(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai(Luận văn thạc sĩ) Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục Stem ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
Mục đích nghiên cứu
Dựa trên nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS thành phố Lào Cai, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Khoa học tự nhiên Những biện pháp này không chỉ cải thiện chất lượng dạy học mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường THCS ở thành phố Lào Cai.
Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên ở trường THCS
Quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM ở các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đề tài nghiên cứu tập trung vào việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán, Vật lý và Hóa học theo định hướng giáo dục STEM cho học sinh lớp 7 và 8 tại các trường trung học cơ sở.
TP Lào Cai Chủ thể quản lý là Hiệu trưởng các trường
4.2 Giới hạn khách thể điều tra
- Lãnh đạo, chuyên viên Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai
- CBQL, GV cốt cán các trường THCS thành phố Lào Cai tỉnh Lào Cai.
Giả thuyết khoa học
Hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS thành phố Lào Cai đã đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn và hạn chế do các yếu tố quản lý Để nâng cao hiệu quả dạy học các môn KHTN và cải thiện chất lượng giáo dục, cần đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn và đặc thù của các trường.
Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1 Nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM ở trường THCS
Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, cho thấy sự cần thiết phải cải thiện phương pháp giảng dạy và tăng cường sự tích cực của học sinh Việc áp dụng các nguyên tắc giáo dục STEM giúp phát triển kỹ năng tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh Cần có sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý giáo dục để nâng cao chất lượng giảng dạy và trang bị cơ sở vật chất cần thiết cho các trường.
Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM của Hiệu trưởng các trường THCS tại thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo cho học sinh Các biện pháp này bao gồm việc xây dựng chương trình giảng dạy tích hợp, tổ chức các hoạt động thực nghiệm và khuyến khích sự tham gia của học sinh vào các dự án STEM thực tế Đồng thời, cần tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giáo viên để họ có thể áp dụng hiệu quả phương pháp giảng dạy theo định hướng STEM.
Phương pháp nghiên cứu
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bài viết tập trung vào việc áp dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa tài liệu lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM của hiệu trưởng các trường THCS Việc này nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực học sinh trong bối cảnh giáo dục hiện đại.
Các tài liệu và văn kiện của Đảng cùng với chính sách của Nhà nước về phát triển giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chương trình giáo dục tổng thể Đặc biệt, các quy định liên quan đến quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục STEM cần được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội.
Các nghiên cứu và tài liệu trong và ngoài nước đã chỉ ra rằng việc áp dụng giáo dục STEM trong dạy học môn Khoa học tự nhiên tại các trường THCS mang lại nhiều lợi ích Những phương pháp giảng dạy này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề mà còn khuyến khích sự sáng tạo và hợp tác trong nhóm Việc tích hợp STEM vào chương trình học còn góp phần nâng cao sự hứng thú và động lực học tập của học sinh, từ đó cải thiện kết quả học tập và khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Để đánh giá chính xác thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS ở thành phố Lào Cai, cần xây dựng bảng điều tra phù hợp với nội dung đề tài luận văn Việc thống kê và phân tích dữ liệu sẽ giúp cung cấp cái nhìn tổng quan về hiệu quả và tình hình hiện tại của công tác giảng dạy trong khu vực này.
Tiến hành khảo sát ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại các trường THCS thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai nhằm đánh giá thực trạng dạy học và quản lý hoạt động giảng dạy môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM.
THCS thành phố Lào Cai
7.2.3 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Xin ý kiến CBQL, chuyên viên Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Lào Cai, CBQL, giáo viên các trường THCS ở thành phố Lào Cai để phân tích, lựa
Hiệu trưởng các trường THCS tại thành phố Lào Cai cần áp dụng 6 ý kiến bổ sung hiệu quả vào biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM Những ý kiến này sẽ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh, đồng thời tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự hợp tác giữa giáo viên và học sinh Việc triển khai các biện pháp này không chỉ đáp ứng nhu cầu giáo dục hiện đại mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của giáo dục STEM trong khu vực.
Xin ý kiến đánh giá từ các chuyên gia, cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên có kinh nghiệm về các kết quả nghiên cứu, cũng như tính cần thiết và khả thi của những biện pháp được đề xuất trong luận văn.
7.3 Phương pháp thống kê trong toán học
Phương pháp thống kê trong toán học được áp dụng để xử lý dữ liệu và thông tin trong quá trình nghiên cứu, điều tra và thu thập Dựa trên các kết quả này, bài viết xác định một cách khách quan các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM của Hiệu trưởng các trường THCS tại thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và kiến nghị, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM ở trường THCS
Chương 2: Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, nhằm xác định những điểm mạnh và điểm yếu trong quá trình triển khai giáo dục STEM Việc nghiên cứu này không chỉ giúp cải thiện chất lượng dạy học mà còn nâng cao khả năng áp dụng kiến thức thực tiễn cho học sinh, từ đó góp phần phát triển toàn diện năng lực STEM trong giáo dục trung học cơ sở.
Chương 3 trình bày các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM tại các trường THCS ở thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai Những biện pháp này nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, khuyến khích sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh Đồng thời, việc áp dụng giáo dục STEM sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện và hợp tác trong môi trường học tập hiện đại.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN THEO ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC STEM Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Những nghiên cứu ở nước ngoài
Trong thập kỷ qua, giáo dục STEM đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu mạnh mẽ từ nhiều nhà giáo dục, và xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển Theo thống kê của Josh Brown từ Trường đại học Illinois, từ năm 2007 đến 2010, đã có 60 bài báo khoa học liên quan đến giáo dục STEM được công bố trên 8 tạp chí uy tín trong lĩnh vực giáo dục tại Mỹ, cho thấy sự gia tăng đáng kể về cơ sở khoa học trong nghiên cứu giáo dục STEM.
Nghiên cứu của tác giả Yuan - Chung Yu và cộng sự cho thấy từ năm 2008, xu hướng nghiên cứu về giáo dục STEM đã phát triển mạnh mẽ, với số lượng bài báo tăng từ khoảng 15 vào năm 2008 lên gần 100 vào năm 2013 Trong giai đoạn này, Mỹ dẫn đầu về số lượng nghiên cứu với 200 công trình, chiếm 52% tổng số, tiếp theo là Anh với 36 công trình (9,35%) Các quốc gia như Hà Lan, Úc cũng có 16 nghiên cứu (4,16%), trong khi Tây Ban Nha, Ixaren, Thổ Nhĩ Kỳ, Canada, Đức và Đài Loan tổng cộng có 67 công trình Các quốc gia còn lại trên thế giới đóng góp thêm 50 công trình nghiên cứu về giáo dục STEM.
Hiện nay, trên thế giới có nhiều xu hướng nghiên cứu về giáo dục STEM, bao gồm lịch sử, quá trình phát triển và tầm quan trọng của nó Các tác giả như Morrison, Amanda Roberts, David W White, William E Dugger và Ryan Brown tập trung vào việc tìm hiểu bản chất của STEM, vai trò của nó trong sự phát triển khoa học công nghệ của nhân loại, cũng như các nhận thức liên quan đến giáo dục STEM.
Tích hợp giáo dục STEM đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học và tổ chức giáo dục, điển hình là nghiên cứu của Hom E J và các cộng sự Nghiên cứu này, được thực hiện bởi nhóm chuyên gia thuộc Ủy ban tích hợp giáo dục STEM (Mỹ) với sự hỗ trợ của Viện Kĩ thuật Quốc gia và Ban khoa học giáo dục của Hội đồng nghiên cứu quốc gia Mỹ, cung cấp những kinh nghiệm quý báu về tích hợp giáo dục STEM trong chương trình giáo dục phổ thông 12 năm tại Mỹ Cụ thể, nghiên cứu đã mô tả khung lý thuyết về tích hợp giáo dục STEM, tổng quan các kinh nghiệm tích hợp, thiết kế trải nghiệm STEM, và ngữ cảnh triển khai tích hợp STEM.
Nhiều trường Đại học ở Mỹ hiện nay đang triển khai các chương trình đào tạo thạc sĩ về dạy học tích hợp giáo dục STEM, nhằm phát triển thế hệ nhà lãnh đạo và giáo dục viên STEM thế kỷ 21 Các chương trình này tập trung vào việc cung cấp hiểu biết sâu rộng về tính liên ngành của STEM và áp dụng những phương pháp giảng dạy mới mẻ Các khóa học được thiết kế để truyền cảm hứng cho giáo viên, giúp họ phát triển niềm đam mê và khả năng giảng dạy nội dung STEM một cách hấp dẫn và hiệu quả.
1.1.2 Những nghiên cứu ở trong nước
Mô hình giáo dục tích hợp STEM được đưa vào Việt Nam từ năm 2010 thông qua Liên doanh DTT - EDUSPEC phối hợp với Trường Icarnegie - Hoa
Chương trình giáo dục STEM tại Việt Nam bao gồm hai môn học chính là CNTT và Robotics, dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 Mô hình này đã được triển khai thí điểm tại các trường phổ thông ở ba thành phố lớn: Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh Nội dung chương trình được thiết kế theo tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời phù hợp với mục tiêu của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo Hiện nay, nhiều tổ chức giáo dục, như Endeavor Learning Institute, cũng đang tích cực triển khai các hoạt động giáo dục STEM.
Học viện sáng tạo S3 đang triển khai các hoạt động giáo dục STEM, nhưng hiện tại chúng chưa được công nhận là chương trình chính thức trong các trường phổ thông Thay vào đó, các hoạt động này chủ yếu do các công ty giáo dục thực hiện như một phần trong chiến lược kinh doanh và truyền thông cộng đồng.
Dự án thí điểm “Áp dụng phương pháp tiếp cận STEM của Anh vào bối cảnh Việt Nam năm 2016 - 2017” được thực hiện bởi hội đồng Anh và Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam, tập trung vào 15 trường THCS công lập và dân lập, cũng như trường Trung học phổ thông tại năm tỉnh miền Bắc: Hà Nội, Hải Dương, Nam Định, Hải Phòng và Quảng Ninh Mục tiêu của dự án là nâng cao chất lượng giáo dục STEM tại các cơ sở giáo dục này.
Xây dựng năng lực cho giáo viên và lãnh đạo nhà trường thông qua việc áp dụng phương pháp STEM nhằm nâng cao thành tích học tập và khả năng thực hành của học sinh.
(2) Xây dựng sách giáo khoa, đổi mới sách giáo khoa và phương pháp giảng dạy theo phương pháp STEM và phát triển tài liệu học tập STEM
(3) Thiết kế các hoạt động ngoại khóa STEM
Tài liệu tập huấn của dự án cung cấp thông tin cơ bản về quan điểm tiếp cận STEM, xác định hệ thống năng lực STEM cần phát triển cho giáo viên, và đưa ra gợi ý về cách triển khai STEM hiệu quả trong nhà trường dành cho lãnh đạo.
Luận án của Lê Xuân Quang (2017) mang tên “Dạy học môn Công nghệ phổ thông theo định hướng giáo dục STEM” đã làm rõ những vấn đề quan trọng liên quan đến việc áp dụng phương pháp giáo dục STEM trong giảng dạy môn Công nghệ phổ thông.
Giáo dục STEM trong môn Công nghệ được xây dựng dựa trên các cơ sở lý luận quan trọng, bao gồm khái niệm và quy trình dạy học theo định hướng STEM Đề xuất phương pháp luận cho việc xây dựng chủ đề giáo dục STEM trong giảng dạy cũng rất cần thiết Hơn nữa, việc xác định các tiêu chí cho một chủ đề giáo dục STEM và cấu trúc của nhiệm vụ STEM là những yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu quả trong quá trình dạy học.
(2) Đánh giá thực trạng dạy học môn Công nghệ phổ thông dưới góc độ giáo dục STEM
(3) Xây dựng 03 chủ đề minh họa dạy học môn Công nghệ 8 theo định hướng giáo dục STEM góp phần đổi mới giáo dục Công nghệ phổ thông theo
10 định hướng phát triển năng lực phù hợp với tư tưởng tích hợp ở bậc THCS sau năm 2015 và định hướng giáo dục Công nghệ sau năm 2015
Vào năm 2017 và 2018, nhóm tác giả gồm Nguyễn Thanh Nga, Phùng Việt Hải, Nguyễn Quang Linh, Hoàng Phước Muội, Nguyễn Anh Dũng, và Ngô Trọng Tuệ đã xuất bản tài liệu “Dạy học chủ đề STEM cho HS THCS và Trung học phổ thông” cùng “Thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề STEM cho HS THCS và trung học phổ thông” Tài liệu này cung cấp cơ sở lý luận vững chắc về dạy học STEM, tập trung vào việc xây dựng các chủ đề STEM trong trường trung học, đồng thời nhấn mạnh vai trò của giáo viên và yêu cầu phát triển năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên.
Nguyễn Văn Biên và Tưởng Duy Hải, cùng với các tác giả khác, đã công bố tài liệu "Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông" vào năm 2018 Tài liệu này cung cấp cơ sở khoa học cho giáo dục STEM, quy trình xây dựng và tổ chức thực hiện giáo dục STEM tại trường phổ thông, cũng như ứng dụng trong các môn học như Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học tự nhiên và Công nghệ Các tác giả cũng minh họa một số chủ đề giáo dục STEM, nhấn mạnh rằng việc tổ chức giáo dục STEM trong nhà trường là cần thiết.
Giáo viên cần hiểu rõ bản chất của giáo dục STEM và tính liên môn, đồng thời hướng dẫn học sinh áp dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề cụ thể, từ đó phát triển năng lực STEM cho học sinh Ngoài ra, giáo viên cũng phải có khả năng phân tích và chẩn đoán nhu cầu cũng như năng lực của học sinh, thực hiện dạy STEM theo quy trình gợi ý, đặc biệt chú trọng vào giai đoạn trải nghiệm của học sinh để so sánh giữa lý thuyết và thực tiễn.
Các khái niệm công cụ của đề tài
1.2.1 STEM, Giáo dục STEM a) Khái niệm STEM
STEM là thuật ngữ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Toán học) [2]
STEM là thuật ngữ viết tắt cho Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học, được giới thiệu lần đầu bởi Quỹ Khoa học Mỹ (NSF) vào năm 2001 Trước đó, vào năm 1990, NSF đã sử dụng thuật ngữ SMET, nhưng do cách phát âm giống với từ “SMUT” có nghĩa tiêu cực, nên thuật ngữ này đã được thay đổi thành STEM.
Hiện nay thuật ngữ STEM được dùng trong hai ngữ cảnh khác nhau đó là ngữ cảnh giáo dục và ngữ cảnh nghề nghiệp
Trong giáo dục, STEM nhấn mạnh sự chú trọng đến Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học, với mục tiêu tích hợp các môn học liên quan đến thực tiễn nhằm nâng cao năng lực cho người học Giáo dục STEM có thể được hiểu qua nhiều cấp độ khác nhau, bao gồm chính sách, chương trình, nhà trường, môn học, bài học và hoạt động STEM.
Trong lĩnh vực nghề nghiệp, STEM đề cập đến các ngành nghề liên quan đến Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học, bao gồm các lĩnh vực như Công nghệ Thông tin, Y sinh, Kỹ thuật, Điện tử và Truyền thông.
Tùy thuộc vào ngữ cảnh, STEM có thể được hiểu là các môn học hoặc lĩnh vực khác nhau Giáo dục STEM (STEM education) được định nghĩa bởi Hiệp hội các giáo viên dạy khoa học quốc gia Mỹ (NSTA), một tổ chức uy tín trong lĩnh vực giáo dục khoa học, được thành lập năm 1944.
Giáo dục STEM là một phương pháp tiếp cận liên ngành, kết hợp các khái niệm học thuật trong khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học với các bài học thực tiễn, giúp học sinh áp dụng kiến thức vào các bối cảnh cụ thể Mục tiêu không chỉ là đào tạo nhà khoa học hay kỹ sư, mà còn là truyền cảm hứng cho học sinh, giúp họ nhận thức được mối liên hệ giữa các lĩnh vực và tầm quan trọng của STEM trong sự phát triển xã hội Các chương trình giáo dục STEM cũng nhấn mạnh việc phát triển kỹ năng thực hành, cho phép học sinh giải quyết vấn đề và tạo ra sản phẩm hữu ích Theo tác giả Lê Xuân Quang, hiện nay có ba cách hiểu chính về giáo dục STEM.
Giáo dục STEM, bao gồm các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học, được định nghĩa là một chương trình nhằm cung cấp hỗ trợ và tăng cường giáo dục STEM từ cấp tiểu học đến bậc sau đại học, theo quan niệm của Bộ Giáo dục Mỹ.
- Thứ hai, Giáo dục STEM được hiểu theo nghĩa là tích hợp (liên ngành) của
4 lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học, tác giả Tsupros định nghĩa
“Giáo dục STEM là một phương pháp học tập tiếp cận liên ngành, ở đó những
15 kiến thức hàn lâm được kết hợp chặt chẽ với các bài học thực tế thông qua việc
HS tích hợp kiến thức Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán học vào các bối cảnh cụ thể, tạo sự liên kết giữa nhà trường, cộng đồng và doanh nghiệp Điều này giúp người học phát triển kỹ năng STEM, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh trong nền kinh tế hiện đại.
Giáo dục STEM là phương pháp giáo dục tích hợp các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học Theo tác giả Sanders, giáo dục STEM được định nghĩa là cách tiếp cận khám phá trong giảng dạy và học tập, liên kết hai hoặc nhiều môn học STEM hoặc kết hợp một chủ đề STEM với các môn học khác trong trường học.
Giáo dục STEM là một chương trình đào tạo tập trung vào bốn lĩnh vực chính: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học, nhằm phát triển kỹ năng và tư duy sáng tạo cho học sinh Chương trình này không chỉ giúp học sinh hiểu biết sâu sắc về các lĩnh vực này mà còn khuyến khích sự kết hợp và ứng dụng thực tiễn của kiến thức trong cuộc sống hàng ngày.
Giáo dục STEM tích hợp Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học thành một mô hình học tập liền mạch, thay vì giảng dạy các môn học này một cách riêng biệt Theo Lê Xuân Quang, nội dung giáo dục STEM không chỉ bao gồm Vật lý, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học và Toán mà còn nhằm nâng cao chất lượng học tập bằng cách kết hợp kiến thức từ ít nhất hai môn học để giải quyết các vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể.
1.2.2 Môn Khoa học tự nhiên
Môn Khoa học Tự nhiên nghiên cứu các sự vật, hiện tượng và quá trình trong thế giới tự nhiên, tập trung vào những thuộc tính cơ bản về sự tồn tại và vận động của chúng Do đó, các nguyên lý và khái niệm chung nhất của thế giới tự nhiên được trình bày một cách rõ ràng trong môn học này.
16 được tích hợp một cách liên tục trong các mạch nội dung kiến thức của môn học Quá trình dạy học được tổ chức để vừa tích hợp theo nguyên lý tự nhiên, vừa đảm bảo tính logic của từng mạch nội dung.
Môn Khoa học Tự nhiên (KHTN) kết hợp lý thuyết và thực nghiệm, với vai trò quan trọng của thực hành và thí nghiệm trong việc phát triển năng lực học sinh Việc tổ chức các hoạt động thực hành tại phòng thí nghiệm, lớp học và ngoài thực địa giúp học sinh hình thành và phát triển khả năng tìm tòi, khám phá Nhiều kiến thức khoa học tự nhiên gắn liền với cuộc sống hàng ngày, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh trải nghiệm và nâng cao năng lực nhận thức, từ đó áp dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn.
Với sự phát triển không ngừng của khoa học, kinh tế và văn hóa xã hội, môn Khoa học Tự nhiên (KHTN) cần được đổi mới để phù hợp với yêu cầu của cuộc sống hiện đại Giáo dục phổ thông phải liên tục cập nhật các thành tựu khoa học mới, phản ánh tiến bộ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và kỹ thuật Điều này đòi hỏi chương trình môn KHTN phải tinh giản các nội dung mô tả, nhằm tạo điều kiện cho học sinh khám phá và hiểu biết về các nguyên lý khoa học, từ đó ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống.
KHTN là môn học có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của
Môn Khoa học tự nhiên (KHTN) đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển thế giới quan khoa học cho học sinh cấp trung học cơ sở Kết hợp với các môn Toán học, Công nghệ và Tin học, KHTN thúc đẩy giáo dục STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) - một xu hướng giáo dục đang được chú trọng tại Việt Nam và toàn cầu Môn học này không chỉ đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực trẻ cho quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước mà còn giúp học sinh phát triển các phẩm chất cần thiết trong thời đại mới.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM ở trường trung học cơ sở
1.5.1 Những yếu tố về quản lý nhà nước
Hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên cho giáo viên là một quá trình liên tục và thường xuyên, được thực hiện hàng năm theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục STEM đang trở thành một xu hướng quan trọng nhưng vẫn chưa được triển khai đồng bộ trong toàn ngành Chương trình giáo dục phổ thông 2020 cũng nhấn mạnh mục tiêu phát triển giáo dục STEM, phản ánh sự cần thiết của việc áp dụng phương pháp này Do đó, các nhà quản lý giáo dục cần nhận thức rõ tầm quan trọng của giáo dục STEM và phát huy vai trò của mình trong việc quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng này.
Chủ trương và chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục, đặc biệt là đổi mới phương pháp dạy học, đã được cụ thể hóa qua các nghị quyết và chỉ thị Những văn bản này tạo nền tảng cho các nhà quản lý thực hiện mạnh mẽ việc đổi mới dạy học, đồng thời áp dụng phương pháp dạy học tích hợp môn khoa học tự nhiên tại các trường trung học cơ sở.
Các văn bản chỉ thị từ ngành Giáo dục và Đào tạo đã được các cấp quản lý cụ thể hóa, tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho việc áp dụng mô hình dạy học tích hợp môn khoa học tự nhiên tại các trường THCS hiện nay.
1.5.2 Những yếu tố về kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, tâm lý xã hội
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành động cơ và thái độ học tập của học sinh, đồng thời cung cấp các điều kiện vật chất và tinh thần cần thiết cho việc học Nhà trường cũng bị ảnh hưởng bởi sự quan tâm của gia đình đối với đời sống học đường, tạo nên sự phối hợp hiệu quả trong quá trình giáo dục Ngoài ra, truyền thống địa phương và các giá trị văn hóa tích cực của cộng đồng cũng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học Trong sự phát triển của mọi hiện tượng, yếu tố chủ quan - nội lực là quyết định, trong khi các yếu tố khách quan - ngoại lực hỗ trợ và tạo điều kiện cho sự tiến hóa theo quy luật tự nhiên.
1.5.3 Nhận thức và năng lực quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM của lãnh đạo các trường THCS là yếu tố quan trọng tạo nên hiệu quả bền vững của hoạt động dạy học Để quản lý tốt dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM, người quản lý phải có kiến thức về các môn KHTN, nắm vững nguyên tắc và các phương pháp tổ chức dạy học môn Khoa học tự nhiên, tham gia các chuyên đề quản lý, tổ chức dạy học môn Khoa học tự nhiên để nắm bắt và chỉ đạo sát sao yêu cầu các hoạt động này trong từng giai đoạn của đổi mới phương pháp dạy học cũng như việc vận dụng dạy môn khoa học Tự nhiên theo đinh hướng giáo dục STEM ở từng nội dung dạy học cụ thể Người quản lý phải có kỹ năng phân tích đánh giá trình độ chuyên môn và năng lực sư phạm của từng giáo viên Ngoài ra, Nhà quản lý cần có tầm, có tâm và có tài: có năng lực quản lý tốt theo đúng đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; có năng lực sư phạm, kỹ năng quản lý, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nhận thức, kỹ năng định hướng, tổ chức, nắm bắt và xử lý thông tin; có tầm nhìn, nhạy cảm, tư duy
Để nâng cao chất lượng dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM, người quản lý cần có tư duy sáng tạo, linh hoạt và chủ động trong hành động, đồng thời xây dựng mạng lưới quan hệ giao tiếp tốt và phản hồi nhanh Họ cũng phải biết thuyết phục thay vì chỉ ra lệnh, dám chịu trách nhiệm và luôn đổi mới Tuy nhiên, thành công của hoạt động này còn phụ thuộc vào nhận thức đúng đắn và nhu cầu thực sự của những người tham gia dạy học.
1.5.4 Nhận thức và năng lực dạy học môn KHTN theo định hướng giáo dục STEM của đội ngũ giáo viên
Chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu tố quyết định trong việc quản lý dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM Giáo viên không chỉ dạy chữ mà còn dạy người thông qua nhân cách của mình, với việc dạy học được xem như sự tác động qua lại giữa các nhân cách Khi áp dụng các phương pháp dạy học mới, đặc biệt là mô hình tích hợp môn Khoa học tự nhiên, vai trò của giáo viên chuyển từ người dạy sang người thúc đẩy việc học của học sinh Do đó, trình độ chuyên môn, kỹ năng sư phạm và phẩm chất của giáo viên có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học Giáo viên là lực lượng quyết định cho sự thành công của đổi mới giáo dục và phương pháp dạy học trong bối cảnh giáo dục STEM tại trường THCS.
1.5.5 Năng lực và phẩm chất, hứng thú học tập của học sinh
Phẩm chất trí tuệ và năng lực của học sinh là yếu tố then chốt để tiếp nhận kiến thức từ thầy giáo Dù thầy giáo có chuyên môn vững vàng và kỹ năng nghiệp vụ tốt, nhưng nếu học sinh không đủ khả năng tiếp thu, việc học sẽ không đạt hiệu quả.
Để dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM thành công ở trường trung học cơ sở, việc đầu tư và nỗ lực là rất quan trọng Học sinh cần phát triển những năng lực thích ứng như động cơ học tập đúng đắn, tính tự giác và tích cực trong học tập, cũng như ý thức trách nhiệm về kết quả học tập của bản thân Hơn nữa, phương pháp tự học hiệu quả là yếu tố cần thiết để học sinh có thể học tập tốt ở mọi lúc, mọi nơi.
1.5.6 Sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
Các tổ chức xã hội như đoàn thể, chính quyền địa phương, Hội khuyến học và Hội Cha mẹ học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức dạy học tích hợp môn khoa học tự nhiên Do đó, nhà trường cần phối hợp với các cá nhân và tổ chức trong và ngoài trường để phát huy sức mạnh tổng hợp, nhằm tổ chức thành công dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM.
Sự hỗ trợ từ các lực lượng xã hội như phòng giáo dục, sở giáo dục và lãnh đạo các cấp là rất quan trọng trong việc quản lý hoạt động giáo dục, đặc biệt là dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM Đảng ủy và chính quyền địa phương cũng đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động giáo dục Bên cạnh đó, các tổ chức và cơ quan đoàn thể tại địa phương cần được huy động để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường Người quản lý cần biết phát huy các yếu tố tích cực và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực nhằm đạt được mục tiêu giáo dục của nhà trường, đặc biệt trong việc dạy học tích hợp môn Khoa học tự nhiên.
Sự cộng tác giữa giáo viên và giảng viên là yếu tố thiết yếu trong dạy học Khoa học tự nhiên theo định hướng STEM Hoạt động này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau giữa các đồng nghiệp, cùng với sự tư vấn từ các chuyên gia, nhằm xây dựng một đội ngũ giáo viên vững mạnh và đồng đều.
1.5.7 Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật phục vụ dạy học
Việc áp dụng phương pháp dạy học môn khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM đòi hỏi phải có cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật đầy đủ, bao gồm đồ dùng dạy học, phòng chức năng hỗ trợ, thư viện, phòng dạy chuyên đề và thiết bị thí nghiệm Ngoài ra, kinh phí tổ chức dạy học cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng giáo dục.
Quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM cho giáo viên THCS bao gồm việc thực hiện các mục tiêu dạy học, quản lý nội dung và quy trình giảng dạy, áp dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, cũng như khai thác cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM cho giáo viên THCS chịu ảnh hưởng bởi bốn nhóm yếu tố chính: yếu tố quản lý nhà nước, yếu tố kinh tế - xã hội cùng với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán và tâm lý xã hội, yếu tố quản lý nhà trường, và các yếu tố khác Những yếu tố này tạo nền tảng lý luận quan trọng để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Khoa học tự nhiên theo định hướng giáo dục STEM, đồng thời đề xuất các giải pháp cho công tác quản lý hiệu quả hơn trong lĩnh vực này.
GV các trường THCS hiện nay
