật chất đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả dạy học, bên cạnh các chương trình học hấp dẫn và đội ngũ giáo viên chất lượng Dù chương trình và giáo viên tốt, nhưng nếu phòng học thiếu ánh sáng, chật chội hoặc không đúng chức năng, thì hoạt động dạy học sẽ không đạt hiệu quả cao Để tổ chức hoạt động GTS và KNS tại trung tâm GDTX tỉnh một cách hiệu quả, Ban Giám đốc trung tâm đã giao cho phòng Hành chính thực hiện việc rà soát và chuẩn bị cơ sở vật chất một cách kỹ lưỡng.
Các hoạt động GTS và KNS chủ yếu diễn ra vào mùa hè, do đó cần đảm bảo các phòng học thông thoáng và mát mẻ để tạo không gian thoải mái cho học sinh Cần có các phòng học chuyên dụng cho từng môn như Kỹ năng sống, khiêu vũ, múa, bán trú, mỹ thuật, cờ vua và nấu ăn Mỗi phòng học được trang trí và sắp xếp phù hợp với môn học Ngoài ra, bàn ghế cũng cần được bố trí hợp lý theo độ tuổi học sinh, đảm bảo đủ ánh sáng, điều hòa, nước uống và thường xuyên được vệ sinh sạch sẽ trước và sau mỗi buổi học.
4.3 Đội ngũ giàu kinh nghiệm, nhiệt huyết
4.3.1 Đội ngũ giáo viên giảng dạy
- Chuẩn bị nguồn giáo viên cơ hữu (GV tại Trung tâm GDTX tỉnh)
Để tổ chức hoạt động Kỹ năng sống (KNS) tại Trung tâm tỉnh, Ban Giám đốc đã giao cho phòng Bồi dưỡng nhiệm vụ tìm hiểu và mời các giáo viên có chuyên môn và kinh nghiệm từ Hà Nội về để tập huấn cho nhóm giáo viên tại Trung tâm Nhóm giáo viên này được chọn lựa dựa trên khả năng, năng khiếu và đam mê, nhằm đáp ứng nhu cầu dạy học KNS hiệu quả.
- Liên hệ mời GV giảng dạy (Giáo viên thỉnh giảng) và chốt lịch dạy.
Để nâng cao hiệu quả giảng dạy và thu hút học viên, Trung tâm đã hợp tác với các giáo viên có kinh nghiệm trong lĩnh vực giảng dạy kỹ năng sống (KNS) tại Hà Nội, bên cạnh đội ngũ giáo viên cơ hữu Phòng Bồi dưỡng đã chủ động tìm hiểu và liên hệ với những giáo viên này nhằm tổ chức các lớp giảng dạy GTS và KNS tại Trung tâm.
Trung tâm cung cấp các khóa học năng khiếu đa dạng như Mĩ thuật, khiêu vũ, múa, võ, đàn và hát Để đảm bảo chất lượng giảng dạy, trung tâm đã mời các giáo viên có uy tín và chuyên môn cao từ các câu lạc bộ thể thao và trường tiểu học, THCS tại thành phố Vinh.
Để đảm bảo chất lượng giảng dạy, Trung tâm yêu cầu giáo viên (GV) ký hợp đồng sau khi đã thỏa thuận về thời gian và kinh phí giảng dạy Biên bản thỏa thuận cần nêu rõ trách nhiệm của GV, bao gồm việc giảng dạy đúng thời gian đã cam kết, tận tâm và có trách nhiệm trong công việc Ngoài ra, GV cũng cần thực hiện điểm danh học sinh vào đầu mỗi buổi học và phối hợp chặt chẽ với Trung tâm.
GV của trung tâm giải quyết khi có sự cố xẩy ra Trong trường hợp bất khả kháng
Giáo viên cần thông báo kịp thời cho Trung tâm nếu không thể tiếp tục giảng dạy Việc hoàn thành chương trình dạy của các khóa học đã ký hợp đồng là bắt buộc Nếu giáo viên không thể giảng dạy đến hết khóa học, phải thông báo bằng văn bản cho Trung tâm ít nhất một tuần trước.
4.3.2 Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp Để đảm bảo việc dạy học có kết quả, và sự an toàn cho HS khi tham gia học tập tại Trung tâm thì không thể thiếu bộ phận GV chủ nhiệm lớp
Sau khi hoàn tất tuyển sinh và xác định số lượng lớp học, phòng Bồi dưỡng sẽ phân công giáo viên chủ nhiệm cho tất cả các lớp Nguồn giáo viên chủ nhiệm chủ yếu là từ đội ngũ giáo viên cơ hữu của Trung tâm Trung tâm đã ban hành văn bản quy định cụ thể về vai trò và trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm lớp (tham khảo phần phụ lục 2).
Việc phân công giáo viên quản lý các lớp cần được xem xét kỹ lưỡng dựa trên khả năng, năng lực và điều kiện hoàn cảnh của từng giáo viên Điều này sẽ giúp phát huy hiệu quả công việc và nâng cao chất lượng giảng dạy.
GV là một nữ giáo viên trẻ, có khả năng sư phạm xuất sắc, được giao nhiệm vụ quản lý các lớp học cho học sinh nhỏ tuổi từ 4-7 tuổi, bao gồm các môn như múa, kỹ năng sống cho trẻ 4-6 tuổi và mỹ thuật mầm non.
- GV là nam thì bố trí quản lý các lớp HS lớn từ 8-15 tuổi và các môn năng khiếu như Võ, Đàn Ghi ta, Kỹ năng sinh tồn…
- Đối với những GV có hoàn cảnh đặc biệt hoặc có con nhỏ thì không phân trực ca
- Yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm lớp
+ Đến trước giờ học 5 phút, kiểm tra cơ sở vật chất các lớp học có ca học mình phụ trách (bàn ghế, nước uống, ánh sáng, vệ sinh v.v…)
+ Điểm danh, nắm số lượng HS có mặt và vắng mặt của các lớp, gọi điện thoại liên hệ cho Phụ huynh có HS chậm học, nghỉ học
Sau khi kết thúc ca học, giáo viên trực sẽ nhanh chóng đưa những học sinh chưa có phụ huynh đón xuống phòng chờ, đồng thời chuyển các em tiếp tục học ca hai đến phòng học tương ứng Giáo viên trực cũng chịu trách nhiệm quản lý toàn diện các lớp học mà mình phụ trách.
Ban giám đốc giao cho phòng Tổ chức - Hành chính đảm nhận công việc này.
- Đội ngũ phục vụ các lớp học bán trú:
