Được quan sát trong bối cảnh đó,thông qua nghiên cứu này, chúng tôi đưa ra những nhận định về xu hướng tiêu dùng,những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp và thích ứng với những thay đổi trong hà
TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÀNH VI TIÊU DÙNG DU LỊCH
Khái niệm
Hành vi là những hành động và cách cư xử của cá nhân, sinh vật, hệ thống hoặc thực thể nhân tạo, tương tác với bản thân và môi trường xung quanh, bao gồm cả các sinh vật và hệ thống khác Đây là phản ứng có tính toán của các hệ thống hoặc sinh vật đối với các kích thích và đầu vào khác nhau, có thể là từ bên trong hoặc bên ngoài, ý thức hoặc tiềm thức, công khai hoặc bí mật, và có thể là tự nguyện hoặc không tự nguyện.
Hành vi tiêu dùng là quá trình mà người tiêu dùng thực hiện để tìm kiếm, mua sắm, sử dụng và đánh giá các sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu của họ Những hành động này phản ánh mong muốn và kỳ vọng của người tiêu dùng đối với sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến quyết định mua hàng và sự hài lòng với trải nghiệm tiêu dùng.
Khi nhấn mạnh về các yếu tố bên ngoài kích thích và các phản ứng là những hiện tượng có thể quan sát được thì gọi là ứng xử.
Hành vi được định nghĩa là những hành động của một người, liên quan chặt chẽ đến các động cơ bên trong mà họ hướng tới Khi nhấn mạnh vào định hướng và mục tiêu, hành vi phản ánh sự kết nối giữa ý chí và động cơ thực hiện của cá nhân.
Quá trình tiêu dùng bắt đầu bằng việc nhận biết nhu cầu về sản phẩm, tiếp theo là xác định khả năng thanh toán Người tiêu dùng sẽ thu thập thông tin cần thiết về sản phẩm trước khi ra quyết định mua Sau khi quyết định, họ thực hiện hành vi mua hàng và cuối cùng là đánh giá sản phẩm sau khi tiêu dùng.
Mỗi giai đoạn trong quá trình mua hàng đều bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác nhau Việc xác định nhân tố quan trọng nào trong toàn bộ quá trình này sẽ giúp người làm du lịch thiết kế sản phẩm, tổ chức marketing và phân phối hiệu quả Điều này cho phép họ tác động đúng cách đến hành vi tiêu dùng của du khách, từ đó thu hút khách hàng sử dụng sản phẩm du lịch của mình.
1.1.2 Hành vi tiêu dùng du lịch
Người tiêu dùng du lịch, theo PGS.TS Nguyễn Văn Mạnh, là những cá nhân hoặc nhóm người mua sản phẩm du lịch để đáp ứng nhu cầu và mong muốn của bản thân Họ là những người cuối cùng tiêu thụ sản phẩm du lịch được sản xuất, có thể là cá nhân, hộ gia đình hoặc nhóm.
Hành vi của người tiêu dùng du lịch, theo Solomon (2006), được định nghĩa là quá trình mà các cá nhân hoặc nhóm thực hiện các hoạt động như tìm kiếm, lựa chọn, mua sắm, sử dụng hoặc hủy bỏ các sản phẩm và dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu và mong muốn trong lĩnh vực du lịch.
Quyết định lựa chọn sản phẩm du lịch là một phần quan trọng trong quá trình ra quyết định mua, theo nghiên cứu của Um và Crompton (1990) Họ cho rằng việc lựa chọn điểm đến du lịch và loại hình du lịch là giai đoạn xác định điểm đến phù hợp với nhu cầu của khách du lịch từ một tập hợp các lựa chọn có sẵn.
Khi du khách có ý định đi du lịch, họ thường hình thành những điểm đến ưa thích và loại hình du lịch mà mình mong muốn trải nghiệm.
Theo Hwang (2006), quyết định lựa chọn điểm đến du lịch và thời điểm khách du lịch đưa ra quyết định cuối cùng liên quan đến việc họ chọn một điểm đến từ danh sách các lựa chọn thay thế đã được nghiên cứu ở các giai đoạn trước.
Các yếu tố ảnh hưởng tới hành vi tiêu dùng du lịch
Văn hóa bao gồm tất cả các giá trị vật chất và tinh thần mà con người tạo ra trong quá trình cải tạo tự nhiên và xã hội Các yếu tố cấu thành văn hóa bao gồm sản phẩm lao động, tín ngưỡng, tôn giáo, đạo đức, luật pháp, nghệ thuật, truyền thống và phong tục tập quán.
Hệ thống các giá trị văn hoá có vai trò định hướng cho hành vi tiêu dùng, đặc biệt là tiêu dùng các sản phẩm tinh thần.
Các tôn giáo và tín ngưỡng đều có quy định và kiêng kỵ riêng mà tín đồ cần tuân thủ Do đó, du khách cần hành xử phù hợp với các quy định của tôn giáo hoặc tín ngưỡng của họ Người cung cấp dịch vụ du lịch cũng cần nắm rõ các kiêng kỵ và quy định này để tránh xúc phạm du khách và đảm bảo sự hài lòng cho họ.
Truyền thống là những giá trị, lối sống và kinh nghiệm xã hội được các cộng đồng gìn giữ và phát huy qua các thế hệ Nó không chỉ củng cố các mối quan hệ xã hội mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến hành vi của mỗi cá nhân, định hướng cho hành động của họ trong cuộc sống.
Tập quán là những thói quen lâu đời và cách ứng xử được lặp lại, trở thành nền nếp phổ biến trong cộng đồng Nó thể hiện khía cạnh quan trọng của tính dân tộc và bản sắc văn hóa dân tộc.
Người Việt Nam thường sử dụng xe máy như một phương tiện di chuyển hàng ngày, do đó họ ưa chuộng các loại xe có kích thước nhỏ gọn Ngược lại, ở các nước phương Tây, xe máy thường được xem là phương tiện giải trí, dẫn đến sự ưa thích các mẫu xe có kích thước lớn hơn.
Sự hội nhập và biến đổi văn hóa:
Biến đổi văn hóa xảy ra khi các nền văn hóa thích ứng với những thay đổi trong môi trường xung quanh Sự thay đổi này được thúc đẩy bởi sự giao tiếp giữa các nền văn hóa khác nhau và phản ánh những giá trị, niềm tin nội tại của từng nền văn hóa.
Hội nhập văn hóa và biến đổi văn hóa tạo ra nhiều cơ hội cho sản phẩm du lịch, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu Sự thay đổi này đã dẫn đến sự phát triển của các sản phẩm du lịch sinh thái, thân thiện với môi trường, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách về bảo vệ thiên nhiên và bền vững.
Sự hội nhập văn hóa đã ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của khách du lịch, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi mà nhu cầu về các chiến lược marketing kích thích ngày càng tăng cao.
1.2.2 Các yếu tố xã hội
Hành vi của khách hàng bị tác động bởi nhiều yếu tố xã hội, bao gồm giai tầng xã hội, các nhóm tham khảo, gia đình, cũng như vai trò và địa vị xã hội của họ Những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành quyết định mua sắm và thói quen tiêu dùng của khách hàng.
Giai tầng xã hội ảnh hưởng đến tiêu dùng du lịch, đặc biệt là ở tầng lớp trung lưu và trên Những người thuộc tầng lớp này có mong muốn cao hơn và yêu cầu dễ dàng hơn trong việc trải nghiệm du lịch Họ đặt ra tiêu chí chất lượng dịch vụ cao, đồng thời yêu cầu thương hiệu và sản phẩm du lịch phải phù hợp với đẳng cấp của mình.
Các nhóm tham khảo đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hành vi tiêu dùng, ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến quan điểm và hành động của cá nhân Những nhóm này có thể là bạn bè, gia đình hoặc đồng nghiệp, tạo ra tác động mạnh mẽ đến quyết định mua sắm của người tiêu dùng.
Gia đình có ảnh hưởng lớn đến hành vi mua sắm của người tiêu dùng, được chia thành hai loại: gia đình định hướng (bao gồm cha mẹ) và gia đình riêng (bao gồm vợ chồng và con cái) Mỗi thành viên trong gia đình đều có tác động nhất định đến quyết định tiêu dùng của người mua, làm nổi bật vai trò quan trọng của gia đình trong hành vi tiêu dùng.
Khi lựa chọn sản phẩm, người thân trong gia đình thường hướng dẫn chúng ta cách mua sắm thông minh, từ việc chọn thương hiệu uy tín đến địa điểm mua hàng Chẳng hạn, khi mua xe máy, gia đình sẽ khuyên chúng ta chọn những dòng xe tiết kiệm nhiên liệu và có độ bền cao hơn so với các hãng khác.
Vai trò và địa vị của một cá nhân trong các nhóm như gia đình, tổ chức hay công ty ảnh hưởng mạnh mẽ đến hành vi mua sắm của họ Mỗi vai trò đi kèm với một địa vị xã hội, phản ánh cách nhìn nhận chung của xã hội về vai trò đó Do đó, người tiêu dùng thường lựa chọn sản phẩm phù hợp với vai trò và địa vị của mình Điều này đặt ra yêu cầu cho các nhà marketing phải hiểu rõ cách mà sản phẩm hoặc nhãn hiệu có thể thể hiện địa vị xã hội của người tiêu dùng.
Trên thị trường Việt Nam, các thương hiệu thời trang quốc tế nổi tiếng như Chanel, Louis Vuitton, Gucci và Dior thường có mức giá cao, nhằm phục vụ cho phân khúc người tiêu dùng cao cấp Những khách hàng này thường tìm kiếm sản phẩm để thể hiện đẳng cấp và phong cách sống của mình.
1.2.3 Các yếu tố cá nhân
TÁC ĐỘNG CỦA COVID-19 ĐẾN HÀNH VI TIÊU DÙNG
l.Đại dịch COVID-19
Đại dịch COVID-19, do virus SARS-CoV-2 và các biến thể của nó gây ra, đã lan rộng toàn cầu kể từ cuối tháng 12 năm 2019 Tâm dịch đầu tiên xuất hiện tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc, nơi ghi nhận một nhóm người mắc viêm phổi không rõ nguyên nhân.
2.1 2.Tác động của COVID-19 đối với du lịch
2.1.2.1 Tác động của COVID-19 đến ngành du lịch thế giới
COVID-19 đã gây ra tác động tiêu cực lớn đến nền kinh tế toàn cầu, được ví như cuộc Đại Suy Thoái lần 2, đặc biệt ảnh hưởng mạnh mẽ đến ngành du lịch Từ kỳ nghỉ mùa xuân đến mùa hè, đại dịch đã làm gián đoạn hàng loạt kế hoạch du lịch do các quy định hạn chế chuyến bay và đóng cửa biên giới nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus Hệ quả là các hãng hàng không, khách sạn, khu nghỉ dưỡng và địa điểm giải trí mất hàng tỷ USD, trong khi hàng triệu người lao động trong ngành du lịch bị mất việc Toàn cầu, lượng khách du lịch giảm từ 60-80%, với báo cáo của Liên hiệp quốc cho thấy lượng khách quốc tế giảm khoảng 1 tỷ lượt, tương đương với mức giảm 73% trong năm.
Năm 2020, ngành du lịch toàn cầu chịu ảnh hưởng nặng nề do đại dịch COVID-19, với mức giảm 88% trong quý đầu tiên của năm 2021 Khu vực Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Châu Đại Dương, Bắc Phi và Nam Á là những nơi bị tác động nhiều nhất, trong khi Bắc Mỹ, Tây Âu và Caribe bị ảnh hưởng ít hơn Du lịch tại châu Á-Thái Bình Dương ghi nhận sự sụt giảm GDP lên tới 53,7% (tương đương -1.645 tỷ USD) và mất 34,1 triệu việc làm, tương đương 18,4% Châu Âu đứng thứ hai với GDP ngành giảm 51,4% (-1.126 tỷ USD) và mất 3,6 triệu việc làm, tương đương 9,3%.
2.1.2.2 Tác động của COVID-19 đến ngành du lịch Việt Nam:
Dịch COVID-19 đã gây ra tác động nghiêm trọng đến du lịch Việt Nam, khi lệnh cấm và hạn chế đi lại được áp dụng cho tất cả các điểm du lịch Các hoạt động trong lĩnh vực khách sạn, nhà nghỉ, nhà hàng và giao thông gần như bị ngừng lại do lệnh đóng cửa toàn quốc Ngành hàng không cũng chịu ảnh hưởng nặng nề với hàng loạt chuyến bay nội địa và quốc tế bị hủy bỏ.
Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng trong lượng khách du lịch quốc tế, chỉ ghi nhận sự tăng trưởng vào tháng 1 và 2, trong khi từ tháng 3 trở đi, lượng khách gần như không còn Bên cạnh đó, du lịch nội địa cũng bị ảnh hưởng nặng nề do tình hình dịch bệnh phức tạp và các biện pháp giãn cách xã hội Điều này đã dẫn đến khó khăn cho các doanh nghiệp du lịch, khiến nhiều nhân viên trong ngành mất việc làm và không có thu nhập.
Việt Nam đã không mở cửa du lịch quốc tế kể từ tháng 3/2020, dẫn đến việc số lượng khách quốc tế đến nước này giảm 78,7% so với năm trước Trong đó, hơn 96% lượng khách quốc tế chỉ đến trong quý I/2020 Kể từ quý II/2021, du lịch quốc tế vẫn chưa được khôi phục, khiến lượng khách chủ yếu là các chuyên gia và lao động kỹ thuật nước ngoài làm việc tại các dự án ở Việt Nam.
Trong 6 tháng đầu năm 2021, khách quốc tế đến Việt Nam giảm 97,6% so với cùng kỳ năm trước, ước đạt 88,2 nghìn lượt người và giảm ở tất cả các loại hình vận tải Nhu cầu du lịch trong nước xét tổng thể giảm vì thực hiện yêu cầu giãn cách xã hội, mặt khác, do tâm lý lo ngại dịch bệnh và sự sụt giảm thu nhập của người dân Khách du lịch nội địa năm 2020 giảm 34,1% (đạt 56 triệu lượt), tổng thu đạt 312.000 tỷ đồng, giảm khoảng 58,7% so với cùng kỳ năm 2019 Trong 6 tháng đầu năm 2021, đạt 30,5 triệu lượt, tổng thu ước đạt 134.000 tỷ đồng, giảm 24,2% so với cùng kỳ năm trước đó.
Doanh thu du lịch trong 6 tháng đầu năm 2021 ước đạt 4,5 nghìn tỷ đồng, giảm 51,8% so với cùng kỳ năm trước, do nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội Hà Nội giảm 44,3%, thành phố Hồ Chí Minh giảm 53,6%, và Quảng Ninh giảm 36,6% Dịch COVID-19 bùng phát lần thứ 4 đã khiến khách hủy phòng và tour hàng loạt, gây thiệt hại lớn cho các cơ sở lưu trú và doanh nghiệp lữ hành Năm 2020, 90% doanh nghiệp lữ hành tạm dừng hoạt động, chỉ còn khoảng 2.200 doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh lữ hành, chủ yếu chuyển sang hoạt động lữ hành nội địa Người lao động trong ngành du lịch buộc phải chuyển nghề, dẫn đến nguy cơ thiếu hụt nhân lực khi ngành du lịch phục hồi.
Việt Nam cần ít nhất 5 năm để phục hồi.
Những thay đổi trong hành vi tiêu dùng của du khách sau thời kỳ COVID-19
2.2.1 Thay đổi trong phương thức tìm kiếm dịch vụ
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19, du lịch nội địa trở nên phổ biến hơn do tính an toàn và dễ thực hiện Xu hướng trong tương lai cho thấy du khách sẽ ưu tiên các trải nghiệm gần gũi và quen thuộc thay vì khám phá những điểm đến mới Cụ thể, khoảng 57% du khách Việt dự định đi du lịch trong nước trong vòng 7-12 tháng tới, trong khi 48% có kế hoạch tương tự cho hơn một năm sau.
Trong năm 2021, 76% du khách Việt Nam chú trọng hơn đến giá cả khi lên kế hoạch cho chuyến đi, với 67% tìm kiếm các chương trình khuyến mãi và cơ hội tiết kiệm Tuy nhiên, giá trị mà họ mong đợi không chỉ dừng lại ở giá cả; 71% du khách muốn các nền tảng đặt chỗ tăng cường tính minh bạch về chính sách hủy, hoàn tiền và bảo hiểm Ngoài ra, 27% cho rằng việc hoàn tiền cho chỗ nghỉ là điều hiển nhiên, trong khi 35% yêu cầu đổi ngày không mất phí Hơn nữa, 75% khách du lịch chỉ đặt chỗ khi biết rõ các chính sách về sức khỏe và vệ sinh, và 80% ưu tiên chỗ nghỉ có sản phẩm khử trùng và kháng khuẩn.
Covid-19 đã ảnh hưởng đến quyết định của du khách trong việc chọn lựa điểm đến du lịch an toàn về dịch bệnh (36%) và an ninh (32%) Bên cạnh đó, các dịch vụ du lịch có ưu đãi cũng trở thành lựa chọn phổ biến, chiếm gần 20%.
2.2.2 Thay đổi trong lựa chọn, sử dụng dịch vụ
Dịch Covid-19 đã có những ảnh hưởng đáng kể đến hành vi chung của người Việt Nam.
Gần một nửa người Việt Nam, cụ thể là 47%, đã điều chỉnh thói quen ăn uống của mình, trong khi 60% trong số đó cũng đã thay đổi các hoạt động giải trí Đặc biệt, 70% người dân đã xem xét lại kế hoạch du lịch, và 44% trong số họ cảm thấy rằng nguồn thu nhập của mình đã bị ảnh hưởng.
Một khảo sát với hơn 20.000 khách du lịch từ 28 quốc gia, bao gồm Việt Nam, đã phân tích dữ liệu tìm kiếm chỗ nghỉ và đánh giá của du khách Kết quả cho thấy, thời gian ở nhà cùng gia đình đã làm thay đổi ưu tiên du lịch của họ, khiến họ mong muốn trải nghiệm thiên nhiên nhiều hơn.
73% du khách ưa chuộng những trải nghiệm đơn giản, như dành thời gian ngoài trời hoặc đi nghỉ cùng gia đình 63% tìm kiếm những trải nghiệm nông thôn, gần gũi với thiên nhiên Khoảng 54% du khách muốn chọn chỗ nghỉ thoải mái, như ở nhà hoặc căn hộ, thay vì ở phòng khách sạn.
Khi nói đến du lịch địa phương, 46% du khách dự định khám phá điểm đến mới trong khu vực mình sống, trong khi 44% muốn tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên của quê hương Đặc biệt, 54% du khách có kế hoạch quay lại những nơi họ đã từng đến, cho thấy sự gắn bó với những trải nghiệm quen thuộc Khoảng 61% khách du lịch Việt Nam cảm thấy không thoải mái khi đi du lịch cho đến khi có vắc xin hoặc phương pháp điều trị virus corona Sau các đợt giãn cách xã hội, 65% khách du lịch Việt Nam háo hức trở lại du lịch, và 57% trân trọng cơ hội đi du lịch hơn bao giờ hết Thời gian ở nhà đã khiến 56% người tham gia khao khát khám phá thế giới, trong khi 52% mong muốn du lịch nhiều hơn để bù đắp cho thời gian không thể đi lại trong năm 2020.
Theo ông Hoàng Nhân Chính, Trưởng Ban thư ký Hội đồng Tư vấn Du lịch, nhu cầu du lịch của người dân đang có dấu hiệu tích cực, với hơn 71% lựa chọn di chuyển bằng máy bay và 29% chọn xe riêng, tăng từ 20% trong khảo sát trước Khảo sát cũng cho thấy nhu cầu du lịch biển vẫn cao (62%), trong khi du lịch nghỉ dưỡng núi và khám phá thiên nhiên có xu hướng tăng (37% và 48%, tương ứng) Tuy nhiên, do lo ngại về dịch bệnh, gần 80% người tham gia khảo sát vẫn ưu tiên đi du lịch cùng gia đình và bạn bè.
Khách du lịch hiện nay chú trọng đến an toàn sức khỏe, vệ sinh và bảo hiểm du lịch, đồng thời ưu tiên các khu nghỉ dưỡng cao cấp, không gian mở và biệt lập Họ có xu hướng chọn những điểm đến gần, rút ngắn thời gian nghỉ dưỡng và linh hoạt trong kế hoạch du lịch Sau giãn cách xã hội, nhu cầu du lịch biển tăng lên 67% và du lịch thiên nhiên đạt 56%, với nhiều người chọn tour ngắn ngày (2-3 ngày) do ảnh hưởng của Covid-19 Tâm lý e ngại dịch bệnh khiến 89% khách chọn đi du lịch cùng gia đình hoặc bạn bè Ngoài ra, thói quen mua sắm trực tuyến cũng thay đổi, với 62% du khách tự đặt tour trực tiếp và 44% đặt phòng qua nền tảng trực tuyến.
2.2.3 Thay đổi trong đánh giá dịch vụ
Đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi cách thức đánh giá dịch vụ của nhiều khách du lịch, với việc sử dụng các trang web do các công ty và đại lý du lịch cung cấp để thực hiện đánh giá.
Để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, các doanh nghiệp cần chuyển đổi hoạt động tiếp thị, tư vấn, bán hàng và chăm sóc khách hàng sang các nền tảng trực tuyến và kỹ thuật số.
Theo khảo sát, 71% khách Việt Nam nhận định rằng công nghệ là yếu tố quan trọng trong việc quản lý rủi ro sức khỏe khi du lịch Bên cạnh đó, 68% cho rằng các cơ sở lưu trú cần áp dụng những giải pháp công nghệ tiên tiến để mang lại cảm giác an toàn cho du khách.
COVID-19 đã tác động tiêu cực đến sức khỏe và đời sống xã hội Việt Nam, nhưng cũng thúc đẩy ý thức chăm sóc sức khỏe của người tiêu dùng Thị trường thương mại điện tử và dịch vụ giao hàng nhanh dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh mẽ, nhờ vào việc thu hút người tiêu dùng mới và gia tăng chi tiêu từ những khách hàng hiện tại Mặc dù cuộc sống của người tiêu dùng Việt Nam bị ảnh hưởng, vẫn có những tín hiệu tích cực cho sự phục hồi nhanh chóng Các doanh nghiệp nên tận dụng cơ hội phát triển sản phẩm và dịch vụ tiện lợi ngay cả khi người tiêu dùng ở nhà.
Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, hành vi tiêu dùng du lịch của khách hàng đang có sự thay đổi rõ rệt Để thích ứng, chúng ta cần nhanh chóng nắm bắt tâm lý của du khách nhằm điều chỉnh chiến lược marketing, xác định sản phẩm, phân khúc thị trường và phát triển các sản phẩm mới cũng như thị trường mới phù hợp với nhu cầu hiện tại.
Theo khảo sát, 87% người tham gia chọn ưu đãi trực tiếp giá dịch vụ du lịch vào giá tour, cho thấy rằng các doanh nghiệp du lịch và hàng không cần hợp tác để tạo ra các gói combo du lịch giá rẻ hơn mà vẫn đảm bảo chất lượng dịch vụ.
Sự THÍCH ỨNG TRƯỚC Sự THAY ĐỔI HÀNH VI TIÊU DÙNG CỦA KHÁCH DU LỊCH
Phát triển thương mại điện tử
Với tính chất lây nhiễm cao của vi rút Covid-19, dịch vụ mua bán hàng hóa không tiếp xúc đã gia tăng mạnh mẽ nhờ vào sự tiện lợi của giao-đặt hàng online Một khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Forrester cho thấy, vào năm 2020, 58% người tiêu dùng đã chọn chi tiêu trực tuyến, đánh dấu mức tăng 12% so với thời điểm trước đại dịch.
Theo Báo cáo Khảo sát Triển vọng Kinh doanh năm 2021 của Công ty tư vấn tài chính LBMC, tất cả các ngành đều chịu tác động tiêu cực từ COVID-19 Tuy nhiên, các lĩnh vực như công nghệ và dịch vụ chuyên nghiệp ít bị ảnh hưởng hơn nhờ khả năng đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại.
Sự gia tăng số lượng người tiêu dùng trực tuyến không chỉ do ảnh hưởng của dịch bệnh, mà còn nhờ vào Thế hệ Z, thế hệ lớn lên trong thời đại internet Thế hệ này đã trở thành lực lượng chính trong thị trường tiêu dùng hiện nay, thúc đẩy xu hướng ứng dụng công nghệ số trong việc mua sắm Do đó, việc chuyển đổi sang hình thức mua sắm trực tuyến trở thành một xu hướng tất yếu đối với người tiêu dùng trẻ hiện đại.
Trong 5 đến 10 năm tới, thế hệ Z sẽ trở thành lực lượng lao động chủ yếu trên toàn cầu Do đó, các doanh nghiệp thương mại điện tử cần không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn phải tiên đoán và thích ứng với xu hướng tiêu dùng trong tương lai.
Theo UNCTAD, doanh số thương mại điện tử toàn cầu năm 2019 đạt 26,7 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 30% GDP toàn cầu, bao gồm cả giao dịch B2B và B2C Dự báo của eMarketer cho thấy, đến năm 2021, thị trường thương mại điện tử toàn cầu sẽ đạt 4,89 nghìn tỷ USD.
Kinh doanh có ý thức
Cuộc khảo sát của Accenture PLC vào tháng 4/2020 cho thấy 60% người tiêu dùng ưu tiên mua sắm sản phẩm thân thiện với môi trường Trước Covid-19, việc giảm sử dụng nhựa là mối quan tâm hàng đầu, nhưng hiện nay, lo ngại về biến đổi khí hậu và môi trường sống đang trở thành vấn đề cấp bách hơn.
Theo World Bank, tính bền vững ngày càng trở thành yếu tố quan trọng đối với người tiêu dùng hiện đại Có tới 71% người tiêu dùng toàn cầu nhận định rằng biến đổi khí hậu quan trọng không kém gì Covid-19, và họ sẵn sàng chi tiền cho các sản phẩm được chứng nhận "xanh" và "không ảnh hưởng đến môi trường" để góp phần vào việc xây dựng môi trường sống bền vững.
Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các thương hiệu có trách nhiệm với môi trường, thúc đẩy các công ty chuyển đổi mô hình sản xuất sang quy trình bền vững Điều này bao gồm việc thiết lập quy trình sản xuất không gây ô nhiễm và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, đồng thời cung cấp sản phẩm được gắn “nhãn xanh” để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Ứng dụng công nghệ kỹ thuật trong phân phối
Vận chuyển hàng hóa trong thời kỳ Covid-19 đã gây ra gián đoạn chuỗi cung ứng, làm giảm dịch vụ khách hàng và dẫn đến chậm trễ giao hàng Người tiêu dùng hiện đại ngày càng nâng cao kỳ vọng, tạo áp lực cho các doanh nghiệp Để thích ứng, ngay cả các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics cũng cần thay đổi mô hình kinh doanh Việc tích hợp các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và tự động hóa vào mạng cung cấp kỹ thuật số giúp tối ưu hóa quy trình và thúc đẩy phân phối hàng hóa dọc theo chuỗi giá trị.
Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng hiện đại, giúp các nhà bán lẻ duy trì lợi thế cạnh tranh trong hoạt động phân phối sản phẩm Việc kết hợp dữ liệu lớn từ các vị trí địa lý cụ thể và các tương tác trực tuyến cho phép phân tích các mô hình mua hàng theo thời điểm, sự kiện và điều kiện nhất định, từ đó cải thiện hiệu quả trong các phân khúc khách hàng chi tiết.
Nhà bán lẻ có thể áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để dự đoán sản phẩm tiết kiệm chi phí nhất để nhập kho, đặc biệt là tại những vị trí gần các khu vực cụ thể Bên cạnh đó, công nghệ blockchain cung cấp một phương thức phân phối quá trình xác minh cho nhiều lĩnh vực, từ giao dịch tài chính đến việc ghi nhật ký thông tin vận chuyển.
Doanh nghiệp có thể theo dõi hành trình của sản phẩm trong chuỗi cung ứng, từ địa điểm đến thời gian giao hàng, cũng như các điều kiện môi trường trong suốt quá trình vận chuyển Điều này đặc biệt quan trọng đối với các mặt hàng dễ hỏng như cá, nơi mà việc duy trì nhiệt độ ở mức nhất định là rất cần thiết Nhờ vào công nghệ theo dõi, công ty vận chuyển có thể kiểm tra nhiệt độ thực tế và xác định xem nó có vượt quá ngưỡng cho phép hay không, từ đó giúp giảm thiểu các vấn đề liên quan đến chất lượng thực phẩm.
Theo thời gian, thông tin từ sổ cái blockchain có thể giúp phát hiện điểm yếu trong chuỗi cung ứng, từ đó hỗ trợ các tổ chức tối ưu hóa hoạt động Việc thay đổi mô hình kinh doanh để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại là giải pháp quan trọng cho sự phát triển bền vững Để hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với xu hướng tiêu dùng, Thủ tướng đã phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, tập trung vào các ngành như nông nghiệp, tài chính - ngân hàng, giao thông vận tải và logistics, năng lượng, tài nguyên và môi trường, cùng với sản xuất công nghiệp Bộ Công thương sẽ tổng kết các kết quả đạt được và đánh giá nhu cầu phát triển thương mại điện tử trong giai đoạn tới.
Chính phủ đã thông qua Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 645/QĐ-TTg, ban hành ngày 15 tháng 5 năm 2020.
Mục tiêu của Kế hoạch là phát triển thương mại điện tử thành lĩnh vực tiên phong trong nền kinh tế số, ứng dụng công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 để nâng cao hiệu quả kinh doanh, hiện đại hóa hệ thống phân phối, cải thiện năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển thị trường nội địa cũng như xuất khẩu.
Thay đổi hướng theo xu hướng khách hàng
Hành vi của khách hàng đã thay đổi nhanh chóng trong và sau đại dịch, đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp trong giai đoạn “bình thường mới” Việc nắm bắt hành vi người tiêu dùng trở thành yếu tố then chốt để doanh nghiệp thích ứng, tồn tại và phát triển Ông Hoàng Mạnh Thắng, Phó Tổng Giám đốc EY Việt Nam, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này trong cuộc trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán.
“Người tiêu dùng đã, đang và sẽ thay đổi nhanh chóng Họ trở nên thông minh hơn với những nhu cầu và đòi hỏi mới”.
Bắt đầu từ ý thức “con người làm trọng tâm”
COVID-19 đã khiến các doanh nghiệp phải nhanh chóng thích nghi với những thay đổi bất thường trong môi trường kinh doanh Từ góc độ hành vi người tiêu dùng, điều này thể hiện sự chuyển biến trong nhu cầu và thói quen mua sắm, khi khách hàng ngày càng ưu tiên sự an toàn và tiện lợi Doanh nghiệp cần nắm bắt những xu hướng mới này để duy trì sự cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn mong đợi của khách hàng.
COVID-19 đã gây ra khủng hoảng nghiêm trọng trong nhiều ngành nghề, với sự sụt giảm nhu cầu tiêu dùng đột ngột trong các lĩnh vực như hàng không, lữ hành, khách sạn, thể thao, du lịch trải nghiệm và bán lẻ hàng cao cấp Đồng thời, sự đứt gãy nguồn cung cũng ảnh hưởng đến các dịch vụ công ích, y tế, chăm sóc sức khỏe, siêu thị và dược phẩm.
Mặc dù có những ảnh hưởng tiêu cực, nhưng chúng ta cũng nhận thấy cơ hội phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực như dịch vụ điện toán đám mây (bao gồm eLearning, gaming và eSports), thương mại điện tử, công nghệ tiêu dùng, dịch vụ hậu cần trực tuyến và giao nhận cuối cùng.
COVID-19 đã khiến chúng ta phải thích ứng với những điều bất thường đang trở thành bình thường Mỗi doanh nghiệp và cá nhân đều cảm nhận rõ ràng sự tổn thương, đồng thời cũng đang trong quá trình thay đổi và thích nghi.
Nhìn từ góc độ tích cực, những thay đổi này là cần thiết cho sự hồi phục và chữa lành trong bối cảnh đại dịch gây ra nhiều hỗn loạn và bất định, cùng với những tổn thương cho nền kinh tế Theo Tổng cục Thống kê, GDP trong Quý II năm 2020 chỉ tăng 0.36%, và trong 6 tháng đầu năm 2020, mức tăng chỉ đạt 1.81%, đây là những mức tăng thấp nhất trong giai đoạn 2011-2020.
Ý thức "con người làm trọng tâm" cần là nền tảng cho mọi chiến lược thích ứng của doanh nghiệp Đây là thời điểm quan trọng để các doanh nghiệp phát triển và tăng trưởng, chuẩn bị các giải pháp linh hoạt với khách hàng là trung tâm, một cách kỷ luật, hiệu quả và thông minh.
Khách hàng ở đây chính là người tiêu dùng, là mỗi cá nhân chúng ta.
Vậy theo ông, người tiêu dùng đã thay đổi như thế nào trong thời gian qua và giai đoạn sắp tới?
Theo báo cáo EY Future Consumer Index (EY FCI) tháng 5 năm 2020, 89% người tiêu dùng tham gia khảo sát cho biết họ đang và sẽ thay đổi cách thức mua sắm, 76% sẽ điều chỉnh lựa chọn sản phẩm và dịch vụ, và khoảng 50% có khả năng chỉ chi tiêu cho những sản phẩm và dịch vụ thiết yếu.
Theo báo cáo của EY FCI vào tháng 6 năm 2020, 50% người tiêu dùng tin rằng cuộc sống của họ sẽ có nhiều thay đổi trong tương lai, trong khi 53% cho rằng trải nghiệm từ đại dịch đã khiến họ phải suy nghĩ lại về các giá trị tiêu dùng và cách nhìn nhận cuộc sống.
Những kết quả này chỉ ra rằng chúng ta đang trải qua sự chuyển biến trong quan điểm về giá trị, hành vi và mức chi tiêu Sự thay đổi này diễn ra với tốc độ nhanh chưa từng có và mang tính bất quy luật, thể hiện những đặc điểm phi truyền thống.
Người tiêu dùng hiện đang đánh giá lại tổng lợi ích tiêu dùng trong hành trình trải nghiệm, bao gồm đặc tính sản phẩm, dịch vụ thương mại, lợi ích từ tương tác và hình ảnh thương hiệu, đồng thời xem xét tổng chi phí như giá cả, thời gian, năng lượng và tâm lý theo cách tiếp cận mới, tập trung vào sự thiết yếu Đặc biệt, các giá trị này bị ảnh hưởng bởi lo âu do đại dịch, với 90% người tiêu dùng lo lắng về gia đình, 71% về công việc, 88% về tự do và 84% về tài chính, dẫn đến sự thay đổi trong quan điểm về giá trị cuộc sống và hành vi tiêu dùng.
Dưới tác động của đại dịch COVID-19, các phân khúc khách hàng mới đã xuất hiện với những ưu tiên chung như chi tiêu hợp lý, kỷ luật tài chính, tiêu dùng vì sức khỏe, an toàn môi trường và trải nghiệm Mặc dù mỗi quốc gia và thị trường sẽ có kịch bản "hậu COVID-19" khác nhau, nhưng các xu hướng này được nhận diện bởi EY FCI vào tháng 6 năm 2020 và có khả năng sẽ tiếp tục phát triển theo thời gian.
Tại Việt Nam, nhu cầu "trở lại bình thường" đang hiện hữu, nhưng chúng ta sẽ có những ưu tiên mới trong cách tương tác và trải nghiệm tiêu dùng.
Tương tác khách hàng: mệnh lệnh cho sự tăng trưởng.
Khách hàng hiện nay đã trở nên thông minh hơn trong việc tiêu dùng, tạo thành một "thế lực" đối trọng mới cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh họ đang phải đối mặt với những tổn thất do đại dịch Do đó, doanh nghiệp cần tập trung vào việc ứng biến linh hoạt để thích nghi với những thay đổi này và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng một cách hiệu quả.
Thách thức là động lực cho sự phát triển và cơ hội để chữa lành tổn thương Để lấy khách hàng làm trung tâm, chúng tôi nhận thấy rằng cần đầu tư vào hai lĩnh vực quan trọng: Tương tác khách hàng và Trải nghiệm khách hàng Việc này sẽ giúp doanh nghiệp trở nên thông minh và linh hoạt hơn, không chỉ trong thời điểm hiện tại mà còn cho các giai đoạn phục hồi tiếp theo.
Một số giải pháp khác
Trong bối cảnh thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng sau đại dịch Covid-19, các công ty sản xuất thực phẩm cần nâng cấp sản phẩm, ưu tiên yếu tố sức khỏe bên cạnh hương vị và bao bì Việc tạo ra sản phẩm lành mạnh, phù hợp với nhu cầu khách hàng là rất quan trọng để giữ vững sự phát triển bền vững Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần cải thiện phương thức bán hàng, chuyển mình sang hình thức trực tuyến để đáp ứng xu hướng mua sắm mới Đặc biệt, việc hiện diện trên các trang thương mại điện tử lớn như Shopee, Tiki, Lazada là cần thiết Cuối cùng, các doanh nghiệp cần hiểu rõ hành vi tiêu dùng của khách hàng đã thay đổi ra sao sau đại dịch để điều chỉnh sản phẩm, định vị thương hiệu và kênh bán hàng cho phù hợp.
Bài nghiên cứu này phân tích thực trạng du lịch hiện nay ở Việt Nam và toàn cầu, đồng thời chỉ ra những khó khăn và thách thức mà ngành Du lịch Việt Nam đang gặp phải Từ đó, bài viết tổng hợp các xu hướng du lịch trong và sau dịch Covid-19, dựa trên chính sách phát triển du lịch và thực tiễn hoạt động trong bối cảnh dịch bệnh phức tạp Nghiên cứu còn xem xét thị trường và thị hiếu của khách du lịch trong thời kỳ mới, cung cấp thông tin tham khảo hữu ích cho quản lý, nhà cung cấp sản phẩm và dịch vụ du lịch, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới về chính sách và phát triển du lịch trong trạng thái bình thường mới.