TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG TÌM HIỂU VỤ VIỆC “BÀ HÀ BẠCH MUỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN THÔNG QUA VIỆC CHƠI ‘HỤI’ ” XẢY RA TẠI HUYỆN ĐẦM DƠI, TỈNH CÀ MAU DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LÝ

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG TÌM HIỂU VỤ VIỆC “BÀ HÀ BẠCH MUỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN THÔNG QUA VIỆC CHƠI ‘HỤI’ ” XẢY RA TẠI HUYỆN ĐẦM DƠI, TỈNH CÀ MAU DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LÝ TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI TP. HỒ CHÍ MINH KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG TÌM HIỂU VỤ VIỆC “BÀ HÀ BẠCH MUỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN THÔNG QUA VIỆC CHƠI ‘HỤI’ ” XẢY RA TẠI HUYỆN ĐẦM DƠI, TỈNH CÀ MAU DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LÝ Nguyễn Trọng Điền– 2151020064 – 010100500441 Giảng viên hướng dẫn: Đoàn Công Thức TP. Hồ Chí Minh năm – 2022

Mục Lục

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI TP HỒ CHÍ MINH

KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN

PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

TÌM HIỂU VỤ VIỆC “BÀ HÀ BẠCH MUỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN THÔNG QUA VIỆC CHƠI ‘HỤI’ ” XẢY RA TẠI HUYỆN ĐẦM DƠI, TỈNH CÀ MAU DƯỚI

GÓC NHÌN PHÁP LÝ

Nguyễn Trọng Điền– 2151020064 – 010100500441 Giảng viên hướng dẫn: Đoàn Công Thức

TP Hồ Chí Minh năm – 2022

Mục Lục

Trần Văn Quang Trần Bảo Khang Trần Thuỳ

Mục Lục

LỜI NÓI ĐẦU

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM VỀ VIỆC CHƠI ‘HỤI’.

Về nội dung văn bản thỏa thuận:

Chủ thể tham gia quan hệ ‘hụi’: Chủ thể của các quan hệ pháp luật là các bên tham gia quan hệ pháp luật, nói cách khác, đó là các bên tham gia vào quan hệ pháp luật trên cơ sở những quyền và nghĩa vụ do Nhà nước quy định trong pháp luật Chủ thể của quan hệ pháp luật có thể là cá nhân, tổ chức Trong hụi, họ, biêu, phường chủ thể tham gia là cá nhân.

Về lãi suất:

CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN THÔNG QUA VIỆC CHƠI HỤI, CỤ THỂ LÀ VỤ VIỆC BÀ ‘HÀ BẠCH MUỘI’.

"Điều 174 Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Tiểu kết:

LỜI NÓI ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài:

Mặc dù pháp luật không khuyến khích người dân chơi hụi (họ), nhưng trên thực tế, việc chơi hụi vẫn diễn ra hàng ngày, hàng giờ và ở khắp mọi nơi, từ nông thôn đến thành thị, từ mấy bà, mấy chị ngoài chợ cho đến các chị em công chức nhà nước Hụi ban đầu có ý nghĩa tích cực, nhưng lâu dần càng biến tướng, trở thành nơi không ít người lợi dụng để lừa đảo chiếm dụng vốn Nhiều người tán gia bại sản, lâm vào cảnh nợ nần, thậm chí có người phải lãnh án tù vì hụi

Chơi hụi bằng lòng tin, thậm chí nhiều người còn không biết những ai cùng chơi với mình Chủ hụi nói sao nghe vậy, và cứ thế góp tiền Chính vì quá dễ dàng như thế, dẫn đến tâm lý của nhiều chủ hụi bắt đầu nảy sinh ý định gian dối, sử dụng tiền của người chơi một cách vô tội vạ rồi mất khả năng thanh toán Cuối cùng, thiệt đơn thiệt kép vẫn chỉ là những người còng lưng đóng hụi và cái kết là tiền mất, bản thân phải ôm đơn đi kiện thưa đủ thứ Ngay trong mùa dịch Covid-19, một số chủ hụi ở miền Tây lại tuyên bố bể hụi khiến hàng trăm người dân lao đao Nhiều trường hợp buôn gánh bán bưng gom góp tiền tham gia chân hụi mong dành dụm được chút ít lo thân sau này nhưng gặp phải đối tượng lừa đảo, để rồi kết quả là khoản nợ không có khả năng thanh toán…

Hụi trước hết là một kiểu cùng nhau hùn vốn, một dạng huy động vốn trong dân gian đã có

từ rất lâu đời Những người chơi hụi cùng nhau góp vốn theo kỳ và cử ra một người được nhận số vốn đó để làm ăn Cách thức góp vốn (có lãi hoặc không lãi), kỳ mở hụi, trách nhiệm của chủ hụi, hụi viên đều do các bên cùng chơi thỏa thuận Thông thường, nếu không

có thỏa thuận thì sẽ tính theo cách thức có sẵn: chủ hụi đứng ra chịu trách nhiệm gom hụi, những người chơi (tay em) sẽ đóng tiền, ai cần hốt trước thì chấp nhận bỏ một khoản tiền chênh lệch (lãi suất), ai bỏ cao sẽ được hốt trước

Về bản chất, chơi hụi không phải là việc xấu, bởi nếu thật sự hoạt động đúng quy luật, nó cũng là một cách góp vốn và vay vốn dễ dàng, phù hợp với kiểu sinh hoạt làng, xã, thôn quê Người chơi cần vốn thì có thể hốt để xoay sở, việc góp lại hàng tháng với một ít lãi suất cũng không quá khó Người có tiền thì coi đây là một hình thức tiết kiệm có lãi Chủ hụi thì được nhận hoa hồng (một hình thức trả công khi đứng ra gom hụi, chịu trách nhiệm trước các hụi viên) Tuy nhiên trên thực tế, hụi ngày nay có quá nhiều biến tướng, với nhiều nguy cơ tiềm ẩn Điều đáng nói là, vẫn biết có nhiều rủi ro, nhưng có nhiều người, thậm chí

là rất

nhiều người, lao vào chơi hụi như những con thiêu thân Chơi hụi là hình thức văn hóa đã

có từ lâu đời ở miền Tây song nguy cơ tiềm ẩn lừa đảo chiếm đoạt tài sản quá cao cho nên hôm nay em sẽ lựa chọn đề tài này cho bài tiểu luận của mình

2 Sơ lược về vụ việc:

- Ngày 11/5/2021, cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Cà Mau thực hiện lệnh bắt

bị can để tạm giam đối với Hà Bạch Muội (sinh năm 1984, ngụ ấp Thanh Tùng, xã Thanh Tùng, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau) về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” Theo điều tra, trong thời gian từ tháng 2/2018 đến 7/2020, do một số hụi viên hốt hụi không đóng lại, dẫn đến mất cân đối, phải vay mượn để chung hụi nên Muội tự ý hốt hụi khống Ngoài ra, đối tượng này còn nói dối có người muốn hốt hụi nhưng không hốt được và cần bán lại hụi nếu ai muốn mua Với những thủ đoạn trên, đối tượng Hà Bạch Muội đã chiếm đoạt số tiền 3,6 tỷ đồng

3 Kết cấu của bài tiểu luận

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung bài tiểu luận gồm 2 chương chính:

1 CHƯƠNG 1:Một số vấn đề lý luận và các quy định về pháp luật dân sự Việt Nam

về việc chơi ‘hụi’

2 CHƯƠNG 2: Thực tiễn giải quyết tranh chấp chiếm đoạt tài sản thông qua việc chơi

‘hụi’, cụ thể là vụ việc bà “ Hà Bạch Muội”

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM VỀ VIỆC CHƠI ‘HỤI’.

1.1.Những quy định về ‘hụi’ theo pháp luật Việt Nam: Hiện nay tình hình chơi họ, hụi, biêu, phường (gọi tắt là họ) đang có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp ở nhiều nơi, đặc biệt là tại các vùng nông thôn Nhiều vụ vỡ họ với quy mô hàng tỷ đồng, liên quan đến nhiều người gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự xã hội

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, chủ yếu là do những người tham gia các dây họ không nắm rõ quy định của pháp luật về họ nên khi có sự cố xảy ra là trắng tay, khốn đốn, không biết đi đâu để kêu cứu Tuy nhiên, một số đối tượng lợi dụng kẽ hở của Nghị

định số 144/2006/NĐ-CP ngày 27/11/2006 của Chính phủ về họ, hụi, biêu, phường để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật Trước thực trạng đó, ngày 19/02/2019 Chính phủ ban hành Nghị định số19/2019/NĐ-CP về họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi tắt là họ) thay thế Nghị

định số 144/2006/NĐ-CP ngày 27/11/2006

Nghị định gồm 5 Chương 28 Điều, quy định về nguyên tắc tổ chức họ, hụi, biêu, phường; điều kiện làm thành viên, chủ họ; gia nhập, rút khỏi họ; văn bản thỏa thuận về họ; thứ tự lĩnh họ, lãi suất; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của thành viên, chủhọ

1.1.2 Về điều kiên làm thành viên: Thành viên là người từ đủ mười tám tuổi trở lên và

không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật dân sự Người

từ đủ mười lăm tuổi đến dưới mười tám tuổi nếu có tài sản riêng có thể là thành viên của dây họ, trường hợp sử dụng tài sản riêng là bất động sản, động sản phải đăng ký để tham gia dây họ thì phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý

1.1.3 Về điều kiện làm chủ họ: Chủ họ là người từ đủ mười tám tuổi trở lên và không

thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật dân sự Trường hợp các thành viên tự tổ chức dây họ thì chủ họ là người được hơn một nửa tổng số thành viên bầu, trừ trường hợp các thành viên có thỏa thuận khác

1.1.4 Về hình thức thỏa thuận dây họ: Thoả thuận về dây họ được thể hiện bằng văn

bản Văn bản thoả thuận về dây họ được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu

1.1.5 Về nội dung văn bản thỏa thuận:

1 Văn bản thỏa thuận về dây họ có những nội dung chủ yếu sau đây:

a) Họ, tên, số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân hoặc số hộ chiếu; ngày, tháng, năm sinh; nơi cư trú của chủ họ (nơi chủ họ thường xuyên sinh sống hoặc nơi đang sinh sống nếu không xác định được nơi thường xuyên sinh sống);

b) Số lượng thành viên, họ, tên, số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân hoặc số hộ chiếu, ngày, tháng, năm sinh, nơi cư trú của từng thành viên;

c) Phần họ;

d) Thời gian diễn ra dây họ, kỳ

mở họ; đ) Thể thức góp họ, lĩnh họ

2 Ngoài các nội dung được quy định tại khoản 1 Điều này, văn bản thỏa thuận về dây

họ có thể có những nội dung sau đây:

a) Mức hưởng hoa hồng của chủ họ trong họ hưởng hoa hồng;

b) Lãi suất trong họ có lãi;

c) Trách nhiệm ký quỹ hoặc biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ khác của chủ họ;

d) Việc chuyển giao phần họ;

đ) Gia nhập, rút khỏi, chấm dứt dây họ;

e) Trách nhiệm do vi phạm nghĩa vụ;

g) Nội dung khác theo thỏa thuận

1.1.5 Về gia nhập và rút khỏi họ: Gia nhập dây họ: Có sự đồng ý của chủ họ và tất cả

các thành viên, góp đầy đủ các phần họ theo thỏa thuận tính đến thời điểm tham gia.Rút

khỏi dây họ: Thành viên đã lĩnh họ có thể rút khỏi dây họ nhưng phải góp các phần họ chưa

góp và giao cho chủ họ hoặc thành viên giữ sổ họ trong trường hợp không có chủ họ Việc rút khỏi dây họ của thành viên đã góp họ mà chưa lĩnh họ thực hiện như sau: Được nhận lại các phần họ theo thỏa thuận Trường hợp không có thỏa thuận, thành viên rút khỏi dây họ được nhận lại các phần họ đã góp tại thời điểm kết thúc dây họ; nếu có lý do chính đáng thì được nhận lại phần họ đã góp tại thời điểm rút khỏi dây họ Thành viên rút khỏi dây họ phải hoàn trả một phần tiền lãi đã nhận (nếu có) và thực hiện nghĩa vụ khác theo thỏa thuận; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định tại Bộ luật dân sự Trường hợp người tham gia dây họ chết thì quyền, nghĩa vụ của người đó đã được xác lập trong quan hệ về họ được giải quyết theo quy định pháp luật về thừa kế Việc tham gia dây họ của người thừa kế được thực hiện theo thỏa thuận của người thừa kế và những người tham gia dây họ

1.1.6 Về lãi suất:

Lãi suất trong họ có lãi: Lãi suất trong họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận

hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật dân sự thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực

Lãi suất trong trường hợp chậm góp, chậm giao phần họ: Trường hợp đến kỳ mở họ mà

chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả Lãi suất phát sinh do chậm góp hoặc chậm giao phần họ được xác định theo thỏa thuận của các bên nhưng không được vượt quá

mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả

Trường hợp đến kỳ mở họ mà thành viên đã lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi như sau: Trường hợp họ không có lãi, lãi suất được xác định theo thỏa thuận nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm góp họ trên thời gian chậm góp, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50%/năm mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều 21 của Nghị định này của số tiền chậm góp trên thời gian chậm góp Trường hợp họ có lãi, lãi suất được xác định theo mức quy định tại khoản 5 Điều 466 của Bộ luật dân sự đối với họ có lãi

1.1.7 Về giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm: Trong trường hợp có tranh chấp về họ

hoặc phát sinh từ họ thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hoà giải hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật

Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử

lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ

Nghị định này có hiệu lực kể từ ngày 05/4/2019, nội dung nghị định điều chỉnh tất cả các khía cạnh trọng hoạt động họ, đảm bảo việc tổ chức họ chỉ được thực hiện nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia quan hệ về họ, mọi hành vi vi phạm trong quan hệ về họ điều phải bị pháp luật điều chỉnh

1.2 Chủ thể tham gia quan hệ ‘hụi’:Chủ thể của các quan hệ pháp luật là các bên tham gia quan hệ pháp luật, nói cách khác, đó là các bên tham gia vào quan hệ pháp luật trên cơ sở những quyền và nghĩa vụ do Nhà nước quy định trong pháp luật Chủ thể của quan hệ pháp luật có thể là cá nhân, tổ chức Trong hụi, họ, biêu,

phường chủ thể tham gia là cá nhân.

Trong quan hệ hụi, họ, biêu, phường chủ thể tham gia quan hệ pháp luật là cá nhân, được thể hiện dưới vai trò là chủ hụi và thành viên tham gia hụi (hụi viên)

Chủ hụi: Theo quy định tại Điều 5, Nghị định 144/2006/NĐ-CP quy định về hụi, họ, biêu, phường thì: “Chủ hụi là người tổ chức, quản lí hụi, thu các phần hụi và giao các phần hụi

đó cho thành viên được lĩnh hụi trong mỗi thời kì mở hụi cho đến khi kết thúc hụi, trừ trường hợp có thỏa thuận khác Chủ hụi phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ” Tùy theo loại hụi mà có các loại chủ hụi: chủ hụi đồng thời là thành viên trong dây hụi (hụi không có lãi và hụi có lãi đầu thảo) và chủ hụi không là thành viên trong dây hụi (chủ hụi hưởng hoa hồng)

Thành viên: Thành viên là người tham gia hụi, góp phần hụi và được lĩnh hụi Thành

viên có thể góp một hoặc nhiều phần hụi trong một hụi

1.3 Quyền và nghĩa vụ của chủ thể khi tham gia ‘hụi’:

1.3.1 Quyền và nghĩa vụ của chủ hụi:

- Chủ họ trong họ có lãi có các quyền: Thu phần họ của các thành viên, yêu cầu

thành viên không góp họ của mình phải trả phần họ trong trường hợp chủ họ đã góp thay cho thành viên đó, lĩnh các phần họ trong kỳ mở họ đầu tiên và không phải trả lãi cho các thành viên khác trong trường hợp chủ họ đồng thời là thành viên, được hưởng hoa hồng từ thành viên lĩnh họ

- Chủ họ có các nghĩa vụ: Thông báo cho các thành viên về nơi cư trú mới trong

trường hợp có sự thay đổi; thông báo đầy đủ về số lượng dây họ, phần họ, kỳ mở họ, số lượng thành viên của từng dây họ mà mình đang làm chủ họ cho người muốn gia nhập dây họ; giao các phần họ cho thành viên lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ; nộp thay phần họ của thành viên nếu đến kỳ mở họ mà có thành viên không góp phần họ, trừ trường hợp có thỏa thuận khác; để các thành viên xem, sao chụp sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến dây họ khi có yêu cầu; các quyền nghĩa vụ khác theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật Căn cứ quy định trên, thì thấy rằng bản chất chủ họ chỉ là người trung gian đứng ra tổ chức dây họ và được hưởng hoa hồng qua các kỳ mở họ, nhưng trách nhiệm pháp lý ở đây đặt ra với chủ họ là rất lớn, bởi lẽ nếu các thành viên đã lĩnh họ mà không góp phần họ theo thỏa thuận sau khi đã lĩnh họ thì chủ họ phải nộp thay phần tiền đó cho thành viên không góp

để giao cho thành viên khác được lĩnh họ Như vậy, vấn đề đặt ra là chủ họ có quyền yêu cầu thành viên không góp họ phải trả tiền họ và nghĩa vụ của thành viên như thế nào nếu

vi phạm thỏa thuận góp họ Chúng ta sẽ bàn về vấn đề này ở phần thực tiễn để thấy rõ hơn

1.3.2 Quyền và nghĩa vụ của thành viên:Thành viên trong họ có lãi có các quyền: Góp một hoặc nhiều phần họ trong kỳ mở họ; lĩnh họ; chuyển giao một phần hoặc toàn bộ phần

họ cho người khác theo quy định tại Bộ luật dân sự; chuyển giao một phần hoặc toàn bộ phần họ cho người khác theo quy định tại BLDS; yêu cầu chủ họ hoặc người giữ sổ họ cho xem, sao chụp sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến dây họ; yêu cầu chủ họ trả phần họ của thành viên không góp phần họ đúng hạn, trừ trường hợp có thỏa thuận khác; đưa ra mức lãi trong mỗi kỳ mở họ; được lĩnh họ trước các thành viên khác nếu đưa ra mức lãi cao nhất