Hồ Chí Minh nhiều lần chỉ rõ: “Sức có mạnhmới gánh được nặng và đi được xa”, người cách mạng phải lấy đạo đức cách mạng làmnền tảng, nếu không có đạo đức làm nền tảng, làm cái căn bản th
Nội dung
Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
1 Vai trò của đạo đức:
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự hòa quyện giữa đạo đức truyền thống dân tộc và tinh hoa đạo đức toàn nhân loại, phản ánh sự giao thoa giữa phương Đông và phương Tây Tư tưởng này được hình thành từ yêu cầu cấp thiết của sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam và ngày càng trở nên quan trọng trong việc xây dựng đời sống tinh thần xã hội Nó đóng vai trò then chốt trong việc điều chỉnh hành vi con người, xây dựng đạo đức mới và con người mới cho xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
1.1 Đạo đức là gốc, là nền tảng tinh thần của xã hội, của người cách mạng: Để nói về tầm quan trọng của đạo đức, Hồ Chí Minh khẳng định đạo đức là nền tảng, là gốc rễ của xã hội, của người cách mạng Bác từng nói “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.” - Trích Sửa đổi lối làm việc (1947) - Hồ Chí Minh. Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng (1958), Hồ Chí Minh viết: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang.” Vì vậy, đạo đức cách mạng là yếu tố được Hồ Chí Minh quan tâm hàng đầu. Đối với Người, đạo đức là gốc, là nền tảng, và vì thế, đạo đức trở thành nhân tố quyết định sự thành bại của mọi công việc, phẩm chất của mỗi người Có đạo đức sẽ giúp người cán bộ cách mạng không lùi bước trước khó khăn gian khổ, sẵn sàng hy sinh cho sự nghiệp cách mạng Trong bài Người cán bộ cách mạng (1955), Hồ Chí Minh yêu cầu
Người cán bộ cách mạng cần phải có đạo đức cách mạng vững vàng để vượt qua khó khăn và thử thách trong sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Đạo đức cách mạng là nền tảng giúp cán bộ kiên định trong hành trình dài và gian nan, tránh được sự nản chí và xuôi tay Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng đạo đức là "gốc" của người cách mạng, giúp họ phấn đấu và hoàn thành nhiệm vụ mà không vì lợi ích cá nhân hay sự kiêu ngạo Đạo đức không chỉ là lý thuyết mà phải được thể hiện qua hành động thực tế Người khẳng định rằng tài năng và đạo đức phải song hành; người có tài mà thiếu đạo đức sẽ trở nên vô dụng, trong khi người có đạo đức mà không có tài năng sẽ gặp nhiều khó khăn Vì vậy, cán bộ cần phải kết hợp cả hai phẩm chất này để đạt được hiệu quả trong công việc, với kết quả thực tế là thước đo cho ý chí cách mạng của họ.
Hãy kiên quyết chống bệnh nói suông, thói phô trương hình thức, lối làm việc không nhằm mục đích nâng cao sản xuất.”
Đạo đức là thước đo lòng cao thượng của con người, theo quan điểm của Hồ Chí Minh: “Tuy năng lực và công việc của mỗi người khác nhau, nhưng ai giữ được đạo đức đều là người cao thượng.” Đạo đức cá nhân không chỉ nâng cao giá trị bản thân mà còn mang lại sức mạnh để vượt qua khó khăn Vì vậy, Người luôn chú trọng giáo dục đạo đức cho cán bộ và Đảng viên, yêu cầu họ thấm nhuần đạo đức cách mạng Đồng thời, Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cho đoàn viên và thanh niên, khuyến khích họ tích cực rèn luyện và tu dưỡng đạo đức bản thân.
1.2 Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của CNXH:
Theo Hồ Chí Minh, sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội nằm ở những người cộng sản ưu tú, những người sống và hành động để hiện thực hóa lý tưởng Niềm tin của quần chúng vào tương lai của chủ nghĩa xã hội không chỉ phụ thuộc vào những sai lầm tạm thời mà còn vào sự suy thoái của những "chiến sĩ tiên phong" của cách mạng Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nêu gương, lấy V.I Lenin làm hình mẫu với những phẩm chất đạo đức cao đẹp như tinh thần yêu lao động và lối sống giản dị Ông cho rằng cán bộ, đảng viên cần trở thành công dân mẫu mực, giữ gìn phẩm chất đạo đức và kỷ cương xã hội, với sự nêu gương cần thiết trước nhân dân.
Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng sự yêu mến của quần chúng không chỉ đến từ danh xưng cộng sản mà còn từ tư cách đạo đức của những người lãnh đạo Để dẫn dắt nhân dân, đảng viên cần làm gương cho người khác Đảng Lao động Việt Nam, theo ông, là đại diện cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, bao gồm những người thợ, nông dân và trí thức, những người tận tâm phục vụ Tổ quốc Đảng mạnh mẽ khi có đảng viên tốt, những người không bị cám dỗ bởi sự giàu sang, không lay chuyển bởi nghèo khó và không bị uy lực khuất phục Ông cũng chỉ ra rằng sức mạnh của phong trào cộng sản quốc tế không chỉ đến từ chiến lược mà còn từ những phẩm chất đạo đức cao quý, làm cho chủ nghĩa cộng sản trở thành sức mạnh vô địch.
Hồ Chí Minh là biểu tượng của tinh hoa dân tộc Việt Nam, thể hiện ý chí kiên cường và bất khuất trong suốt lịch sử Tấm gương đạo đức và nhân cách cao đẹp của Người không chỉ thu hút nhân dân Việt Nam mà còn cả thế giới, trở thành nguồn động viên lớn lao cho những ai đấu tranh vì hòa bình, độc lập, dân chủ và tiến bộ xã hội Nhiều cán bộ, đảng viên, chiến sĩ đã noi gương Bác, sẵn sàng hy sinh vì lợi ích của đất nước và nhân dân, thể hiện sự liêm khiết, công bằng và chính trực Những cống hiến không ngừng nghỉ vì hạnh phúc của nhân dân đã khẳng định rằng Đảng ta là đạo đức và văn minh.
2 Các chuẩn mực đạo đức :
2.1 Trung với nước, hiếu với dân:
Trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất đạo đức bao trùm quan trọng nhất và chi phối các phẩm chất khác.
Trung và hiếu là hai khái niệm truyền thống quan trọng trong tư tưởng đạo đức của Việt Nam và các nền văn hóa phương Đông, thể hiện mối quan hệ sâu sắc và bao quát giữa con người với gia đình và xã hội.
“Trung với vua, hiếu với cha mẹ” là chuẩn mực đạo đức lâu đời, phản ánh lòng trung thành và hiếu thảo Trước cách mạng tháng Tám (1945), ông cha ta đã dạy con cái về sự hiếu thảo với cha mẹ, trong khi chế độ phong kiến yêu cầu con cái phải thương yêu cả cha và mẹ Lễ giáo quy định rằng “hiếu” phải được thể hiện từ phía con cái, chứ không phải từ cha mẹ Năm 1946, Bác Hồ đã nhấn mạnh rằng đạo đức cần phải thay đổi theo thời đại mới, với nội dung mới là “trung với nước, hiếu với dân”, mở rộng khái niệm về lòng trung thành và hiếu thảo từ cá nhân đến cộng đồng.
Tư tưởng "trung với nước, hiếu với dân" của Hồ Chí Minh không chỉ kế thừa giá trị yêu nước truyền thống mà còn vượt qua những hạn chế của nó Trung với nước thể hiện sự trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước vì lợi ích của nhân dân Ở đây, "nước" là của nhân dân, và "dân" là chủ nhân của đất nước, với quyền hạn và lợi ích hoàn toàn thuộc về họ.
Hồ Chí Minh đã mở rộng định nghĩa về chữ hiếu, cho rằng hiếu không chỉ là lòng hiếu thảo với cha mẹ mà còn phải hiếu với nhân dân, vì trong nhân dân có cha mẹ của mình Ông nhấn mạnh rằng "trên có trời, dưới có đất, ở giữa có người", và việc hiếu với cha mẹ đồng nghĩa với việc hiếu với nhân dân Bác cũng liên kết khái niệm hiếu với trung, cho rằng trung với nước là một phần tất yếu của lòng hiếu thảo Do đó, không thể có người con hiếu mà lại không trung thành với đất nước.
"Trung" và "hiếu" là hai khái niệm đạo đức - chính trị gắn bó chặt chẽ, trong đó "hiếu" thể hiện sự thu hẹp của "trung", và ngược lại Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng "hiếu với dân" không chỉ là tình thương mà còn là sự gần gũi, gắn bó, kính trọng và học hỏi từ nhân dân, coi dân là gốc rễ Đối với cán bộ, đảng viên, Người yêu cầu phải “tận trung, tận hiếu” để xứng đáng với vai trò lãnh đạo và phục vụ nhân dân "Trung với nước, hiếu với dân" là chuẩn mực đạo đức lớn lao, định hướng cho mỗi cá nhân Việt Nam trong sự nghiệp phấn đấu cho độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội, đồng thời thể hiện khát vọng tự hoàn thiện theo tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh.
2.2 Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư:
Cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư là những phẩm chất đạo đức cốt lõi của cách mạng, gắn liền với hoạt động hàng ngày của mỗi cá nhân Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của những phẩm chất này trong nhiều tác phẩm, từ cuốn Đường cách mệnh cho đến bản Di chúc cuối đời, thể hiện rõ sự cần thiết phải rèn luyện đạo đức trong cuộc sống.
Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng mặc dù phong kiến xưa đề ra các giá trị cần, kiệm, liêm, chính, nhưng họ không thực hiện mà chỉ bắt nhân dân tuân theo để phục vụ quyền lợi của họ Ngày nay, các giá trị này được đề ra cho cán bộ thực hiện, nhằm làm gương cho nhân dân và mang lại lợi ích cho đất nước và dân tộc Vì vậy, cần, kiệm, liêm, chính và chí công vô tư không chỉ là những phẩm chất cần thiết mà còn thể hiện lòng trung thành với đất nước và sự hiếu thảo với nhân dân.
Hồ Chí Minh đã khéo léo áp dụng các khái niệm truyền thống của đạo đức phương Đông, giữ lại những giá trị tốt đẹp và phù hợp, đồng thời loại bỏ những yếu tố lạc hậu, lỗi thời, để tích hợp những nội dung mới phù hợp với thời đại.
Sinh viên Thương Mại học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn giữ nguyên giá trị, là nguồn động lực cho thế hệ trẻ Việt Nam, đặc biệt là sinh viên Đại học Thương Mại, trong việc xây dựng đất nước Người luôn dành tình cảm và sự quan tâm đặc biệt cho việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ, coi đó là nền tảng quan trọng nhất của cán bộ cách mạng Theo Người, thành công hay thất bại chủ yếu phụ thuộc vào việc cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng hay không Hồ Chí Minh đã kết hợp sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin với các giá trị văn hóa phương Đông và truyền thống văn hóa Việt Nam, thiết lập chuẩn mực đạo đức cách mạng và trở thành tấm gương cho cán bộ, đảng viên và quần chúng noi theo.
Tiếp thu lời dạy của Bác, sinh viên đại học Thương Mại hôm nay luôn tích cực tu dưỡng phẩm chất, lời dạy của Bác.
Sinh viên Đại học Thương mại được giáo dục về chuẩn mực đạo đức "Trung với nước, hiếu với dân", thông qua các học phần quân sự, giúp họ nhận thức sâu sắc về những hy sinh to lớn của ông cha Điều này góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của sinh viên đối với non sông và Tổ quốc Việt Nam, nơi mà độc lập, tự do và thống nhất được giữ gìn trọn vẹn Các học phần như lịch sử Đảng và tư tưởng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và lòng yêu nước của sinh viên.
Hồ Chí Minh được giảng dạy cho sinh viên nhằm nâng cao tinh thần yêu nước và tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc, điều này là lương tâm và trách nhiệm của mỗi người Việt Nam chân chính Sự trung thành với đất nước ngày nay thể hiện qua việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, nền văn hóa, Đảng, chế độ, nhân dân, sự nghiệp đổi mới và lợi ích quốc gia.
Sinh viên Đại học Thương Mại đã thực hiện tốt chuẩn mực “Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” thông qua công việc và nhiệm vụ hàng ngày Ý thức “cần, kiệm” được thể hiện rõ qua số lượng học bổng mà sinh viên đạt được trong những năm gần đây, cho thấy sự cần cù và siêng năng trong lao động Họ cũng phát huy tinh thần sáng tạo và năng suất cao qua các cuộc thi do trường và thành phố tổ chức, như thi hùng biện và nghiên cứu khoa học Hơn nữa, sinh viên Thương Mại thể hiện sự thẳng thắn, trung thực, không chạy theo lối sống thực dụng và thành tích, mà chú trọng vào việc học thật và thi thật trong các kỳ thi hàng năm Những nỗ lực này rất đáng được khen ngợi và tuyên dương.
Sinh viên trường Đại học Thương Mại luôn thể hiện tinh thần "Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa" qua những hành động thiết thực Hàng năm, hội Máu Thương Mại tổ chức các ngày hội hiến máu nhân đạo, tiêu biểu là chương trình "Điều ước cho em" do viện huyết học và đoàn thanh niên trường phối hợp thực hiện Chương trình thu hút đông đảo sinh viên tham gia với thông điệp ý nghĩa “Một giọt máu trao đi - một cuộc đời ở lại; Hiến máu cứu người - Một nghĩa cử cao đẹp” Bên cạnh đó, sinh viên cũng tích cực tham gia các câu lạc bộ tình nguyện để giúp đỡ người nghèo và trẻ em ở những vùng khó khăn thông qua các hoạt động như mùa hè xanh, đông ấm, và tết yêu thương.
Trường đã thực hiện chuẩn mực "Tinh thần quốc tế trong sáng" thông qua việc thu hút nhiều sinh viên quốc tế, bao gồm sinh viên từ Lào, Campuchia và Trung Quốc Đồng thời, sinh viên của trường cũng tổ chức các hoạt động giao lưu, thể hiện sự quan tâm và đoàn kết hơn với các bạn sinh viên nước ngoài, tạo môi trường sống và học tập hòa nhập trong nhà trường.
Sinh viên Trường Đại học Thương Mại nổi bật với ý chí và nghị lực mạnh mẽ, luôn quyết tâm vượt qua mọi thử thách để đạt được mục tiêu sống Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 năm 2020, trường đã chuyển sang hình thức học online để phòng chống dịch Nhiều sinh viên ở vùng núi, không có sóng mạng, đã phải lên đỉnh núi dựng lều để học, thể hiện tinh thần vượt khó đáng khâm phục Bên cạnh đó, trường cũng ghi nhận nhiều sinh viên có hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn nỗ lực học tập và được khen thưởng vì thành tích xuất sắc.
1.2 Hạn chế Đầu tiên, về chuẩn mực đạo đức: “ Trung với nước, hiếu với dân”: Trong thời kì hòa bình, còn một bộ phận sinh viên vẫn chưa xác định rõ động cơ học tập và phấn đấu để có thể đóng góp cho công cuộc xây dựng đất nước trong thời kì mới Các bạn còn coi nhẹ việc học đi học muộn, nói chuyện riêng, thậm chí là nghỉ học không lý do trong các giờ học Cũng như còn chưa hăng hái tham gia vào các hoạt động do Đoàn hay do chính quyền địa phương tổ chức, thiếu trách nhiệm với gia đình và xã hội Đặc biệt có nhiều bạn còn chưa thể hiện được đạo đức “hiếu với dân”, trước hết là có hiếu với cha mẹ, ông bà, biết ơn công lao sinh thành và nuôi dưỡng của cha mẹ Tuy nhiên, một số bạn lại chưa biết trân trọng tình cảm và công lao to lớn của bố mẹ, sử dụng khoản tiền bố mẹ trợ cấp một cách phung phí.
Nhiều sinh viên hiện nay tại Trường Đại học Thương mại đang theo đuổi lối sống thực dụng, chú trọng vào giá trị vật chất mà bỏ qua giá trị tinh thần như tình yêu và trách nhiệm học tập Tình trạng lười biếng, ngủ trong giờ học và trốn học vẫn diễn ra phổ biến, với một bộ phận sinh viên không có mục tiêu rõ ràng trong việc học Nhiều sinh viên có tư tưởng "thi rồi học" hoặc thậm chí không học mà sử dụng các hình thức gian lận như "phao" trong kỳ thi Trên các trang mạng xã hội, dễ dàng thấy những bài viết về việc thuê người học hộ hoặc làm bài hộ Hàng năm, trường đã phải đình chỉ thi với nhiều sinh viên vì các hành vi gian lận trong học tập và thi cử.
Sinh viên Thương mại thể hiện chuẩn mực "Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa" qua các hoạt động tình nguyện, cứu giúp người khó khăn và hiến máu Tuy nhiên, vẫn tồn tại một bộ phận sinh viên thờ ơ trước những hoàn cảnh khó khăn của người khác, chỉ chú trọng vào lợi ích cá nhân mà thiếu sự quan tâm đến cộng đồng Đây là thực trạng đáng lên án trong môi trường sinh viên hiện nay.
Cuối cùng, theo chuẩn mực "Tinh thần quốc tế trong sáng" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vẫn còn một số sinh viên có thái độ phân biệt vùng miền và quốc gia Họ chưa thể hiện đúng đắn tinh thần đoàn kết và tình yêu thương, không biết giúp đỡ các bạn sinh viên khác.
Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tu dưỡng đạo đức cá nhân, đặc biệt đối với thế hệ trẻ, vì họ là "người chủ tương lai của nước nhà" và là cầu nối giữa các thế hệ Do đó, giáo dục đạo đức và rèn luyện cho sinh viên là vấn đề cần được chú trọng Để cải thiện tình trạng đạo đức lối sống của sinh viên trường Đại học Thương Mại, cần thực hiện các giải pháp như phát huy tư tưởng “cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư”, rèn luyện các đức tính trung thành, tận tụy, thật thà và chính trực Sinh viên cần xác định rõ nhiệm vụ học tập và làm việc với chất lượng, hiệu quả, tránh xa hoa, lãng phí và phô trương hình thức Việc kết hợp lý luận với thực hành, học tập với lao động là cần thiết, đồng thời cần chống lại chủ nghĩa cá nhân, tâm lý ham sung sướng, lười biếng và các thói quen tiêu cực khác Cuối cùng, sinh viên phải tự đặt ra câu hỏi về mục đích học tập và xác định rõ ràng giữa tốt và xấu, bạn và thù.
Để phát huy tư tưởng đạo đức "trung với nước, hiếu với dân", sinh viên cần tích cực tham gia các chương trình giáo dục truyền thống do nhà trường tổ chức, bao gồm các hoạt động văn hóa, văn nghệ, tọa đàm và gặp mặt giữa các thế hệ vào các dịp lễ lớn Những hoạt động này giúp gắn kết cộng đồng sinh viên, nâng cao nhận thức về các hoạt động đoàn thể và tinh thần yêu nước Ngoài ra, sinh viên cũng nên tham gia các hoạt động tình nguyện như tuyên truyền phòng chống hút thuốc lá và kêu gọi hiến máu, từ đó hình thành ý thức cống hiến phục vụ cho nhà nước và nhân dân.
Sinh viên cần tích cực tham gia các hoạt động xã hội từ thiện, như giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ, người tàn tật khó khăn, và ủng hộ đồng bào vùng lũ lụt Họ cũng có thể tham gia hiến máu để cứu giúp bệnh nhân, qua đó thể hiện tư tưởng "thương yêu con người, sống có tình có nghĩa" Những hành động này không chỉ rèn luyện truyền thống cách mạng mà còn thể hiện lòng nhân ái và ý thức cộng đồng của sinh viên.
Sinh viên trường Đại học Thương Mại cần chủ động nâng cao khả năng đối ngoại và hợp tác quốc tế, xóa bỏ mâu thuẫn và mặc cảm để tích cực giao lưu, kết bạn và xây dựng tình hữu nghị với các nước Đồng thời, họ cũng cần kiên quyết đấu tranh chống lại chiến tranh, nghèo đói và bất công, góp phần hình thành "tinh thần quốc tế trong sáng" trong mỗi sinh viên.