Sự sụp đổ của Authur Anderson một trong những công ty kiểm toán hàng đầu thế giới năm 2001 do có sai phạm nghiêm trọng trong kiểm toán Tập đoàn Năng lượng Enron hay gian lận tài chính nghiêm trọng của Ngân hàng Deutsche Bank hàng đầu thế giới bị phanh phui năm 2013. Không chỉ trên thế giới, mà ở trong nước, sai phạm trong hoạt động kiểm toán BCTC cho Công ty Cổ phần Mỏ và xuất nhập khẩu khoáng sản miền Trung năm 2016, cũng như việc lùm xùm tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành gần 1.000 tỷ đồng hàng tồn kho “bị bốc hơi” được phát hiện năm 2016. Tất cả đều liên quan đến các báo cáo tài chính đã được kiểm toán bởi các doanh nghiệp kiểm toán, đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về việc lòng lèo trong kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán tại Việt Nam. Để cung cấp được dịch vụ kiểm toán với chất lượng cao, vấn đề kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC cần được các công ty chú trọng hơn nữa. Đứng trước thời cơ và thách thức, DTH đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt của các công ty kiểm toán khác. Để xây dựng và phát triển, có chỗ đứng trên thị trường, DTH không những hoàn thiện quy trình kiểm toán mà cần phải nâng cao chất lượng kiểm toán thông qua kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán. Việc hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH trở nên cấp bách. Trong bối cảnh đó việc nghiên cứu đề tài luận văn: “Hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam” là hết sức quan trọng, giúp công ty xây dựng được hình ảnh thương hiệu, tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường và phát triển vững mạnh. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan Tính đến nay, chưa có nghiên cứu chính thức nào về kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam. Thấy được tầm quan trọng của việc kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính và các nội dung cần nghiên cứu, tác giả đã quyết định lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam”. Đề tài nghiên cứu những cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát chất lượng từ đó đưa ra được những giải pháp để khắc phục những khuyết điểm giúp nâng cao chất lượng kiểm toán. Mục tiêu nghiên cứu” Mục tiêu tổng quát: tìm ra các giải pháp hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH. Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC. - Tìm hiểu thực trạng kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam. Qua đó đánh giá các kết quả đạt được, các ưu điểm và hạn chế, phân tích các nguyên nhân khách quan và chủ quan của những hạn chế. - Thông qua những hạn chế và việc phân tích nguyên nhân, kết hợp với những lý luận để đưa ra những giải pháp giải pháp hoàn thiện kiểm soát hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam.
THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, CÁC GIẢI PHÁP XII VÀ KẾT LUẬN VỀ HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH XII KIỂM TOÁN DTH VIỆT NAM XII Những kết quả đạt được
VÀ KẾT LUẬN VỀ HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH
KIỂM TOÁN DTH VIỆT NAM
Những kết quả đạt được
DTH đã xây dựng uy tín và thương hiệu vững mạnh trong ngành kiểm toán nhờ vào chiến lược tập trung vào kiểm soát chất lượng dịch vụ của Ban Tổng Giám đốc Chất lượng dịch vụ và công tác kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán là yếu tố then chốt trong thành công này Do đó, hoạt động kiểm soát chất lượng kiểm toán đã được triển khai một cách chú trọng và đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
Thứ nhất, Công ty đã xây dựng được cơ cấu tổ chức và quản lý chặt chẽ, có hiệu quả
Công ty đã triển khai và duy trì quy trình kiểm soát chất lượng (KSCL) một cách nghiêm ngặt, nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề này.
Thứ ba, công tác tuyển dụng tiết kiệm, hiệu quả và có chất lượng
Thứ tư, công tác đào tạo nhân viên đã đem lại cho Công ty đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn cao và tác phong chuyên nghiệp
Vào thứ năm, việc tổ chức và lưu trữ hồ sơ kiểm toán theo quy trình mẫu của VACPA đã mang lại lợi ích trong việc tham chiếu và soát xét.
Thứ sáu, quy trình kiểm toán được giám sát chặt chẽ, linh động giúp giảm thiểu rủi ro, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ.
Những hạn chết trong kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
Thứ nhất, chính sách nhân sự chưa khai thác triệt để năng lực của nhân viên Thứ hai, quy trình KSCL chưa kiểm soát tối đa các rủi ro
Thứ ba, việc tổ chức lưu trữ hồ sơ chưa khoa học
Thứ tư, về sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ cho kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán
Thứ năm, Về việc soát xét của các cấp trong một cuộc kiểm toán
Giải pháp hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
Hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC trên góc độ toàn Công ty
Thứ nhất, tập trung phát triển hơn nữa chính sách nhân sự
Thứ hai, hoàn thiện quy trình KSCL hoạt động kiểm toán
Thứ ba, tổ chức lại việc lưu trữ hồ sơ
Thứ tư, về sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ cho kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán:
Thứ năm, xây dựng bộ phận kiểm soát chất lượng
Hoàn thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính trên góc độ từng cuộc kiểm toán
Thứ nhất, việc bố trí nhóm kiểm toán:
Thứ hai, về việc soát xét của các cấp trong một cuộc kiểm toán:
Kết luận đề tài nghiên cứu
Trong thời gian gần đây, hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ về cả số lượng và chất lượng Những thành tựu này đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế và xã hội, đồng thời giúp làm lành mạnh hóa nền tài chính quốc gia.
Công tác kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) ngày càng được chú trọng bởi Bộ Tài chính và Hội kiểm toán viên hành nghề Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng vẫn tồn tại những vấn đề về lý luận và thực tiễn trong kiểm soát chất lượng hoạt động này Những tồn tại này cần được giải quyết kịp thời để đảm bảo chất lượng kiểm toán của doanh nghiệp không bị ảnh hưởng.
Sau khi nghiên cứu và phân tích kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại DTH, tác giả đã làm rõ các vấn đề lý luận và thực trạng hiện tại Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC Những giải pháp và kiến nghị này hy vọng sẽ giúp DTH cải thiện và nâng cao chất lượng kiểm toán, từ đó phát triển thương hiệu và thực hiện tốt định hướng phát triển của Công ty.
Mặc dù đã nỗ lực cá nhân, luận văn vẫn còn một số thiếu sót do hạn chế về lý luận và thời gian Tác giả rất mong nhận được sự góp ý từ các thầy cô giáo để cải thiện kỹ năng học tập và nghiên cứu trong tương lai.
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN
KIỂM TOÁN DTH VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kế toán, Kiểm toán và phân tích
LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN
Người hướng dẫn khoa học:
“CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU”
1.1 ”Tính cấp thiết của đề tài”
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế mạnh mẽ, nhu cầu về tính minh bạch và lành mạnh của thông tin tài chính ngày càng gia tăng Kiểm toán độc lập đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, cung cấp thông tin trung thực và khách quan về tình hình tài chính Điều này không chỉ hỗ trợ các đối tượng quan tâm trong việc ra quyết định mà còn góp phần làm minh bạch thông tin tài chính, trở thành công cụ hữu hiệu cho quản lý kinh tế và tài chính.
Sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam đã thúc đẩy ngành kiểm toán độc lập trở nên vững mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng, khẳng định vai trò thiết yếu trong quản lý kinh tế và tài chính Mặc dù chỉ mới hình thành khoảng 30 năm, ngành này đã trở thành công cụ quan trọng giúp minh bạch thông tin tài chính, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước Sự gia tăng nhu cầu đã dẫn đến sự xuất hiện của nhiều công ty kiểm toán quốc tế và trong nước, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường Hiện tại, thị phần chủ yếu thuộc về các công ty kiểm toán quốc tế, đặc biệt là Big4, trong khi các công ty Việt Nam vẫn còn nhỏ do chưa xây dựng được thương hiệu và chất lượng Tuy nhiên, các công ty kiểm toán Việt Nam đang nỗ lực thu hẹp khoảng cách này thông qua việc nâng cao và kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính, điều này được xem là chìa khóa cho sự phát triển của ngành tại Việt Nam.
Sự sụp đổ của Arthur Andersen vào năm 2001, một trong những công ty kiểm toán hàng đầu thế giới, là hệ quả của những sai phạm nghiêm trọng trong việc kiểm toán Tập đoàn Năng lượng Enron Tương tự, vụ gian lận tài chính lớn của Ngân hàng Deutsche Bank bị phanh phui vào năm 2013 cũng đã gây chấn động toàn cầu Không chỉ xảy ra ở nước ngoài, tại Việt Nam, các sai phạm trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Mỏ và xuất nhập khẩu khoáng sản miền Trung vào năm 2016 cũng đã dấy lên nhiều tranh cãi.
Cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ Gỗ Trường Thành đã phát hiện gần 1.000 tỷ đồng hàng tồn kho “bị bốc hơi” vào năm 2016, liên quan đến các báo cáo tài chính đã được kiểm toán, làm dấy lên lo ngại về kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán tại Việt Nam Để nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán, các công ty cần chú trọng hơn đến kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính Công ty TNHH Kiểm toán DTH đang đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt và cần hoàn thiện quy trình kiểm toán, đồng thời nâng cao chất lượng thông qua kiểm soát chất lượng Việc cải thiện kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC tại DTH trở nên cấp bách, góp phần xây dựng thương hiệu, tăng cường sức cạnh tranh và phát triển bền vững trên thị trường.
1.2Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan
Vương Đình Huệ (2001) trong bài viết “Hoàn thiện cơ chế kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập ở Việt Nam” đã đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập tại Việt Nam, tập trung vào ba giai đoạn chính: chuẩn bị kiểm toán, thực hiện kiểm toán và kết thúc kiểm toán.
Lê Thị Bích Ngọc (2013) đã nghiên cứu về việc hoàn thiện kiểm soát chất lượng trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán và Dịch vụ Tin học Thành phố Nghiên cứu này tập trung vào các phương pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng, nhằm đảm bảo tính chính xác và minh bạch của báo cáo tài chính Qua đó, tác giả đề xuất các giải pháp cụ thể để cải thiện quy trình kiểm toán, góp phần nâng cao uy tín và chất lượng dịch vụ của công ty.
Hồ Chí Minh – AISC đã trình bày các lý luận cơ bản về kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) Dựa trên đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát chất lượng kiểm toán BCTC tại công ty, bao gồm việc ban hành quy trình kiểm soát chất lượng, tổ chức lại công tác lưu trữ hồ sơ và hoàn thiện các bước trong quy trình kiểm toán.
Bùi Thị Thủy (2014) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán và phát hiện 14 nhân tố chính, bao gồm 6 nhân tố từ nhóm kiểm toán, 5 nhân tố từ nhóm công ty kiểm toán, và 3 nhân tố từ nhóm bên ngoài Từ những phát hiện này, tác giả đề xuất một số giải pháp để nâng cao chất lượng kiểm toán BCTC, như cải thiện chất lượng đội ngũ kiểm toán viên, thiết kế và vận hành chính sách quản lý chất lượng cùng với các phương pháp và công cụ kiểm toán chuyên nghiệp, hiệu quả, và chú trọng vào việc hỗ trợ đào tạo cũng như tổ chức các tọa đàm trao đổi kinh nghiệm cho các cơ quan có thẩm quyền.
7
Kiểm toán và chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính
2.1.1 Các khái niệm về kiểm toán và chất lượng hoạt động kiểm toán Báo cáo tài chính ”
Khái niệm, bản chất kiểm toán ”
Kế toán là công cụ quản lý kinh tế và tài chính, cung cấp thông tin quan trọng qua báo cáo tài chính (BCTC) và các chỉ tiêu phân tích Những thông tin này giúp lãnh đạo và điều hành đưa ra quyết định chính xác Do đó, người sử dụng thông tin từ BCTC luôn mong muốn nhận được dữ liệu trung thực và hợp lý.
Hoạt động kiểm toán được thiết lập nhằm kiểm tra và xác nhận tính trung thực, hợp lý của tài liệu, số liệu kế toán và báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp, tổ chức Mục tiêu chính là nâng cao sự tin tưởng của người sử dụng đối với thông tin từ các BCTC đã được kiểm toán.
Kiểm toán là quá trình kiểm tra độc lập từ bên ngoài, được thực hiện bởi những chuyên gia có trình độ cao, có trách nhiệm pháp lý và kinh tế đối với đánh giá độ tin cậy của thông tin Hoạt động này được quản lý và giám sát bởi nhà nước và xã hội, đảm bảo rằng các thông tin công khai tuân thủ các nguyên tắc và chuẩn mực chung được xã hội thừa nhận.
Kiểm toán, trong giai đoạn đầu, chủ yếu tập trung vào việc kiểm tra và xác nhận tính trung thực của báo cáo tài chính công khai, thường được coi là kiểm tra độc lập về kế toán và tài chính Tuy nhiên, sự phát triển của nền kinh tế thị trường đã mở rộng phạm vi hoạt động của kiểm toán Ngoài việc kiểm tra báo cáo tài chính và đưa ra nhận xét, kiểm toán hiện nay còn thực hiện thẩm định và đánh giá độ tin cậy của thông tin liên quan đến hiệu quả hoạt động.
Kiểm toán là quá trình mà một cá nhân độc lập có thẩm quyền thu thập và đánh giá các bằng chứng liên quan đến thông tin số lượng của một tổ chức kinh tế Mục đích của kiểm toán là xác định và báo cáo mức độ phù hợp giữa các thông tin này với các chuẩn mực đã được thiết lập Điều này giúp các nhà kinh tế - tài chính quản lý và tuân thủ các quy tắc, quy định trong hoạt động của mình.
Khái niệm kiểm toán Báo cáo tài chính
“Căn cứ vào mục đích, kiểm toán có ba loại là: Kiểm toán hoạt động, Kiểm toán tuân thủ và Kiểm toán BCTC
Kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) là quá trình kiểm tra và đánh giá tính trung thực, hợp lý của thông tin quan trọng trong BCTC của đơn vị, được thực hiện bởi các kiểm toán viên hành nghề Đối tượng kiểm toán bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và phần thuyết minh BCTC Hoạt động này tuân thủ các nguyên tắc, chuẩn mực và quy định pháp luật đã được công nhận.
Kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) là một hoạt động quan trọng do các doanh nghiệp kiểm toán (DNKT) thực hiện, nhằm phục vụ cho các nhà quản lý, Chính phủ, ngân hàng, nhà đầu tư, cũng như người bán và người mua Đây là hình thức kiểm toán phổ biến nhất, chiếm từ 70% đến 80% tổng khối lượng công việc của các DNKT.
Các quan điểm về chất lượng
Một số khái niệm về chất lượng thường gặp:
- Chất lượng là mức độ phù hợp của sản phẩm đối với yêu cầu của người tiêu dùng (European Organization for quality Control)
- Chất lượng là sự phù hợp với yêu cầu (Philip B Crosby).
Chất lượng được định nghĩa là tập hợp các đặc tính của một thực thể, giúp thực thể đó đáp ứng các nhu cầu đã được xác định cũng như những nhu cầu tiềm ẩn, theo tiêu chuẩn ISO 8402.
Nhu cầu của người tiêu dùng có thể thay đổi theo thời gian, do đó, các doanh nghiệp cần định kỳ xem xét các yêu cầu chất lượng để đảm bảo sản phẩm luôn đáp ứng tốt nhất nhu cầu Những yếu tố này bao gồm tính năng sử dụng, tính dễ sử dụng, độ tin cậy, tính thuận tiện, an toàn, thẩm mỹ và tác động đến môi trường Để thu lợi nhuận, doanh nghiệp cần nắm bắt kịp thời quan điểm của người tiêu dùng về chất lượng sản phẩm, từ đó cải thiện và phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường.
- Chất lượng sản phẩm là tập hợp các chỉ tiêu, các đặc trưng thể hiện tính năng kỹ thuật hay tính hữu dụng của nó.
- Chất lượng sản phẩm được thể hiện cùng với chi phí Người tiêu dùng không chấp nhận mua sản phẩm với bất kỳ giá nào.
Chất lượng sản phẩm cần được điều chỉnh theo nhu cầu tiêu dùng riêng biệt của từng cá nhân và địa phương Các phong tục và tập quán của một cộng đồng có thể hoàn toàn khác biệt so với những tiêu chuẩn chất lượng phổ biến, dẫn đến việc đánh giá sản phẩm không giống nhau.
Chất lượng sản phẩm là tổng hợp các tiêu chí và đặc trưng phản ánh mức độ thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng trong những điều kiện cụ thể Nói chung, chất lượng thể hiện sự phù hợp với yêu cầu, và sự phù hợp này cần được thể hiện trên ba phương diện khác nhau.
+ Performance hay Perfectibility: Hiệu năng, khả năng hoàn thiện.
+ Price: Giá thỏa mãn nhu cầu.
“ Khái niệm về chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính ”
Chất lượng sản phẩm và dịch vụ là yếu tố cốt lõi trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong các điều kiện nhất định Chất lượng không chỉ phản ánh giá trị và lợi ích của hàng hoá, dịch vụ mà còn có tính chất thay đổi theo thời gian và không gian Theo từ điển Tiếng Việt, chất lượng được định nghĩa là yếu tố tạo nên phẩm chất và giá trị của con người, sự vật, sự việc, phù hợp với tiêu chuẩn VN 5200 - ISO.
9000 thì “Chất lượng là mức độ phù hợp của sản phẩm thoả mãn các yêu cầu đề ra hoặc định trước của người mua”
Chất lượng hoạt động kiểm toán khó được quan sát và đánh giá như các sản phẩm dịch vụ khác Theo Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế số 220 (ISA 220) và Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 220 (VSA 220), việc đảm bảo chất lượng trong kiểm toán là rất quan trọng và cần tuân thủ các quy định nghiêm ngặt.
Mức độ hài lòng của người sử dụng kết quả kiểm toán phụ thuộc vào tính khách quan và độ tin cậy của ý kiến kiểm toán viên Đồng thời, sự thỏa mãn này cũng phản ánh mong muốn của đơn vị được kiểm toán về những ý kiến đóng góp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, trong khoảng thời gian đã được xác định với mức phí hợp lý.
Chất lượng hoạt động kiểm toán là một khái niệm trừu tượng và vô hình, chịu ảnh hưởng bởi đặc điểm riêng của từng khách hàng, công ty và quốc gia Khái niệm này có thể được đánh giá từ cả góc độ của công ty kiểm toán lẫn đơn vị được kiểm toán.
2.1.2 Các tiêu chí đánh giá chất lượng kiểm toán
Theo chuẩn mực 220 - Kiểm soát chất lượng kiểm toán thì chất lượng kiểm toán được đánh giá qua 03 tiêu chí sau:
Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính
2.2.1 Các yếu tố bên ngoài
2.2.1.1 Đòi hỏi của xã hội Ở những thị trường khác nhau có những đòi hỏi khác nhau và đối tượng khác nhau thì yêu cầu khác nhau Có những đối tượng cần kiểm toán bởi theo qui định của nhà nước phải kiểm toán, có đối tượng cần kiểm toán do yêu cầu quản lý của bản thân họ hay do yêu cầu của bên thứ 3, đối tác kinh doanh … Mặc dù kiểm toán cho đối tượng nào đi chăng nữa thì công việc kiểm toán cũng phải tuân theo pháp luật và các chuẩn mực nghề nghiệp Tuy nhiên, các điều kiện riêng của từng đối tượng này là không giống nhau, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài khác với doanh nghiệp nhà nước và khác với công ty cở phần, … Luật pháp điều chỉnh đối với các đối tượng này không giống nhau, hệ thống quản lý, kiểm soát nội bộ của họ cũng rất khác nhau và mục đích sử dụng kiểm toán cũng không thống nhất Điều này thực sự sẽ ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán Đối với khách hàng có hệ thống quản lý hữu hiệu, hiểu biết về kiểm toán đương nhiên sẽ dễ dàng hơn nhiều cho kiểm toán viên trong quá trình kiểm toán so với khách hàng có hệ thống kiểm soát thiếu hiệu lực, thiếu sự hợp tác với kiểm toán viên Trong những trường hợp như vậy những ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán là rất khác nhau và trong nhiều trường hợp kiểm toán viên phải đưa ra ý kiến: không thể đưa ra ý kiến Điều này hoàn toàn không phải là điều thích thú của kiểm toán viên và của những người sử dụng dịch vụ, kết quả kiểm toán
2.2.1.2 Trình độ kinh tế xã hội
Để nâng cao chất lượng kiểm toán tại Việt Nam, cần xem xét sự phát triển của nền kinh tế và xã hội Việc so sánh chất lượng kiểm toán ở Việt Nam với các nước phát triển như Anh, Hoa Kỳ hay Pháp là không khả thi, do hệ thống lý luận và quy trình kỹ thuật nghiệp vụ tại Việt Nam vẫn còn khác biệt Hơn nữa, đội ngũ chuyên gia kiểm toán ở Việt Nam chưa được đào tạo đầy đủ và cơ bản như ở các quốc gia phát triển Tất cả những yếu tố này đều ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán, do đó, việc cải thiện chất lượng kiểm toán cần được đặt trong bối cảnh phát triển chung của nền kinh tế.
2.2.2 Các nhân tố bên trong
Quy mô công ty kiểm toán là chỉ tiêu quan trọng phản ánh chất lượng kiểm toán, với mối quan hệ tỷ lệ thuận giữa quy mô và chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính Các công ty kiểm toán lớn thường có nhiều khách hàng và ưu tiên giữ gìn uy tín thương hiệu hơn là chấp nhận rủi ro từ việc cung cấp dịch vụ kiểm toán kém chất lượng cho một số khách hàng riêng lẻ.
Các công ty kiểm toán nhỏ thường cắt giảm chi phí để giảm giá dịch vụ, tạo ra sự cạnh tranh trên thị trường Tuy nhiên, trong quá trình này, hệ thống kiểm soát chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) và các bước quy trình kiểm soát chất lượng dễ bị cắt giảm trước tiên Ngược lại, các công ty kiểm toán lớn không gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì bộ máy và hoạt động kiểm soát chất lượng.
2.2.2.2 Nhiệm kỳ của Kiểm toán viên
Gần đây, các vụ gian lận lớn và phá sản của doanh nghiệp đã làm nổi bật mối quan hệ giữa khách hàng và công ty kiểm toán Sự quan tâm đến áp lực duy trì khách hàng và mức độ thân thiện giữa kiểm toán viên (KTV) với ban lãnh đạo công ty đã gia tăng, ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán (CLKT) Để nâng cao CLKT, quy định bắt buộc luân phiên thay đổi công ty kiểm toán đã được đưa ra, nhằm giới hạn nhiệm kỳ của KTV Nghiên cứu cho thấy, nhiệm kỳ dài của KTV dẫn đến sự phụ thuộc vào ban giám đốc (BGĐ) của khách hàng, làm giảm tính khách quan và thái độ hoài nghi nghề nghiệp của KTV Sự thân mật này có thể khiến KTV cảm thấy nhàm chán và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng công việc.
Việc xem cuộc kiểm toán như một sự bắt chước đơn giản theo các hợp đồng trước có thể khiến kiểm toán viên (KTV) ít chú tâm đến quy trình này Điều này có thể dẫn đến việc KTV hỗ trợ khách hàng trong việc áp dụng các lựa chọn kế toán không phù hợp với chuẩn mực, từ đó không phát hiện ra những gian lận và sai sót trọng yếu Do đó, quy định bắt buộc về giới hạn nhiệm kỳ KTV được coi là một biện pháp cải thiện chất lượng kiểm toán (CLKT) bằng cách giảm thiểu ảnh hưởng của khách hàng đối với KTV.
Nghiên cứu cho thấy việc giảm chi phí có thể ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán Khi chi phí bị hạ thấp, quỹ thời gian và ngân sách cho cuộc kiểm toán cũng giảm, gây áp lực cho kiểm toán viên trong việc phát hiện các sai phạm trọng yếu do lo ngại mất khách hàng.
2.2.2.4 Phạm vi của dịch vụ phi kiểm toán cung cấp
Nghiên cứu cho thấy rằng dịch vụ tư vấn quản lý và thuế của công ty kiểm toán có thể ảnh hưởng đến tính độc lập của họ Việc cung cấp dịch vụ phi kiểm toán chuyên nghiệp gia tăng giá trị tổng thể cho khách hàng, nhưng cũng làm mất cân bằng trong mối quan hệ giữa hai bên Điều này dẫn đến việc công ty kiểm toán có thể nhượng bộ khách hàng để duy trì mối quan hệ, từ đó giảm khả năng phát hiện sai phạm trọng yếu trong báo cáo tài chính (BCTC) Về lý thuyết, công ty kiểm toán cần duy trì sự độc lập cả về hình thức lẫn tư tưởng; tuy nhiên, dịch vụ phi kiểm toán lại làm giảm tính độc lập này, kéo theo chất lượng kiểm toán (CLKT) và chất lượng BCTC cũng bị ảnh hưởng Do đó, phạm vi dịch vụ phi kiểm toán được cung cấp có mối quan hệ tỷ lệ nghịch với CLKT.
Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính
2.3.1 Khái niệm kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán
Kiểm soát là quá trình đo lường kết quả thực tế và so sánh với tiêu chuẩn để phát hiện sai lệch và nguyên nhân của chúng, từ đó đưa ra biện pháp điều chỉnh cần thiết nhằm đạt được mục tiêu Quá trình này có thể diễn ra theo nhiều cách: cấp trên kiểm soát cấp dưới qua chính sách cụ thể, các đơn vị kiểm soát lẫn nhau thông qua quyền sở hữu và lợi ích, và nội bộ đơn vị kiểm soát nhau qua quy chế và thủ tục quản lý.
Kiểm soát chất lượng trong hoạt động kiểm toán là hệ thống các chính sách, quy định và quy trình của công ty kiểm toán nhằm đạt được mục tiêu doanh nghiệp Điều này đảm bảo rằng cán bộ, nhân viên tuân thủ các chuẩn mực nghề nghiệp và pháp luật liên quan, đồng thời báo cáo kiểm toán phát hành phù hợp với hoàn cảnh cụ thể Hệ thống chính sách này bao gồm quan điểm về kiểm soát, chính sách nhân sự, các hoạt động kiểm tra, soát xét, thu thập thông tin và xác nhận.
Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán không chỉ do các doanh nghiệp kiểm toán thiết lập mà còn được giám sát bởi Hội Kiểm toán viên hành nghề (VACPA), Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán.
2.3.2 Mục tiêu của kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC ”
Chất lượng dịch vụ kiểm toán là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định của người sử dụng thông tin tài chính Do đó, việc đảm bảo chất lượng trong hoạt động kiểm toán cần được chú trọng đặc biệt.
Mục tiêu chính của kiểm soát chất lượng kiểm toán là hỗ trợ các công ty kiểm toán và cơ quan Nhà nước trong việc đảm bảo rằng các công ty kiểm toán và Kiểm toán viên tuân thủ nghiêm ngặt các chuẩn mực nghề nghiệp và tiêu chuẩn chất lượng hiện hành Điều này nhằm tạo ra các sản phẩm kiểm toán đạt yêu cầu chất lượng cao.
16 tiêu chuẩn chất lượng được thiết lập nhằm đáp ứng nhu cầu của các đối tượng sử dụng kết quả kiểm toán Những tiêu chuẩn này không chỉ gia tăng độ tin cậy trong nghề nghiệp mà còn góp phần xây dựng niềm tin cho người sử dụng dịch vụ kiểm toán độc lập.
Mục tiêu cụ thể của công tác KSCL hoạt động kiểm toán BCTC là:
Việc kiểm toán cần tuân thủ các chuẩn mực và quy trình kiểm toán, áp dụng các phương pháp chuyên môn nghiệp vụ, cùng với các quy định và tiêu chuẩn khác liên quan đến hoạt động kiểm toán.
- Các thành viên của nhóm kiểm toán hiểu rõ và nhất quán về kế hoạch kiểm toán, tổ chức thực hiện, lập báo cáo kết quả kiểm toán.
Các ý kiến đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị kiểm toán cần phải có đầy đủ bằng chứng kiểm toán phù hợp với các chuẩn mực quy định Tất cả các lỗi và vấn đề không minh bạch phải được nhận diện, ghi chép lại và xử lý đúng cách, hoặc báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền cao hơn để xem xét.
Để đạt được các mục tiêu kiểm toán đã đề ra, báo cáo kiểm toán cần phải bao gồm đầy đủ các ý kiến đánh giá, xác nhận kết luận và các kiến nghị liên quan đến cuộc kiểm toán.
Để nâng cao hiệu quả kiểm toán trong tương lai, cần rút ra những kinh nghiệm quý báu từ các cuộc kiểm toán trước Những kinh nghiệm này cần được nhận diện, ghi chép cẩn thận và tích hợp vào kế hoạch kiểm toán cho kỳ tiếp theo, cũng như trong các hoạt động phát triển nhân sự.
2.3.3 Vai trò và ý nghĩa của kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán BCTC ”
Kiểm soát chất lượng trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) là chức năng quan trọng của quản lý kiểm toán, đồng thời cũng là trách nhiệm pháp lý và chuyên môn của các doanh nghiệp kiểm toán Việc thiết lập và duy trì hệ thống kiểm soát chất lượng kiểm toán BCTC là nhiệm vụ thiết yếu mà các doanh nghiệp kiểm toán tại Việt Nam cần thực hiện.
Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán đóng vai trò quan trọng đối với cả doanh nghiệp kiểm toán và ngành kiểm toán độc lập Nó giúp công ty kiểm toán nhận diện rõ ràng thực trạng chất lượng dịch vụ, từ đó thực hiện các biện pháp điều chỉnh, khắc phục thiếu sót và hoàn thiện quy định quản lý Mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dịch vụ và tuân thủ các chuẩn mực trong ngành.
2.3.4 Các yếu tố của kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính 2.3.4.1 Trách nhiệm của ban lãnh đạo công ty kiểm toán
Trách nhiệm và nhận thức của ban lãnh đạo doanh nghiệp kiểm toán là yếu tố then chốt trong hệ thống kiểm soát chất lượng Khi các nhà lãnh đạo cấp cao hiểu rõ và coi trọng vai trò của hệ thống này, toàn bộ quy trình sẽ hoạt động hiệu quả hơn Theo chuẩn mực kiểm toán quốc tế, trách nhiệm của ban lãnh đạo bao gồm việc đảm bảo hệ thống kiểm soát chất lượng được thực hiện đúng đắn.
Để nâng cao nhận thức về chất lượng trong dịch vụ kiểm toán, công ty cần thiết lập các chính sách và thủ tục hiệu quả Những người có thẩm quyền xây dựng chính sách nên có kinh nghiệm và chuyên môn vững vàng trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài chính Nội dung chính sách cần tập trung vào việc đánh giá, khen thưởng và kỷ luật nhân viên tham gia kiểm toán, nhằm thể hiện cam kết về chất lượng của công ty Hơn nữa, các chính sách và thủ tục này cần phù hợp với thực tế và có tính linh hoạt cao để đáp ứng nhu cầu thay đổi.
Ban lãnh đạo cần phổ biến các chính sách chất lượng đến toàn thể cán bộ, nhân viên để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chất lượng trong dịch vụ kiểm toán Việc quản lý nhất quán và thường xuyên truyền đạt thông tin sẽ giúp tăng cường nhận thức nội bộ Hai mục tiêu chính cần được nhấn mạnh là: i) Tuân thủ các tiêu chuẩn nghề nghiệp và quy định pháp luật trong quá trình kiểm toán, và ii) Đảm bảo báo cáo kiểm toán phát hành công khai là trung thực và hợp lý Công ty cũng nên tổ chức các buổi hội thảo, trao đổi, và tập huấn để mọi cá nhân có thể tiếp cận chính sách và cải thiện những điểm còn thiếu sót.
Tổng quan về Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
3.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam, được thành lập vào ngày 28 tháng 07 năm 2017, là một tổ chức chuyên nghiệp trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn, với đội ngũ Kiểm toán viên, thẩm định viên và chuyên gia tài chính giàu kinh nghiệm Hiện tại, công ty hoạt động theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thay đổi lần thứ 5, do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội cấp ngày 03 tháng 2 năm 2020 Tên giao dịch quốc tế của công ty là DTH Vietnam Auditing Company Limited, viết tắt là DTH.
Trụ sở chính của DTH tọa lạc tại tầng 6 Tòa nhà MD Complex, số 68 Nguyễn Cơ Thạch, phường Cầu Diễn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội DTH hoạt động theo Chuẩn mực nghề nghiệp và được quản lý bởi Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) cũng như Bộ Tài chính nước CHXHCN Việt Nam.
Sau 03 năm hoạt động, DTH đã khẳng định được uy tín trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn Điều này thể hiện qua sự lớn mạnh về qui mô cũng như sự gia tăng nhanh về số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ của DTH năm sau cao hơn năm trước.
3.1.2 Mục tiêu và nguyên tắc hoạt động của Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
Mục tiêu của DTH là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng và những người quan tâm, đồng thời cung cấp thông tin chính xác và cần thiết để hỗ trợ họ trong việc đạt được mục tiêu này.
38 thiết để tổ chức điều hành hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời đưa ra các quyết định quản lý phù hợp với thực tiễn.
DTH liên tục hoạt động để phát hiện và ngăn ngừa rủi ro cho doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ các hoạt động kinh doanh diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả kinh tế tối ưu.
DTH thực hiện kiểm toán tuân thủ các nguyên tắc và chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, đồng thời áp dụng các thông lệ quốc tế, đảm bảo phù hợp với các quy định hiện hành về hoạt động kiểm toán tại Việt Nam.
DTH hoạt động với phương châm “Độc lập, khách quan và bí mật nghề nghiệp - Luôn là nhà kiểm toán và tư vấn tận tâm”, thể hiện cam kết mạnh mẽ của chúng tôi trong việc cung cấp dịch vụ chất lượng cao và đáng tin cậy cho khách hàng.
DTH cam kết cung cấp dịch vụ tốt nhất cho khách hàng nhờ vào sự am hiểu sâu sắc về hệ thống luật pháp Việt Nam và đặc điểm kinh doanh của từng khách hàng Công ty luôn quán triệt phương châm hoạt động đến tất cả các thành viên, đồng thời áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt để đảm bảo tuân thủ trong suốt quá trình hoạt động.
3.1.3 Các loại hình dịch vụ do Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam cung cấp
DTH cung cấp các dịch vụ chính bao gồm kiểm toán, kế toán, tư vấn thuế, tư vấn tài chính và quản lý, cùng với dịch vụ đào tạo và tuyển dụng.
Dịch vụ kiểm toán của DTH cung cấp các giải pháp độc lập nhằm nâng cao tính trung thực và độ tin cậy của thông tin tài chính cho khách hàng Hiện nay, kiểm toán báo cáo tài chính là hoạt động chủ yếu của DTH, phục vụ đa dạng các loại hình doanh nghiệp trong nhiều ngành nghề khác nhau Với kinh nghiệm phong phú, DTH cam kết cung cấp dịch vụ chất lượng tốt nhất, đồng thời hỗ trợ thông tin và tư vấn để hoàn thiện quy trình kiểm toán.
Hệ thống Kiểm soát nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện tổ chức kế toán và quản lý tài chính của doanh nghiệp Chúng tôi đã hỗ trợ doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của mình trong nhiều trường hợp.
DTH cung cấp dịch vụ tư vấn thuế, kế toán và tài chính, giúp khách hàng nhận diện rủi ro và cơ hội trong lĩnh vực hoạt động của họ Đội ngũ chuyên gia của DTH, với kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn, mang đến giải pháp tối ưu nhằm cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật.
DTH cung cấp dịch vụ kế toán chuyên nghiệp với đội ngũ chuyên gia am hiểu về kế toán Việt Nam và các thông lệ quốc tế Chúng tôi có nhiều năm kinh nghiệm thực tiễn tại các doanh nghiệp, cung cấp các dịch vụ như ghi sổ kế toán, lập báo cáo tài chính (BCTC) và các báo cáo khác theo yêu cầu khách hàng Ngoài ra, chúng tôi thiết kế, triển khai và vận hành hệ thống kế toán, hỗ trợ chuyển đổi báo cáo tài chính từ chế độ kế toán Việt Nam sang các hình thức được chấp nhận rộng rãi DTH cũng tổ chức đào tạo và tuyển chọn nhân viên kế toán phù hợp với nhu cầu của khách hàng.
3.1.4 Cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam
DTH luôn coi con người là tài sản quý giá nhất, đóng vai trò then chốt trong định hướng hoạt động và phát triển của công ty Để nâng cao chất lượng đội ngũ kỹ thuật viên và nhân viên chuyên nghiệp, DTH chú trọng phát triển nguồn nhân lực Học hỏi từ các mô hình tổ chức của những công ty kiểm toán lớn, DTH đã xây dựng một cơ cấu tổ chức chuyên nghiệp, phù hợp với đặc điểm hoạt động và khả năng phát triển của nhân viên.
Công ty TNHH Kiểm toán DTH Việt Nam sở hữu một cơ cấu tổ chức khoa học, gọn nhẹ và phân cấp rõ ràng, giúp quản lý hiệu quả và nâng cao chất lượng dịch vụ cho khách hàng.
