VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG
Một số vấn đề lý luận chung về BHYT
1.1 Sự ra đời của bảo hiểm y tế tại Việt Nam
Vào ngày 26/10/1990, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Y tế, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Thông tri số 3504/KG, chỉ đạo các Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố và Bộ Y tế thực hiện thí điểm bảo hiểm y tế (BHYT) Mục tiêu của việc thí điểm này là thu thập kinh nghiệm nhằm triển khai chính sách BHYT phù hợp với tình hình và điều kiện của Việt Nam.
Từ cuối năm 1989 đến tháng 6/1991, ba tỉnh, thành phố đã triển khai thí điểm bảo hiểm y tế (BHYT) trên diện rộng, bao gồm Hải Phòng, Quảng Trị và Vĩnh Phú Bên cạnh đó, bốn tỉnh có cơ quan BHYT hoặc bảo hiểm sức khỏe cấp tỉnh là Hải Phòng, Quảng Trị, Phú Yên và Bến Tre Ngoài ra, có 24 quận, huyện thuộc 14 tỉnh, thành phố trên toàn quốc cũng tham gia thí điểm BHYT, không tính đến các hình thức bảo hiểm chữa bệnh do một số bệnh viện tổ chức.
Ngày 15/4/1992, kỳ họp lần thứ 11 Quốc hội khóa VIII đã thông qua Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Điều 39 Hiến pháp
Năm 1992, Hiến pháp đã khẳng định rằng "thực hiện BHYT tạo điều kiện để mọi người dân được chăm sóc sức khỏe" Điều này không chỉ tạo ra cơ sở pháp lý quan trọng mà còn là nền tảng cho việc triển khai chính sách BHYT tại Việt Nam, nhằm đảm bảo quyền lợi chăm sóc sức khỏe cho toàn dân.
Vào ngày 26/5/1992, Hội đồng Nhà nước đã xem xét báo cáo thẩm tra dự án Pháp lệnh Bảo hiểm Y tế (BHYT) do Uỷ ban Y tế và Xã hội của Quốc hội trình bày Uỷ ban nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai chính sách BHYT tại Việt Nam càng sớm càng tốt, nhằm nâng cao điều kiện chăm sóc sức khoẻ cho toàn dân.
Thực hiện ý kiến kết luận của Hội đồng Nhà nước, Ban dự thảo Pháp lệnh BHYT-Bộ Y tế đã tích cực chuẩn bị dự thảo Nghị định và ngà y
15/8/1992 Hội đồng Bộ trưởng đã chính thức ban hành Điều lệ BHYT kèm theo Nghị định số 299/HĐBT, khai sinh ra chính sách BHYT ở Việt Nam.
Hệ thống bảo hiểm y tế (BHYT) đã trải qua nhiều điều chỉnh để phù hợp với thực tế của đất nước, với Điều lệ BHYT được sửa đổi liên tục Phạm vi bảo hiểm ngày càng được mở rộng, khẳng định vai trò quan trọng của BHYT như một chính sách phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện tại.
1.2 Khái niệm BHYT Ở các nước công nghiệp phát triển, BHYT là tổ chức cộng đồng đoàn kết tương trợ, giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn về tài chính khi không may gặp rủi ro, cần phải khám, chữa bệnh. Ở nước ta, BHYT là loại hình bảo hiểm do Nhà nước tổ chức quản lý nhằm huy động sự đóng góp của cá nhân, tập thể và cộng đồng xã hội để chăm lo sức khoẻ khám chữa bệnh cho nhân dân.
Bảo hiểm y tế (BHYT) là hình thức bảo hiểm phi lợi nhuận do nhà nước tổ chức, nhằm đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho người dân Theo quy định của Luật BHYT, các đối tượng có trách nhiệm tham gia sẽ đóng góp mức phí không phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe Mục tiêu của BHYT là hỗ trợ tài chính cho các thành viên khi họ gặp rủi ro, ốm đau cần khám và điều trị.
1.3 Nguyên lý cơ bản của BHYT
Bảo hiểm y tế (BHYT) là hình thức bảo hiểm giúp chia sẻ rủi ro tài chính giữa các cá nhân tham gia bằng cách đóng góp vào một quỹ chung Mục tiêu của BHYT là bảo vệ người mua bảo hiểm khỏi những chi phí y tế bất ngờ, đồng thời đáp ứng nhu cầu chống rủi ro trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.
Bảo hiểm y tế bắt buộc là một phần quan trọng trong chính sách an sinh xã hội, được triển khai tại nhiều quốc gia nhằm bảo vệ quyền lợi cơ bản của người lao động Từ cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, bảo hiểm y tế bắt buộc đã được thiết lập, huy động sự đóng góp từ cả người sử dụng lao động và người lao động để đảm bảo nguồn tài chính cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe cơ bản.
Có 5 nguyên tắc cơ bản của BHYT xã hội đảm bảo sự công bằng và hiệu quả, giúp phân biệt BHYT xã hội với các loại hình BHYT thương mại:
- Đảm bảo chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia bảo hiểm y tế.
Mức đóng bảo hiểm y tế (BHYT) được xác định dựa trên tỷ lệ phần trăm của tiền lương, tiền công, tiền lương hưu, tiền trợ cấp hoặc mức lương tối thiểu trong khu vực hành chính.
- Mức hưởng BHYT theo mức độ bệnh tật, nhóm đối tượng trong phạm vi quyền lợi và thời gian tham gia BHYT.
- Chi phí khám bệnh, chữa bệnh BHYT do quỹ BHYT và người tham gia BHYT cùng chi trả.
- Quỹ bảo hiểm y tế được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch, bảo đảm cân đối thu chi và được Nhà nước bảo hộ.
1.5 Vai trò của BHYT trong đời sống kinh tế- xã hội
Bảo hiểm y tế có vai trò riêng biệt mang tính xã hội rộng rãi:
Bảo hiểm y tế (BHYT) là giải pháp quan trọng nhằm xóa bỏ sự bất công giữa người giàu và người nghèo, đảm bảo mọi người đều được điều trị bệnh khi tham gia BHYT tạo ra sự bình đẳng trong chăm sóc sức khỏe, giúp người bệnh được điều trị theo tình trạng bệnh lý của họ Với nguyên tắc “số đông bù số ít”, quỹ BHYT được hình thành từ sự đóng góp của cộng đồng, nhằm chi trả chi phí khám chữa bệnh cho những người không may mắc bệnh Tham gia BHYT không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân mà còn cho toàn xã hội, bởi sự đóng góp của mỗi người chỉ là một phần nhỏ so với chi phí thực tế khi gặp rủi ro sức khỏe Do đó, việc hình thành quỹ BHYT thông qua sự đóng góp của cộng đồng là rất cần thiết, thực hiện theo phương châm “Mình vì mọi người, mọi người vì mình”, góp phần tạo ra sự công bằng trong chăm sóc y tế.
Bảo hiểm y tế (BHYT) hỗ trợ người tham gia vượt qua khó khăn và duy trì ổn định tài chính khi gặp rủi ro về sức khỏe.
BHYT, người dân sẽ an tâm được phần nào về sức khỏe cũng như kinh tế, đặc biệt với những người nghèo chẳng may mắc bệnh.
Thứ ba, BHYT ra đời còn góp phần giáo dục cho mọi người dân trong xã hội về tính nhân đạo theo phương châm “lá lành đùm lá rách”.
Bảo hiểm y tế (BHYT) nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và quản lý y tế thông qua việc đầu tư từ quỹ BHYT Sự đầu tư này giúp hiện đại hóa trang thiết bị y tế, cung cấp kinh phí cho sản xuất thuốc đặc trị, và nâng cấp cơ sở khám chữa bệnh một cách hệ thống Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi đi khám bệnh Đồng thời, đội ngũ cán bộ y tế được đào tạo bài bản hơn, giúp y, bác sĩ nâng cao tay nghề và tích lũy kinh nghiệm, từ đó nâng cao trách nhiệm trong công việc, dẫn đến quản lý khám chữa bệnh hiệu quả hơn.
Thứ năm, BHYT có tác dụng góp phần giảm nhẹ gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Bảo hiểm y tế (BHYT) đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và hạn chế các bệnh hiểm nghèo, với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” Việc kết hợp giữa các cơ sở khám chữa bệnh và BHYT giúp kiểm tra sức khỏe và chăm sóc cho đông đảo người tham gia, từ đó phát hiện sớm các bệnh nguy hiểm và có phương pháp điều trị kịp thời Điều này giúp tránh những hậu quả nghiêm trọng, trong khi nhiều người dân thường lo ngại về chi phí khi đi khám bệnh, dẫn đến việc coi nhẹ hoặc bỏ qua những căn bệnh có thể gây tử vong.