VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ HOÀNG HẢI LIÊN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ HOÀNG HẢI LIÊN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH Ngành: Luật Hiến pháp Luật Hành Mã số: 8.38.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HOÀNG VĂN NGHĨA HÀ NỘI, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu kết nghiên cứu nêu luận văn trung thực, khách quan quan chuyên môn cho phép sử dụng chưa công bố cơng trình khác Học viên Lê Hồng Hải Liên MỤC LỤC MỞ ĐẦU Chương MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI 12 1.1 Tổng quan bình đẳng giới 12 1.2 Tổng quan thực pháp luật bình đẳng giới 20 1.3 Tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh bình đẳng giới, quan điểm Đảng, sách, pháp luật Nhà nước bình đẳng giới thực pháp luật bình đẳng giới 24 1.4 Nội dung thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị 31 1.5 Các yếu tố ảnh hưởng tới thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị 33 Chương THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ TẠI QUẢNG BÌNH 37 2.1 Đặc điểm thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình 37 2.2 Thực trạng xây dựng quy định pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị 41 2.3 Kết thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình 46 2.4 Tồn tại, hạn chế nguyên nhân tồn tại, hạn chế 57 Chương QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG BÌNH 61 3.1 Quan điểm bảo đảm thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị nước ta nói chung tỉnh Quảng Bình nói riêng 61 3.2 Các nhóm giải pháp đảm bảo thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình 64 KẾT LUẬN 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 81 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ASEAN Association of Southeast Asian Nations ( Hiệp hội quốc gia Đơng Nam Á) BĐG Bình đẳng giới BCH TW Hội LHPN Ban Chấp hành Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ CEDAW Convention on the Elimination of all forms of Discrimination against Women ( Công ước Liên Hợp Quốc xóa bỏ tất hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ) CNH – HĐH Cơng nghiệp hóa, đại hóa HĐND Hội đồng nhân dân HLHPN Hội Liên hiệp phụ nữ LĐLĐ Liên đoàn Lao động QPPL Quy phạm pháp luật UBND Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Công tác tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức bình đẳng giới cho cán nữ tỉnh Quảng Bình 49 Bảng 2.2 Tỷ lệ nữ tham gia Cấp ủy Đảng cấp 51 Bảng 2.3 Tỷ lệ nữ lãnh đạo chủ chốt HĐND, UBND cấp 53 Bảng 2.4 Tỷ lệ nữ lãnh đạo chủ chốt quan quản lý nhà nước cấp 53 Bảng 2.5 Tỷ lệ nữ lãnh đạo chủ chốt tổ chức trị - xã hội cấp 54 Bảng 2.6 Tỷ lệ quan Đảng, Nhà nước tổ chức trị - xã hội có từ 30 % nữ trở lên có cán chủ chốt nữ/ tổng số 54 Bảng 2.7 Tỷ lệ nữ Đại biểu Quốc hội 56 Bảng 2.8 Tỷ lệ nữ đại biểu HĐND cấp 56 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Hiện nay, Việt Nam đạt nhiều kết đáng trân trọng thúc đẩy bình đẳng giới, đánh giá quốc gia có khung pháp lý bình đẳng giới tiến Đồng thời, việc thực bình đẳng giới thực tiễn đạt kết tích cực Có hành cơng Đảng ta vận dụng đắn sáng tạo quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh giải phóng phụ nữ thực bình đẳng giới Trong Chánh cương vắn tắt năm 1930 Đảng nêu rõ: “về phương diện xã hội thì: a/ dân chúng tự tổ chức; b/ nam nữ bình quyền” [18, tr1] Là lãnh tụ vĩ đại phong trào cách mạng Việt Nam, chủ tịch Hồ Chí Minh ln thực đấu tranh giải phóng phụ nữ để giành quyền lợi phía phụ nữ, theo Người: Dân tộc chưa độc lập quyền lợi phụ nữ chưa giải phóng, quyền phụ nữ gắn liền với quyền dân tộc, quyền giai cấp quyền người Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng: “Chúng ta làm cách mạng để tranh lấy quyền bình đẳng, trai gái ngang quyền nhau”; “Cách mạng xã hội chủ nghĩa cách mạng giải phóng người, khơng giải phóng phụ nữ, phần nửa xã hội xây dựng chủ nghĩa xã hội Và có chủ nghĩa xã hội thật đem lại quyền lợi ích cho phụ nữ”[20,tr260] Chính vậy, sau giành độc lập Đảng Nhà nước ta luôn quan tâm đến việc đảm bảo quyền người phụ nữ nói chung quyền trị phụ nữ nói riêng, coi mục tiêu lớn, chương trình hành động thiết thực nhằm đảm bảo quyền người Đặc biệt, lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam, từ năm đổi (năm 1986), Công ước CEDAW Liên hợp quốc (Công ước xóa bỏ tất hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ) thức thực Việt Nam, vấn đề bình đẳng giới nói chung, bình đẳng giới lĩnh vực trị nói riêng thu nhiều kết tích cực: nhận thức cấp, ngành, địa phương quyền phụ nữ lĩnh vực trị cải thiện; phụ nữ ngày có nhiều hội thể khẳng định vị trí, vai trị gia đình hoạt động trị - xã hội; tỷ lệ phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý nhà nước tăng lên, hoạt động nữ doanh nhân, chủ doanh nghiệp, hoạt động giao lưu đối ngoại khu vực, quốc tế, số lượng ngày nhiều, chất lượng ngày tăng Quyền phụ nữ ngày pháp luật, xã hội thừa nhận tôn trọng bảo đảm thực Thực tế cho thấy, tỷ lệ nữ tham gia cơng tác lãnh đạo, quản lý hệ thống trị thời gian qua có chiều hướng ngày tăng Trong lĩnh vực kinh tế, lao động nữ tham gia nhiều ngành nghề mà trước dành cho nam giới; khoa học, công nghệ tỷ lệ phụ nữ tham gia chiếm gần 40% tỷ lệ nhà khoa học nữ đạt 6% Đặc biệt, giáo dục, đào tạo y tế, cán nữ chiếm tỷ lệ lớn, nhiều người có trình độ cao Sự trưởng thành phong trào phụ nữ, đóng góp xứng đáng cấp hội phụ nữ đạt nhiệm kỳ vừa qua, Đảng Nhà nước ghi nhận, trao tặng nhiều danh hiệu phần thưởng cao quý Nhiều tập thể, cá nhân nữ tặng Huân chương Độc lập Huân chương Lao động hạng; hàng nghìn chị em phong tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua toàn quốc, nhà giáo, thầy thuốc ưu tú; nhà giáo, thầy thuốc nhân dân; nghệ sĩ ưu tú, nghệ sĩ nhân dân Quán triệt sâu sắc Nghị Đại hội XII Đảng, bầu cử Quốc hội khóa XIV đại biểu Hội đồng nhân dân cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, tỷ lệ đại biểu nữ trúng cử Đại biểu Quốc hội khóa XIV 133/496 người đạt 26,8%; Đại biểu Hội đồng nhân dân cấp nhiều địa phương tỷ lệ phụ nữ trúng cử vượt dự kiến như: Đại biểu Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ phụ nữ trúng cử đạt 43%; Đại biểu Hội đồng nhân dân quận Cầu Giấy - thành phố Hà Nội, tỷ lệ phụ nữ trúng cử đạt gần 45% Trong bối cảnh hội nhập phát triển, để tăng tỷ lệ phụ nữ hoạt động lãnh đạo, quản lý nhiệm vụ cấp, ngành, địa phương, quan, đơn vị Với vai trị thiên chức mình, phụ nữ ln đứng trước địi hỏi cao chịu nhiều áp lực Mục tiêu Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2011 - 2020 đề tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy Đảng nhiệm kỳ 2016 - 2020 đạt từ 25% trở lên tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội tỷ lệ nữ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp nhiệm kỳ 2011 - 2016 đạt từ 30% trở lên nhiệm kỳ 2016 - 2020 đạt 35% Song qua tìm hiểu trình thực pháp luật bình đẳng giới mục tiêu Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2010 -2020 tỉnh Quảng Bình năm vừa qua, cho thấy: Quảng Bình tỉnh có tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy nhiệm kỳ 2015-2020 thấp chưa đạt tiêu mà Đảng Nhà nước đề ra: cấp tỉnh chiếm 7,5% (so với nhiệm kỳ trước không tăng); cấp huyện, thành phố, thị xã chiếm 20,93% (so với nhiệm kỳ trước tăng 5,83%); cấp sở chiếm 22,71% (so với nhiệm kỳ trước tăng 3,39%); tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội chiếm 16,66% (so với nhiệm kỳ trước không tăng, không giảm); tỷ lệ nữ đại biểu HĐND cấp tỉnh chiếm 18% (so với nhiệm kỳ trước không tăng không giảm); cấp huyện, thành phố, thị xã chiếm 29,07% (so với nhiệm kỳ trước tăng 4,59%); cấp sở chiếm 26,30% (so với nhiệm kỳ trước tăng 4,96%) Ngoài ra, theo quy định Chiến lược, phấn đấu đến năm 2015 đạt 80% Bộ, quan ngang Bộ, quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp có lãnh đạo chủ chốt nữ; 70% quan Đảng, Nhà nước, tổ chức trị - xã hội có lãnh đạo chủ chốt nữ tỷ lệ nữ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động từ 30% trở lên Tuy nhiên, tính đến nay, tỉnh Quảng Bình Sở, ban ngành, đồn thể cấp tỉnh (kể cấp huyện) có nữ cán đảm nhiệm chức vụ lãnh đạo chủ chốt, chiếm tỷ lệ thấp Các kết cho thấy, khoảng trống lớn kỳ vọng kết thực tế Điều đặt thách thức lớn Đảng Nhà nước ta nói chung, tỉnh Quảng Bình nói riêng việc tăng cường tỷ lệ phụ nữ tham gia lĩnh vực trị Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, người viết mạnh dạn chọn đề tài “Thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình” làm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Luận văn tập trung mơ tả thực trạng bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình thời gian qua, từ đề xuất vài giải pháp nhằm bước tăng cường vị trị cho phụ nữ Quảng Bình nói riêng, phụ nữ Việt Nam nói chung bối cảnh hội nhập quốc tế ngày sâu rộng Đây khơng phải vấn đề cịn mẻ, nhiều vấn đề bỏ ngõ giới nghiên cứu tranh luận, bàn cãi; điều thơi thúc người viết tìm tịi, nghiên cứu tìm giải pháp hữu ích với mong muốn đóng góp tiếng nói vào việc hồn thiện pháp luật nói chung, pháp luật bình đẳng giới nói riêng, bình đẳng giới lĩnh vực trị, góp phần nâng cao vai trị, vị phụ nữ lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình giai đoạn Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Ở Việt Nam, vấn đề giải phóng phụ nữ thực bình đẳng giới ln gắn liền với nghiệp giải phóng dân tộc bảo vệ Tổ quốc lãnh đạo Đảng xác định cơng việc tồn xã hội Việt Nam nỗ lực không ngừng để thực mục tiêu tiến xã hội; đó, có việc thực bình đẳng giới phát triển người Đặc biệt gần 30 năm thực đường lối đổi mới, Việt Nam quốc gia đạt thay đổi nhanh chóng xóa bỏ khoảng cách giới khu vực Đơng Á Vai trị, vị người phụ nữ Việt Nam ngày nâng cao, số lượng phụ nữ tham gia lĩnh vực trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ngày tăng Các tổ chức quốc tế đánh giá Việt Nam có nhiều tiến việc cải thiện số phát triển người công giới Lần đầu tiên, Việt Nam có tên danh sách nước có số đo trao quyền cho giới (GEM) Bình đẳng giới lĩnh vực trị xem nội dung quan trọng, then chốt, tạo hội cho phụ nữ nói tiếng nói đại diện cho giới mình, phát huy trình độ lực, kinh nghiệm, thể quan điểm định sách lĩnh vực khác quốc gia Liên quan trực tiếp đến đề tài có viết, cơng trình nghiên cứu khoa học cụ thể sau : - Phụ nữ tham gia lãnh đạo quản lý Trung tâm Nghiên cứu khoa học lao động nữ (1997), bàn tham phụ nữ lãnh đạo, quản lý, nhiên nghiên cứu dừng lại mô tả khái quát vị trí, vai trị phụ nữ hệ thống trị chưa lý giải chi tiết rào cản ảnh hưởng đến tham gia họ trường 3.2.2.5 Đối với Bộ, quan ngang Bộ Thứ nhất, rà soát văn quy phạm pháp luật hành để sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ, ban hành theo thẩm quyền trình quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ, ban hành văn quy phạm pháp luật nhằm bảo đảm bình đẳng giới lĩnh vực trị Nghiên cứu, kiến nghị quan nhà nước có thẩm quyền ban hành biện pháp thúc đẩy bình đẳng giới lĩnh vực trị Thứ hai, lồng ghép vấn đề bình đẳng giới xây dựng tổ chức thực chương trình , kế hoạch hoạt động ngành; chủ trì, phối hợp với Bộ Lao động - Thương binh Xã hội đánh giá theo định kỳ thực trạng bình đẳng giới lĩnh vực trị Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật giải khiếu nại, tố cáo bình đẳng giới lĩnh vực trị 3.2.2.7 Đối với đồn thể trị - xã hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức trị, tổ chức trị - xã hội có vai trị bảo đảm bình đẳng giới tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân, hội viên, đồn viên thực bình đẳng giới lĩnh vực trị với nhiệm vụ cụ thể là: Tham gia xây dựng sách, pháp luật tham gia quản lý nhà nước bình đẳng giới theo quy định pháp luật; Bảo đảm bình đẳng giới tổ chức; Tham gia giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới cơng tác quy hoạch cán nữ tham gia vào cấp ủy Đảng, quyền; Tuyên truyền, vận động nhân dân, hội viên, đoàn viên thực bình đẳng giới 3.2.2.8 Đối với Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam Thường xuyên tổ chức hoạt động hỗ trợ phụ nữ góp phần thực mục tiêu bình đẳng giới lĩnh vực trị; tích cực phối hợp với quan, tổ chức có liên quan bồi dưỡng, giới thiệu phụ nữ đủ tiêu chuẩn ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân; phụ nữ đủ tiêu chuẩn tham gia quản lý, lãnh đạo quan hệ thống trị Thực tốt chức đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp đáng phụ nữ trẻ em gái theo quy định pháp luật; thực phản biện xã hội sách, pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị 69 3.2.2.9 Đối với Ban tiến phụ nữ Trung ương Thứ nhất, cần nghiên cứu, đề xuất phương hướng, biện pháp để giải vấn đề liên ngành liên quan đến phụ nữ; vấn đề công tác cán nữ, phát hiện, bồi dưỡng, giới thiệu nguồn cán nữ có chất lượng cho Đảng, tham gia có hiệu vào cơng tác quy hoạch, đào tạo, sử dụng cán nữ Thứ hai, thường xuyên cung cấp, cập nhật thông tin kịp thời hoạt động tiến phụ nữ cho ngành, đơn vị, địa phương chủ động việc triển khai tổ chức thực thực tế đem lại chất lượng hiệu cao Thứ ba, tổ chức tra, kiểm tra tình hình thực pháp luật, sách Đảng, Nhà nước phụ nữ kế hoạch hoạt động tiến phụ nữ địa phương 3.2.3 Nhóm giải pháp tăng cường lãnh đạo, đạo cấp ủy đảng quyền việc thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình Để cơng tác lãnh đạo thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình đạt hiệu cao cần tập trung thực số giải pháp cụ thể sau: Thứ nhất, cấp ủy, quyền địa phương cần tăng cường lãnh đạo, đạo, kiểm tra cơng tác bình đẳng giới lĩnh vực trị, tiến phụ nữ Chuẩn hóa đưa mục tiêu bình đẳng giới nói chung, bình đẳng giới lĩnh vực trị nói riêng vào kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội năm địa phương, ngành, đơn vị Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức bình đẳng giới đội ngũ cán công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang tầng lớp nhân dân Thực đa dạng hóa việc huy động nguồn lực từ Nhà nước cộng đồng xã hội để thực kế hoạch bố trí ngân sách cho việc thực mục tiêu quốc gia bình đẳng giới Tăng cường, thường xuyên kiểm tra, nâng cao lực cho đội ngũ cán tra chuyên ngành, liên ngành hoạt động bình đẳng giới Định kỳ tổ chức giao ban để nghe cho ý kiến đạo, định hướng nâng cao chất lượng, 70 hiệu hoạt động cấp Hội phụ nữ tổ chức trị - xã hội (Mặt trận, Cơng đồn, Đồn nhiên, Hội nông dân) việc triển khai thực Luật bình đẳng giới, Chiến lược quốc gia bình đẳng giới Chỉ thị, Nghị Đảng, sách pháp luật Nhà nước bình đẳng giới lĩnh vực trị, việc quy hoạch, bổ nhiệm nữ cán bộ, công chức, viên chức có lực phẩm chất đạo đức trình độ chun mơn vào quan Đảng, quyền cấp Đưa việc lãnh đạo, đạo cơng tác bình đẳng giới thành tiêu chí đánh giá tổ chức Đảng sạch, vững mạnh hàng năm Thứ hai, tăng cường lãnh đạo, đạo cấp uỷ đảng, trách nhiệm người đứng đầu cấp uỷ, quan, đơn vị xây dựng đội ngũ cán nữ công tác cán nữ; bố trí, phân cơng cơng tác nữ cán bộ, công chức, viên chức đảm bảo quy định bình đẳng giới Chủ động chuẩn bị nhân tạo nguồn để quy hoạch, đào tạo, bổ nhiệm, bố trí, sử dụng; bảo đảm kế thừa phát triển đội ngũ cán nữ lãnh đạo, quản lý theo quan điểm, mục tiêu đề Trước mắt, tập trung triển khai đồng việc rà soát, bổ sung, xây dựng quy hoạch cán quan đảng, quyền nhiệm kỳ 2020-2025 tất cấp, ngành, địa phương, đơn vị theo quy định pháp luật Nghị Đại hội Đảng cấp đề Đặc biệt, cần phân định rõ trách nhiệm người đứng đầu tiêu bình đẳng giới quan, đơn vị địa phương không đạt Thứ ba, đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng hiệu chế phối hợp liên ngành; cân đối, bố trí kinh phí để thực mục tiêu, tiêu Chương trình, Đề án, Dự án phê duyệt; Nghiên cứu, phát triển mơ hình tư vấn, hỗ trợ thúc đẩy bình đẳng giới, tăng cường kiểm tra việc thực cơng tác bình đẳng giới lĩnh vực trị tiến phụ nữ; tra, xử lý vi phạm pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị Thứ tư, nâng cao lực lãnh đạo, tổ chức thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt 71 đội ngũ nữ cán tiềm cán làm tham mưu cơng tác bình đẳng giới; Phát huy vai trò Hội Liên hiệp phụ nữ tổ chức cơng đồn cấp việc bảo vệ quyền lợi cho phụ nữ nói chung nữ cơng nhân viên chức, lao động nói riêng Thứ năm, giáo dục, đào tạo cán nữ nhiệm vụ quan trọng công tác quy hoạch bổ nhiệm cán cấp, ngành Trong đó, bồi dưỡng kiến thức, hồn thiện chức danh, học hàm, học vị cho đội ngũ trí thức nữ vấn đề trung tâm Chủ động phát cán nữ có lực, có tinh thần trách nhiệm với cơng việc để cử đào tạo, bồi dưỡng kiến thức phù hợp với nhu cầu công việc Thứ sáu, thân cán bộ, công chức nữ phải tự kiểm điểm lại việc thực nhiệm vụ mình, cố gắng học tập nâng cao trình độ, mặt cịn hạn chế để tự khẳng định mình, phải vươn lên để bình đẳng với nam giới trình độ, lực quản lý kinh tế quản lý xã hội, chủ động tâm khắc phục khó khăn, phải tự tin, tự lực, tự cường, không nên tự ty, “ngồi chờ Chính phủ chờ Đảng thị giải phóng cho mình” [22, tr.301] 3.2.4 Nhóm giải pháp hoàn thiện thiết chế, chế, tổ chức, máy thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình Thứ nhất, hồn thiện thiết chế, chế, tổ chức thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị Thơng qua lồng ghép, mục tiêu bình đẳng giới lĩnh vực trị thực cách xác định vấn đề giới, dự báo tác động văn quy phạm pháp luật, trách nhiệm nguồn lực để giải vấn đề liên quan đến bình đẳng giới mối quan hệ xã hội mà pháp luật điều chỉnh Việc đưa vấn đề giới vào nội dung chủ đạo, mang tính chi phối tư tưởng, quan niệm, thái độ, mối quan hệ cách thức tiến hành việc xã hội tác động lớn tới ý thức ảnh hưởng sâu rộng đến sống người dân xã hội Thứ hai, kiện toàn máy thực pháp luật bình đẳng giới Hiện nay, tỉnh Quảng Bình có máy làm công tác phụ nữ thực pháp luật bình đẳng giới cịn gọi Ban tiến phụ nữ từ tỉnh đến địa phương Bộ máy 72 cấu với thành viên lãnh đạo chủ chốt tất ngành, đơn vị Trưởng Ban tiến phụ nữ đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh, phó Trưởng ban lãnh đạo Sở Lao động – Thương binh Xã hội, Sở Tài chính; Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Các thành viên khác lãnh đạo Sở Nội vụ, Sở Kế hoạch – đầu tư, Đây coi quan đầu mối, sở vững để triển khai sách, pháp luật bình đẳng giới Ở huyện, thành phố, đơn vị địa bàn tỉnh hình thành máy để triển khai thực sách, chiến lược bình đẳng giới Tuy nhiên, thực tế cho thấy số lượng cán làm cơng tác bình đẳng giới cịn thiếu thường xuyên thay đổi, tỷ lệ nam tham gia làm cơng tác bình đẳng giới chiếm phần lớn (trên 70%) Như vậy, với đội ngũ làm công tác bình đẳng giới cịn mỏng yếu khó khăn cho việc triển khai thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị Chính vậy, cần hồn thiện tổ chức máy nâng cao lực cho đội ngũ cán làm cơng tác bình đẳng giới từ tỉnh sở 3.2.5 Nhóm giải pháp tăng cường nhận thức, ý thức pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị quyền người cho đội ngũ cán bộ, cơng chức nói chung thực thi pháp luật nói riêng tỉnh Quảng Bình Thứ nhất, tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm, mục tiêu công tác phụ nữ Nghị 11-NQ/TW, Kết luận số 55-KL/TW gắn với Nghị số 13NQ/TU, Chương trình hành động số 14-CTr/TU Ban Thường vụ Tỉnh uỷ nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm hệ thống trị tồn xã hội cơng tác phụ nữ bình đẳng giới trị; xác định công tác vận động phụ nữ trách nhiệm cấp uỷ đảng, quyền tổ chức đồn thể trị-xã hội Thứ hai, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức giới ý thức trách nhiệm thực bình đẳng giới cho cán bộ, đảng viên tầng lớp nhân dân; lên án đấu tranh chống tư tưởng coi thường phụ nữ, hành vi phân biệt đối xử, xâm hại, xúc phạm nhân phẩm phụ nữ, đưa nội dung giáo dục 73 giới vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng trường trị trường thuộc hệ thống giáo dục - đào tạo Thứ ba, việc thực bình đẳng giới lĩnh vực trị cơng việc lâu dài cần phối hợp đồng toàn xã hội, hội LHPN đóng vai trị quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để phụ nữ ý thức tự phấn đấu vươn lên, tự giải phóng mình, từ người ý thức tốt vấn đề bình đẳng giới coi nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo đảm quyền lợi lợi ích giới việc thực thi quyền người xã hội Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp phải thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng cán bộ, hội viên để chủ động tham mưu, đề xuất với cấp ủy, quyền giải pháp công tác phụ nữ, công tác cán nữ sách nguồn nhân lực nữ, sách hỗ trợ phụ nữ phát triển sản xuất kinh doanh, thực hành tiết kiệm, giảm nghèo… 3.2.6 Nhóm giải pháp tăng cường vai trị giám sát Hội đồng nhân dân, tổ chức trị - xã hội việc thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình 3.2.6.1 Đối với Hội đồng nhân dân Điều 36 Luật Bình đẳng giới 2006 quy định “ Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, Uỷ ban Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội đại biểu Quốc hội phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn có trách nhiệm giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn có trách nhiệm giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới địa phương.” Căn quy định trên, khẳng định: Giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới trị hoạt động quan Nhà nước có thẩm quyền tiến hành nhằm đảm bảo cho việc thực pháp luật bình đẳng giới trị thực thi Chủ thể tiến hành hoạt động kiểm tra, giám sát việc thực pháp 74 luật bình đẳng giới trị quan quyền lực Nhà nước Giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới coi biện pháp quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa tiên đến thành công công tác bình đẳng giới nói chung, bình đẳng giới lĩnh vực trị nói riêng HĐND cấp, chủ thể giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới trị Nội dung giám sát HĐND rộng lớn, đa dạng lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội, bao gồm lĩnh vực thực pháp luật bình đẳng giới trị Với vai trò vậy, tăng cường chức giám sát HĐND biện pháp quan trọng, góp phần đưa pháp luật bình đẳng giới trị bảo đảm đời sống xã hội Việc giám sát HĐND cấp cần tập trung vào nội dung cụ thể sau: Thứ nhất, tập trung công tác giám sát việc tuân thủ pháp luật, giám sát việc ban hành văn QPPL giám sát việc triển khai thực nghị HĐND cấp Tăng cường phương thức giám sát giám sát văn bản, giám sát thông qua kỳ họp HĐND, giám sát thực tế Thứ hai, tăng cường công tác giám sát việc ban hành văn quy phạm pháp luật bình đẳng giới trị, nội dung quan trọng hàng đầu, định tới thành công công tác bình đẳng giới trị HĐND phải có trách nhiệm giám sát văn QPPL UBND cấp, Nghị HĐND cấp trực tiếp nhằm đảm bảo văn pháp luật ban hành tiến độ, thẩm quyền, không trái với Hiến pháp, văn pháp luật cấp Thứ ba, giám sát công tác tuyên truyền, phổ biến Luật bình đẳng giới Quan tâm giám sát đối tượng tuyên truyền, phổ biến pháp luật bao gồm đội ngũ cán bộ, công chức tầng lớp nhân dân hiệu công tác thực hiện; giám sát, kiểm tra việc đảm bảo cho nội dung, hình thức thông tin, giáo dục, truyền thông giới bình đẳng giới phù hợp với nguyên tắc bình đẳng giới để khơng mang định kiến giới, không tạo định kiến giới ; Giám sát việc tổ 75 chức, máy thực bình đẳng giới, mà Ban tiến phụ nữ tỉnh Quảng Bình, huyện, thành phố địa phương Việc giám sát cần tập trung vào nội dung kiểm tra kiến thức chuyên môn đội ngũ cán làm công tác quản lý nhà nước bình đẳng giới, cấu, tổ chức, hoạt động quan chun mơn bình đẳng giới; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, thông tin thực quan sao, có đạt hiệu hay khơng, tình hình thực bình đẳng giới huyện, thành phố sao; Giám sát lồng ghép vấn đề bình đẳng giới xây dựng sách pháp luật, giám sát lồng ghép vấn đề bình đẳng giới ngân sách Nhà nước nhàm bảo đảm phân bổ nguồn lực bình đẳng nam nữ trình tham gia thụ hưởng thành phát triển Giám sát tn thủ pháp luật bình đẳng giới trị hình thức tổ chức đồn giám sát trực tiếp, tổ chức hội nghị để nghe báo cáo việc thực hiện, thông qua chất vấn đại biểu HĐND kỳ họp 3.2.6.2 Đối với Mặt trận, đồn thể trị - xã hội Chức giám sát cần thể nhiều khía cạnh khác nhau: - Đối với Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam cấp: cần tăng cường công tác giám sát việc thực pháp luật bình đẳng giới, đặc biệt thể công tác bầu cử Mặt trận tổ chức hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử, phối hợp tổ chức tiếp xúc cử tri với người ứng cử để vận động bầu cử, giám sát tỷ lệ nữ cấu - Đối với tổ chức cơng đồn: tăng cường tham gia nữ CNVCLĐ vào vị trí quản lý, lãnh đạo, nhằm bước giảm dần khoảng cách giới lĩnh vực trị; cấp Cơng đồn cần chủ động tham gia với cấp ủy, quyền địa phương cơng tác quy hoạch cán quản lý, lãnh đạo nữ Chỉ đạo Ban nữ cơng Cơng đồn cấp nâng cao trách nhiệm, tham gia xây dựng giám sát việc thực kế hoạch hành động BĐG, phát triển, quy hoạch bồi dưỡng cán nữ quan, đơn vị doanh nghiệp; thực tốt công tác kiểm tra, giám sát chế độ sách lao động nữ quy định Bộ luật Lao động văn hướng dẫn Bộ, ngành Trung ương; Chủ động 76 tham gia xây dựng văn tổ chức Công đồn xây dựng sách pháp luật liên quan đến đối tượng lao động nữ Xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán giảng viên kiêm chức cấp Cơng đồn hoạt động BĐG lồng ghép giới, phụ nữ, gia đình, trẻ em thời kỳ CNH – HĐH đất nước; Tiếp tục đẩy mạnh phong trào thi đua “Giỏi việc nước, đảm việc nhà” gắn với phong trào “ Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc” nữ CNVCLĐ; Củng cố, kiện tồn Ban nữ cơng Cơng đồn cấp làm tốt vai trị tham mưu cho cấp Cơng đồn, phối kết hợp với Hội LHPN cấp làm tốt công tác BĐG Kiểm tra theo dõi tiêu kế hoạch hành động BĐG Chiến lược Quốc gia BĐG giai đoạn 2011 – 2020 - Đối với Hội LNPN cấp: cần tăng cường công tác phối hợp với ban ngành, đồn thể trị - xã hội triển khai, quán triệt tổ chức thực chủ trương, đường lối Đảng, pháp luật Nhà nước cơng tác bình đẳng giới, bình đẳng giới lĩnh vực trị Theo dõi việc thực nội dung liên quan cơng tác phụ nữ; tích cực, chủ động tham mưu kịp thời cho cấp ủy đảng, quan quản lý nhà nước cơng tác bình đẳng giới xây dựng chương trình hành động, kế hoạch thực Tiểu kết Chương Từ thực tiễn thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị Quảng Bình thời gian vừa qua với tiêu đặt địa phương, giải pháp trước mắt cần thực cách khẩn trương giai đoạn là: phải có quan tâm lãnh đạo, đạo cấp ủy Đảng, quyền, vào đồn thể trị - xã hội, đưa mục tiêu bình đẳng giới vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh địa phương, ngành, đơn vị Tiếp tục đẩy mạnh đa dạng hóa, cơng tác thơng tin, truyền thông, phổ biến, giáo dục nhằm thay đổi nhận thức, hành động trách nhiệm thực bình đẳng giới đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức, người lao động quần chúng nhân dân 77 Tăng cường công tác quản lý nhà nước bình đẳng giới hoạt động Ban VSTBPN cấp, công tác phối hợp sở, ban, ngành, địa phương việc thực mục tiêu quốc gia bình đẳng giới Làm tốt cơng tác đạo, hướng dẫn, tổ chức tra, kiểm tra việc thực sách pháp luật bình đẳng giới Đồng thời, tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức lực quản lý nhà nước bình đẳng giới cho đội ngũ làm cơng tác bình đẳng giới VSTBPN cấp; Tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiến thức, kỹ cho nữ lãnh đạo, quản lý, nữ diện quy hoạch chức vụ, chức danh lãnh đạo quản lý cấp, nữ đại biểu Quốc hội khóa XIV, đại biểu HĐND cấp nhiệm kỳ 2016-2021 78 KẾT LUẬN Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng nêu rõ: “Nâng cao trình độ mặt đời sống vật chất, tinh thần phụ nữ; thực tốt bình đẳng giới, tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển tài năng”[13, tr.163] Đây đường lối lãnh đạo quan trọng Đảng thực quyền phụ nữ Việt Nam giai đoạn Trong năm qua, thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị; quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương Đảng, sách Nhà nước cơng tác phụ nữ, Đảng bộ, quyền tỉnh Quảng Bình có nhiều chủ trương, sách cán nữ, bình đẳng giới nhằm phát huy giá trị vai trị phụ nữ Quảng Bình giai đoạn Tuy vậy, công tác cán nữ tỉnh Quảng Bình cịn gặp nhiều khó khăn có quan tâm lãnh đạo, đạo cấp ủy, quyền ngành, cấp Nhiều quy định pháp luật quy định văn chưa thật vào sống, quy định thực tế khoảng cách Để mang lại quyền bình đẳng thật cho phụ nữ lĩnh vực trị, xin đề xuất số vấn đề có tính cấp thiết khơng riêng cho Quảng Bình mà cho nước sau: Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức trách nhiệm hệ thống trị tồn xã hội bình đẳng giới vấn đề bình đẳng giới công tác cán nữ Nghiêm túc đánh giá sở nghiên cứu khoa học để nguyên nhân bản, đặc thù địa phương, cấp, ngành, đơn vị dẫn đến khơng thành cơng mục tiêu bình đẳng giới lĩnh vực trị Hai là, thực ngun tắc bình đẳng nam nữ độ tuổi quy hoạch, đào tạo, đề bạt bổ nhiệm Đây nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị 11-NQ/TW đề ra, trước Luật Bình đẳng giới (2006) quy định “Nam, nữ bình đẳng tiêu chuẩn chuyên môn, độ tuổi đề bạt, bổ nhiệm vào vị trí quản lý, lãnh đạo quan, tổ chức” (Điều 11, Khoản 4), song chưa thực Quy định tuổi nghỉ hưu phụ nữ thấp nam giới 79 tuổi kéo độ tuổi quy hoạch, đào tạo, đề bạt bổ nhiệm nữ dừng tuổi 50, nam số tuổi lớn Ba là, trọng tạo nguồn cán nữ bảo đảm chất lượng thực Trong tổ chức Đảng, cấp ủy viên phải có trách nhiệm phát hiện, đánh giá, giới thiệu nguồn cán nữ để đưa vào quy hoạch, bảo đảm tỷ lệ nữ quy hoạch phải tương ứng với tỷ lệ nhân lực nữ tỷ lệ đảng viên nữ quan, đơn vị Việc đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bố trí sử dụng cán phải tuân thủ cấu tỷ lệ Bên cạnh đó, cần có sách chăm lo, ưu tiên để góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho cán nữ trình phấn đấu Bốn là, nâng cao vị trách nhiệm Hội Liên hiệp Phụ nữ, Ban Nữ công Công đoàn cấp việc xây dựng bảo vệ quyền lợi cho giới nữ Các cấp ủy đảng cần xây dựng quy chế, thiết phải lấy ý kiến Hội Liên hiệp Phụ nữ Ban Nữ công Cơng đồn q trình thực cơng tác cán liên quan đến nữ Năm là, đẩy mạnh phát triển đời sống kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập cho cán bộ, công chức để phụ nữ có điều kiện phát triển tồn diện Nhà nước cần có sách phát triển tổ chức tốt dịch vụ công để phục vụ tốt đời sống nhân dân, giúp phụ nữ giảm gánh nặng gia đình để tập trung sức lực, trí tuệ cho cơng tác, góp phần thiết thực vào việc thực bình đẳng giới phụ nữ thực tế Với tư lý luận kiến thức thực tiễn với nhóm giải pháp chung riêng mà người viết trình bày Luận văn, tin tưởng việc thực pháp luật bình đẳng giới lĩnh vực trị tỉnh Quảng Bình nói riêng nước nói chung thời gian tới gặt hái nhiều kết cao hơn, góp phần thực thắng lợi tiêu mà Nghị 11-NQ/TU Bộ Chính trị khóa X Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2010 – 2020 đề công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước hội nhập quốc tế./ 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Thị Vân Anh, Nguyễn Hữu Minh (2008), Bình đẳng giới Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Ban chấp hành Trung ương Đảng (1993), Nghị số 04-NQ/TW đổi mói tăng cường cơng tác vận động phụ nữ tình hình mới; Ban Bí thư Trung ương Đảng (1994), Chỉ thị số 37-CT/TW số vấn đề cơng tác cán nữ tình hình mới; Ban chấp hành Trung ương Đảng ( 2007), Nghị số 11-NQ/TW công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước; Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình (2007), Chương trình hành động số 14CTr/TU thực Nghị số 11-NQ/TW Bộ Chính trị (khóa X) công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước; Ban Thường vụ Hội LHPN Tỉnh Quảng Bình (2012), Chương trình hành động số 04/CTHĐ-BTV việc thực Nghị số 11; Ban Thường vụ Hội LHPN Tỉnh Quảng Bình (2014), Kế hoạch số 15/KH-BTV việc Thực Nghị hội nghị BCH TW Hội LHPN Việt Nam lần thứ nhiệm vụ “ Tham mưu đề xuất, tham gia xây dựng, phản biện giám sát luật pháp, sách bình đẳng giới”; Ban Thường vụ Hội LHPN Tỉnh Quảng Bình (2014), Kế hoạch số 14/KH-BTV việc thực Nghị hội nghị BCH TW Hội LHPN Việt Nam lần thứ nhiệm vụ “Tham mưu đề xuất, tham gia xây dựng, phản biện giám sát luật pháp, sách bình đẳng giới”; Chính phủ (2009), Nghị định số 48 quy định biện pháp bảo đảm bình đẳng giới; 10 Đại hội đồng Liên hợp quốc (1979), Cơng ước xóa bỏ hình thức phân biệt đối xử chống lại phụ nữ; 11 Đại hội đồng Liên hợp quốc (1948), Tun ngơn tồn giới quyền người; 81 12 Đại học Luật Hà Nội (1997), Lý luận nhà nước pháp luật, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 13 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức IX, X, XI, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 14 Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, tr 163 15 Hoàng Văn Nghĩa (2014), Chủ nghĩa xã hội quyền người, NXB Chính trị quốc gia thật, Hà Nội; 16 Hồng Văn Nghĩa (2016), Bình luận Hiến pháp 2013, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội; 17 Hoàng Văn Nghĩa (2017), 70 năm thành tựu quyền người Việt Nam, Nxb lý luận trị, Hà Nội; 18 Hoàng Văn Nghĩa (2017), Bảo đảm quyền người bối cảnh hội nhập quốc tế Việt Nam nay, Nxb lý luận trị, Hà Nội; 19 Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, t.3, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.1 20 Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, t.15, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr 260 21 Hồ Chí Minh (2011) Tồn tập, t.12, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr 301 22 Hồ Chí Minh (2011) Tồn tập, t.13, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr 523 - 524 23 Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, t.15, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2011, tr 617; 24 Nghị số 04 - NQ/TW ngày 12-7-1993 Bộ Chính trị; 25 Nghị số 11 - NQ/TW ngày 27/4/2007 Bộ Chính trị Về cơng tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước2 26 Quốc hội nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ( 1946), Hiến pháp 1946, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 82 27 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1959), Hiến pháp 1959, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 28 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ( 1980), Hiến pháp 1980, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 29 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1992), Hiến pháp năm 1992 30 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2006), Luật Bình đẳng giới, Nxb Lao động, Hà Nội 31 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013), Hiến pháp năm 2013 32 Thủ tướng Chính phủ (2010), Quyết định số 2351/QĐ-TTg ngày 24/12/2010 phê duyệt Chiến lược quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2011 – 2020; 33 Ủy ban nhân dân Tỉnh Quảng Bình ( 2011), Quyết định số 1841/QĐ-UBND ban hành kế hoạch thực Chiến lược quốc gia bình đẳng giới tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2011 – 2015; 34 Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình (2011), Quyết định 2324/QĐ-UBND phê duyệt Kế hoạch thực Chương trình mục tiêu quốc gia bình đẳng giới địa bàn tỉnh Quảng Bình; 35 Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình (2015), Kế hoạch số 2115/KH-UBND ngày 7/12/2016 UBND tỉnh Quảng Bình thực Chương trình hành động quốc gia bình đẳng giới giai đoạn 2016 – 2020 tỉnh Quảng Bình; 83