Lời giới thiệu
Thời đại hiện nay chứng kiến nhiều thay đổi do con người tạo ra, trong đó công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc cải cách giáo dục Ứng dụng CNTT vào giảng dạy không chỉ nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện mà còn giúp học sinh tiếp thu bài học một cách hiệu quả hơn Do đó, việc tích hợp công nghệ thông tin trong phương pháp dạy – học đã trở thành xu thế phát triển mạnh mẽ tại các trường học và các cấp học trong những năm gần đây.
Môn Giáo dục công dân (GDCD) được giảng dạy từ cấp tiểu học đến THPT, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan và ý thức pháp luật cho học sinh Trong ba năm qua, GDCD đã được công nhận là môn thi thành phần trong bài thi tổ hợp Khoa học xã hội, điều này phản ánh sự thay đổi tích cực trong nhận thức của xã hội, phụ huynh và giáo viên về môn học này Sự chuyển biến này đặt ra yêu cầu cao hơn đối với giáo viên GDCD trong việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp dạy học mới, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy và học là một công cụ quan trọng giúp đổi mới phương pháp giảng dạy Mặc dù việc áp dụng CNTT không phải là điều mới mẻ, thách thức lớn nhất là làm sao để tối ưu hóa hiệu quả của CNTT trong các tiết học.
Hoạt động kiểm tra bài cũ là một phần thiết yếu trong quá trình dạy và học, giúp giáo viên đánh giá nhận thức của học sinh và điều chỉnh phương pháp giảng dạy Tuy nhiên, nhiều giáo viên hiện nay chưa áp dụng phương pháp phù hợp và chưa dành đủ thời gian cho hoạt động này, dẫn đến hiệu quả chưa cao Việc kết hợp giảng dạy kiến thức mới với kiểm tra kiến thức cũ là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong việc đổi mới hoạt động kiểm tra bài cũ đã được thực hiện, tuy nhiên, chủ yếu vẫn dựa vào phần mềm PowerPoint để thiết kế các trò chơi như hình ảnh, âm thanh và câu hỏi trắc nghiệm Điều này dẫn đến hiệu quả không cao do yêu cầu về trình độ CNTT tương đối cao và tốn nhiều thời gian trong quá trình thiết kế.
Để ứng dụng CNTT hiệu quả trong kiểm tra bài cũ, đặc biệt cho chương trình GDCD lớp 12, cần tạo ra những hoạt động hấp dẫn và sinh động Việc sử dụng công nghệ không chỉ giúp thu hút học sinh mà còn rèn luyện kỹ năng làm bài tập trắc nghiệm, từ đó nâng cao chất lượng ôn tập và chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp.
Trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu, tôi nhận thấy phần mềm Violet 1.9 có nhiều ưu điểm nổi bật, đáp ứng tốt nhu cầu kiểm tra bài cũ Phần mềm này cung cấp cho giáo viên các công cụ để tạo ra những câu hỏi trắc nghiệm sinh động, kết hợp âm thanh và hình ảnh hấp dẫn Đặc biệt, Violet 1.9 hoàn toàn bằng Tiếng Việt, giúp người dùng dễ dàng sử dụng Ngoài ra, phần mềm còn hỗ trợ trình chiếu trên lớp và giảng dạy E-learning qua Internet.
Tôi đã chọn đề tài “Ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm tra bài cũ môn GDCD lớp 12 thông qua thiết kế các trò chơi trên phần mềm Violet 1.9” cho sáng kiến kinh nghiệm năm nay Mục tiêu của sáng kiến là sử dụng phần mềm Violet để thiết kế các trò chơi trắc nghiệm, từ đó kích thích hoạt động ôn tập của học sinh, tạo không khí học tập sôi nổi và đáp ứng nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay Đồng thời, sáng kiến cũng cung cấp cho giáo viên thêm tư liệu hữu ích cho việc kiểm tra bài cũ và ôn tập cho học sinh.
Mặc dù rất cố gắng nhưng đề tài chắc chắn còn nhiều thiếu xót, rất mong sự đóng góp ý kiến từ các đồng nghiệp và các em học sinh!
Tên sáng kiến kinh nghiệm
“Ứng dụng CNTT trong hoạt động kiểm tra bài cũ môn GDCD lớp 12 thông qua thiết kế các trò chơi trên phần mềm Violet 1.9”
Tác giả sáng kiến
- Họ và tên: Đỗ Thị Hồng Minh
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Sáng Sơn – Sông Lô – Vĩnh Phúc
E_mail: dothihongminh.gvvanquan@vinhphuc.edu.vn
Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến
Tác giả sáng kiến: Đỗ Thị Hồng Minh
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm là tài liệu quý giá cho giáo viên dạy môn giáo dục công dân lớp 12 trong việc soạn giáo án Các trò chơi được thiết kế không chỉ hỗ trợ trong việc kiểm tra bài cũ mà còn hữu ích cho các hoạt động ôn tập và củng cố kiến thức cho học sinh.
Mô tả bản chất của sáng kiến
Về nội dung của sáng kiến
7.1.1.1 Lý luận về ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy - học
Theo Luật công nghệ thông tin năm 2006 của nước ta, khái niệm công nghệ thông tin và ứng dụng CNTT được định nghĩa như sau:
“Điều 4 Giải thích từ ngữ
1 Công nghệ thông tin là tập hợp các phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kỹ thuật hiện đại để sản xuất, truyền đưa, thu thập, xử lý, lưu trữ và trao đổi thông tin số.
5 Ứng dụng công nghệ thông tin là việc sử dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động thuộc lĩnh vực kinh tế - xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh và các hoạt động khác nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả của các hoạt động này” (Trích) Ứng dụng công nghệ thông tin được coi là một trong những nhiệm vụ chiến lược để phát triển đất nước, một đất nước tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa muộn như Việt Nam, để tránh tụt hậu so với các nước trong khu vực và trên thế giới thì tất yếu phải phát triển công nghệ thông tin Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của công nghệ thông tin cũng như yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy và học Trong phạm vi đề tài, tác giả tiếp cận từ các nguồn tư liệu sau:
Quyết định số 117/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động dạy – học, nghiên cứu khoa học” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016 – 2020, với định hướng đến năm 2025 Một trong những nhiệm vụ chính để thúc đẩy ứng dụng CNTT trong thời gian tới là xác định các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện quản lý giáo dục và hỗ trợ hoạt động dạy học.
“3 Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và nghiên cứu khoa học
4 Nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên a) Tăng cường quản lý, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ quản lý, giáo viên trực tuyến, trên môi trường mạng, thường xuyên cập nhật nội dung các khóa đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin. b) Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên. c) Thí điểm bồi dưỡng giáo viên về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin tiếp cận chuẩn quốc tế tại một số cơ sở giáo dục và đào tạo, địa phương có đủ điều kiện và yêu cầu cao về nhân lực ứng dụng công nghệ thông tin” (Trích)
Công văn số 4116/BGDĐT-CNTT của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học 2017 – 2018, trong đó nhấn mạnh việc ứng dụng CNTT để đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá.
“2 Ứng dụng CNTT đổi mới nội dung, phương pháp dạy, học và kiểm tra đánh giá.
Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong giáo dục đang đổi mới phương pháp dạy và học, giúp giáo viên chủ động tích hợp CNTT vào từng môn học nhằm nâng cao hiệu quả bài giảng Việc sử dụng phần mềm trình chiếu, kết hợp với các phần mềm mô phỏng, thí nghiệm ảo và phần mềm dạy học là rất cần thiết Tuy nhiên, cần hạn chế lạm dụng CNTT trong giảng dạy hoặc áp dụng một cách miễn cưỡng để đảm bảo chất lượng giáo dục.
7.1.1.2 Lý luận về vai trò của hoạt động kiểm tra bài cũ trong dạy – học
Thực hiện nghị quyết số 29-NQ/TW, ngành giáo dục đang tiến hành đổi mới toàn diện nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học Giáo viên chuyển từ phương pháp dạy học truyền thống sang thiết kế các hoạt động học tập linh hoạt, bao gồm khởi động, hình thành kiến thức mới, luyện tập, vận dụng và mở rộng kiến thức Điều này nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình và sách giáo khoa mới, tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện.
Dù áp dụng phương pháp dạy học truyền thống hay định hướng phát triển năng lực, hoạt động kiểm tra bài cũ và luyện tập luôn là phần thiết yếu trong quá trình dạy học Những hoạt động này do giáo viên tổ chức nhằm hoàn thiện tiến trình học tập của học sinh trong lớp học.
Hoạt động kiểm tra bài cũ không chỉ giúp học sinh ôn tập và hệ thống hóa kiến thức cơ bản, mà còn rèn luyện kỹ năng tư duy và thực hành môn học Đồng thời, giáo viên có thể lồng ghép các nội dung giáo dục về tư tưởng, thái độ và tình cảm cho học sinh thông qua những hoạt động này.
Hoạt động kiểm tra bài cũ là công cụ quan trọng giúp giáo viên đánh giá mức độ hiểu biết của học sinh, từ đó điều chỉnh và bổ sung kiến thức kịp thời Qua đó, giáo viên có thể định hướng hiệu quả hơn về nội dung và phương pháp giảng dạy cho các tiết học sau.
7.1.1.3 Ưu điểm của phần mềm Violet 1.9 khi thiết kế trò chơi trong hoạt động kiểm tra bài cũ bài học
Hiện nay, nhiều phương tiện hỗ trợ dạy học như giáo án điện tử PowerPoint, bảng điện tử thông minh và phần mềm E-learning đã ra đời, giúp giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận tri thức phong phú Tuy nhiên, hầu hết các phần mềm này đều có giao diện tiếng Anh, gây khó khăn cho giáo viên do trình độ ngoại ngữ hạn chế Phần mềm Violet nổi bật với giao diện tiếng Việt, giúp giáo viên dễ dàng thiết kế và soạn thảo bài giảng.
Violet là phần mềm toàn diện cho việc tạo nội dung bài giảng, cho phép nhập dữ liệu văn bản, công thức và nhiều định dạng multimedia như hình ảnh, âm thanh, phim và hoạt hình Nó cung cấp nhiều mẫu bài tập phong phú, bao gồm bài tập trắc nghiệm, ô chữ và kéo/thả Đặc biệt, Violet hỗ trợ người dùng thiết kế các trò chơi trắc nghiệm sinh động và hấp dẫn với hình ảnh và âm thanh đa dạng, giúp nâng cao trải nghiệm học tập Trong bài viết này, tác giả sẽ khai thác tính năng thiết kế trò chơi trắc nghiệm trên Violet.
Phần mềm Violet có quy trình cài đặt đơn giản và dễ dàng, với giao diện hoàn toàn bằng tiếng Việt Người dùng chỉ cần tải file cài đặt từ Internet và làm theo các bước hướng dẫn để hoàn tất quá trình cài đặt.
Kiểm tra bài cũ giúp học sinh vận dụng kiến thức và giáo viên đánh giá mức độ hiểu biết của học sinh Tuy nhiên, nhiều giáo viên thường bỏ qua hoặc thực hiện hoạt động này một cách hình thức, không hiệu quả Do đó, giáo viên cần tìm kiếm và sáng tạo các phương pháp kiểm tra bài cũ hấp dẫn và hiệu quả Hoạt động này rất quan trọng trước khi vào bài học chính thức, vì nếu thực hiện tốt sẽ thu hút và kích thích hứng thú học tập của học sinh.
Hiện nay, một số giáo viên ngày càng quan tâm đến việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong kiểm tra bài cũ Tuy nhiên, hầu hết chỉ sử dụng các công cụ như sơ đồ tư duy và bài tập trắc nghiệm trên phần mềm PowerPoint Việc thiết kế trò chơi trên PowerPoint gặp nhiều khó khăn, đặc biệt đối với những giáo viên có trình độ CNTT hạn chế, và thường tốn nhiều thời gian, dẫn đến việc ít giáo viên áp dụng phương pháp này.
Khả năng áp dụng của sáng kiến
Phần mềm Violet là một công cụ đơn giản, không yêu cầu cấu hình máy tính cao, và hỗ trợ ngôn ngữ Tiếng Việt, giúp giáo viên dễ dàng sử dụng ngay cả khi họ có hạn chế về công nghệ thông tin Sau khi hoàn thành thiết kế, người dùng có thể xuất ra một file độc lập, cho phép sử dụng trên mọi máy tính, kể cả những máy không cài đặt phần mềm.
- Đánh giá về thành công khi áp dụng SKKN
Qua việc thực hiện SKKN trong năm học, tôi đã thu được những thành công sau:
Học sinh sẽ phát huy tư duy sáng tạo và hứng thú trong học tập, từ đó nắm vững kiến thức bài học và chủ động hơn trong việc tự học, tự nghiên cứu Bên cạnh đó, việc tạo tâm lý thoải mái và vui vẻ trước khi vào bài học giúp nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức mới.
Dựa trên những thành tựu đạt được trong năm học vừa qua, tôi sẽ tiếp tục phát triển sáng kiến kinh nghiệm (SKKN) này Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ Hội đồng Thi đua - Khen thưởng để SKKN có thể đạt được hiệu quả cao hơn.
- Đánh giá về hạn chế khi áp dụng SKKN
+ Một số em còn chưa chăm chỉ ôn tập kiến thức trước khi lên lớp nên kết quả học tập chưa cao.
+ Số lượng các phòng máy chiếu của nhà trường không nhiều nên gặp nhiều khó khăn trong quá trình lựa chọn, xếp lịch dạy phòng máy chiếu.
Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Điều kiện thực tiễn
Để tăng tính hấp dẫn cho trò chơi, giáo viên cần nâng cao kỹ năng sử dụng các phần mềm hỗ trợ cắt, ghép và chỉnh sửa âm thanh, nhằm tạo ra những hiệu ứng âm thanh sinh động cho trò chơi.
Giáo viên cần chuẩn bị câu hỏi trắc nghiệm một cách kỹ lưỡng, đảm bảo bao quát nội dung kiến thức cần kiểm tra Các câu trả lời nên ngắn gọn để học sinh có đủ thời gian đọc và suy nghĩ.
Nhà trường cần đảm bảo có đầy đủ cơ sở vật chất và trang thiết bị thiết yếu cho quá trình dạy và học, bao gồm máy tính kết nối internet, máy chiếu, và các phòng học bộ môn chuyên dụng.
Kiến nghị
Để nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDCD, tôi đề xuất các cấp lãnh đạo bổ sung sách tham khảo, sách hướng dẫn và đề thi trắc nghiệm Việc này sẽ giúp giáo viên có thêm tư liệu để thiết kế trò chơi trắc nghiệm, từ đó cải thiện hiệu quả kiểm tra bài cũ Ngoài ra, cần bổ sung thêm phòng học có máy chiếu để tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy và học.
Đánh giá lợi ích thu được
Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả
Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm bản thân tôi cho rằng những phương pháp này giúp các em ngày một tiến bộ
Thành công đề tài đã giúp nâng cao về chất lượng giáo dục của nhà trường
Thông qua việc thực hiện đề tài, giáo viên đã khơi dậy hứng thú và sự tích cực của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức mới trên lớp, đồng thời nâng cao ý thức tự giác và tư duy trong học tập.
Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân
Tôi lựa chọn ngẫu nhiên 32 học sinh của lớp 12A9 làm nhóm đối chứng, 32 học sinh của lớp 12A8 làm nhóm thực nghiệm
* Kết quả nhận thức của học sinh:
Sau khi triển khai giải pháp kiểm tra bài cũ qua các trò chơi trên Violet cho lớp 12A8, tôi đã tiến hành đề kiểm tra 15 phút để so sánh mức độ nhận thức giữa hai nhóm học sinh Kết quả thu được cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong khả năng tiếp thu kiến thức của các em.
Bảng 1 Kết quả nhận thức của học sinh sau thực nghiệm
Kết quả thực nghiệm Điểm giỏi
Bảng tổng hợp kết quả kiểm tra nhận thức của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng được phân loại theo thang điểm giỏi, khá, trung bình và yếu Kết quả này được thể hiện trực quan qua biểu đồ, giúp dễ dàng so sánh và phân tích.
Biểu đồ 1: Kết quả nhận thức của học sinh sau thực nghiệm
Biểu đồ so sánh kết quả kiểm tra giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng sau khi dạy thực nghiệm cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong kết quả học tập Tỉ lệ học sinh đạt điểm khá và giỏi ở lớp thực nghiệm là 84.3%, cao hơn 31.2% so với lớp đối chứng chỉ đạt 53.1% Trong khi lớp đối chứng có 31.2% học sinh đạt điểm trung bình và 12.5% học sinh điểm yếu, lớp thực nghiệm chỉ có 3.5% học sinh điểm yếu và 12.5% học sinh đạt điểm trung bình.
Để đánh giá mức độ hứng thú của học sinh trong lớp thực nghiệm, tác giả đã tiến hành khảo sát thông qua việc sử dụng câu hỏi khảo sát nhanh (Phụ lục 1).
Kết quả thu được như sau:
* Đối với câu hỏi (1): Em có hứng thú với các giờ học có phần kiểm tra bài cũ bằng trò chơi trên Violet không?
Biểu đồ 2 Mức độ hứng thú của học sinh với tiết học
Rất hứng thú Hứng thú
Kết quả khảo sát cho thấy 69% học sinh (22 HS) rất thích các tiết học kiểm tra bài cũ qua trò chơi trên Violet, trong khi chỉ có 3% (1 HS) không hứng thú với hình thức học này.
* Đối với câu hỏi (2): Em thích được kiểm tra bài cũ bằng phương pháp nào nhất?
Biểu đồ 3 Mức độ hứng thú của học sinh với các phương pháp kiểm tra bài cũ
Vấn đáp làm bài tập tự luận trên giấy Làm bài tập trắc nghiệm trên giấy
Làm bài tập trắc nghiệm thông qua trò chơi trên Violet
Kết quả khảo sát cho thấy phương pháp làm bài kiểm tra tự luận trên giấy chỉ được 3% học sinh lựa chọn, trong khi phương pháp kiểm tra bài cũ bằng trò chơi trên Violet lại chiếm tới 66% Điều này chứng tỏ rằng sự đổi mới trong phương pháp kiểm tra đã tạo ra hứng thú cho học sinh, giúp các em cảm thấy thoải mái trong giờ học và tăng cường sự quan tâm đối với bài học mới.
Trong bài viết này, tôi chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế trò chơi cho môn Giáo dục công dân lớp 12 Mục tiêu của tôi là khơi dậy tình yêu và hứng thú học tập cho các em học sinh thông qua việc tích hợp kiến thức liên quan đến công nghệ vào quá trình giảng dạy.
Trong quá trình viết SKKN, tôi có tham khảo những nguồn tài liệu sau:
1 https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Quyet-dinh-117- QD-TTg-Tang-cuong-ung-dung-cong-nghe-thong-tin-trong-hoat-dong-day-hoc- 2017-338432.aspx
2 https://e-ict.gov.vn/laws/detail/Cong-van-so-4116-BGDDT-CNTT-ve-viec- huong-dan-thuc-hien-nhiem-vu-CNTT-nam-hoc-2017-2018-721/
3 https://thukyluat.vn/vb/luat-cong-nghe-thong-tin-2006-67-2006-qh11-
4 http://www.nhandan.com.vn/giaoduc/item/35569202-ung-dung-cong-nghe- thong-tin-trong-doi-moi-phuong-phap-day-hoc.html
5 https://baigiang.violet.vn/present/huong-dan-su-dung-phan-mem-violet-
6 https://vukienttdt.violet.vn/present/list/cat_id/3220245
Mặc dù đây là một sáng kiến cá nhân, nhưng đề tài vẫn có những thiếu sót và hạn chế Tôi rất mong nhận được sự đóng góp quý báu từ các đồng nghiệp để hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu
Tên tổ chức/c á nhân Địa chỉ Phạm vi/Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Giáo án và giờ dạy trên lớp phần kiểm tra bài cũ.
, ngày / /2019 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
(Ký, ghi rõ họ tên) Đỗ Thị Hồng Minh
Nhận xét, đánh giá, xếp loại của Hội đồng khoa học cấp trên